장음표시 사용
31쪽
324 s frustra parantur. Nam caute & circunspecte incedendo, exercitu ineolumi traducto, adocilim eastraponit. Q livine ut erat bellos elix imperatois statim subegit: ac-eeptisque obsidibus & argenti talentis tringinta veniam dedit. A udita hac clementia Nergobriges,missis legatis quaesi uere ecquid si bi quoque ad pacem obtinendam agendum foret. ille centum equites secum militaturos petiit. Hos se daturos promiserunt. interea alia
ex parte extremum agmen Romanorum aggressi, nonnihil exsere ini diripuerunt. Mox aduenere qui centum
illos equites ex pacto debitos addueerent: qui interro gati de sarcinis direptis, responderunt nonnullos ignoratione pactorum id admisisse. At Marcellus eos vinciri iussit,equosque vendi. Deinde praeda quam ex peru statis eorum agris contraxerat inter milites diuisa, umbem obsedit. Nergobriges Vbi vallo machinisque ad motis sua moenia quati conspexerunt, praecone mi , qui pro eadueeo lupi pelle esset amictus , veniam erroris petierunt. Daturum se abnuit imperator, nisi simul omnes A ruacet, Belli,Titilii peterent. Quod ub i gentiabus illis innotuit extemplo omnes legationibus mili is Marcellum orare ut mediocri poena contentus singulas
ad foedus Gracchi remitteret. Huic petitioni populi alia quot paulo ante ab illis bello lacessiti contradixere.
Quapropter Marcellus utrinque legatos Romam pro-fieisti iubet,eoram Senatu inter se disteptaturos. Priu tim etiam per literas Senatum hortatus est ut controuersiat omnes decideret. Enimuero summe cupiebat imperii sui tempore bello liuie finem imponi ,ratus ex e re magnam se laudem splendoremque consecuturum. . Foederataru sociam,mque urbium legati in urbem a missi,hospitioque suscepti: at qui ab hostibus venerant, extra urbem,ut moris est,diuersari iussi sunt.Senatus irr
dienὶ serens Obd se,quemadmodum Nobilioriqui an
32쪽
18s te Marcellu in Hispania fuerat,censuisset, Romanis non permisissent, pacem improbauit, nec aliud legatis rei ponsum dedit,quam Marcellum illis declaraturum Se natus Voluntatem. Tum primum decreto in Hispaniam exercitu sorte milites sunt delecti,quum prius conscribi centuriarique solerent. Sed quia multi querebantur a Coss. duras conquisitiones haberi, & certos quosdam ad leuiores militias assumi, placuit exercitu sortito de- Iigi. Huic praefectus est Licinius Lucullus Cos. qui legatum habuit Corneliu Scipionem,non multo post euersa Carthagine Numintiaque clarum. Dum hie ad bellum proficit citur,interea Marcellus impendentis belli Celtiberos admonuit, obsidesque repetentibus reddidit. Deinde principe legationis Romam nomine Celtiberorum mi ita clam ad se accersito, diuque retento, ianitum in suspicione venit squam postea multo magis confirmauit tentasse Celtiberis persuadere ut se suaque omnia arbitrio suo permitterent et quippe qui omni studio conabatur ante aduentum Luculli bello finem imponere. Nam statim ab hoc colloquio, Aruaccorum quinque millia Nertobrigam urbem occuparunt. Marcellus, ducto aduersus Numantiam exercitu, &castris ad quinque stadia ab urbe communitis,quum Numantinos in urbem compulisset,eorum princeps Litenno inhibito cursu exclamans, se eum Marcello pervelle colloqui dixit. Laetis id auribus audiit Marcellus, acceptisque quos imperarat obsidibus & pecuniis, cunctos liberos dimisit . Iloe pacto,prius quam Lucullus accessisset, Bellorum, Titiliorum & Aruaccorum bellum extinctum est. At Lucullus tum gloriae tum rei familiaris augendae,quam angustam habebat,auidus, Vaccaeoru fines gens ea Celtiberorum vicina Aruaccis infesto exercitu ingressus est: quum neque mandatum ullum haberet a senatu,uecVaccaei bellum Romanis intulissent,
33쪽
nec ulla in re eum offendissent: trale que amni quem Tagum appellant, ad Caucam urbem peruenit, &eam circunsedit. Quaerentibus oppidanis eccur veni ret, ecquidue bello esset opus, respondit se Carpitanis, iam quos ipsi violassent, auxilio venire. Illi tum intra urbem se recepere: unde liola multo post in Lucullianos milites lignatum frumentatunaque egresios impetu facto, multos caedunt,reliquis in castra compulsis. Atque
ubi ad manus ventum est, Caucaei, qui fere velites Cpa nes essent, aliquantisper superiores erant: at ubi tela defecere, tum terga verterunt, statariae pugnae rudes & insueti. Fuga ad urbem facta, quum in portis collideret rur, circiter tria millia periere. Postero die seniores
cum coronis ac ramis oleae ad Lucullum accedentes,
quaerebant quibus conditionibus amicitiam emerent. Responsum est obsides & argenti talenta centum ut darent, eorumque equites cum Romanis militarent. Qui bus propere cocessis, postulauit Lucullus ut praesidium in urbem admitteret. Annuetibus &hoc Caucaeis, duo millia virorum ex optimis selectoru in vi bem inducit: quibus mandat ut ingresssi moenia occupent. Hoc facto mox reliquum exercitum immittit, & tuba signo dato Caucaeos omnes interfici sine ullo aetatis discrimine
iubet. Illi foedera deosque iuris urandi praesides iiiv
cantes, & Romanorum persidiam execrantes, crudelibyer necabatur . Ex viginti millibus pauci per praeruptas portas euasere.Lucullus urbe direpta magnam insana iam Romanis coctauit. Caeteri barbari explanis locis in praerupta atque inaccessa confugiebant: alii in muniti ora oppida quae poterant comportabant, quae vero relinquere cogebantur, incendebant,ut Lucullo diripiendum nihil superesset. ule igitur,peragrata satis longa regione deserta,ad oppidum Intercatiam peruenit, quo
34쪽
peditu viginti millia, equitii duo conuenerat. Quos quia Lucullus satis imprude ter ad foedus paciscendu hortareisu tur,illic aucMorum cladem per probrum obiicere,quaerereque an non ad eandem dextram fidemque vocaret quam Caucaris dedisset. Quibus couiciis ut mos est omnium sibi male consciorum rauiter irritatus,agrum eorum peruastauit. Deinde obsessa urbe,valloque circu-iecto, milites instructos in aciem subinde educebat, siqua ratione hostes ad pugnam elicere posset. At illi vi iusto praelio abstinebat, sic leuibus ac velitaribus certaminibus contendebant. Porro inter barbaros vir quidam splendentibus armis insignis,crebro inter Vtraque acie equo vectus procedebat, e Romanis unum, qui secum ferro decerneret,prouocans.Sed nemine sese ossere te, Romanos irridendo ac per ludibrium fallando ad suos redibat. Id quia saepius fiebat,Scipio tum adhuc iuuenis grauiter indoluit, prosilienseus singulare certamen subiit, ac vasto corpore virum modica ipse statura Reliciter deuicit. Haec victoria multum Romanorum animos extulit : sed eosde proximae noctis varius terror turbauit, hac causa ortus. Barbarorum equites ante Luculli aduentum pabulatum egressi,quando in urbe a Lucullo ob setia regressus nullus erat, circumeundo vocifera loque strepitu omnia replebat:quibus qui in urbe erat inclusi accinebant. apropter ancipiti pavore R mani tenebatur,ut quibus inualidae stationes essent,debilitatis tum assiduis vigiliis tum insueto cibo militi bus. Etenim vino, sale,aceto,oleo careres,ac tritico, hordeo, ceruorum leporumque carnibussine sale coctis v scentes, aluis disssiliebat. atque hoc mortis genere multi sunt absumpti.Τadem excitato aggere,&muri crebris machinis quassati parte disiecta, in urbe irrumpunt. unde vi reiecti,du se recipitit, locorii ignoratione in cloacam ceciderunt. ibi mortui non pauci. Sequenti no- C. ii.
35쪽
in caput vulneratus moritur. In eius locum suffectus vir cognomento Caesaras . hic cuna Mummio qui cum exercitu Roma nuper venerat commissio praelio victiis, fugit : sed quum effuso incompositoque agmine Mummius insequeretur, conuersus nouem millia cecidit,&praeda omni castrisque suis receptis, Romanorum castris est potitus, & signa multa armaque diripuit , quae barbari tota Celtiberia per ludibrium circunferebant. Mummius quinque millia quae superfueranς , intra vallum exerccbat, non prius sibi in campum descende
dum statuens quam militum animos recenti clade territos confirmasset. Quumque barbaros obseruasset praedae partem aliquam transferentes,ex improuiso adortus,
multis interfectis & praedam & vexilla recuperauit. Lusitani qui alteram Tagi ripam incolui, & ipsi Romanis
indicto bello , Caucaeno ductore Cuneos Romanorum subditos invasere, eorumque urbem amplam Conistorgim expugnauere. Deinde traiecto id columnas Herculis oceano,pars Aphricam populari; alii Ocitam urbem obsidere. Mummius subsecuius nouem millibus pedi tum , equitum quingentis, quindecim millia eorum qui
agros vastabat occidit: ex aliis tam multos ut Ocilae urbis obsidio solueretur.Occurrens etiam iis qui praedam auertebant, omnes ita deleuit ut ne nuntius quidem eladis superfuerit. Caeterum praedam omnem quae serri
posset,mi litibus diuisit, reliquam diis belli praesidibus
consecratam incendit. His rebus gestis Romam reue sus triumphauit. Successor Mummii M./ttilius inculsione facta septingentos Lusitanos intersecit, excisaque eoru maxima urbe Oxthracas vocitabat sic vicina loca terruit ut omnia deditione acciperet : inter quae nonulla erat Vetonii, gelis finitimae Lusitanis. Sed Attilio in hyberna profecto omnes ilico defecerui,SRCmaCOrui
quosda subditos obsederui, quos du obsidione eximere
36쪽
properat seruilius Galba Attilio silccessor venerat uno
die ac nocte quingenta stadia emensus,in conspectum hostium ve3it,&nulla interposita mora militem labore viae confectum in aciem eduxit: atque hostes sciliciter quidem fusos fugatosque imprude ter admodum est insecutus. Nam quum ob lassitudinem segniter atque in- coposito agmine sequeretur, barbari eos dilii patos corvspicati per vices requiescere, in unu sese agglomerates irrue nr,Scseptem millia peremerunt. Galba cum equi . tibus quos circa se habuit, Carmelim urbem fuga peruenit, quo& multi alii cofugerat quibus assumptis,collectisque socioru viginti millibus,in Cuneos transiit,&ibi de hyemauit. Lucullus,qui nullo populi Romani edicto Vaccaeis arma intulerat, in Turdetania hyemas,post-
qua Lusitanos in proxima inuasisse intellexit, dimis lis fortissimis quibusque ducibus, circiter quatuor millia occidit. Eoiae nouis copiis irruetes, circa Gades ad mille quingctos fudit: reliquos qui tumulum quendam insederant obsedit,& infinitam hominum multitudinem cepit. Denique Lusitaniam ingressiis carptim depopulatus est . Idem altera ex parte faciebat Galba : ad quem quum legati venissent , seque dicerent velle ea foedera firmare quae cum Attilio, qui paulo ante dux belli fuerat, pacti,violarat,placide quide illos excepit, fideque dedit, simulas se eorum vicem dolere quod ob inopiam &latrocinia exercere & bella gerere & foedera transgredi coacti essent. Nee enim aiebat apud me dubium quin agri vestri in foecunditas &pauperta eo vos egerit. Proinde si amici esse volueritis, inopibus dabo terram bonam,&tres in partesdiuisos locis uberrimis statuam.
His promissis pellecti, relictis suis sedibus eo freque tescoueniebat quo Galba iusserat. Igitur in tria agmina partitos descedere in planitie qua singulis assignarat, imit: ibique tantisper operiri du reuerteretur. Deinde ad I ria
37쪽
mos accedens ceu iam amicos, arma deponere imperat:
at misipoliatosvallo circundat. Postremo immissis aliquot viris cum gladiis, omnes trucidat, quiritantes &deorum hominumque fidem implorites. Eodem modo secundos & tertios ingenti festiuatione deleuit, priusquam de sociorum calamitate aliquid resciscere potuissent.Sic persidia perfidiavit' est,no,VtRomanu decuit, Romanorchumanitate .sed barbaroru diritate atq; immanitate imitat'. Euasere tame ex illis pauci,inter quos Viriatus, qui no multo post Lusitanis praefui x,editisque praeclarissimis facinoribus Romanos multos occidit. Sed de iis quae posterius gesta sunt, postea memorabimus. Calba Lucullum auaritia superans pauca de praeda militi distribuebat,pauca amicis, reliqua ipse interue lebat: & quanquam Romanora ditissimus erat, tamenue pace quide aiunt aut mendacio aut periurio abstinuisse dum rem faceret.Inuisus igitur omnibus,& ad iudiciu tractus,diuitiarum praesidio euasit.Haud multo post quos Luculli & Galbae perfidia reliquos secerat, ad decemillia cogregati, Turdetaniam incursionibus vastarui. Aduersus quos Roma veniens C.Vetilius,adductis nouis copiis,& quae in Hispania erant assumptis ad decem millia, quum in primos pabulatores delapsus multosia ecasset, reliquos in locumquedam copulit: in quo ma-nςntibus, famis, abeutibus,a Romanis graue periculum imminebat.tatum difficultatis inerat. Quapropter legatis ad Vetiliu cum ramis oleae missis locu ad habitadum petebat, seque deinceps in populi Romani potestate fore promiti bat. Vetilius & se daturum pollicebatur,&iam foedus paciscebatur,quu Viriatus qui ex iniqua illa Galbae crudelitate euaserat,& forte fortuna tunc temporis inter eos versabatur) singulos Romanorum perfidiae admonere coepit,qui data toties fide in eos impetum fecissent: atque eum ipsum exercitu cocuit nihil aliud es-
38쪽
se quam reliquias periurii Luculli & Galbae. Ad extre-
mu addidit, si pareant, tutum esse ex eo loco receptum. Quibus verbis permotis Sin spe erectis omni u animis,dux' eligitur: ac primum omnes tanqua ad pugnam instructos in Dote collocati deinde rubet vi,quum ipse in equu edstenderit,in varias partes dispersi diuersis itineribus in Triboli urbe quam celerrime fugiant, ibique se
operiantur. Inter ea mille sesectos,qui secum in aciest rent, retinet. His peractis rebus,simulatqueViriatus equum inscendit,omnes sugam arripuere . Vetilius ita dissipatos persequi veritus, in Viriatum stantem, S ccca soni,siqua se daret, imminentem conuersus pugna ciebat. Sed Viriatus velocissimis equis eius conatus et dens,nunc sese subducendo,nunc iterum obiiciedo occursandoque,totum illum diem& posterum in eo ipso campo consumpsit. Vt autem coniectura collegit socios ex fuga in tuto esse posse,noctu profectus deuiis itineribus equisque pernicissimas Tribolam peruenit,Romanis & propter grauem armaturam, & locorum ignor
tionem sadde qubd dissimilibus equis vehebatur in sub
sequi non valentibus. Hoc pacto Viriatus exercitum suis rebus dissidentem ex insperato conseruauit. Cuius
facinoris fama ad barbaros perlata plurimum illi & decoris& virium adiunxit, quarum praesidio triennium totum aduersusRomanos bellum sustinuit. Sed mihi est in animo Viriaticum hoc bellum, quod Romanos non parum exercuit, seorsim congerere, &, siquid eodem' tempore in Hispania gestum est, in alium locum reiicere. Vetilius ergo Viriatum persequens ,Tribolam ibat everum inter eundum dum syluam quandam superat, &Viriatus reflexo equo a fronte & qui in insidiis erant exilientes,a tergo Romanos inuadunt.Tum occisi muti 'ti,multi in valles praecipitati,uiui etia nopauci in manusiostium venere. inter alios Vetilius: quem quia senex
39쪽
erat & obeso corpore qui ceperat, tanquam ho inem
nihili interfecit. Ex decem millibus Romanorum vix sex millia Carpessum profugerunt,urbem ad mare sita, quam ego arbitror quondam a Graecis Tartesum nomitiatam,regemque Arganthonium Rui centum & quinquaginta annos compleuisse fertur in ea regnasse. Receptos ex fuga milites quaestor Vetilii per moenia di ponit adhuc trepidantes: ac quinque millia sociorum quos a Bellis Titthisque impetrauerat, obuiam Viriato misit,quos ita cecidit ut ne nuntius quidem supersu rit. Exinde quaestor intra urbem quietus auxilium Roma expectabat. Interea Viriatus Carpetanum agrum fertilem admodum,libere depopulatus est: quoad C. Pla rius Roma cum peditum decem millibus,equitibus mille trecentis venit.Τunc enim simulata fuga, missa ad se insequendum a Plautio quatuor millia conuersuς pau- eis exceptis deleuit. Deinde traiectoflumine Tago, castra in monte oleis consito,qui Veneris nominatur,posuit.Vbi eum assecutus Plautius, dum sarciendi damni accepti cupiditate collatis signis dimicat,victus ingenti clade sine ullo ordine intra oppida refugit, & circiter
mediam aestatem ad hyberna se recepit, nusquam ausus prodire. Quapropter Viriatus totam regionem libere peruagatus,ab agrorum dominis maturescetium atque
instantium frugum pretium exigebat,& siqui non pedi soluebant,vastabat ac perdebat. Quibus Romae intellectis, Patres Fabium Maximum Amylianum , Amylii Pauli qui Perseum Macedonum regem sustulit) filium inllispaniam miserunt,delectus habe di facta potestate. Ille,quia Carthagine prius, deinde Graecia subactis, postremd bello Macedonico prospere confecto,viris urbs exhausta erat, ut iis parceret qui tot bellis superessent, puberum tγronum duas legiones conscripsit et atque impetratis a sociis aliis copiis, exercitum habens pedi i
40쪽
Artum quindecim, equitum circiter duorum millium,Οrsonem Hispaniae urbem venit. Inde quod militem inexercitatum & rudem nollet hosti obiicere nullo tentato praelio, Gades Herculi sacrificaturus freto traiecto petiit. Viriatus ex eius militibus lignatum egressis aliquot . interfecit, reliquos fugauit. Eosdem a legato rursus ad pugnam instructos deuicit, ingenti praeda detracta. Ad
ruenientem autem Maximum, li forte ad pugnam elicere posset,armatos educens milites, allidue prouocabat. At ille,ut totis viribus decernere recusabat, sic parte copiarum emissa, leuibus committendis praeliis& hostium vires tentabat,&suis robur fiduciamque augebat. Quo ties autem frumentatum ibatur, armatos milites velitum subsidio expeditorumque equitum muniebat. Hoc eum paterna diociplina docuerat. bello Macedonico militante. Exacta hyeme,exercitato iam& co firmato exemcitu Uii latu sortiter praeliantem secundus ipse in fuga
verrit,dua ruinq; eius urbiu altera diripuit,altera incendit: Viriatu ipsum fugiente ad locum usq; cui Baecor 'omen erat insecutus, multos peremit. deinde Cordubae
hyemauit.Viriatus non iam,ut ante, securus, Aruaccos,
Titthos& Bellos bellicosissimos populos a Romanorum societate abduxit, qui per se aliud bellum gesserui
diuturnum &laboriosuira, a Nuntitia una eorum Vrbe Numantinum appellatum:quod & nos post Viriaticum statim complectemur. Viriatus igitur in parte alia Hispaniae cum altero Romano imperatore Quintio colla
tis signis dimicauit,& victus montem Veneris repetiit. Vnde iterum in hostes conuersus ex inintianis militibus mille necauit, signi; aliquot captis, atque hostibus in castra compulsis. Quinetiam praesidium quod I tu carerat, videiecit, & Basitanorum regionem depopulatus
est: quum interea Quintius ob imbellia & imperitiam non subueniret sedCordubae inclusus quo se medio auri