장음표시 사용
51쪽
Mancino allegabant,ille in Pompeium superiorem du- cetra culpa transserebat, qui ignauum tibi imbellemque exercitu tradidi siet,ob eamq; causam saepius victus, ea- dem S ipse foedera cum Nuniatinis pepigisset. Addebat kt 3 etiam, haud miru esse si hoc bellu in eliciter cessisset,
quod praeter omnem aequitatem decreuiuent. Sed quani iri uis Patres pariter utrique succenseret, Pompetu, tamen, ut de quo pridem lata erat sententia,euasit. Mancinum Gh autem tam foedae pacis iniussuque suo auctore Numan-bri tinis dedendii censuere, Patrum exemplo, qui quon ip dam Samnitibus viginti imperatores, qui iniussu tuo itidem foedus percusserant, nudos dediderant. Adductiim Uii in Hispaniam Mancinum Furius Numatinis nudum de- i vi, didit: a quibus minime receptus est. Aduersus eosdem .s lectus imperator Calpurnius Piso, versus Numantiam fis ' exercitum non duxit aed Palantinorum fines ingressus,ri Praeda exigua inde abacta, quod supererat temporis im- pro perii se ibin Carpetania hybernando consumpsit. Romaeitati populus hoc bello Numantino,quod Opinione & loimitu gius & difficilius acciderat,offensus, alterum consulata
ita Cornelio Scipioni, qui carthaginem exciderat manda: atrio uit, quod unum esse crederet a quo debellari Numan- lara tini possent. Sed quum infra aetatem consularen esset, ill a censuere Patres ut, quemadmodum bello Carthaginienis; si factum erat Tribb. pleb. legem illam de aetate abrogas iba rent,&anno sequente iterum sancirent. Scipio hoc pa-VE cto iterum Coni ut declaratus Numantiam properabat,
i, O nullo Labito delectu,quod urbs variis bellis distrahebalo tur,& satis copiarum in Hispania erat. Permittente ta-st men Senatu nonnullos voluntarios ab aliis urbibus Rilip regibus ob priuatam amicitiam inlisos eduxit. Quibus, addidit ex urbe clientes S amicos ad quingentos,quos in ip turmam unam red actos v ocitabat φιλ οπ i, , id est a
itu micorum turmam. Hos omnes, circiter quatuor millia, D. iii.
52쪽
deducendos Buteoni nepoti tradidit. Ipse cum paueisiti Hispaniam ad exercitum praegreditur. Audierat ensiri ibi omnia ignauia, discordia ac luxu corrupta esse. ra propter satis scies a se hostes vinci non posse nisi prius
tuorum militu vitia copressisset ac perdomuisset,simul atque in castra peruenit , nihil antiquius habuit quam V tmercatores Gnes, scorta ariolos,sacrificos quibus tot aduersis pugnis consternati milites plus nimio addicts erant expelleret: atque etiam in posterii vetaret quicquam minime necessarium importari,n e victimam quidem diui nationis gratia i plaustra cum sarcinis inutilibus,& iumentis praeter quibus prorsus carere no poterat ) distrahi iuberet.Nec vel o cuiqua licebat ad victum vas ullum habere,praeter veru & ollam aeneam & poculum via u. cibi quoque praescii pti erant, carnes elixae&asiae Lecti interdicti: primus ipse in toris requiescebat. Mulis insidere inter eundu prohibuit. quid boni enini in bello sperandum ab eo qui ambulare non positi Et si unguentis & baaneis utebatur . . quu ipse per iocuri ros diceret, mulis, quod manibus carerent , opus esse aliis qui uicent:hac via simul omnes ad temperatiam reuocavit. Ad sui etiam reuerentiam di metum assuefecit, aditu se & in admittendis bene liciis, praesertiminiustis, 'difficile exhibendo. Atque ill ud semper in ore habebat, severos & legum iurisque seruatissimos imperatores, amicis: faciles autem ' muneribus inhiantes, hostibus esse perutiles. Horum castra laeta quidem,sed parere nescia: illorum ut tristia, sic morigera & ad omnia parata. Veruenimuero cum hoste prius colligere noluit quam suos milites variis labor ibus exercui siet. Itaque proximos agros circumies singulis dieb', noua subide eastri muniebat,ac mox demoliebatur: sossas altisfinias ducebat, & easde replebat: muros extruebat Inox diruedos.' Ipse a prima luce ad vespera usq; omnibusquae gerebin
53쪽
tur inteius erat. Ac nequis i antea, in itinere a reliquis sese disiugeret, quadrato semper agmine incedebaimec Iocu ulli licebat abimperatore datu mutare.Procedete agminea primis ad postremos cursitas,atq; inter eos ut plurimu consistes,infirmos,iussis descedere equitib',it equos imponebataquae tumeta nimiu grauabat inter pedites diuidebat: sicubi stativa habebat, eosde interdiu, qui in itinere,pro vallo excubias agere oportebat,equitii vero turma una huc illuc discurrere. Reliquis militibus su a quoq; officia descripta erit: his vallu ducere, illis muru,aliis te toria figere. Quin & teporis,intra quod omnia confecta esse oportebat,spatiu definitu ac dime- sum.Sed postqua satis moriger &laboris paties su'ei miles visus est, tu veris propius Numat in s castra promouit Ibi non quorundi more per castella stationes disposuit, quod copias suas pro rsusivolletdiuidere,ne,s clade aliquam a principio acciperet,esit emptiore sebo stibii
redderet a quibus ia satis contenebatur. Nec vero prius cum iis bellandu iudicauit quam & belli gerenci ratio- γ nect opportunitate,&Numantinoru cdsilia quo verte.' ' ret, penit'explorasset. Interea Omnes pone castra agrosperua pabatur,indeq; pabula colligebat & vires seu me tu denaetebat. Quibus peractis, quu ia ulterius procededu esset,lior tatib' amicis ut breuiore per capos via Numantia pergeret, At ego, inquit, reditum metuo. Epstes enim nudi expeditique ex vine erupentes, in Uloi rece ptusabet, at nostria seu ne tatione redestes,on ussi praeda sunt defessi ad haec vehicula iumetaque 3 sarci iraς portat. Quare grauis esset atque iniqua dimicastio, quae victis multu periculi, ' ori us pyrii decoris aut coni'ai allatura effeti sumae vero *mςtiae est ob res leues discrime adire. Atque ille iner habedus imperator qui nulla
necessitate coactus pugi alea lubit: ut cotra strenuus,
qui tu demu qua ita usus & occallo postulat
54쪽
aecurreret. Opere ad eam firmitudinem perducto ut hostem, siquid conaretur, propulsare posset, alteram fossam non longam super illam, impactisque in eam palis,murum extruxit latitudine pedum octo, altitudine decem, insta pinnas. Cui turres ex omni parte centu &viginti pedum interuallo superstructae erant. Et quia paludem continentem muro cingere non poterat,agg rem ei superinduxit & latitudine & altitudine muro parem,qui vice muri esset. Qua ratione mihi videtur Scipio hic primus omniti imperatoria urbem certamen nodetrectante circu uallasse. Caeterum Durius amnis p ter ipsamn nimenta fluens oppidanis admodum opporrunus erat, tum ad ea comportada quae usui essent, tum ad viros trasuehendos:siue urinado aut naui ulis clam Romanis in urbem traiicerent,sive velis,vehemete spirante vento ut remis secundo flumine perrumperent. au Huius,propter vastitate & impetum aquarum, pote iungendi quum nulla esset facultas, bina castellavice potis obiecit: ex quibus logas utrinque trabes funibu3 religatas in fluuium quam la e patebat demisit. Erant autem infixi trabibus crebri mucrones & cuspides, quae Vna cum illis vi aquae circumactae neminem transire sinebat,sive naiado urinandoque,siue nauigio sellere hoste tentasset. Illud autem maxime cupiebat Scipio, ut nemine ad eos accedente,quid foris ageretur ignari, & commeatu & consilio deficerentur. Postquam omnia per secta sunt,& turribus catapultae & ballitie aliὰque machinae impositae, det propugnacul sa, is, telis, iaculis probe munita,adhaec castella sagittariis &funditoribus firmata: crebros nuntios persolum vallum disposuit, qui sermone ab aliis.excepto , sibi quicquid fieret renuntiarent.Iumi etiamut quae prima turris ab hoste premeretur,prima vexillum extolleret, deinde in x aliae
eius exemplo idem sacerent: ut huiusmodi signofotu,
55쪽
ex nuntiis motus causam vere intelligeret. Iam vero
Hispantesibus copiis connumeratis,sexaginta hominumillia quit haberet,sic eos partitus erat ut dimidia pars inuru custodiret,&,si opus esset, ad alia munia praesto esset: viginti millia pro muro, quum necelle esset , pugnarent . His succenturiati erant decies mille, quibus Ee suus locus constitutus erat. Sed quemadmodum iniussu imperatoris alteri in alterius locum transilire nolicebat , sic signo aliquo tuna ultus dato singuli suis Io cis aderant. Hac diligentia Scipio cucta administrabat. Interea Numantini saepius diuersis partibus muri custo. des adorti sunt. Sed tu celeriter nec Gehorrore vidisses undiq; ope ferri,fgina extolli,nutiosdiscurrere,qui dein D senile dis muris praepositi erat , in muru insilire: tubicia
fies ex singulis turribus' elassicu canere.adeo ut totus ille ambitus stadioru quinquaginta ii Torbe cuctis ex te
plo formidabilis existeret . Que quide ambitu singulis diebus ac noctibus Scipio periustrabat, hoste'; sic inclusos, commeatu,armis, auxilio caretes , diutius posse resistere no existimabat.Interea Retogenes Numati noru fortissimus , cui Caraunio cognome erat,a fibmptis
iecu quos in sua sententia pertraxerat amicis quinque, totide filiis,pari equoru numero,nocte quata nebulosa& ad modii obscura, quod inter utraq; castra spatii erat elam emessis,p5testa sorio&c6pactili, que secu attulerat,in hostili munimet cum amicis conscendit. Atque ri,ppressis utrinque vigilibus , famulisq; domu rem illis, equos per ponte sursum traxeriit. Mox per Aruaccora oppida dispersi,supplicu more cu ramis oleae orabatut Numatinis eo sanguineis auxiliu ferret.Sed mulii, Romanoru metu,ne auditos qui de finibus excederetulia, runt. At iuuentus Luttae oppidum suit opulentum troicetis stadiis Numantia distans N umantinorum rebus
fauens , ciuitatem ad suppetias mittendas impellebit.
56쪽
him Eotendit. In itinere duo latronum principes ob vir facti Curius & Apuleius cum dece millibus hominum' Romanos turbauere, consertoque praelio , quo Curiuseecidit,praedam eripuerunt: quam non multo post omnem Seruilianus recepit:& alias item urbes vi cepit,EGcadiam,Gemellam & Oboicolam, omnes Viriati praesidiis firmatas: quarum nonnullas diripuit, aliis vepiam dedit. Ex decem millibus captiuoru quos habuit,quin gentos securi percuti iussit, reliquos vedidit. Post haec hybern a adiit, altero huius belli, cui praefuerat, anno. Atque his rebus gestis Romam rediiis succedente illi in i perio αPompeio Aulo. Caeterum frater eius Maximus Amylianus Connobam quendam latronum ducem quum deditione cepisset,ei quidem ignouit, sed omnium eius militu manus amputauit. Dum vero Viriatum perseques,Erisanem eius urbem vallo fossaque circundat,Viriatus urbem noctu ingressus,facta sub lucem eruptione, non solum eos qui vallum ducebant in fugam ligonibus abiectis coniicit, veru et ianTreliquas copias ab amyliano instructas urgendo linandoquec in loca praerupta atque iniqua,unde euadere no erat,deturbat.Ibi Viriatus non insolenter sua sortuna usus,sed honestis conditionibus bellum deponi,& magna a Romanis gratia iniri posse ratus, foedus pepigit quod populus Romanus postea ratu esse voluit: ipsumque Viriatum amicum nonalia auit, & eius socios quos agros is possederant habere iussit Sic bellum Romanis grauissimum cum bonargratia extinctu videbatur: sed pax haud diuturna mansit. Cepio enim Amyli ani foederis huius auctoris frater,& eiusdem in imperio succetar,criminando pacta, tanqua indigna populo Romano, primum a Senatu impetrarat sibi ut liceret clam pro arbitrio Viriato in comodare deinde assidue obtundendo lit
rasque missitando, effecerat ut idem senatus ruptis sce.
57쪽
deribus palam bellum Viriato inferendum decerneret. Quo Senatusconsulto fretus Arsam urbe deserete Viriato deditione accepit,& ipsum Viriatu fugiente & obuia
quaequev stantem circa Carpetaniam affecutus est, maiores secum copias trahens quam Viriatus: qui ob paucitatem suorum praelio abstinere satius esse existimans, maiori parte copiarum per vallem quandam obscuram dimissa, reliquas in tumulo quodam instruxit,ut speciem dimicare volentis hosti praeberet. Sed ubi quos praemiserat iam extra periculum esse sensit , ad eos aduolauit, tanto contemptu hostis tantaque celeritate, ut qui insequebatur quona se proripuisset no sentirent. Cepio in Vetonas & Callaicos directa acie, illorum agros depopulabatur. Iam vero Viriati exemplo Lusitania multae aliae latronum manus incursionibus vastabant. Adversus quos missus Sex. Iunius Brutus propter locorum interualla quantum stilicet Tagus,obliuio, Dorius & Baetis amnes nauigabileseomplectuntur celeriter huc illuc latronum more cursitantes,primo assequi einde,ut an seqψeretur, posse comprehendere desperans , non comprehedere autem sibi turpe, at ex victis non admodum insignem sore triumphum ratus, inlatronu patrias exercitum duxit, ut eadem opera&de illis poenas sumeret
ut quos cofidebat ad sua quenque defendenda dilapsuros & militem suum praeda locupletaret. Hanc spem cogitationemq; secum portans obuia quaeque diripiebat. Ad vim arcendam egressi barbari, adiuuantibus mulieribus &tantis animis arma capessentibus ut ne media quidem caede vocem ederent. Fuere tamen qui raptis quae poterant,in moles confugiebant: quibus quia petierant veniam Brutus dedit, quae illis restabant partitus.
Deide traiecto Dorio flumine,multa loca bello loge lateque peruasatus,acceptis ab omnib' qui in deditione vetuebatobsidib',ad Obliuione amne Progressus est,eum-
58쪽
que Romanorum primus transiit. Inde ad Nimim alte. rum flumen peruetum, ut Bracaris, quod annonam quae in Romana castra importabatur auerterant ac diripuerant, bellum inferret. Ii quoque genti in aciem armatasVxores educere mos erat, tantaque pertinacia tum viritum mulieres dimicabant,ut potius mortem occumberent quam aut terga verterent, aut vocem ullam indignam emitterent. Quin etiam foeminae dum captiuae abducerentur, aliae sibi manus afferre, aliae suosmet ipsae liberos iugulare, mortemque seruitio potiorem censere. Oppida tame aliquot in Bruti potestatem deditione venerun t,quae non multo post desciscentia, ab eodem de- integro sunt perdomita.inter alia Talabriga, saepius iuncto foedere, saepius rebellarat. Eh veniens Brutus, supplicantibus oppidanis,& sese eius arbitrio permittentibus, primum vitras usas i omanorii & captiuos armaque
omnia, ad haec obsides traderent, deinde ut cum uxoribus ac liberis urbe migrarent, imperauit. Quod ubi se
cere sustinuerunt, circunfusis copiis eos includens, or tionem habuit,qua, quoties desecilient, quoties bellum renouasient,edille ruit. Ad extremum metu iniecto atque opinione, quasi grauiter in eos animaduersurus eo set,in conuitia orationem terminauit. Sed equis S com meatu & pecuniis communibus ademptis, atque omni
apparatu publico, praeter spem, oppidum illis habitan dum reddidit. Post tot res gestas Brutus Romam rediit. Caeterum mihi in Viriaticam historiam congerere placuit quae eo ipso tempore illius exemplo aliae latronum turmae gerere coepertit. Porro Viriatus fidissimos ex amicis, Audacem, Ditalconem & Minurum ad Cepione pro paciscendo foedere mittebat. Hos Cepio ingentibus donis ac multis promissis eo ii aduxi tui Viriatum se interfecturos pollicerentur, ac tandem sic rem conficeret.Erat Viriatus exigui admodum somni,tum ob varias
59쪽
quibus distrahebatur curas, tum ob assiduos labores. Quin etiam saepe cum armis quiescebat, ut excitatus ad omnia obeunda esset paratior. quapropter vel noctu ad cum patebat amicis aditus. Hoc more de hac libertate accessus, Audax & eiusdem sceleris populares, obseruato primo eius somno,quasi graui aliquo urgente negotio in tabernaculum accedunt, illataque in iugulum plaga pars haec sola corporis armati nudata erat iacentem n cant. Mox sine strepitu, nemine sentiente,quod morinferum vulnus opportuno loco inflictum esset,adCepionem transsugiunt, praemiumq; petunt. Concessum illis ut quae ad eum die possederat,tutis haberet. De praemiis ad Senatum remisi sunt. Orto die clientes Viriati atque omnis exercitus rati eum quiescere,mirabatur cur plus solito somnum produceret: donec nonnulli mortuum in armis iacere intellexerunt. Tum extemplo totis castris planctus ac comploratio audita est,afflictatibus sese cunctis ob eius mortem & iam de sua salute anxiis,ut qui secum reputarent tanto duce orbati quantis in periculis versarentur.Maxime autem eos angebat quod sceleris auctores non reperiebantur. Itaque cadauer magni licentissimis instratum vestibus in altissima pyras remarunt,caesisque multis hostiis,tum equites tum pedites per turmas in orbem decurrentes cum armis barbarico more Viriatum celebrabant: nec inde prius abncessum quam ignis prorsus extinctu ς est. Peracto funere gladiatorium munus editu . Hoc sui des7derium reliquit Viriatus, vir ut inter barbaros: imperio dignissi mus in adeundis periculis nulli posterior, in praeda diuidenda, aequalitatis studiosissimus . Nam ampliorem ror partem vel offerentibus amicis nunqua abstulit,& eam ipsam fortibus viris distribuebat. Quo id assecutus est quod dissieillimum factu est ac nescio an alii duci contigerit) vi,quum exercitum haberet ex diuersis getibus
60쪽
conflatu,tamen annis octo, uibus bellu gessit,nulla seditio in eiuscastris orta sit, ted milite semper habuerit ad omnia obsequetem & subeunda pericula impigrum.
In locum Viriati nouo imperatore creato Tantalo, aduersias Saguntii expeditio suscepta est. Hanc urbe Annibal euersam instaurauerat, & patriae nomine Carthagine appellarat. Repulsos inde Hispanos quum Baetimam nem transirent,subsecutus Cepio ita pressit ursitque ut Tantalus suis rebus diffidens & se&exercitum traderet, ea conditione ut no iniquius quam subditos tractaret. Omnibus armis spoliati,&, ne deinceps latrociniis viverent,terra satis ampla donati sunt. Hic fuit Viriatici belli exitus.Nunc ad Vaccaeorum Numantinorumque bellum,quos ad defectionem Viriatus impulerat,nostra redit historia. Hos Roma missus Caecilius Metellus auctioribus copiis territos & celeritate oppressos quippe quos metentes ex improuiso adortus erat) domuit. Restabant oppida duo,Termantia &Numantia, quorumvltimum propter duo flumina & valles sylvasque densita
mas circuniectas, aditu di Ficile erat: una tantum via in phinitiem ferebat, eaque fossis ac repagulis interclusa.
Numantini ipsit, egregii quidem & pedites & equites,
sed non plures octo millibus. quo numero, tametsi exiguo, ob singularem virtute Romanos diu multumque fatigarui. Sed Metellus exacta hyeme successori Q 'ompeio Aulo exercitum tradidit optime exercitatum, peditum triginta millia, equitum duo. Castris N umatiae admotis nescio quo Pompeius abierat, quum Numantini egressi aliquot eius equites discurrentes oppresserunt. Ipse reuersus acie instruxit in planitiet Numantini sensim ceu fugietes se recepere.Τandem tot difficultatibustum repagulorum,tum fossarum, ad haec quotidianis velitationibus cernens Pompeius copias suas carpi minuique a paucioribus,Termanti iri, taxiquam ibi minus ne-