장음표시 사용
51쪽
Suum enim inter nonnullis sermone de Bibliorum coneis dantiis habito laudaretur ignotus Concordantiarum Seri ror, in quibus tot tamen fuerant omissa, ut decimum quod que voeabulum reperiri vix posset; cohortarentur omnes, ut mutilum absolveretur opus, onus autem gravi um d saremoverent; id in se libens recepit, ut novas eoncordamrias ederet, flatim atque Dominus ei requiem ullam prae
staret. Nihili faeiebat difficultatem rei, quam videbat meelariam non modo omnibus, sed se Iibi privatim, etii
in horas quaerenda essent, quae memoria exciderant, nee
quibant in illis concoraantiis vetustis reperiri. Anno I s 38 occupatissimum eum habuerunt inra ter Dictionarium Latino-Gallicum, ' quod ad studia suorum Civium excitanda, tum ad quaedam in suo Thesauro illustranda emisit Editiones Bibliorum & Ciceronis. Tyrones jamdudum Tullianae lectioni paulatim assuefecerat, non nescius, eum multum profecisse, cui Cicero placuerit, nec tamen nisi gradatim ad id culmen ascendi posse. Ejus igitur opera Rhetorica, Commentarios Marii Vict rini in libros de Inventione, Boetii in Topica, Georgii Vallar in Partitiones, Erasmi in Quaestiones
Tusculanas praemiserat, ut quasi Leo ex ungue aestimaretur. Quem vero hactenus ex parte tantum, &vix dimidium ostenderat, nunc totum ipsum, quantuscumque sit eloquentiae patrem coram ante ocuIOS
' Praef. Concord. IIII. ' Praef. Diction. I 138. y Consula Indicem.
52쪽
omnium p tintem sistere aggreditur. At opus adhuc nobilius movet, ut scias ejus pectus ea pacitamum quod paucis datur pidros una curas admittere. Cum anno I s3a' ex Typographica illius Ossicina prodiissent Biblia, Virorum doctissimorum consilium fuit, ut Antiquorum Exemplarium lectio, modo cum Hebraicis Veteris &Graecis Novi Testamenti Codicibus consentiret, excuderetur. Id non caruit invidia : ne qua igitur etiam levis offenso cuiquam afferretur, haud sinE opinione Theologorum, in nova, quae sub praelo iam madere incipiebat, Bibliorum Editione decrevit, ut ea ipsa, quae Ecclesiae in vulgato usu est, tralatio Typis exprimatur s Varias Lectiones, quae cum Hebraico &Graeco consentiebant, interior margo sibi vendicaret. In his ad Rei-publicae bonum studiis desudantem animadvertit Rex Galliarum Franciscus, magnus ille literatomm Patronus, ' qui magistros optimarum artium ac literarum homines doctissmos, magnis prο- positis praemiis, m amplissimo orbis tectarum Omnasio, quὸ omnes undique studiorum eaUd eonveniunt, constituit. Deinde omnes semper ad bene ct naviter agendum excitavit, cum, quos multum proficisse in literis cognosceret, iis munera atque honores mandaret; reliqua que ita praeseriberet, quid sperare a se in expectare deberent, eum ad ali-
ηam scientiae ac literarum commendationem pervenissent.
' Pretes ad NH. ε 34o. Almei v. p. as. ex Ciceron. Admon. Epist.
53쪽
Tua ratione perfectum est, ut omnis ferὸ Gatiae Nobuita antea Doctrinae opinionem sibi inrieoram DIN persuasione tacebat, ea nunc eum armorum is bellieae rei exere, latione literarum etiam studia eonjunxerit. Postremo am plissimam omnis generis librarum Bibliotbeeam Hebraici. rum Graecorum ac Latinorum maximis sumptibus instruxitae quotidia i ruit: ut in eo Ptolomaei etiam atque Eumenis Retum studia longὸ superet. Illi enim vana rusdam s. Ium ostentatione, quos uno tantum loco Pergami aut Alex.andriae emelusis se quasi eaptivos haberent, libros undiquieonquirebant, cum alter etiam alteri invideret, eoque PD. Lmaeus, ne numero scilicet vinceretur, Obartas, quas sobtune ευ' plus suppeditabat, supprimeret. I e autem tam
ram abest, ut quae ex Italid O Graecia maximis di pia
Regiis sumptibus comparavit verreum scriptorum mona. menta, ea cuiquam invideat, ut ultro etiam illa omnini retire atque offerre in animo habeat.
Regem hunc optimum meritis laudibus cumulave runt Robertus Stephanus, ejusque Filius Henricus, quem de eo sic scribentem legimus. Franci re
omni laude major omnium scientiarum Iudos in suo regi; aperuit. ' Literas enim ct literatos omnes magno amem prosequebatur, ac peculiari etiam quodam patrem memcomplectebatur ut paucis ante obitum seum diebus aperti
e declaravit . Patri facile erat, quaecunque sub itypographica postulabat, is Rege qui
54쪽
erga Bleras se Iiteratos erat, impetrare. Inter hinc autem praesidia praeeipuum erant iisumptus, qui in conquimtionem cum aliorum librorum potissimum Graeeorum9 tiam verὸ Historieorum ; , qui in sculpturam tam pulcbrorum Characterum seu uporum, quibus libri isti excuderentur,
Iaciendι erant. In quorum utroque tantum abest, ut illa
Rex dsis liberalitate quidquam passus si desiderari, ut e- nam expectationem omnium se ipsa propemodum desideria Iuperaverit. Ruum autem Romanae praesertim historiae rex bis amator esset, is DisVsio Halicarnasseeo Petro G- sellano ejus anun e hoc dante) initium sumi voluit. Nec tamen neglexit Graecam i Thucydidem enim
ei praelegit Castellanus; Quem cui constet Virum Nobilem saepe bonarum literarum inscitia ridiculum fieri) Gallus quidam inter Nobiles non infimus cum Rege de Atheniensibus & Lacedaemoniis dissereniatem postquam bis terve audivisset, statimque de vocum barbararum significatione percontatus facito persuasum habuisset ea nova nomina tritis vulgatisque Medi rum Chirurgorumque nominibus su cedere, Regi sua ignorantia risum & jocum movit. ' Anno Is 39' Iun. a . ' ne labor mercede iusta de stitueretur, Rex, sui regni vicessimo quinto, Roberto Stephano aetatis 36 agenti Regii in Hebraiacis de Latinis Literis Typographi munus injunxit.
55쪽
Ex quo an ossicinam, quam e regione Scholae Dea cretorum habuerat, moVorit, nescios non enim mihi adhuc compertum est eum ulli libro post amnum Is 38 assixisse haec verba, E regione Scholae Decretorum. Ab anni Is 39 mense Iunio, in Librorum ' fronte M calce etiam saepissime se RegbumTypographum, aut quod in calce saepius & ' praefationibus Librarium,aut specialius ' Hebraicarum& Graecarum Literarum Typographum nuncupavit, raroque eum omisit Titulum, uti in Bibliis Is oriac Cicerone Is 39'. absolutis, quae ante munus Colla. tum excudi coeperant. Novo nunc honore auctus& Regiae gratiae stimulis accensus ad majora adhuc studia animum erigit, omnibus contendit nervis, ut dignitati labor accrescat, nec Regis optimi savore inlatius meritum suum videatur. Primum jam in Hebraicis dedit suae diligentiae spectinen, & ut piam consuetudinem, quam semper in negotiis Typogr
phicis habuit, teneret, a Sacris omen accepit. D odecim Prophetas incepit edere, eum commentariis R. David Rimbi a Franei eo ritabis Hebraicarum Literarum professore regio accuratissimὸ emendatis, locorum Feripturae passim citatae adnotatione illustratis, favore oauoieiis Francisci primi, qui in linguarum o sudissae immentutis gratiam amplis stipendiis Professorum operas red, mebai. Ab illo inchoato opere manum non absti.
56쪽
nuit, donec huic intra quadriennium coronidem imponeret. Hoc anno, cum in Hebraicis sui per culum fecisset, in Latinis suo, quod duplex et delegatum erat, ossicio non defuit: Idib. enim Aug. Cicero Typis Elegantissimis ti Victorii Notis ornatus propalam egressus est. no 1 s ' Biblia Latina, quae biennium fere sub operis Τypographicis sudaverant, prodierunt, in ' quibus emendandis & locis cognatis annotandis a Gulielmo Fabricio Canonico Pictavensi viro II braice Graece & Latine eruditissimo se plurimum adjutum iuisse confitetur. Dedit etiam operam, ut Fri Vatillus in Architectonice non vulgariter exercia ratus ob ocuIos poneret Tabernaculi Mosaici, Templissi Solomonis dissicillimam & obscurissimam constructionem. Ex hac Bibliorum Editione ' n
aeeenduntur flammae, se eontra eum Neologisi si rensores impotenter baeebantur. Decem nabilominus praerepta jam antea impressa denuo imprimit, O, quam vocant,
scripturae summam, utraque fingulis fovis, majori Aa cteresath venusto, quae parietibus possent arii. sua/-ro molestias exhibuerunti abesse domo hune oportuit, ct a. um Regis sequi quo diploma ad cohibendam eorum intem- eriem obtinuit, suo jubebatur illa Gallicὲ ct Latine impria ere. aeuin etiam pias quinderim non postremi Ciaretii
Magistri Sigillis eo robaverunt, quae tota caterva --t praef. Bibl. ' Resp. ad Theol. p. 9, s, II, 12.
57쪽
probaverat. Eadem illa impressa tune fuerunt a Iob anne Andrea homine imperito se impio, ' qui postea furore Correptus obiit sed cum praeceptis Ecclesiae se fa δε-
ι a corrupi que ab Odoardo, qui ex duobus primis Domini praeceptis unum fecit, auferendo eam, quα babetur de
imaginibus fingendis se colendis, prohibitionem, O postro
mum in duo laceravit, ut numerum denarium suppleret. Robertus, eui hae non placebant, illis de haeresis pectus erat; se ipsorum impulsu domum ejus scrutati sunt dices, si qui forte libri suspecti reperirenturi. Nubio tamen casu constanti homini contigit, ut ulla ossicii fieret intermissio. Cum eo animo praeditus esset, qui haud facise posset intervertere, quae ad Communem omnium utilitatem pertinere sontiebat,' hoc praestitit, ut nonnulla ex iis, quae Prosemorum Regiorum Auditores exceperant, ad eos, quibus per locorum intervalla atque alia impedimenta illos audire non licuit, Typographicae Artis beneficio fide. lissime permanarent.
Anno itaque Is r. exceryta hujusmodi in Pentateuchum dedit ; nec non ' Evangelia cum brevissi-inis ad marginem annotationibus: quae turbas haud minimas conciverunt. Theologi pro suggestu clamant annotationes hunc edidisse valde periculosas, quod locos de Purgatorio ct Confessione aliter, quam solerent, interpretaretur astutum Ue, qui praetextu utilitatis publicae disse
Apologie mur Herodote. cap. 26. ' Praefad N. T. 334 . Praef. ad Pent. i 34I. ' Resp. ad Theol. P. 13. minaret
58쪽
misaret haeretiea. Vice tertia aliquandiu latere eoactus est ε sed tempestate sedata denuo eas ' postea ex dit muta istis paseulis se multis additis, quorundam sectae eorum eoninsilio, obstrepentibus interea Gagneio, Picario, ct Guian- curtio sacri ordinis primoribus. Prolana vero studia, licEt sacris posthabita, non omnino neglexit. Ciceroni Oratorum Coryphaeo nuper edito, asseclam adjecit anno Ima' Quintilianum Rhetorem, ut Oratoriae Artis Tyrones hujus praeceptis ad imitandum illius exemplar uterentur.
Inter hujus anni initia Michael Vascosanus Celeia herrimus apud Parisienses Typographus sibi, R berto Stephano, & Johanni Roigny suis amnibus
Gulielmi Budaei de asse libros multa eruditione refertos excudit, quorum pulcherrimae editionis videndae voluptatem Authori ' anno Is O' I3. Cal. Sept. denato mors inviderat. In hac editione abest
vindicatio Authoris a Leonardi ' Portii Vicentini plagio, de quo pluribus conquestus est in Editione Coloniensi Isa8. a pyg. sys. Rd PRg. s8s. Anni is as unumqu9dque trimestre spatium variis & magnis laboribus illustravit Stephanus. Ver-
n. II 3. Ianuario. 3 BeE. Ieon. ' Is de sestertio, talentis, pecuniis die. librum edidit, qui nec loci nec tempora
inuicem tabuis praeter Iohannis Frubenti insisne.
59쪽
no, ' Editionem novam Ciceronis in minori volu mine orditur, in qua primum nisi fallor ItaΙici characteris exemplar exhibuit. Noluit Ciceronem sibi minus debere qu1m Τerentium ; noluit infensi aemulatione tantos Sermonis Magistros inter se Committere. Hic stylo familiari, ille elaborato, uterque nativa elegantia admirabilis & in suo scribendi genere princeps parem postulabat curam. Rulate jam adulta, opus illud adultum, in cujus maturitatem multas aestates impenderat, prodiit absolutus Linguae Latinae Thesaurus; qui, quamvis integri saeculi totiusque cujusdam Academiae Labor videri posset, ab uno Roberto aliti interim nec levibus Typographicis negotiis invigilante post Ia a primo specimine annum emissus est, quem fide pene& verbis majorem silentio admirari quam aut minus aut inepte laudare malo. Huic tertiae editioni accesserunt quam plurima ex Authoribus Grammaticis in secunda praeter-missis & in hac plus di inidia parte auctis testimonia. Omittitur Gallici vocum interpretatio, ' quam inserere antea noluissset, nisi certorum hominum voluntati fuisset paten.
dum, & quae fusius in Dictionario Latino-Gallico
De qua Hotomanus hoc dedIt testimonium ἰn sua commenta. ν is in Cicer. Otat. praefixa Epistola. Librum Roberti Stephami Typographorum omnium facith principis, quem ipse annaM D XLIII. edidit, & omnium optimum atque incorruptissimum esse constabat, delegi; bd cujus scripturam Iectionem notat illas meas eastigationum adhiberem. Pires Thes is36.
60쪽
explicatur. Nostro Atlanti quasi Hercules quidam in partem laboris successit Theodoricus Bellovacus
iis in optimis qui siue Authoribus valde exercitatus aerique judicio praeditus 3 qui inde ab initio instituti laboris ita ei veram dedit, ut omnia i e relegeret, ese; tanquam supremus artifex ineboata se adhuc rudia perpoliret; c ius auxilio debere se fatetur, quod tantae operis moli non succubuerit. Ex Budaeo tam multa ad verbum transcripsit, ut ei acceptum referat, quicquid rarum& exquisitum occurrit. Deniq; absoluti operis calci adjecit quaedam hujus argumenti, quae ex sisis ad-Versariis exscribendi potestatem ultro secerunt Α dreas Tiraquellus in senatu Parisiensi consiliarius, AEgidius Perrinus ossicialis Iosatius, & Iacobus Goupylius medicus: quos singulos nominatim adipellavit, ut omnes intelligere possent, nec alienae laudis cupidum esse, nec suum cuiquam debitumq; honorem praeripere eum solere. Tanto cum scenore Praeconiorum viris eruditis, qui ipsi onus literarium aliqua ex parte allevassent,rependebat gratias,ut suae magis famae quam ejus commodis consuluisse viderentur. Achilli Thersites, Homero Zoilus, Virgilio Bavius non defuit ; ' nec Stephano desuerunt stupidissimi & invidiosissimi homines, qui dicerent eum januam barbariet aperuisse. Rus T hesauro Praeterea id accidit insortunii, ut, quum hic illic se