장음표시 사용
81쪽
A Rs Is r s et o R. et e A. tem vel antecedunt, ut consilia: vel comitantur, ut modus:
De persona unum illud in disquisitionem venest, utrum idem ille, qui res gessit, scribere eas possit. Non levia sne sunt, ouae
hoc luadent. Nam seu ratione pugnandum est, quis melius . res novit, quam qui gessit ὶ sim exemplis agendum est, multa pro hac sententia possunt adserti. Primum nomino Clarulium Caesarem, quem octo de vita sita libros scripsisse , cognostamus ex Tranquillo in vita ejus a. Sed respondeat aliquis, magis Rhoc ineptὰ, quam ineleganter secisse , ut idem auctor est item principis hujus stultitiam, non ab aliis tantum, sed matre Q etiam Antonia, solere rideri: quemadmodum alibi ς idem te- c DC cstatur. Age igitur, alios laudemus, qui nihil minus seleant,'s quam, ut Nero de Claudio honicebat 4, mrurata Sunt isti d suribis. ., L. Sylla, P. Rutilius Rufus, milius Scaurus. De quibus Ner. e .ss.
auctores habeo Ciceronem in Bruto, Tacitum in Agricola, Plutarchum in Sylla, ut de Grammaticis veteribus nihil dicam. Tribus istis tres alios addo, magnos sane viros, Terentium Va ronem,cujus de vita sita libros citant antiqui: Iulium Caesarem,
cujus commentaris sapersintde bello, quod in Galliis gessit, ite
de bello civili: Augustum Caetatem,quem vita sitam Cantabrico tenus bello tredecim filisse libris complexum, auctor est in vita ejus e Tranquillus. Alios fetiam nominare possem, nisi sitsἀ- e In Aug. . cere istos putarem. Nec propterea deest e putandum, quae pro . contraria posssint sentcntia adferri. . Nam, ut de exemiso Caessaris primum dicam, non quidem ignoro, comment xios et 'se it --, tantopere a Cicerone e ipse laudari , ut sanos homines astri' Iosephum. qui bendo deterruisse dicat: verum hoc ad dictionem pertinet, non δε Vita μa
ad rei fidem. De qua lono aliter quibusdam visum fuit. ipsis
Audiamus Suetonium libro I. cap. I. vi. Pollio Amitu patam di- gtigenter, parum, integra perit ite, compostos si Caesiae rerum si rum commentarios) purat: cum pura: 7ue, O qi per alias eranti secta, temere crediderit: ct qua per se, vel consuItὸ, vel etiam memo-J ria lapsus , perperam ediderit: exiissimam rescripturum, O correctu- rum fuisse. Et prosecto, qui cum Caearis commentariis con- tulerit ea, quae ab aliis,cum Latinis,lum Graecis, de rebus Caeseris scripta fuere, negare non poterit, eum, siquid imprudentius; vel quomodocunque aliter fecisset, quam Oporteret, hoc sere, . . .
82쪽
o GERARDI IOANNIs Vos si vel planὸ praeterire, vel ita referre, ut in alios ditius coniiciat
culpam. Atque ut hoc scribendi de se penus Caesari, di non nemini alteri, omnino feliciter successistet: ratio tamen dirit, longe satius esse, ut per alium res a nobis gestae posteris trada tur. Nam, ut Caesar apud Sallustium a est, hautfacile animMτerum providet, ubi ossciunt odium, amicitia, ira, atq, misericordia. At quisque amat se ipsum, hostes vero atque inimicos odit. Qiine difficile est cuiquam ita scribere, ut non aliquando vel sui amore , vel odio adversarij, aut filsum dicat, aut verum omittat. Atque ut vacuus estet ab affectit omni, non tameα fidem ficilὰ inveniet: utpote suspeetior. Accedit ad haec ver cundia, quae impedit, quo minus laudare se, aliosque reprehendere ausit. Vidit haec Tullius: qui cum a L. Lucceio petii set, ut res a se in consularia gestas literis vellet consignare a. extremo loco ita scribit, Quod se a te non impetro, hoc est,squa teres impedierit, cogarfor fefacere, quod nonnullis e reprehendunt. scribam ipse de me: multorum tamen, ct clarorum exemplo. Sed. quod te non Iugit, haec sunt in hoc genere vitia. 9 ut verecundius de se fiscribant, nec reII, quideII laudandum: o pratereant,siquid Ρrte reprehendendum est. Accedit etiam, ut minor si fides, minor
auctoritas, multi denique reprehendant o dicant , verecundiores espraecones ludorum L mnicorum, qui cum cateris coronaue imposuerunt victoribus , eorumgi nomina magnis voce pronunciaverunt, cum ipsi ante Iudori Missone orona donentur tium praeconem adhibeant,
nesua voce ipsi se victores esse praedicent. Hac nos vitare cupis, O ,s recipis caussam nostram, vitabimus. Haec Cicero ad Lucceium, cui fortasse & .causiam suam probavit: quod inde verisimile fit,
quia Luccei orationes in Catilinam citat Asconius notis in ora- . tionem, quam Cicero habuit in toga candida.
Atque haec praecipue sunt , quae in utramque partem dici
posse videntur. Quibus expensis, in eam maxime sententiam inclino, si idoneus rerum nostrarum scriptor obtingat, satius en, per alium id fieri, quam ut iesi virtutis nostrae praecones fiamus. Sin ita fortunati minime simus, posse quemque commmentatios de rebus suis scribere , exemplo silmmorum virorum , quos ante diximus. Ac proderit tum libellus Plutarchi,
Quomodo se ipsum quis Utra invidiam possiesaudare. Cujus oma estiste, . A εξόμεθα ἔ- ει, ἀντων , α, μη π ε εγάλαι
83쪽
tum tempora adsignari, quibus de nobis dicere, aut scribere possimus. Atque hoc verissime a prudentissimo & gravissimo scriptore dictum esse,luculenta ostendunt exempla, quae libelloi illo adseruntur.
E ue ii lac ins caussa, cur nonnulli, cum de sese scripsissent, sib nomine alicujus e suis ista edere maluerint. Fecit hoc Imperator Hadrianus, de quo ita Spartianus in ejus vita: Fama celebris Arriantu rum cupidus fuit, ut libros vita suasoriptos Ue , inbertis suis literati, dederit, iubens, ut eos suis nominibvspubdicarent: nam Phlegontis libri Adriani esse dicuntur. Nec multum ab hoc abit exemplum Joannis Cantacurent, cximperatoris Constantinopolitani: qui de rebus ab sthdm- nico Juniore ac se gestis scripturus, ut celaret chorem quod tamen haut ita fecit, ut non certis indiciis prodat Christiaulum se vocavit: quod nomen sibi imponit a statu, quia in vita
Et sane satius interdum sit, horum imitari exemplum, quam' si laudatione nostri ipserum apud aliquos invidiam nobis con- flemus, aliis vero ludibrium ciebeamus. Extremo illud loco addam, siquando de nobis in iustoria aliquid dicendum sit, modestius videri, si haec referamus, quasi de alio loquamur. Sane Xenophon in septem libris, quos de Cyri expeditione sicripsit, id seduld observat. Ut lib. primo:
a b αυτὸν ἡ τ Ελλ ικοῦ Ξενοφων Αθηνου γ , &c. Et mox, a Hune a 'O- πήν, ὁ &c. Et aliis ejus operis locis sexcentis. Idem in commentariis suis Caesar facit. Notavit hunc historicorum morem etiam B. Augustinus lib. xVII. contra Faustum Manichaeum cap. i V: At quam eleguntem rem sibi visus et I Faustus dicere, ubi propterea voluit non credi haec scripsssse Matthaeum , quia b Miso1hon. eum de sua electione diceret, non ait, Vidit me, O , Dixit mihi, sequo vero ἐixit. re me: sed, Vidit Matthaeum, , Dixit ei ,sequere me: quod nescio, utri ni decrrore imperitia dixeris, an de more fallacia: sed non usique adeo imperitum putarerim, ut nec legerit, nec audierit, solarescripto- res rerumgectarum, cum in suam personam venerint, ita se contexere,
tanquam de alio narrent, quod de se narrant. Atque haelanus de
84쪽
Tino tum adactionem. in bellassectanda. Agrippae, o risis iudicis, besti pro Lirociniis habenda. Ea sententia refellior. Tres tam belli leges. t anichaos omnia olim bella damnasse.
ALtera narrationis pars est res sive aebo : cujus ratione narratio omnis vel est de bello aliquo, vel de pacis tempore, vel de seditione sive conjuratione. in bello obsese vari rimis debeant, ostendit Lucianus. Praecipit verb, ut ne respuciamus ad partem unam, puta Romanos solum, selosve Persas, sed ad utrosque. In acie item monet, ut ne oculos convertamus ad unum quempiam: nisi forte is fuerit, aut Brasidas aliquis, o de navi prosiuat,aut Demosthenes, qui descensim in terram prohibeat. Adhaec duces jubet intueri ,& quo modo, ac quo consilio sic potius, quam aliter, aciem instruxerint,& quae alia huc pertinent. Ubi ver5 ad manus jam deventum , monet, ut utramque partem velut trutinae impositam spectemus, & quae utrimque geruntur. Denique & autor cst , ut cum fugientibus fugiamus, & fugientes item persequamur. Sunt vero haec eo magis observanda, quia de pacis tempore pauca solent narrari: at bella, seditiones, conjurationes, pene omnem implent paginam. Ac propterea Cornelius Agrippa in suo de vanitate scietitiarum libro o culpare historias non ve
retur , quasi quae nihil ut verbis ejus utar in nis magnos ct furiosos latrones, famosost Orbis praedones desi serint. majoris ponderis serent, nisi etiam bςlla aliqua justa essent, quae profecto pro latrociniis haberi minime debent. Huiusmodi i tui scribere legereque decet: quod ea res prudentiam imprimis augeat. Atque hinc quoque liquere arbitror, quid judicij seni oporteat de istis Ludovici Vivis verbis lib. v. de tradendis
disciplinis b: Bella Opralia non accurate persequenda, qua T A N-τ v M instruunt animos ad nocendum, ct vias ostendunt, quis inpiacem p mus laedere. Nec enim T A N T V M instruunt ad nocendum , sed ad eos etiam, qui nocere volunt avendos. Qirare
ne audiendus quidem in eo , quod subjungit: Notanda junt
85쪽
nvNTAXAT, ET L ΕΥ τε arma ceperint,qui utrim: duces, ubi congressum, qui ruti, quid istis actum: nec aliter dicenda, in legenda hacquam latrocinis. Illud veracautius,cum addit: 'Liusmo si rere sunt v x E R A QS E horum omnia, ni si qua sortὸ adrersis latroessunt suscepta, quod inter Christianos utinam noutam rarλ ou keniret: Nam hic saltem P L E R A in a justaessenba diffitetur: cujusti di sunt, ubiuia istaconcurrunt, lagitima indicentis auctoritas, causa belli justa, ac propositum rectum.. Siquidem pili is est non deserem populum su*m, si injuria ei fiat: nec enim sine caussa gladium portat η,cum Dei a Ad se. sit minister: sed eo fine hunc accepit, ut domi forisque pro l- ωρ. 33. sit ac vindicet injurias civibus illatas. Eoque omnia quidem entare convenit, prius,am'ad arma deven itur: verum, si hac
via non proe letit; armata etiam vi occurrere necessiim erit, dummodo ilitaria: illae tanti sint, ut hacpropter ad arma venire cogamur. Hujusmodi tempus sit , quando quis terras nostras copiis sitis invadere ac vastiare non cessat. Et tamen tum quo- ue suscipia a debent , non cupiditate nocendi, non domi-riindi libidine. non similes ob fines : sed propter commine nut hoc est, ut cives pacate es tranqtulla ex justitia acpietate possim vivere. vero , quale duimus, bellum damnant, . - Manichaeorum haeresim rem vani. Hi enim bella omnia execrabantiar, etiam ea, quae Moses gessit. Vide p. Augustinum lib. xxii contra paustum Manichaeum cap. Lxxiv, S aliquot sequentibus di aliqua item de bello justo apud eundem leus epist v'ad Marcellinum, ccvsi ad Bontiaciunt Comitem, i praeclare illud , Pacem habere debetvoluntaε, bellum nece tacddi etiam , sit voles, Thomam Aquinatem secunda secundae Quaest. H. Art. I. Alexandrum ab Ales Part. m. Qu*st. xxxVI. M. III. Henticum Gandavensem Qu9dlib.xV. Qinxur. 4Gabrielem Biel in iv Sentent. Dist. xV. Quaest. IV. Sylvestrem Prier. in Summa voce Bellum, atque alios, quos nominare longum esset. Nec tanti est cum sese quicquid dicunt, id hauserint ex iis Augustinilocis, quae ante indicavimus.
86쪽
moricum, Fabium tu rem, tempor uisse negi . gentiores. Nonnunquin obiter adjici ,siquid memoria dignum alibi eodem temporefactu u. Cur Appianus et pro loco bi Loriam distinare, D. Etiam loci contemtide scriptionem necessariam es, si absique ea res minus in- .i te i jur. . oso intercum oc factu me siquid obi' a ' δεν memorabile isidem ontigerit. Primordia urbium , dcgmetium, multum re incerti habere, eo cauialla agendum.
persona, atque Maione venio ad circumstantias rei, quae truduae sunt, locus, tempus: quonam si alterutrum negligatur, magnae tenebrae affunduntur historiae. Iccirco, ut supca Lλ a. ab Vidiis , Cicero' etiam in historia requirit, ordinem tempo-o M. rum, O regionum destriptioncmo Graeci Xocant νο χρονικὸν, κHτοπικὸν : quae duo ad historiam pertinerst, etiam Eusuthius do-b In ρ . et, cet commentario in Dionysium περοηγητὴν b. Nam in eo dividimenis d. Di ait historiain in topicum, prag maticum, chronicum, S genea
νων εἶπε και τὼ επι -υρέους Λοκφύς, hoc est, Praesens vero ρος, peteres a ppellant historicum, constans. ex topico, pragmatico, chronico , ct genealogico: in qua hiIloriam dipidi aiunt.
. Ex topico, cum unires libri scopus si orbis terrarum descriptio. Ex pragmatico, in quibus alia quadam enarrat , or populorum mores exponit. Ex chronico, cum umporis mcmivit, quo quid accidit; puta
87쪽
xelut iam sauromatas alaia, Amrionibα genus me , . tque cras, qui ad Zeph 'rutis pergunt, a servis. Exquatuoristis, in quae Eusthathius historiam dividit , dia. εαλ ὸν ad persenam, ad actionem sive rem pertinet: το χρονιῶν Vero, hujus proprie sunt loci. Distinc ὀ dicam de utroque. Ordiar autem a te oes 4 de quo ita Tatianus oratione
B. Chrysestomus b comparat rationem nemporum cum limitibus agrorum.: quia ut absque his agri , ita sine illa res gestie confundantur. Optimo igiturjure Hellanicum reprehendit Thu- -- is, dides: uti& Fabium Pietarem Dionysius Halicam. Neuter ren re
enim accuratam habuerat temporum rationem. tea.
Temporis vero nomine ista eonipleistimur, quibus consillibus, vel quo archonte, aliquid factum sit: item ecquid hieme 'acciderit, an vere, an alia anni parte, diu, an noetii, num tempore Opportuno, qua vitae aerate, aliaque ejuscemodi.' ambinterdum etiam licet adjungere, siquid memorabile eodem tempore aliis in terris contigerit. Nam etsi id .el nihil vel parum pertineat ad historiam praesentem: tamen varietas ea grata jucundaque esse solet. Exemplo esto Sallustianum hoc in Iugurtha: Per idem tempus adrexIum Gallos ab ducibus nostris, et Captune, O M. Manlio, masepugnatum. quo metu Italia omnis . contremuerat. Issique, ct inde usque ad nomam memoriam Romani sic habuerunt alia empla virtutis prona esse; cu Gallis pro sa site; non pro gloria certare. siELivius ς aliqua narrat de bello e G . Resinico adversus Messenent non quidem caussam, sedcve . tum tantum: Cuiud, inquit, belli causam, ct ordinem, sexponere pelim ; immemor propositi,quo statvi non ultra atri re externa, si qua Romaniscobarerentrebus . Eventus memorabilis e L Narrat . deinde Philopoemenis mortem, mus, honoresqueei colla ostamque annum euincelebrem filisse ait mortet trium clarissim tum ducum, Annibalis, Philopoemenis, Scipionis. : Haec de
De Topico autem videndum, num quid terra famam, an .mari, quam regiorie, juxta quam Mystatem, num in loco molitano, an plano, &similia. . vel l . .
88쪽
N GERA R DI et v si Miximus minias vulgis sierit notus mi e potu ostebit. Ita'Asticam in Jugurtha Sallustius describit, tum
ut situs loci notus fores : tum etiam, ut constaret, qui in rapi vincia inuci, qui hostes fuis ent. Et sine tantusu lucis accedis: storiae ex rocoruim notitia, ut Appianus prope omnes labores s os pro locorum diversit re distinxerit. Quomodo alia:vbcat Puniς , sive Carthaginensia .alia Syriacae, alia Parthica, δί 'ita se e i aliis, tumiis, qu ecxstant, tum quae perierunt, tu ex Photio cognoscimus. Etiam Polybius dicere non veretur, praeliorum descriptiones similiaque,nisi natura loci declaretui caeca ςstici. Ita enim loquitur. Atque haec res satis ostendit, saepe ne si is e quidem , ut limites regionis, ac nobiliora ejus locasispQnamus : sed opus esse, ut ne minuti quidem abjectuque loci descriptionem refugiamus: ut si insidias in eo struxerit i a quis, vel saltem cla eo sit deliberatum : quae res omnino intelligi nequit, nisi sciatur, quam idoneus ei rei fiterit locus.
Exemplo esto Livius a,cujus verba: I malin eratinter castra Minuti', ct Poenorum : qui eum occupasset , haut dubie iniquioremerath lacumfacturus. Eum non tam capere necertamine volebat i, i, quamquis id opera pretium erat, quam causam certami-η--ψῖδε tig, quem semper occursurum ad obstinendum satis scisiat, contristre. Ager omnis medius erat prima sterie inutilis insia latori ,suia non mota fFν Ilae quicquam, sed ne vepribus quidemnstitum habebat re ipsa natur detegendisiodiu, eὸ Magis, quὸd in
ρ uitariae nussa talis sim timeri poterat. t. Et erant in an raritusa rupra, ut seraedam earum dia nosarmatos sent capere. lNec insidiae duntaxat , sedalia etiam ad istiusmodi locorum destriptionern praebere occasionempossunt. Ita Sallustius iuue os furatione Catilinae, cum dixisset, Lentulum in carcerem . . consule Cicerone esse deductum ,addit illa, Est locus in carcere,quq Iustianum appellatur,obipaullulam escenderis ad lamam inciter Dia xvim pedet lami Meprous. rem monuit undio parietes, que insuper camera lup tiis uernicibus iuncta. . titi destri 'ni continud subdit: ἐκ eum lac amissus in Lennesus Possumus quoque, si loci minus clari mentio fiat, adiicere, siquid olim memorabile an eo contigerit. 'Nam & veterum id Hoemii exemplo, &araca, utilam in voluptatis nonparum,
89쪽
si nil etiam magis illustribus, ut urbium, . orim non ignobilium locorum descriptione , dicere aliquid licet, quod ad originem & primordia eorum pertii at. Nam etiam ad historiae dignitatem consert. Sed videndum, ne i certa pro certis adseramus. Pleraquς cium ill ommentitia esse solent: ut quae de Iudaisa: νnti*ψrigine Tacitiis adsere. Quare omnino hicludicio opus est. Idem dς iiii iis nationum h diruim velim. Uti sunt . qira: S rustiis in Jugumian xrat de Suentibus, qvie initio Asticam habuere. Nam ex Astorum Merciere, Herculem in Hispania interiisse : exercitum verbejunqui ex variis gentibus compositus erat, se disertas esse teri' delapsum : Persas autem, item Medos , atque Armenios, in proximam Asticam navibus esse Nans echos: Persas dedisse oribonem Numidis: ac alveo. navium laversos primitus iis protiiguriis fuisse: atque inde esse, quod adhuc ahcstium Num, duum domus essent oblongae,&incurvisjatetibus tectae, caria tnarum instar : Medis verb, postquant iis Libyes accessissent, nomen paullatim esse corruptum, ac prς Medis Mauros essem dictos. Haec, atque alia ejusmodi,m n multuma illis abesse videntur: sinem valde.diversa ab iis sunt quae Graeci seripsere. Iccirco ea narraturus Sallustius, inure prius hunc in modum . xiam sibi muniti mi mortales initio asticam habuerint, quique postea uccesserint, aut quomodo inter se permissimi : quaniquam alix fama, quapi Osique obtinet, dirersum est: tamen, uti ex libris panicu, qui reiis Hiem salis dicebantur, interpretatum nobis est; utique rem sese tabere, custores ritu terseputant; quampaucissumis ditavi: caeterὐm fides eius rei penes auctores erit. Cum verb in universa historia, tum imprimis in hujusmodi descriptionibus, brevitati studere oportet. Lucianum audi
temper dum in descriptionibu montiam ,'elourorum, vel fluminnuin, ne vim orationis inepte ostentare videaris, ct 'missa hisiuria mirum ipsius negotium agere. Sed sum gramaumat geris,utilit
90쪽
Hujusmodi igitur rationem inire oportet in locorum describ.ptione: neutiquam verb imitandi sunt illi, qui υ- ά resa a mile ποις κησόροις. a άγνοίας τῶν λεκτων - ταὶ τῶν και αν- ρων α-ς τρέποναουι, ut est apud Lucianum. .Quyes,cum in multa praeclare gesta inciderint, similes esse ait fimulis rece ditatis ex domini botiis, qui isnorant, quo pacto induere vestem conveniat, neque ut ex lege sit coenandum: sed in mensam irruentes, quamvis appositae sint gallinaceae, sitillae, lepserinae carnes, tamen pulmento aliquo uc sese replent, ut prope
on filia, modum, eventum, necessario rferri debere Vbi ae hi rici in icto discrimen et nec proximas solum caussas , se remotas etiam esse adducendis. Sata . . lusi'ssuper ', quod de coniuratione Catilina. .di Drus, abi s Vrbis imitis oriatur. Partis utri sconsilia esse areferenda : item omne id, quoi ni uisset, res aliter evenire potuist. Si casses ignoretur, exco- gitari debere caudos veri iles sed cautione hac uten
dum esse,ui nequem tu i usim dicamus,sedimpulsium VIDE Ri. Diony se Halicarnassensis, Semproni, bonis, o Pol h ludisium de his oriis , qua caussam,
modum, eventum, negligunt. SVpersunt narrationis partes eae, quae rem vel antecedunt,ves comitantur, vel consequuntur. Antecedunt consilia, . eboamque causse. Ut non in philo pho Q sim, ledeti inliseb Virg. s.f. storiae scriptore lectoreque locum habeat e illud , felix, qui potuit rerum cognoscere caussas. Ised hoc inter eos discriminis est, quod philosopnus exquirit eaus Ias rei hhiversalis': historicus vero' rei singularis , nempe
Aoiitim humanarum. Itaque hic videndum, quo fine quid sim sit: vii, nunquis eo et o regnum O cupaicis