장음표시 사용
91쪽
ri4 A a. s Hrs TAE R I c A. 79 aut ut pat iam liberaret,i ut, impeuum augeret , aut barbaro compeiceret, aut ut libidinem exspret, aut sese ulcisceretur,&similia. Nec satis est, caussas rei proximas exponamus: sed ope adscendendum ad antiquiora tempora, unde caetera, tanquam a
fontei fluxerunt. Observat hoc Sallustius in Iugurtha: ubi, ut Micipsae consilia clarius paterent, 1 bello Numantino e repetit. Similiter egit in Catilina. Scio propterea reprehendia multis, quasi ambitiose siccrit, dum, de Catilini dicturus. poetarum more historiam au spicatur a primis Vrbis initiis. Sed nobileni historicum egregie tuetur Julius Soliger tu sitis de re Poetica libris a. Atque idem antea in Achio suo fecerat a Lib. s. δεJovianu . Huc vero redit utriusque dςfensio, debuisse saltustium exponere prius, quo pacto urbs creverit, quomodo paullatim ab antiquis motibiisdesciverit: ut ita ostenderet, co ruptis Urbis moribus factum esse, ut Catilina de conjuratione ista cogitaret, S multos ea in civitate inveniret, qui sceleris hujus participes esse vellent. Ut vero consilia Nesius intelligantur, utile est, non unius silum partis, sed adyersae ethim ii tiones cxponi. Multu in enim lucis ea res histariae adfert. i. Ita videmus, ab eodem Sallusti in Catilina, & Caesarem/Catonem, divetia plane su dentes, induci. Ac Herodotus quoque refert, cujusmodi oratione Otanes suaserit popularem statum, Megabysus commendarit imperium optimatium, Datius vero hortatus sit ad
Caeterum consilia, ac causi e eorum, suis intelligi non possunt, nisi sciamus, quae sit Reip. forma, & quae leges, item quae vires eius, qui bellici apparatus, quo ingenio, quibus moribus belli dux. Ac propterea haec etiam ab historico debent e poni. Unde est, quod Sallustius describit mores Catilinae, MSenatus principum :lioditem Livius ignia quin nobis uani'-balis ingenium, institutionem, i portaque depingat.
. Quaerat non iniuria aliquis, quid fieri debeat, si res ge
sciatur, caussa ignoretur. Scio sic interduris usu velisce : Qtum circumferendui animus per omnia illa, quae ad personae naturam,& rei circumstantias pertinent. Nam inde illud talem
cognoscemus , quihus aliquem suae impulsum sit,
92쪽
Eas litur suspiciones nostras exponemus : noi sic tamen, Mincerta adferamus pro certis: sed contenti erimus clicere, videri haec vel ista in caussa fuisse, cur aliquis isthoc in animum induceret. Atque haec de consiliis, & caussis. Rem comitatur modus, ubi spectamus, num id famam sit aperio Marte, an artes alacriter, an timide; sedulo, an segniter; atque ita maliis. Quae minime praeteriti debent. Nam vel paullum variante modo rei gestae; uti & aliqua; sero aliter atque aliter evenire res solent. Quare malὰ seo munere funguntur illi, qui ea omittunt, quae nisi fuissent, aliter res codere tuisset. Rem consequitur eventus : qui interdum praeter omnem hominum opinionem sese hiciet propter aliqua, quae divinitu
Ex his satis cognoscimus. eur Tullius , uti supra ruidimus, in haec explis are jubeat , conssilia modum, eventum. sedulb praestat Dionysius Halicariassensis. Unde libro quincto
τero alitis quistiam hoc satis essὸ putasset, ipsum rei caput dicere
istum eos , qui secretae consilia inter se agitaverant, morte mali assertanquam rebus huiusemodi brevis declaratio sussciat: at ego ipsum etiam modum, quo illi comprehensi fuerunt, memoria dimum ratus. tui minime silentio praterire: quippe qui confiderem,sistoriarum lactores non satis ex iis utilitaris capere, s rastum, quis rerum exitus fuerit, intelligatur :sed eorum unumquemq postulare , sobi commo inis fur, ct cur ct qua 'gala modo actasuerint, ct mentem issortim , qui ea egerunt: Urie non qua divinitus interpenerunt: ac nihiι non audire eorum, quae Les comitari consueverunt. Illustrem quoque hac de re locum apud eundem habemus libro vii. ubi' eum e gisset de seditione ea, quae prima Romae concitata suit, in hune modum scribis: 'Eμη νια δε τλη υπορ απυν λω ν, ττινα θαυ- EG dec. Iovior in narratione huc fui nequis miretur, quis)modo patric3 tantam potestatem plebi tradere sui liniari in c- neque cras , neqM iti eximim pus famem optim tum ulli, ut in aliquibus civitatibus evenit. Vnu 'asque enim, cum aliquidpraeter opiniosiem audit, causam intelligere cupit: atque ex hac pendet sies, piam habet rei narrata. Gonsederabam itaque; e futurum,
93쪽
causas, et eoi omnes recensui. Idem e egie hac clare diuerit initio libri undecimi: , inquit, Romani Decemvirorum ) potestatem , qu iam astra egerat radices, ex Rep. exstirpaream i Derint , quorum virorum ductu tib latem rem pertant; ob quas caussas, quibuste occasioniblu; rearitum repetita narrare conabor. Talia enim discere, nec solum, Spulchrum es existimo, cum omnibus, pene dixerim, hominibus; tum praecipuἡνer' iis qui in contemplatione rerum ad philosiophiampertinentium, O incirilium negotiorum tractatione, persantur. Multu enim nosaris,inis j ex historia cognoscere: bae ar, Athenienses O edaemonios victores fuisse duobin praeliis na talibus, uni iterrestri, devicto barbaro, qui secum ducebat triciescentenalominum millia, cum tamen ipsi cum sociorum auxiliu non essent plures, quamcςntumct decem hominum millia: haec, inquam,
ex historia cognoscere multis non suscit ; sed etiam cuium, 'resosts fuerunt,ex histaria intelligere, o caussaudire,' si nora admiranda .ct omnem de superAEntia ediderint, oper tuum ducis: denique' ut ita dicam
solum aliau,qu dici/ntur,rerum etiam videt, νρlupigre asscitur, Mox quoque Quic bellico exemplo subjungit alterum exactio , civilibus, quas Voc': atque ait, accurata hac cognitione, non sumin m xaprum percipi; sed etiam fiuctum, exempli Iam mire alant. causae, consilia,modus, praeterean pueris quidem fabulla naaxentur, non scribantur,
.dllium dicit Sempropius Asso, Adstipui:
eidem Pol lib. i in Isορίας , inquit, εαναφιλη τις coi
94쪽
GERAR ni I oxa Nis Vbss Is . Imrs. Si quis historia adlinat, Quare, cu modo. Quem iis finem, unumquodque actum sit, o numquid exitum habuerit rationi Uentaneum: quicquid in illa reliqui Derit,manu' erit ostent tio
m MVoria unius impers. ramnquelm ire, ectari opora: tere, es , quae in ZMVlisco et rari debeant, inensiYm. Vibis,ct imper initium ri iurire non e rimi semper urbis Me , atquc imperi'. Vt G actorum es. paullatim ad summum honorisIastigium pervenerint, ac siensim retro ierint. .eribus modis a Graecas dic tu hi ria universalis, cst quo pa usiribi ea durat EGimus de historia rei gestae unius: sequitur historia unius
imperij, quae Dionysio Halic. lib. vii dicitur 3 D. Ab A. Nec enim ita sollim vocatur, quae unius 'est regionis, sed etiam quae unius est civitatis , aut loci. Haec quomodo scribi debeat, magna ex parte cognoscitur ex iis, quae diximus de ratione rei unius gestae. Nam constat historia impetij ex multis partibus , quales descripsimus. Ut si res Graecociam narrandae sint, describi oportet bellum nonunum ε, sed de Marsethonium, de Salaminium, α alia,in quibus ea observandasunt,
Sed praeterea opus est, utimperium consideremus universe; quatenus sinolae partes inter se nexum habent, & α μα sive
corpus quoddam conficiunt. . .
Partes istae , quas bctari convenit, sunt quinque, ortus -- perii, incrementum, status, declinatio, &4inisa: quae Gratans, v φ,--υξηρος. ἀωμὴ, παρακριὴ, υ- 'a I Distinguere vero' oportet anter initiuina urbisi, Ed i peri, Rard enim initivi i idem est amborum quia tum demum mala perium habere urbsdicit , quando sui est juris ac potestatisaut quando habet potestatem propriis auspiciis bellium gerenta Itaq; priusquam de iustio imp agamus, de urbis initio diiscendum: ubividendu a quo dcqua decauisaurbs siccotidit
95쪽
pluribus , qui testatui fuerint aequale- Nam pro isto variare etiam imperij ratio s let: quae vel unius est poleos, vel pinc olim, vel populi universi.
Pe altero in considerationem venit, quae commoua spect tint, qui bena exstruxere. i s.c vero xespiciunt partim acquisitionem, partim consenserionem illorum, quae utilia sitnt ad hanc vitam. I In acquisionem ectamus, tum quid domi nascariar, ubi com eramus, agros fertiles, fluvios piscoses, & similia: tum quid
alio te commode importetur, si domi minus proveniat. . In conservatione videmus, num vel loci natura, vel hominum vi custodire ac tui nos nostraque possimus adversas perbola: ir inuntationem. vim hostilem. Moue alia. i. . Horii in uncondenda.& retinenda urbe ratio haberi selet. sane qui in exstruendo non attendunt ad ista , imprudentes sunt: timidi autem, qui, xiculo postea cognito,sedes meliores quaerere non audenti Cis, ut scondiantur, ut regionem muniant. Hujus
generis coloni Romanorum esse seliat. i. Refert etiam scire, num homines s suae Arbem eondiderint: an aliunde expulsi , quomodo Teucer exul condidit in Cypro Salamina. Diaterdum quoque urbes partim ab indigenis, partim ab e teris conduntur. M Laxiniam a Latinis indigenis, &Troianis adventas suit ostiuctum. Atque haec de urbis initio. Postilla reseremus, ut urbs paullatim indepta sit imperium : atque id partim opibus publicis ac privatis, quo reser reditus, & veregalia, ac vicium civium: pes tim legibus, prudenti que eorum qui imperarent: ut qui non amari minus, quam metui vellent: partini etiam fortitudine, rac disciplina militari. - Hinc exponemus, ut iisdem artibus ad siminum potentiae que honoris fastigium pervenerit. Nam quibus impetrium
comparatur, iistim retinetur, atque augetur.
- Excipit ita declinatio imperii. Causse verb, cur labefactetur, esse iselant, vel luxuries, & alia civium vitia, vel seditiones, vel nimia cxtinxi principis potentia. Atque haec e*m exitio. A: L 1 imperio
96쪽
velincendio, aut diluvio, vel terraemotu, quo integrius. e civitates sunt abserptae.
Porro 'terdum fit, ut urbis idem sit finis, atque imperij, ut accidit Troianis, & Carthaginensibus. item Hierosolymis a
Tito aevietis. Interdum urbs manet, non imperium,iit Hier, k,lymis captis a Pompeio. Interdum urbs delera , imperium
mansit, sed alid translatum. d contigit Iesbio, Heracle
de Medauco veteri,Italiae civiti M. Nam post emis ruinam imperium transsatum filii Rivaliuin. Atque hae quae de imperi unius historia diximus, plenius exponit Patricius dialogo vi de historia. Multum vero iislucis cesserit ex Graecorum imperio. Nam nihil .memotabile egerunt i Troiani temporibus usque ad bellum, quod adverius Datium , & Xerxem gessere. Marothonia verb nSalaminia pugna adimimam pervenere poten-vam. Mox dissiduam inter Athenienses, α Lacedaemonios, conflavit bellum Peloponnesiacum, quod vires eorum stadis. traxit, atque attrivit, ut Philippus, Macedoniae rex, occasione ea uteiadum sibi. ratus, Graecorum invaseris imperium./ Huic
siccessit filius Alexander, qui Persiam, aliaque orientis regna, paterno imperio adjecie. Eo desancto, praesecti exercitus impetiuininter se divisere. Sed mutuis dissensionibus de bellis, cum illorum, tum eorum qui istis siccessere, & Graecia, & quaecunque Alexandri virtute parta erant , Romanorum in potestatem venerunt 3 Haec suae Dreviter. s. diximus. paucis item, sed paullo tamen susus, etiam Zosimus narrat initio libri primi.
Ibi&observat, ut Romanorum res creverint, posteaque declinarint. Atque haec de historia particulari, sive, ut Polybius avocat, τῆ . Proximum erat, ut traderemus, quomodo historia omnis aevi ab origine mundi usinis ad nostra tempora scribi debeat. Item quae non omnis quidem est aevi, attamen orbis est uni . versi , vel nobilissimorum orbis imperiorum : ut cum narra dum,quae annis aliquor, vel etiam seculis,per orhem universim, vel gentes maxime celebres, contigerunt. Polybio b vocatur η των η θολου κμγματων Dionysio Halicarnassi lib. v. est κοινὴ ἱ ρia, cui opponitur quae uni est loco ad
stri modo vero ἔκαινὴ I Ma scribi debeat, cognoscere est
97쪽
AR si Hrsion ac est ex iis , hactentu de unius rei gestae atqueuntisimperii historia diximus. Nam ut ex minis ut rei rate historiis eoiissatur historia imperii totius: ita ex multis liniversi imperii historiis com ponitur nitaria uni, etialis. Quicquid vero pecu, lino, hie initici j est, id ad dispositionem pertinet: de qua dico. ibus suo loso. od siquis tam ieriam voleti, minoibi ius hin utilita iit; iueat, quae sui e tripo bibliotheca: sua
et iam vita spectari. Aliter de viroque horum agere, qui vita ribunt ι aliter: qui annales condunt. Eoo- rum vitas, duplici Myroborum, uno tanto nomine
'ibentium vitas. :VIdimus de biist a totius corporis, & variis ejus Armis:
ur quae vel omisis est aevi, verintegri imperii .vebselum unius belli ut conjurationis. Supetesthistoria unius homitas. In hae duo spemte oportet: seorum vitas stabere talis ilia dc quomodo id fieri debeat. De prioriillud setis inapertum, tum virorum, trum muli rum vitas scribi possi, mos virtus , aut honor, illustri in loco colloca erici, vel etiam rucinora sed obsesse rint. 4llud vero in controversia est, an praeter eos, qui gesserint publicos honores , ac sago, aut toga, muliumReilaemolumenti attes tint, aut damni dederint, etiam desci ibi oporteat vitas hominum privatorum: ut pictorum, sculptorum, grammaticorrum, rhetorum, philos horum,& similium. In lusium illud vocat Patricius dialogo de Historia octivo. Sed scimus,Tranquillum
98쪽
non minaxdemmmaticis;rhetoribus,acpoetisscripsisse qui' de duodecim Caesaributii tiphilo hormia viras scripsit Lae tui utis iustarum; Philostratiam atque Evnapius. Ac multo a citri H hodie nouostent, rupei a commemoravi mus. Adhaec si Reip.reserti praeclaros esse plutosesios,pou ,
Sic igitur statuo, duplex esse eorum genus, qui vita' scripiere: alios enim hominum privat im, Mic' autem principum vitas composuisse. Inter quos hoc interest, quod priores privatae tantum .vitae: Aduquot: pos iis idc trixat , dc public'
bliciun :ea vero, quaead privatam pertinent Iitam , tam Per occasionem 4 inbant. YLiquet hoc ex Tacito, Dione, Pler'-
exponunt uam anguibrum yrivatam: ea, quae publica sunt, per olcasionei uino. atque, ut Graeci dicerent, υτ έπα - λίει, in. Quod satis ostendunt Tranquillus , .Lampridius, ς caeterique, qui Caesuum Vitas scripse h , .et Minimquain vero ncri bonorum t tum , sed Misipito meminis itas postreitati prodLexpediat; mulium tamen uiteret illas potiri latibi; quis has. Nam bonomi , exempla p*nselum cognatibne boni nosinstruunt:sed etiam ad inutandymexcitant. At non pauci sunt ,quos malaxum artes nesciue prae staret. Atqui, ut Plinius via est. parum abest a docente, quio narrat. Hactenus de iis, quorum vitae scribi debent. . . , . ZAltera quaestio it,dcmodo, quo id fieri c 'spita imprimis meminisse ejus ςponet , Apiud superi ira dicebam materiem, citra quam historia versatur, no0ςileq; ' Η, SI homines egere,sed , άξιόλογα, ac mem0xiu digna. in Vitis quaevis exponemus a sed e OntgF. it,
. sunt , atque ejusnodi, ut ea no est ublici inicis thς 'r' moria merea etiamMulio Capitolino
99쪽
Hac ipsi de caussa non facin eorum vita seriberula est, nihil memoratu dignum egere. In quo idem Cordus peccavit. Nam, ut ibidem Capitolinus t , dium ei fuit rerum imperatorum vitas edere, quos obscuriores videbat, qui non multum proficit. Nam Opaluareperit, O ivdigna me roratu. Q e non temere aliorum vitae scribendae, quam qui rebus restis; vel ingeni j monumentis , vel re alia, suo a cisii ere illustres. QDd liquῖ sela imperij amplaiae ne commendentur , hos non est quibustylo
riam verb vitae scribi sol t; tr tempora, res perstecies, ut Tranquillus in Augusti vita loquitur. Hoc est vel te orum gradus serva idi, vel generum sequim disso utionem , nullateniporis hiseita ratione. Posterioris exemplum sit, si, quaesparnaniasicripsit;revoces ad tria haec capita, publice gesta 'peregrinationes, vi caeterum
In posteriori genere per ea m capita eundum , per quae zuores procedunt in Vnere dempnstrativo : ut sunt g us, a ria, iii iesum, indoles, forma, opes, educatio, moresin Σum virtutis & sipletitiae, amici, vitae genus, pietas, prudeliter, j.M: se Aec moderate dicta, vel Acha, honores, conjugium, liberi, mors, fama , & siqua hujusmodi alia: de quibus in Oratoriis Institutiqnibus, ac Partitionibus satis diebim nobis. Inte in cavendum, ite ex historica vitie narratione sed iis et uiri aut vituperationem : quae plurimum ab historix
ferre, ea Luci no Imperius ostenaimus.
Ut vero metiri perspiciatur modus, quo vitae scribi debent, exemplaim capere positamus ex Cornelio Nepote, aquGAttici vitam elegantis lime scriptam habemus. Uti & Imperditorum vitas, quas falid tribuunt Emilio Probo. Nepoti adde Tran- nulli illa, lue e stupi. virorum principum vitas nobis
100쪽
8s GER ARM Io Nos fi Vo.ss Inobis reliquit dividus Plutarchus :p losephorum, Laertius; Demona his, Lucianus: Apollonu Timaei, Philotairus secumdus, primu quilingularem iconum edidit librum,ex filia nepos. Nec praetereundus Philosti arus tertius, secindi ex fratre nepos,
rui sophistarum vitas libr. duobus complexus fui: uti necum us, qui & se de siti aevi sephistia libriun scripsit planehiculentum,nisi qua parte favet Platonicorum isti aevi magiae, Chrissimae v tis religioni omnino iniquior est.
CAp. XVIII ID iudicis Ligurim. Transius patricius refellitur. fudicium ferri non debere, mM bὸ omnia circumstexem. sese tui debeo , Liviique locis alta
quot octensium. Pertinere eo, ut de mira cui que dicamus, quati Perii. GHepeccandum eis satius esse, ut de malu bene, quam iit de bonis mase Ientiamus. In
, ibis esse, iis post ' vitae hsoriam adiiciatus sunt bris
, laudatiuncul4. Restantur, qui laudationes putant ab HIDrii esse at eos. Interim in laudando modum esse - servandum. Salgustius eo reprehensus , quod maluia Dis de v,ἡam ei vituperet. L4 aliunculae historis , cst orato comis crimen ex Agathia, ac Lucianae, . ' er iis e TVLD μx. Ioviani Pontani, cst alterius, sin ii temtra expensa. An hi lorici etiam si assectus movere, obiter quaesitum. OVae hactenus diximus, proprie ad τα - γηρον, iiive narrationem praecipue institutam pinine M. praeter eam tria alia sunta ex minus historiae corpus wmpona xi dicium, conciones, dc mgressiones. πJudicium appello, quo historicus post rem muratam adfert sententiam suam. Nequo hanc partem ne exit ullius in secundo de Ox3tore.