장음표시 사용
41쪽
vii ea se et uia a aeteris per c nin metitiam ma
it passiones me li trix demen stabiles suetita ais demona sua tua ea parata mediet susAnima saeuitate operi titia de mos ratira est.
test op rari,cum externa egeat materia tum circa quam, tum cum qua operatur; quae in Ioco, ac in tempore per se sensibilis, ac operabilis sit. Scienti ii ea autem communiter est Medicina tu eo,quia de scientiae conditionibus in sua digerentia participat, ut insta patebit, tum eo ,quod abal ijs artibus doctrinalibus mechanicis distat. Nam ex obiecto scientisca communiter inum nitur, cum proprias passiones, & causas, nec non proprium subiectum possideat secundum ess naturae humanae corporeae,quae icientie sunt conditiones. Morbi enim, causisque morbi sicae,5 Ioci corporis humani aflecti non quidem hominum consultatione, inuentione,& generatione fiunt; in imo naturae humanae corpores accidunt, quae etsi extra semper, & extra frequenter ipsae eontingant,nihilominus ubiquP, Sc semper eodem modo produculatur, quatenus semper natura se ipsam tueri eodem modo intendit se opponendo contra pr ter naturalia, ad se ipsam conseruandam. Et hae ratione ipsenim est scientia certior, quam obiecti aliarum artium mpchanicarum, cum de passionibus,de rausis, Ee de subiecto facile tractabili, facilique emendabili, ceu de ambiguis,qus artificis opera sunt consuItet, inueniatiae generat Artifex aliarum artium. Medicus autem de iis nullam consultationem, nullamque inuentionem, neq; vllan generationem habet et Nanque solum eorum,quae per nos fiunt hic requiruntur ait Arist. medicus vero cognitionem eorum eommuniter scientificam,ac certam demonstrativam rationalem, artificialem, R experimentalem possidet in eorum curationis gratiam. Quocirca etiam ob eam geminam, demon strationem ipsarum rerum in natura constitutarum certiorem, quam rerum arte saetaruMedicina ars communiter scientifica artificiosa, te certa,recta, de inculpabilis est,magisque ce ta,quam aliae artes doctrina Ies. 8c rationaIes omnino arte fact*,ut ex Hippocratis decrcto exploratum habeo rubi etiam habet . aturam Deia 2 omnes eceo ordine constituerami qua intur homines natuerunt ea numiuam eodem modo se habent,siue rectasimi siue non recta. Qua vero ras statue tea semper refuse habent. Hinc ea,quae secundum naturam sunt,semper eodem modo fiunt: Ex parte itaque prε fidior uin consultabilium, eligibilium,3e operabilium optimi operandi, ad res prater naturales a distantia recessus status naturalis occii pati mensuratas tollendas, nec non in suo esse naturali manu tenendas. medico eonuenit consultatio, iuuentio,& operatio. Tametsi in omnibus instrumentis medicinalibus generatio minime cadat, eum aliqua instrumenta iam a natura genita sint, qualia simplicia medicamenta sua essentia, de facultate sunt. Quae a medico non pendent nisi consultatione, inuentione,de applicatione,quid,quale,quantum,quando, bi,& puomodo. Alia vero consultanda,inuenienda, de generanda,seu componenda, quoad medicamenta componenda ex simplicibus naturalibus medicamentis. Alia vero absolutὸ consultanda,inuenienda,& generanda, ut sanguinis emissio,earnis combustio, de alia ijs similia. Nequo obiiciat qui iam si dixerit, si scientia differentia medicinae sit, ergo genus in disserentiam diuisum scientificam erit scientia,aut Medicina erit Ars mentis humanς practics communiter sciemtifice: Quandoquidem generis medicini aut propria differentia diuisiva generis in suas speetes, nec non constitutiva speciei conspicitur, prout Uirtus mentis humanε iam in habitu acquisita recta,& certa sit,aut differentia generis non diuisiva, neque constitutiva est: Verum tantum diseserentia in modo,quo ars medica, ut virtus mentis humanae factiuq iam in habitu firmo aequimia nobis medieis patefacta suit,ex parte medicins disciplinalis, seu doctrinaIis,alia quoque parte experimentali certificata ita, ut iam usualis,seu exercitatis firma euaserit ad differentiam modi sciendi aliarum artium, nullatenus scientificarum. Cum autem modus siciendi, artificiosus tamen , in arte medica sit per demostrationem quasi potiissimam artificalem ex terminis intemis, de conuertibilibus conflatam antea uberrime declaratam, atque sanὸ arti medicae maxim E pr priam rerum quae semper in specie eodem modo ope naturae humanae corpores vltro producuntur, atque i Natura ipsa tolluntur per se, te primo ut a sanante IIdeo sicuti ea demonstratio communiter scientifica artificialis, di medicinaIis se habet patiens scientiam aeremorum artificiosa in specie,sie etiam aeqirum est, artem medicam virtute istius instrumenti logicianificiosi nos appellare posse communiter scientificam,artificiosam,& medicinaIem, tu ut dilucidetur, quomodo medicina sit communiter scientia, non propriὸ, ut ait Galenus, tum etiam ut hane dissicientia amplectamur, ad omnimodam patefactionem tum denique ad ostendendum genus a Montano positum,non esse genus, immo disserentiam,quam etiam non esse diuisivam, neque conliit tiuam certum est.Hinc etiam nihil lequitur,eam differentiam esse genes diuidens, neque etiam Medicinam thabitum mentis practicae operatius,ut scientises,quippe quod soluin ut operativa ea mens de non stratione ea communiter scientifica, ut artificiali tamen,& ut medicinati v titur, in operis gratiam tantum. At vero dubitatu dignissimum esse inuenio, siquis asseret eam demonsitationem simplicem medicinalem proprie,communiter vero scientificam superfluam esse eo, quia videtur talis demonstratio non concedi, pr ter quam quod Ars medica per regressum de monstra iuuin suas passiones proprias demonstrare potest: Aut per demonstrationem siinplice potissimam nuncupatam pasones dignoscere valet, dum a mente specusativa obtinet mes practiea Medici, ut hae passiones curabiles per se sensibiles,a mente speculativa demonstrarentur ea potissima demonstratione proprie scientifica speculativa, ceu a mente, ae instrumento dispone- te operationem, Fc cutulon salubrem a Medico moliendam. Αc inde passionis ii Iae ita demonstra-
42쪽
A monstrMae a mente speculativa. tia quoque a mente operativa hoc modo definitae accipi uturi cum videatur mentem hanc iaci tuam eam demonstrationem potissimam Medicinalem f.brica - Rδ' re non posse,ium respectu votueri lium terminorum demonstrationis a mente mimandorum, tu matione cognitionis discursiumquae in ea demonstratione, potissima efficienda requiritur, quae a m ente operativa non attingitur. Verum erum vero demonstratio haee simplex proprie me 'U' 'dicinalis,necnon improprie scientifica, superuacanea quidem non habetur,quia in medica arte haec neressaria est,siciati Med ieci optimo logica verum a salse discernens necessaria introspicitur, Aa a RMἰo, is cum regressu demonstrativo etiam anima Artificis m chanici ignara sine ulla log ci scientifici R cognitione artificialiter tantum demonstrare valeat. Ideo regressus ilIe demonstrativiis tantun parti artis medicae experimentali rationabiliter factae inseruit, non autem parti astri medicae di 4, xiii. n. s. ti suae doctrinali ut ratio tr.seudo iticae, cui illa potissima demonstratio m didicinalis pro in 'prae artificiaIis deseruit, quae nedum artificialis, verum etiam scientifica impmprie esse conspicitur, cum medica ars ut secundum naturam se habens,etiam communiter scientifica sit; Reriar B nanque naturalium, ut medicinalium scientia praestatur: fimulq; etiam rerum praeter naturalit., cum oppostorum eadem tum disciplina, tum doctrina inspiciatur: Ergo si res medicae artis artificiales simulque scienti fieae sint,ae scient incae proprie esse nequeant: ideo tantum commvuiter scientificae erunt.Unde regressu demonstrativo de monstrari nequeunt di immo demonstration simplici non regressiua a medis termino uniuersali medico notiori, sensata notitia, molita, sino ulla demons ratione, quia a posteriori peracta. Neque asserendum est,mentem operatiua egere Ad 3.patinaen mente speculatria disponente operationem certam a mente factiva assequendam, in morborum tutation in artis medicae speculatim: ut libro sequenti, si Deo placuerit,dicam. Tum quia stu- physi . stra fiunt pet plura ea, quae optime per pauciora fieri possunt. Praeterea ridiculum est assii mare, quod id quod propria ope fieri valet. alieno auxilio adimplere debeamus. Cum Itaque talis dein monstratis per mentem operaticam solam,& proprio munere consequi possit. Igitur si ustra, &ridiculum esset,id per duas mentes principaditet, di aliena virtute acquirere. Quoniam eam de- Α Α, Mim monstrationem potissiniam medicinalem mens medici optimi quidem formate didicit etiam a suis piaeceptoribus, quando iuuenas nondum peritus medicus erat, eodem tempore, quo aliam
C potissuriam demonstrationem speculatiuam omnino scientificam construere incepit. Quand quidem sicuti mens speculae,ua illam potissimam speculativam proprie scientificam format demonstrationem . sic etiam mens factiva docta, logicalibustitie instnictionibus decorata, aliam sa hricate artificialcm potest domonstrationem; nec dicendum est,quod dum mens speculativa logicalia praecepta rerum speculabilium acquiliuit, otiola a Ii amens operativa et iisdem studentis
manserit, in iisdem praeceptis logiealibus rerum artificialium, de medicinalium secundum esse naturale exilientium adipiscendis. Unde mens operativa medici non minus uniuersa Ita rerum medicinalium sensibilium format ; quam etiam alia mens speculativa medici uniuersalia speculat, ua labricet. Ea propter metas factiva palliones causas,ac subiectum in uniuersia Ie considerat; na-que si medicus oculi ophtalmiam Socratis introspexerit, id tanquam hominis in specie ophta miam intelligat,videt, ut intra vadebis. Immo mens ipsa medici praeceptis Iogicalibus cunctis Momnino docta,rationabilitet per se discutiundo,cognitioneia discursiuam prius aequirere debet passionis tu biecto inhqrescentis per causam syllogis ica,in gratiam operationis, curationis illius passionis postea auferenda;quod quidem attingit,dum a causa ea syllogistica uniuersili, ei no-' tiori sine ulla demonstratione,quia a posteriori facta,ad eius passionem ignotam progressiim caD cit. Quocirca verisiimum in eam demonstrationem potissimam medicinalim a mente, periti medici docta fabricari; etsi nullum iuueni Autorem ipsius demonstratiotus, sed ego diuino ope fauente ex Hipp. de Gai.decretis medicinalibus, eam exploratam habui. csterum hanc demon- Ηane demo strationem mi medicae propriam esse patet,cum soli arti medicae de omni parti principaliter attificiali sensate,& semper competat: sicuti sola ars medica secundum naturam se habet,quia hu- ορ-tiua fabri
nianam,corpoream,salubrem, ima lubrem,& neutram naturam med in Ina reipIcit. Hinc medicI dis. νων, itin
na proprie est ars secundum naturam,quo ad vero sciendi gradum potissinuam sciςnt ijs sp usa in litiuis comamnem,ars secundum naturam est communiter scientifica. Vnde quo ad hunc potissi- vina in . .
inum sciendi gradum haec demonstratio potissima medicinalis nec speeie, n ec gradu ab at i a po- Σ. zzz.
tissima speculativa proprie scientifica distat ut vero ista medicinalis,& artificialis,illa vero scien non tifica proprie, genere speculativo,& scientifico dissonant. Λlia vcto pars medicinae ecalat tua T. ars secundum naturam et ,ot communiter scientifica per demonstrationem seientificam scietiis communem propter quid quo ad modum,seu gradum certitudinis sec dii primum: Neq; rur- Σ;-zai cis obhcias inquiem,etiam artes mechanicae per regressum demonstrativum ex singularibus sor nratum,sesentificae conspiciuntur. Nam regressus demonstrativus non parit scientiam, at solum iii. cognitionem rectam particularium infinitorum, quae deinde ad unum uniuersale finitum rediguntur, a mente Matiua cognitum. Ergo duntaxat medicina ars communiter scientifica est, cum tantum ea modum,seu gradum lciendi obtineat,scients S speculatiuis communem.
43쪽
Generis Medicinae differentia diuisua,& constitutiva ponitur. Medicinae vi operativae ab alijs partibus doctrinalibus operativis differentia statuitur. Medicinamque naturae humanae.cor
poreae facultatem reparatricem esse.
ξ4iςin m artem communiter sicientificam, artificialem, demonstrativam, ac
aliis altibus demonstrativis longe eertiorem ex fine communi, & ex obiecto generico rerum in natura humana corporea siemper, Se ubique in loco proprio assecto productatum hactenus in medium attuli: Modo itaque ex eodem obiecto formam generitam Artis medicae ab aIiis artium formis differentem patefacere teneor. Vt subinde ex proprio fine medicinae obiectum proprium a Physicae scientiae,& moralis facultatis sine,ex obiecto discrepans, elicere valeam: hinc etia artis me Bdicae formam specificam haut ire possim . tamque valde ijs facultatibus partim certiorem esse. depromere queain. Nam medicina hontinum industria inuenta non suit Imino in hominis na
praeternaruiati tura salubri, iii salubri,de natura fundata, in sucque naturali eis virium robore tuenda, reparan π.Iisis M'. da, ut proludentia, prius quidem a D.Ο. M. institutat deinde impulsu diuino ab hominibus in- 'RU uenta est. Ex quo artis medicae sormam ait Galenus facultatem effectricem, ut reparatricem . iii, in prouidentiam,aut correctricem vitiosorum esse praeter naturalium corpus humanum laedentau; mra te ina in praeca utricen , in statu articem,& conservatricem secuit.Quatenus naturae humane cor mel . I de stetit iror Poreae tantum ministrarem naturalem custodiens,teparatii 1,ae instauratrix est. Idem alibi etia ait Galenus. Igitur in confesso est eam inter effectivas, aut aequistiuas esse collocandam, ponquan me .d ea etia
ti inedita meta, ire inter coin empla' iras, iue inter acti ins inuenta est sed neque inter a pasitiuas naemeratur ut A
tes hominum tantum industria inuentae sunt,& Maechanicae appellatae:& alibi ait. Igimr Nedirim g 8 numero artium factiuarum, non tamen 'in aedi eatoria, etfabrim,vel texto Jed Hea potitu, biis T. ζω p tabefacti imis aedes instaurat, vel dιlaceratas vestes consuit . Caeterum hic dubitatu dignum es. e. . an uento, hunc Iocum Brasa uolam in indice notasse, hoe modo Medicina est Una essectivarum ars es. ' 'f' tium non simplicuerodra reparat rixi ergo Medicina habitus ratione recta factivus non est simpliciter: Pro cuius dubii solutione; Primo perpendo. Artem simpliciter habitum recta ratione eiabes: ' iactivum mentis factiuae bifariam desumi posse. Nam vel ut aequisitiuus omnino sit, ad fine . artisicialem effectibilem habitus firmus sit subiecti consultabilis,eligibi Iis, & factibilis, facileq;
tractabilis,ac emendabilis, ac nouiter inuentibilis, ac generabilis. Aut habitus penitus acqui tus,ad finem attificialem simulque natu talcm custodiendum, hine sebiecti naturalis ad artem sectan3um fun- coarctati,non consuItabilis, neque pligibilis,nec nuper iactibilis, nec inuentibilis; imilio tale si is.. . μ' - ' biectum quale a Deo,& a Natura factum est conseruabile,ut conseruandum se habet . Secundo autem coia sidero Artcm primo modo factivam esse, ut recenter factivam reduplicat tu , & sim .pliciter: secundo autem modo Artem factivam non quidem ut nuper factivam esse,vetu factivam ut reparatricem rei iam a natura factae seu prouidentiaen, siue custodiam artificialem. Ra- solati . tio autem G t hoc secundo modo Medicina simpliciter habitus sit recta ratione operativus, seu saetitius est eo, quia Medicina prinio genetice est laetiua, ficuti ceteri quoque attes sunt,quia reparativa facultas est corporis humani salubris, insalubris, de neutri ut factiva est; de si facti nuper non sit. reparare enim quidem non nisi facere,seu operari,est: secundo vero postea specimsce est reparativa facultas, ut factiva. Vnde ut reparativa corporis,humani salubris,ceu per da D serentiam diuisivam, simoique constitutivam, ab aliis artibus secatur,ut liberalis etiam, de vidisficillor caeteris artibus est. Quandoquidem sicuti Maechanicae omnino hominum industria inum iatae magis factivae sunt in eo,quod recenter statuae sunt, vi aediscatoria,vel fabrilis, de textoria; sic Ars Medica longe dissicilior factiva cst, cum versetur circa nobilissimum subiectum difficilὲ tractabiis,difficileque corrigibile,quale est corpus humanum ut salubre, insalubre,& neutrum rVnde Medicina ars est simpliciter factiva, etsi ei rea subiectu,circa passa ones, & causas nulla co-su Itatio, nullaque electio nec generatio cadat a Medico facta. Ideo sua origine, ipsa est ars secunt uni naturam.Hinc ab Hippocrate praecustodia quoq. appellata suit eo,quia neque passionum, ζ et': LVI. potex ministi', neque causarum propriarum, neque subiecti eius proprii Ars medica consultationem, nec in-Mi. uentionein,neque generationem habet. At vero solam cognitionem per signa diagnostica, . tea Hipi. de fiam ια --κ iam habita, opifex sit binde ,quae praeternaturalia sunt tollere, de ea, quae secundum naturam . Lx: .. - ,
za ' sunt,manu tenere possit, pio ut Ars medicat naturae ministra, de αmula perpetuo est, ziariis P
44쪽
Rationes Medicinam esse proprie scientiam asserentes convelluntur.
Is autem hunc in modum statutis, iam tempus est, quod ad argumenta probantia Medicinam esse scientiam soluenda rei terramul: Nam ad Avicennae statutu, dico Medicinam scientiam esse communiter quo ad modu sciendi doctrinae M dicinalis, perea uias proximas scientificum,& demonstratauum; non autem sor- maliter,nec proprie, tum quia ad opus, Zc ad sanitatem se habet,tum etiam ex aliis infinitis antea iactis sundamentis, de rationibus: Se quatenus scientia per modum hunc sciendi demonstrativum acquisita communiter accepta potius differentia es .cOtra distincta ab Aitibus hominum induntia inuentis . Ideo Galenus statuit Medicinam tantum improprie, de commimiter esse scientiam Et hoe eodem modo. Ad conciliatoris, Herophili,5 Montani argumenta respondendum esse reor.
Artis Medicar partem principalem sensibilem certam esse, scuti scientiae
l Uoniam Medicing quid itatem constitueminam quoque certam esse ostendi, ceristitudine demonstrativa communiter scientifica, in primo certitudinis gradu re- Iata. Proinde nunc partem Medicinae sensatam ita cellam esse in primo certitudinis gradu demonstrare nitar, ut etiam scientiae mathematicae certae sunt sua cognitione. in primo certitudinis gradu: vi subinde pateat,quod sicuti Math matteae scientiae certiores cognitione Ionge caeteris scientiis sunt, ita etiam Ars indiea longe certior sua cognitione caeteris altibus habetur. Quandoquidem primus certitudinis cognitionis gradus per demostrationem simplicem potissimam etiam vocatam acquiritur; secundus vero certitudinis eognitionis gradus per demonstrationem regressiuam propter quide appellatam conspicitur. Cum autem Mathematicae scientiae per demonstrationem potissimam dignoscantur,caeterae vero scientiae per demonstrationem propter quid agnotantur; ergo Mathematicae cognitione ita cenae sunt,ut certiores sint aliis omnibus scientsjs. Ita vero pariter do Medicinae parte sensibili asserere valeo, quia ipsa sensu manifesta morbos, morborumq; causias, de locos affictos patentes possidet, ut morbonim eorum cognitionem certam per sentatam eam demonii rationem proprie medicinaIem potissimam nuncupatam semper habere possimus: Cuhse demonstratio ex terminis internis simul iunctis penitus sensibilibus,ac reciprocabilibus cinitatura communiter tessentifica, tecta, ae ema elucescat, ut primus certitudinis cognitionis gradus,artificialiter ad finem Medicinae coarctatiis: Nam alia pars Medicinae speculativa certa est, in secundo gradu certitudinis eognitionis per demonstrationem propter quid liabitor Quocit- ea pari sentibilis Medicinae ema est absolute; alia vero pars speculativa certa est ex syndro in conuertibili, de per demonstrationem propter quid communiter scientificam, ut e coniecturali contra distincta. Modo itaque Medicinae partem artificialem principalem ac sensibilem certam esse modo proposito explanabo Morbi nanque a quibus per se indicatio exhauritur, in triplici
constant genere,vel enim sunt in intemperie,vel in soluta unitate,aut in mala compositione,seu eonstitutione,aut costam alione appellata: Verum morbi in intemperie sunt speculabiles, qu D rum alio in opere meminero. Aliorum veto Morboni m. qui in soluta unitate,in malaque com positione habentur, sunt ulcera, re Inera, ossiumque fracturis, Ac luxationes, Praeterea humorum collectiones,tumores omnes tam inflammatorij,quam non inflammatorii: Accorum omnium aliqui una cum eausis eorum immediatis, de in locis insunt affectis patetibus, ac isti manifesti,aesentui noti exiliunt. Alii vero latentes sunt interni, ac speculabiles: De his itaque patentibus nucdicam; dea his autem latentibus mox agam mensibilium enim illorum morborum vi passionum demonstrabilium causae seu coniunctae,seu continentes vocatae notitia quidem sensata absqu ulla demonstratione quia a Posteriori facta omnino praeeognitae erunt, simulque nobis noti res,atque natura priorcs,& immediatae, conclusionisque causae perpetuo habebuntur ut demonstrationi simplicitequatitur.Causa nanque ulcus x Hesens & gignens quaeso quaenam est nisi humiditas continens ulceri coniuncta, corrodens earnem nobis notior ulcere iplb unde v Iceris figura rotunda, oblonga, ea caua .seu profunda solum est, prout illa humiditas aspera, acris, mordax,ac deniq; erodens extenditur sua eorrosione. Ulterius viceris magnitudo,& malignitas
non nisi copia,&malignitate illius humiditatis cuncm corrod iis attingitur; na Galenus ait: Toms s et KM. B liquet
primo xi aduerali iuvimis.pei denis istiationem
mul innexit Αεshili h. iame ut meis .ibuinti di tenuem Nili. bus e sit ira re eois muniter ieienti se . Nedi inu pars spe utibilis rerta sectindo remitudinis gladu per demovistia. iionem pre et quid Mothoifi ilia sunt gen
s ieris proxima patenses. ilia . di mali tiaras.
45쪽
ιηtiet autem quod exusserantium eatifurtim sutilaetim invulnerint ulcerationem quidem aliquam, A aut corroseonem in partibus cur lentis aliserunt, in vibus vero caries Inducunt, ideo vitiis solutio
continuaticinis in carne appellatur,& esse l. de dis .morborum c. I I. de 3. meth.c. I.&q. meth.
r.earnis enim visi unctιonem victis appellamus ait,' Rudius inquit ιtaque egeiens viceris e superpetuaαν immediatast capsa errodens, adeo videndi m quom ex Missmodi e fa st nam etsi vi cus ab aliis rebus gigni possis; ab ea humiditate allata, attamen inplerisque prodat immediate, di proxime se aurem eacocomaa,Oprauoru succoram in corpore redundantia,euius iam dicti ero- Ibidem deures humores suboles sicli consederetur,prout nam n affecta parte continetur, O ad assectam partem aut acta fluit,velfruere potes, ab iisdem artis medica scriptoribus antecedens causa qua contentitiam casiam fouere poteII nuncupaturum tacerimque e su mediata,utque remota natuendaen, ut idem Rudius scribit, nam Ut exatat Galenus: sicuti in ulceris ratione formali compreheditur caro humeri. vel alterius partis, ita in viceris medio termino immrdiato eonstituendo requiritur, ut ea humiditas erodens eammet carnem humeri,vel cuiuslibet patris ulceratae, simulque ulcerandae seu vicerabilis patenter sensibilis sit, ut reor, ae etiam Rudi j lententia pro comperto habetur: Ex videm lore a quo medio tetinino sane demonstratio potissima consurgit, sicuti ex alia causa remota demon- 2 sitatio quia habetur, quam viceris causam tum immediatam,& proximam, tum remotam sta- tuens Galenus,ita recensuit, in cicatrice νlceratae carnis ducenda non modo quod assivit verum etiam humor qui in ipsa carne continetur es consumendus nam qui ex liene, aiat alia quatiis notabili parteia, 4 et Λ. seu a toto corpore ea coeli iae fluxionem, ad ulcus mittente laborant, ipsa prius parie percurma seu toto percurato mox adesceris carationem accedemus; hine ulcera omnia siccanda sunt,priter contusa,verum peculiaritet de hoc humore acti mordaci aspero carnem abradente,qui causa est viceris proxima loqtiendo; eum ex clementum duplex sit,crassum sordidum,atu. tenue,& lanie, nem M ichorem appellando,de proni it quin etiam titieribtis tenuibus excrementu saniesgraecἐ ich a. Ne si . . rum appellitur, quod crastim est sordes, ae ex tenui quidem exeremenro iactis humlatim redditari exeram sod dum atqtie duplitibus med camentis eget Miq; tam iam uisceanristis, visordidum,qua Uf exmrgent abstergendo: ergo cum natio unquam tempore natura cesti, eeria nee tempus viti erit in Ps ambo hae acria mordacia aspera,& erodentia cauumque efficientia rn ca iacere colligentur: eo quod utrumque excrementum in carne vicerata, simul cum ulcere ipso semper inhaeret cunt: Vnde semper cum eo conuertuntur. citerum video aliquem obiiciemem, illi humores acres,& ulcus aeque sensui tactus,& vasus noti sunt,ergo verum non est,eos humores sensata notitia notiores esse, ipso vicere. Cu i respondeo quod tametsi haee omnia aeque sensui pateant quoadsensoria,& ad sensum communem iudieantem etiam idiotis nihilominus quatenus ad Mentem Cchim reici periti operativam discursiuam, simulque demonstrativam reseruntur in eo, ut ulcus, ut passionem carnis demonstrare velit, per eam causam ex praecognitione sensata notitia sensi itia,assumatur,tunc certe causa ea notior est sensu quam passio;quo circa viceris cognitio recta u. di certa habetur demonstratione simplici, qua etiam Mathematicae scientis ceras sunt; sie etiam vulneris,ossium fracturς, luxationum, contusionum,omniumque tumorum tensionumq; cognitio eodem modo certa est. Quandoquidem omne carnis vulnus a re incidente, ceu a eausa prima, de immediata sitidum carni set tum incidens,aut res incidens tanto iungitur, quanto etiam amplum v v nus magis,aut minus fit, & omnis res carnem incidens effcit vulnus, di omne vulnus a re incidente fit,& res incidens sensui patens notior nobis est vulnere ipso, cum sensus visus adstantium praus rea incidentis carnem ingressum intueatur,quam vulnus: pariter de nerui, seu tendonis, vel membranae nunctura a te pungenteo ita asserendum est; Similiter de contusione ire percutiente genita,ac de luxatione a te luxante seu percutiente, seu disor sonem effciente, vel per casum ab alto exorta,ae de ossium stactu ta a te frangente Otia, vel res tangens percutiessi, vel incidens,aut per ea sum ah alto gignens, mi laconice ab hac re me expediam.At vero qum D
niam quispiam obiicere posset asserens; causam proximam suo effectui in subiecto sensibili iunctam non manere, ut res incidens vulneri res pungens puncturae res contundens contusioni, ressan gens fiactioni.& res iurans harationi,semper iuncta non manet. p. sterea hae causae sensata notitia suis effectibus non semper notiores sunt, ut quando in tenebris nullus homo rei incidemtis ingressum ita carnem introspicere potes,tertio res lux ans quae eum luxatione conuertitur nimis uniuersalis est, unde quia casus ab alto percussio , ac distorso membri sunt causae luxationis, ergo una in tum cum luxatione, ceu suo effrctiimo teciprocatur, ideoq; his tribus de causis ex iis terminis demonstratio simplex potissima vocata non emergit.Sed has tres obiectiones salsas esse dico eo quia respondeo ad minia latis esse caulam suo effectui ubiq; de semper eo tepore tantum quoessicius ille producat ut ab ea causa iuncta esse. Ad secunda,dico. in tenebeis satis esse ut praecognitio, sensata notitia tactus adhibita, patienti homini nota, de a patiente homin vulnerato,seu puncto, aut contuso,seu stacto, vel luxato a Medico ehirurgo apprehendatur, absque vita de monitiatione a m ueriori molita . R d tertiam vero depromo, rem luxantem esse causam primam . hine etiam immediatam, de proximam luxationis, proindeque non ex cedere tu Iatio nem,nec nimis uniuersalem esse; Casus autem ab alto, percussio,& diuolsio causi
quidem remotae sunt luxationis a & modi quibus iuratio a re luxante fit i Quo eirca patet
46쪽
A horum morborum cenam cognitionem nos attingere posse, ad emam quoque operationem salubrem relatam demonstratione potissima tum acquisitam,tum intellectam, quod etiam d tumoribus seu tensionibus ex humorum collectione genitis asseuerare poteris, cum his tum tumoribus, tum tensionibus partium sensibiIiu in sese cauis immediatae, & proximae inhaerescant, simulque hae causet nobis earum effectibus notiores perpetuo sint,eo quod tumor genetic non e te: a. n si collectio materiae copia peccantis introspicitur in aliqua parte fluxae,ac residentis, seu colle-
,1 ε l.de tu . stae ean idem partem tumefactam secundum spatium in longitudinem, latitudinem, fle prosun-μ ' ditate, extendentiu prout ea materia copiosa sit, hinc ut ait Calen. Graeci θatum in longitudinem Ibidon. latitudinem, profunditatem nominarunt atini vero tumorem appellant, interdum etiam quo est supra id quod es Deundum naturam incrementum dicunt tumorem latino sermone,ea propter tumoris wMi f., Mi causa immediata materia quidem sua copia peccans est, carnosam partem secundum augmen η φρομ tum, s- spatium longitudinis, latitudinis, de prosunditatis extendens: sicuti etiam tumor non nisi carnosae partis extensio est secundum augmentum eius eam is, de spatium trium dimensionum. - Eamque sane ob causam ambo simul timeta sunt,& vntina sine altero esse nequit, de conuertuntur stinui, priusque nota causa est replens, ae extendens, quam caro intus repleta, ac extensa tumoris: Nam sensata notitia Medicus peritus, in anatome pluries sensu tactus, ac visus acquisita eam partem nunc tit me factam naturaliter spatiosam, raram inanem,mollem, ac planam prius fuisse scit, unde si augmentum.& spatium tumoris per latitudinem, altitudinem , ac prosendutatem dignoscere voluerit taciu,ac intuitione sensata notitia, prius hercle causam replentem , ae extendentem praecognoscere tenetur, non solum in genere, at vero etiam in specie; duqetenim generis generalissimi species transcendunt, nempe tumor saluosus, ac tumor humoralis,
quae species dignosci nequeunt, nisi prius an causa illa ex qua immediate fiant; an status vel potius humor sit distinguatur; nec similiter humor alis tumoris quatuor species legitimae seorsum contradistinctae in eo ut quatuor mas humoralis,succi sanguinis nimirum,bilis, pituitae,& mPIancholis etiam vicissim contradistincti sint; hoe est phlegmone Iegitimus, erysipelas Iegitimu, eo dema legitimum, ac scirrhus legitimus dignosti nequeunt, quin pri s causam proximam, seu syllogisticam phlegmonis, erysipelatis, eodematis, ac scirrhi sensata praecognatione dignosca mus; idipsum de spurio phlegmone, tum erysipelatode, tum aedematode, tum scirrhosode asi uetandum sit: Ulterius etiam idem de spurio erysipelate, alias phlegmonoso, alias aedemato- se. alias sciri so, simulque de oedemate spurio interim phlegmonoso, interim erysipilaceo, interim scirrhois asserere poteris: sicuti et lain de scirrho spurio aliquando phlegmonoso, interdum erysipelaceo, quandoque vero sedematoso promu Igare audeo; cum neutrum istorum .
- sensata praecognitione apprehendere vllatenus valeamus, quin prius eius eausam sy Ilogisticam, praecognouerimis; sine ulla demonstratione quia a maiori extremo, ad inedimn praecognoscendum, de a posteriori molita ; Quam ob rem nihil,seu minimi facerem, si quis obiiceret, dicens: multas illorum tum tum causas immediatas praecognitas esse puta notitia sensata, sed aliquo etiam discursu facto a posterioti; ergo potius hi tumores certam dignotionem communiter scietiscam obtinent per demonstrationem regrcssiuam propter quid d: tam,non autem per dcmInstrationem simplicem, quam logici potiuamam vocant: Quandoquid cin conccdO Oedema, ac scit thum dignosci non pol nisi digitorum compressione, hoc enim modo,a fouea permant n- te paulo poli digitorum compressionem Oedem a dignoscitur, cum eius albedo sitis non sit;
quia ea etiam tumori saluoso communis habetur, i tactu vero minime doloroso foueam non enficiente, scirilium notum fieri pater, unde quodammodo discursus in horum cognitione con- eurrit, ut i signo tamen sensato oborto,non tamen a d monstratione quia adhibitus, ut progressus sit a maiori extremo,ad medium terminum pricognoscendum,quippe tauri in a quadam operatione causε sensata a digitis peracta,cauta ipsa patefit, quemadmodum enim ad hominis risibilitatem simplieiter demonstrandam rationalitas necessario praecognoscenda sensata pr. cognitione, qui cum apprehendi nequeat ullo sensu, requiritur, ut a signo de ab operatione prε- cognoscatur;non autem in eius praecognitione discursus sit, arisibilitate, adrat:onalitatem ipsa V per demonstrationem quia: quonia in tunc risibilitas fimpi iciter non di monstraretur; immo re messiua, & coposita demonstratione ex duabus demonstrationibus consurgente scilicet ex quia di propter quid; ita quoque ad ec monstrandos eos tumores simpliciter nobis magis decet e rum causas syllogisticas partim sensui tacuis partimque sensui visus sensata notitia patentes, po stea ad mater ς,& humoris speciem ab alia spe ete distinguendam alique discursum improprie, di sensatum ab operatione digitorum foueam imprimente, seu non, vel sensum dolorosuin effine lente, vel non, omnino prius speciem causae dignosccre facientei consequenterque pollea speciem tumoris,non autea dignotione speciei tumoris causae species praecognosciture ergo manet nostrum institutu verissimum esse. Verii sorsan riirsus verearis, si dixeris; hanc artis medics parte principale sensibilem certa esse, non perdemonstratione simplice scientifica, inio per regressumdetnon strativir artificialem antea iam c. . recensitum,quo oes artes demonsstabiles certae sunt, tam cognitione discursiua,si operatione sua. Preterea demonstratio scientifica simplex scientiis
speculatiuis competit, non a ut artibus factivis,eo,quia ex uniuersalibus a mente speculativa Tomus Quartus. B a labi,
47쪽
dis a mira latione labi cti. Gai ad Thrast.
nbritatis,ea demonstratio consurgitiquae uniuersalia a mente iactiva practica non emanant; sed Ahaee dubia nihil sunt: quoniam regressus e monstrativus proprius est artibus maechat, icis. quae nul Iatenus artes communiter,scientificae sunt,tum quia hontinum industria omnino fiunt, tum quia regressi is demonstrativus etiam i m se hanicis artificibus sine ulla logicae cognitione fit , amente praetica indocta. Ars vero medica, ut secundum naturam est, Hippocratis decreto l, o de statibus in libra principio, non autem hominum industria tantum inest et ideo ars improprie. seu communiter scientisca introspicituri proinde regressis dcmonstrativus in arte medica in parte experimentali tum cognitione,tum operatione executioni mandatur, post qua rei pars doctrinalis seu rationatas demonstratione simplici communiter scientisca, seu logici insitu mentiope iam acquifita fuerit,a mente praetica docta. Ex quo ars medica certa est per demonstration m simplicem, non simpliciter, nec propriὸ stientificam: quippe tantum per dc monstrat 1 nem simplicem improprie, di communiter scientificam, proprie vero artificialem , di salubrem, ad finein artis medicae marinatam. Ad secundam veto obiectionem dico: falsum esse dimonstrationem scientificam simplicem potii imam vocatam tantum speculari uani est e, scientiisque Bsolum speeu latiuis conserre, cum duplex ea quidem sit. vel proprie scientifica,quae solis seu ntiis speculati uis assignatur ex uniuersalibus terminas speculabilibus emergens, aut propricartificialis, Si medicinalis, improprie vero seu communiter scientifica, ut otnnino certa ex terminis uniuersalibus operabilibus, &salubr ibus consurgens, quae a mente medici penitus logici, ac docti operat aua producitur, cum mens ipsa uniuersalia inductionalia, & sensiata fundamentaliter a
sensu abstrahat, subindeque ipsa uniuersalia Letibilia, & medicinalia, di salubria secundum esse naturale sundamentaliter, sor maliter in ipsa solum mente esse habentia fabricet; quibus fabricatis xinde a causa uniuersali,syllogistica ad subiecti pilisionem demonstrandam, progre sum faciet.disclinendo: hinc ea dentonstratiosa hibris,ut artificialis, & medicinalis proprie fit. quae comata uniter scicntifica est,& quoad modum scientiscum mathematici communem sciendi, ut rerit m salubrium In esse naturali existentium sit: nam etsi rerum naturae humanae corporeae si pr-rnaturalium , tamen hae praecanaturales sub naturatrum doeitIna cadunt, quia Oppositorum eadcm doctrina habetur. C
Humanum corpus Physicae scientiae,& se cultatis moralis, atque medicinae subiectum est; nihilominus finis ratione secatur; hinc medicinae sorma specifica a suo sne hauritur 3, artemque medicam longe non modo facultate morali,verum
etiam phvsica scientia, quodammodo
certiorem esse, quodammodo voto non est hostenditur.
Ntea autem ex fine omnibus artibus commune; hine etiam ex genetico subiecto sensibile per se, smulque ex generica sernia ut ita dicat secundum humanam naturam se habente artem medicam firmam esse, undiq; ut pro Duidentiani,& reparatricem,& custodem facultatem, ac multo e teris arti hos certiorem esse, cinans raua. Modo itaque ad particularius accedendo,
ex proprio fine amsauhiectum quoque proprium simul atque sol mam specificam colligere deuincor: ut subinde iis artis medics statutis pio ptias fundamentis eam certam prorsus esse, depromere valeam; quippe ipsam longe aliis ficultat ita quidem humanum corpus pro subiecto licet vario modo habentibus eertiorem esse, aut non esse enucleate possim. Quandoquidem medicinae immediatus finis duplex es, similitet q. subiectum in m aut eommune, quatenus ad Opus,& sensibile, vel ad sanitatem propriam, di prout aegrotabile,& sanabile tametsi humanum corpus sibi eci uni fit commune, N physicae scientire, & faculta tis moralis quoque,& medicinae: nam tum phIsca,tum medicina homine pro subiecto habent: . ambrq. sanitate considerant, verum disimilitatione id esse iunt. physica enim illud prout corpus naturale assumit,& quatenus speculatiuum, sanitatem l. simpliciter, per eius causas natura-υ hin. iiii ies speculat suas contemplatur, ut mentis humanae speculat suae virtus iam in habitu acquisita. : det.' Medicina veto, eum mentis humanae operativae virtus omnino in habitu acquisita si, hominem sumit ut sensibilem genetice ad Opus relatum prius, ut ad finem omnibus artibus eommunem. dehinc specificὰ ad sanitatem ea us limitatum, secundum eius naturam, & vires hominem accipit, quatenus salubrem, insalubrem, ac neutrum r per participationem aut per negationem extremorum eorundem. In sensu et enim datur medium tale. Quoestra Ariuoletis promu lgauit medicinam omnia ut salubria ,& ut morbosa contemplari Galenus quoque habet. Qua
48쪽
, subiectis esse pateti-treus evectivum iden bono babitunaeditum, aut boni habitus exerestatione . Hi ne primo aduerto cum Galeno,artes non quidem per praecepta,neque per subiectum seu per materias distinguuat vero per finem proprium constitui: ideoq; a ianitate, ceu i fine suo speei- αν i. distinxtitfieo Ars Medica in suo esse sermali constituitur, ut ficultas vitae humanae in sua sanitate naturali, & sensibili virtutibus suis iuncta reparatrix fit. Praeterea scito, sublectum artis, quod per fi- λε- μ' --nem specificum construitur, adaequatum esse teneri,iam fini ipsi, quam formae ipsius altis, noexeedatur a praedicato suo, neque excedat suum praedicatum, viduae conditiones adaequatis biecti,ab Aristotele constituti, rea cum tertia conditione quae est ut labiectum, & praedicatum ' simu I eonvertantur. Quandoqu idem omne medicinale est salubre, insalubre, Ec neutrum, omne tale quoque est medicinala.Cum itaque Hippocrates dixerit aegrotantibusa vi mot iii victis non esse imponendas manus, cum insanabiles sint: nee non eo quia iis medicamentis si uis
stratorijs vituperandis mors ante tempus celeraretur,tametsi victus ratione recta isti relinquendi minime sint, ut saltem cosolati .aliquo modo, pereant. Cui sententi ac decreto Galaid stribes, ait. in Do enim desperatasalus omnimen imprudentis constu uerit apud vulgus infamare praesidia, 3e etiam inquit deploratorum non esse suscipiendam eurationem sed cedere abstinereq; oportere,eum dixerit. Teeordantibus nobis quod deploraros non oportet attingere, sted retinuere,est morbi finem tantummodopromimre. Proinde medicina, etsi corporis humani aegrotabilis si reparatrix iacultas i hoc tamen ad finem eius specificum in relatione ad sanabile corpus tantum,ne subi ctum exeedat praedicatum, & ne praedicatum in pluribus plus se habeat, quam sua vis re vera se gerat. Ideoq; e pus nostrum artis medicae subiectum est ut lal ubi eu fanabile simpliciter peris,de re duplicatiue,seu quatenus ipsum,cum medicina rerum morbosarum correctrix sit, atque rerum naturalium reparatrix quae praetematurales evadere possutit, ac iterit m ad suum natura tem statum redigi valent. Hine Galenus ait, Quatenus salubre medicina sibiectum ex quibus constat, quod non modo forma specifica altis, & cuius subiectum per finem modisicetur, verum etiam & passiones, & causae,ac omnia caetera, quae in ea inueniuntur. Conueniunt autem quo--R '
que Ethica, & medicina generice simul non modo subiecto; sed etiam fine, Si essicienter Ambae ι' -- -- nanque hominem pro subiecto habent. Ambaeque pro fine suo vitae humanae consultitiae; Am- haeque tandem suas desnitiones rerum minime sensibilium speculabilium a Physica scienti O Pimmutari re recipiunt, ut Picolomineus adnotauit; Nihilominus discrepanti tum quia Hedicina doctrina,experimento,de usu acquiritur: moralis vero ex more iden assuetudine. Praeterea Medicina . eum finem prorsus naturalem possideat ex rei natura: ipsa eo nitituta est, de a Deo dono data fuit , Ideo quom e medicina tam ratione formae, quam respectu subiecti, fle aliarum quoque partium secundum naturam humanam corpoream se habet Moralis vero Philosophia suum esse obtinet, non a natura, sed hominum industria,recta ratione inuentum. Cum finis moralis mcultatis sit hominem meliorem reddere, ac ut praeceptis moralibus probus ericiatur, nee no ut prudentiae ope vivendo, propriam rationem in dominio iracundiae, piditatis, pecuni ,gI riae, honoris, de . liorum ijs similium vitiorum moralium contineat, ac vi vita lion et a procul a vitiis vivat, atque ut homo sie custodiatur secundum animum . Vnoci rea hominem assumit moralis, ut prudentiae, Si imprudentiae, de virtutum moralium. ae vitiorum receptiuum, ae ita quatenus prudentiae, ac virtutum receptiuus est, homo accipitur a morali, ut custodiatur, ut vero taprudentiaeae vitiorum receptiuus; ut a prudentia, Se virtutibus corrigatur: dissident ulterius,eum medicina quidem hominem in suo esse natu tali consideret,ex sensata eognitione,quatenus ex virtutibus materiatis, ac sensibilibus, construitur, εe ex partibus sensibilibus, de ex musis suis, ut a morbis,de a causis inorbosis custodiatur: aut addendo naturalia, aut subtrahendo superuacanea, seu praeternaturalia. Moralis vero hominem assumit virtutibus moralibus decoratum, ac prudentia praeditum, ut a viiijs, quae aut secundum excessiim, vel secundum desectum sunt,immunem custodiat, ad felicitatem possidendam. Medicina vero una tantum ars est, ad veseum finem reIata,attamen in septem partes secatur a Galeno, quae primo, de principaliter sanitatem amplectitur, circa quam primo etiam versetur, secundo vero circa actionem, de puleritudinem . Moralis vero ad animi ianitatem valet, sicuti medicina ad eorpoream: hine in morali actiones fiunt, quae non permanent: In medicina vero operationes ; seu iactiones
permanentes corporeae eis cluntur. Certior autem admodum medica ars inuenitur, quam mo- medimna Q.
talis philosophia; cum medicina non nisi de instrumentis, ceu de ambiguis consiuitet, non au- :: -' tem de passionibus morbosis, nee de cata sis suis,nec de locis affectis: quia a nobis non pendent et t. Iratio. immo naturae contingunt, ubique, εἰ sim per eodem modo specifice: Moralis vero de omnibus rebus moralibus consultat, tau de ambiguis,quae a nobis fiunt per nostram voluntatem, ac deliberationem,& quae non semper,nec ubique eodem modo fiunt . Insuper medicina vis alis pro greditur doctrina certa, scientifica, de in D llibili duabus demonstrationiblis semper sinus iunetis scientificam,& certam artem parientibus, quaru prior uniuerialium est rationalis, posterior vero singularium est sensata experimentalis. Moralis vero ex more tantum, absque ulla demon
sitatione se habet. Neque mihi obi jcias, inquiens medicum de morbi essentia, loco affecto, Zc cause, tanquam de ambiguis consultare . Pr tetea ultem istorum cognitio ambigua habetur. ms martus. . B 3 Quan&
49쪽
Quandoquidem isthaee nego. Vera nanque consultatio, quae omnino de ambiguis artificialibus Afit. tantum de inueniendis,eligendis, ac generandis ab Artifice instrumentis artis,ad artis finem attingendum, ut Aristoteles statu it. Cum itaque morbus, pars laesa,fc morbi causa,i nobis non libr. pendeant inlitu inentis artis medic , immo ut res utique praeter istius artis finem,atque ut prae te maturales ex accidenti praeter semper, ac praeter frequenter nature nostrae corporee conti sunt: proinde a medio de his, ceu de ambiguis inveniendis eligendis, ac generandis sua, induisiicia sane nunquam consilitatur, immo hae res ubique, & sena per aeque, tum in genere, tum in specie eodem modo nobis eueniunt, hinc certae reperiuntur per se tam in suo tale, quam in no stra cognitione. Nedici nave sana mente, sanoque corpore curationem an redιentes, praesentia Lib. m de ana ruenuant. depraetervis simul, collatione eorum habita ad praesentia Isthaec ratiocinamur cogni--tione in .ma a medicis qui recta inueniendi facultate valent, tum qui in bonis discφlmis liberaliser sunt s. & in os di educati, tum quia natura non infeliciter sunt comparati perpetuo cognitio certa penitus eorum
habetur,e e parte artis medicae nostri corporis extrinseca, iensibilique, cum pars ea sane manite naab Hippocrate statuatur, ae undique demonstrativa, simulq; communiter licientifica sit e dem scienὸi modo certissimo,quo etiam Mathematicae seientie tales sunt, nempe demonstratione potissima ex medio terna ino interno subiecto annexo adhibita ; neque denuo dubitabis tametsi Hippocrates monumentis prodiderit, at obscurismos,er maxime disscitra morbor opinio mc ti hisA . .gis quam ars iudieat,etsi ιnbis plurimum imperitis peritia pranat,de alibi ait fiunt enim apud eos, qui iiiviti p . artem illam probe callent morbi partim quidem non obscuri, isque pavet partim vero obscuri que i ΑΠ γ multi, quι emm ad internas corporis partes sertunt obscuri, qui vero ad eo oris suminciem erumpane seu tumorem ficiunt,man eunἐβι enam copiam faciunt, tum m tum tactu, ut eo ram rities,o mollitudosenuatur, O quoniam caudi,quoniam frigidi; O quorum insingulis prasentιa,aul absentia tales emuist, hinc utiam Galenus morborum .di causarum cognitionem coniecturalem esse e part in . n. -ν .. speculatiua,ac nostri corporis interna asseuerat.Cum Hippocrates ipse huic dubitationi respon 3.i inici. Lirindeat, hi si verbis, illico poli ea verba, ab eo posita nee interim in non manifestis eam inopiam, ae dubium haerere conuenit, Oc. postea vero ait vix itaque exprMιctis internis membris oculis intuentic spici post,idcirco, oed me obscuνι morbι appellati sunt, or ab arte etiam obscuri iudιcantur et L,
quod obscuri permanea si cognitionem nostram superent,sed quatenus popiis in cognoscantur, e
superemur. Possibιleatitem est quantum, aegrorum natura,ad ιestigandum conferum, O ingema xi ruini ον ιι perscrutantiu ad perscrutantam apta sunt. et vero qua ocιdorum conspectum fugium profestis memtis ocutis obtinentur, superantur,ec concludendo, ait qnacunq; vero mala aegri patiuntur,ob id quod non ιllico agnoscantur eorum culpa, non ιn medicos, qua curant, sed ιnnararam tum agri,inm Vrιtudι- Cnis referenda est. Ideoque si quandoque nobis cognitio lateat,morbi; tunc culpa agri natur tes Π, mne Foecipsius morbi euenit imperitia enim aegri medicus no rectὰ morbum accipit; nam ager dolore confectui, u.vitii. r. morbum m msu non rem scrutatur,neest abus explieet eum intelligit; vel si mente quoque aeger is non constet. aut si ex sua natura paruo ingenio fuerit, nunquam ager medico suum morbum cIrcunscribere, aut narrare potuerit: Ratione vero naturae morbi, ut dum aliquod impediens i erit, ut morbi essentia non thanifestetiir per sua signa propria, ut ob corporum densetatem in quo ν, 'I nil non conf'cui morbi delitescunt, ut idem Hippocrates ait, cuius rei meminit etiam Galenus. Ergo
in arte illorum cognitio certa, ut demonstrata, ac scientifica habetur, non autem ambigua, seu , De o in me.
dubia per se, licet per accidens impedimenti ratione interdum fallax sit, quoad Galem autor tatem, respondet ipse Galenus: quod antequam istorum cognitio,ae indicatio facta suerit, tunc eorum cognitio coniecturalis sit; sed conlectura artificiosa quidem, ae scientifica iam adhibita, simulque eodem tempore eorum cognitio, di indicatio recte iam iam facta: nunc non ampliturn dicatio cotvecturalis est, ncc fallax; quippe undique communiter scientifica reperitur, cum exararit, quod enim artis coniecturale eri id maxime in affectuum cognitione cremit; qua ubi instentae , a T... h. i affectiones curationem, non conιectiiraliter, sed scientifcὰ induant tunc ductus suit ais uerare nihil
consenum dicere oec.quod ars quaedam coniecturalis sit medicina viat' ex quot eausis contingat medi- I eos finesto frustari, male dicentes putarunt. Quandoquidem si cognitio industria rationali. experimenta lique simul artificiosa methodo demonstrativa utique defuniatur,non quidem ab unico signo immo a concursu, syndromme vocato, plurium signorum diagnosticorum in unum affirmans coincidentium, conuerti biIe eum re cognita, ab eo necessario indicata, tunc quidem cognitio non nisi scientifica erit,ae etiam plane scientifica,cum ex tali reciprocatione ubique, Scsemper scientia certa babeatur, ut Aristoteles statuit: Exhoc enim syndron me conuertibile mnes tum uniuersales, tum particulares morbi causae morbosae, locique Iaesi cognoscuntur scientifice. Febris tertianae assiduae nanque syndiomme cum ipsa se bre reciprocabile quidem est tertiana periodicatio, signa excrementi flavi biliosi,ae assiduitas febris essentialis . a bsque frigore, rigore, seu oripilatione, sic pariter de tertiana interpolanta, ac de e teris cunctis febribus asserendum venit,cum omnis febris situ in syndrom me diagnosticum proprium reciprocabile obtineat scientificum: Ita pariter de quocumque morbo particulari res se habet. Pleuritis enim ita sciemtifice,a tuis,respirandi disti cultate,dolore in costis pungitiuo, sebre continua, ge pulsu, nisi serino, saltem duro semper significatur,sse etiam de caetetis utor bis particularibus pluribus intelli
50쪽
Α nu; verum nota Galenum 3 .de Ioc.asLea 3 .asseuerasse notas sedem lasam, de morbum ostendentes,quasdam esse scientilicas, aliquas veru artificii participes, ac rectas, idest certas ut lib. 3. de cruditatibus recte eurandis cap. I.dicam. Medicam vero artem physica quoque scientia certiorem esse tibi pateat,ex eo quod ars medica ex qualitatibus secundas per se sensibilibus stat, teni eise osten. ac praesertim gustabilibus notitia,Sc cognitione omnino sensata certis, no utem ex primis qua- ρομ' litatibus haud setabilibus penitus speculativis, hinc notitia incertis, ut ait Hippocrates,ex quibus construitur Physica scientia; ulterius medica ars, ode parte sensibili Ioquendo in ex P cogni- . . itis.
tione certiora luas denioni ita tremes rationales coetiores, simulque sensatas doeillnalcS uniuersalium elicit quam Physica scientia. nam medicina in sua propria parte artificiali, de sensibili, circa qualitates gustabiles vertitur,que praecognitione sentata dignoscuntur ivnde ultra sei lauaara non ratiocinatur,tum circa pastiones,tum circa locos,& partes allectas eius sub em,tuin de-n,que circa causas morbilicas. Physica vero scientia ex qualitatibus mimis tantum speculabilibus per se suas demonstrationes specii latiuas scientiam patientes ex praecognitionc sensit iu*- , non sensata notitia colligit, verum per speculatiuum syllogismum a Pollutiori: sentiis en Ma longe eertior est ratione sepeculatiua ideo quaerere rationem, de reIinquere sensum, inte li tus imbecillitas est peripateticorum Principis sentent ιa. Poli hare ars medica perpetuo tua perfecta B exercitatione quidem dembulat duobus instrumentis scientificis,fimul, fle artificialibus certis, tum inue ad cognitionem, tum ad operationem certam aeu duobus pedibuς,alioquin clauda esset: quorum prior ationalis, ac dogmaticus est, atque uniuersalium sutidainentaliter per se quoque sensibilium, etsi inmaliter rationabilium quoque scientificus, de certus artificialis in doctrina ex libriS,ac praeceptoribus se habet. posterior aut experimentalis sensibilis sicuti quoq. rationalis, tum ex consultu, tum ex pluribus fimuntidanibus conssatus certam cogniti otie pri ris allati instrum ii, operatione comprobans pluribus san demon illationibus sensatis sinni latium si rationabilium artificialibus, ex quibus quidem semper i uncia noltra per inductiu-nem sensatam harum plurium demonstrationum iterum in sensu, ceu in fundamento dcnaon.
stratio certa uniuersalium po nisa, actu realium fit, tum certae cognitionis,tum certae riperatio nis . Vnde certa operatio finem omnino attingens, iterum ad certam cognitionem rcssc ciendo
ipsi operationiadaequatam per experimentum plurium particularium in uniuersale reductum, certissimam suisse cognitionem confirmat. Quod in Physica scientia sanὸ non inuenitur, cum tantum unico instrumento scientificologico demonstrativo progrediatur speculativo prorsus, praecognitione haud ita cetra,flauti certa est in arte medica eo, quod praecognitici in physicasta certa non est,quia demonstratur in Physica demonstratione sere semper ex medio extrinseca C quod non cognoscitur notitia sensata sine demonstratione quia, sin Medicina vero senata habetur,medium intrinsecum sensu notu existit, ut in mathematicis sine demonstratione quia;qua- obtem scientia Physica in cognitione solum consistens, factiva operatione caret; ideoq; cogni tio in arte medica ex parte n in borum externorum,& senatorum certior est Physica speculatu ua, cum haec medicina per demonstrationem potissimam, ex medio interno demonstret, physicus vero per demonstrationem propter quid; Ex quo, praeterqqam quod cognitio in ea non est ita certa asseuerata,il certa Operatione, caret etiam certitudine senseta, quae omnium certitudi num certissima est. Eapmpter Physica scientia nonnisi arti medicae interuiemio coarctetur,ut
in morbis speculabilibus haud sensibilibus, ac per accidens habet secundum instrumetum operationis comprubans primum instrumentum cognitionis certae, neque alio modo ad sensatam comitionem redigi potest . Adde quod uniuersalium scientifica demonstratio habetur per 1 Milo. quam sane eertam, di infalabilem rerum cognitionem, ac scientiam esse nos intelligimus, quae potissima appellatur,cui medius terininus sua natura intrinlecus est, qui in masori propositione cum malori ex uenio,ceu cuin sua passione subiecti eius propriss uniuersalis conuertitur ut reci- procabilis eum primo extremo,& eius causato,eamque ob causam medius tei minus nobis prς- cognitus sensata cognitione absque ulla probatione a posteriori lacta est; qui causa est vera pta D ma, immediata, per i e, ubique,& semper,de omni,est quatenus ipse per sui naturam passio ius d monstrandBquq ctiam primum extremum es,& qui notior est nobis, e prior, ει causa conclusionis est, v nos docuit Aristoteles. Cum itaque in physica scientia nisi paucarum rerum videatur dari talis demonstratio,qui pis quod videtur tantum risibilitatis hominis propter rationabilitatem, lati talis certa cognitio per potissimam demonstrationem; in arte vero medica rationali siue dogmatica, senuiq; sensata plurisi, ac pluriu reru naturalium, ac praeternaturalium per
se sensibiliu quatenus rationabilium sub ratione mentis factivae eadentium,ac medicinalium,ia Iis certa cognitio per hanc simplicem demonstrationem scientificam, tamen ut artificialem possidetur, in scientia veto Physica est ctus plures a causis effetentibus a subiecto disiunctis, de extrinseca habentur; proinde in philosophia naturali non ita certa cognitio fit, ut in arte medica, cum sete omnium rerum naturalium speculabilium cognitio, seu scientia sit per demonstrationem propter quid . Uerum dubitatur,quia in Physica res simpliciter, ac proprie e nuem ntur nubium eo, quia soli homini competit rationaeitas, ac risibilitas, unde medius terminus de subiecto qui
dem praedicatur,in primo modo dicendi per se; in demonstratione autem rerum in arte medica