장음표시 사용
61쪽
infinita eorpora adhibita, & praesertim ubi fuerit mixtio substantis Elutiuae eum alia substatia A
alterativa. Nam Galenus eo in loco duas substantιas comparat seorsum contrarias, duas similiter qualitates contrarias,& sacultato quoque contrarias seorsum, nempe & ventris solutiιiam. aut lenitivam,atq; simul adstrictoriami in v mco mixto corpore, ut in brassica, lenticula, ostrea- seis miris,le gallis vetetibus,quorum stuc ,aut decocta vim uentris leniti uani cotinent ob mor. Mia dicem, aut acrem, seu nitrosam, siue salsam facultat vularicem .virtute naturalem excitau--.' tein, ad cx pellcnda sit peruacanea: ibstantia vero earum terrea, austera, mordaci. acti, nitro fas, ni com .ic seu salsae facultati commixta .entris adstrictoriam vim obtinet. In acris autem squamasiciat du-
cum ' plex qualisarata quoque gemina facultas inest. Ham Oaestringito mordicat, quare astrictione
tu a muri quidem siccatas Uceratarum carnium cicatrice obduxit. morieatiove veris praehumidas cossiquat. Quoit si ramo in eorpus matur, purgat quidem Mutrem,verim Mncohibet. Mnestur enim ea adstringendι facultas ob νιm purgatoriam tanquam si rha cum scamoinea eommisceas. Quocirca ibi non alloquitur de substant ijs, qualitates,de facultates alterativas seorsum contrarias inentibus cuea,quae contraria sunt genere conueniant, specie vero distent. Ideoque si ut sollitii Iordacia . aeria, nitiosa, Ae salsa accipiantur non alterat tua sunt, nec etiam ut alterativa si assumantur aut e ,-- , Dro,seu adstringenti contraria sunt: immo tantum epicerausticis oleotis, de unctuosis, & pingui--16. bus. Vnde ita tuit GaI. contra antiquos adstringentia de pulpitia minimὸ contraria esse. Adsitin gentia vero, Se laxantia contraria inueniuntur: ideoque ait Galanus in adstringentibus cum Blutivis commixtis, ut non debeamus fidem adhibere imiliis gustus iudicio; cum medicamento - . sa facultas ventris selut tua non a gultu dignosci valeat. Vnde Uectui producto a medicamento Vin
intro in corpus assumpto aut per Os,aut per atrum,tenemur nos incumbere ne decipiamur cum dixerit . Sie autem non pavea purgamium medicamentorum eum earne mati οἴ- exbdita, Iustu
ta dignosci non pol sunt, uetum tantum alteratiua,cum alteratiua alterando linguam, suum eia fectum alterationis in linguam imprimanto Oia autem purgantia, ut talia. Nam ipsa praeterquaquod proritant virtutem expultricem a sua propria ibin a i pectura humorem quoq. attral ut, ut quales humores peccent,tales etiam medicamento attrahente euacuam valeamus. inter M.
vero medicamenta alterativa, gustabilia,& substantialia certa sunt iudicio gustus, cum ipsa suis eis cium in linguam imprimant per se,ubique,de semper, ae necessario. Sapores itaque certi no bis sunt cognitione, cruxi ex substantia elementorum gustabisi prodeant, quae sane sua consistea
tia esse pote st crassa, vel tenuis, vel densa,aut tara, aut leuis,aut grauis, vel lenis, seu suauis, vel a-Crim udeaata. spera. actis,&n Ordax,&exterrea praesertim substantia constat. In qua ac re, pingue, Iteritis' aciti in cir , 'acidum, or dulce,er amarum, assum insunt. Quaremas vero terra pura non est, smo Wiam ab igne; Nanque νt arbitro0acre,inoidar,nitrosumsalsum,&amariam prodit ab aere vero dui CL a G, pingue.olaosumque; ab aqua autem laxatiuum, aquosiam, de molitiuum ratina vero auste- 'i'u m. rum, ec adiit ingens. Acidum i terra stigida emanant: tamen in tetra ut in centro aliorum ele-οῦ. a -- . mentosum. Vt ait Hippocrates ines autem in terra oeacidi , O amarum O dulce, assium 8 - In gemim,3c li detract pueri ex Corn. f.4 reddit rationem,m nascentia nutrire possit. Nam hace ζί. . ait. Habet enim in se ter νa omnigenum humoremuo quo hi sapores gustabiles sunt. Cum itaque a
u. - ris medicat gustus ceu proprius secundas. ac tertias qualitates, & samitates sit bstantiales gustas cibist . . lis biles,nec non substantias ipsas gii stabilis,salubres, dein lalubres tegentes naturain humana compoream, aegrotabilem dc satiabit in titerativas,de nutrimentales undique dignoscat, per causas e uio em ion sitas prunas usque ad sua prima principia, de elementa gustabilia cognitione certissima. Alii ve- , - -ro senilis cater is in artibus e quia per causas prun1s sen fibiles non dignoseun neque usque ad I principia pristia nec ad elementa sensibilia, nisi superficialiter: ideo neque ita cetram postidento i. . cognition m. callocnea Ars Medica certior Ionge aliis artibus reperitur. Et licet Arti medicae , ,1 uti. non liceat ut ipsa qualitates, se substantias gustabiles cognoscat per primas qualitates totam &-i.GM. Iasubitantiam in nux t 1 generatione transmutantes eonstituentes,vt per primas δε est caces virtutes,& facuItares,ob quas secundae qualitates, atque tertiae sunt, ut Gal. asserit ; Cum hae mimae M sim . m. qualituc spotent ι ales tantum sint; liinc solum speculativae, ob quas diin taxat demonstrat e- tim vi culatuitis physicus urene uicus. Nilnlominus certa cognitio habetur sensitiva certissima iudicio Dgustus, cxperientia q te ren, lataea linero facultatum alaerativarum, & nutrimentalium gustabi-hum per tertias,& pcr secundas qualitates gustabiles, Et per substantias gustabiles certissimas. v. .. Illae aut m quaten s facultatcs alterativae in medicamentis, & altera hi Iesin natura humana corpUtea, de ut nutrimentalis in alimentis. Se nutribiles in partibus stolidis, de in speete carnosa nostri corporis si allumantur. ut accidentia, qui dim serra per corpori substantiali ceu primae subsantis, ut luo lubiecto uisum. luo vi vero snt generi ce sinii biles, a compositione corporis per
se sensibilis genetice ex malefia,d: sorma cc mpositi, ceu a principio et sedituo sensilitatis generice perpetuo pendent. Ut vero gultabilis specifice, ae proprie a substantia per se gustabili cose potas mixti gustabilis ceu a prinio principio essectivo per te gustabili elementoruin, gustabilitates certissimae semper permanante Et quatenus tales sunt facultates salubres, de insalubres re-
sentcs corpus nollium aegrotabili, di sanabile per se gustabiles, i Medico Artifice cognosc--
62쪽
A tur eertae, per subsuntἰas gustabiles, & per eas virtutes seeundas, ae tertias gustabiles, in quattomodo dicendi per se. A medico vero scientifico, Phyfico per primas virtutes elementorum veluti per mimum principium essectivum alablutum: de speculatiuum non modo gustata Iitatis, velum etiam omnis sensilitatis ae ita Medicus opifex iis iam Italibus, operationes certissimas perpetuo per se, ubiq; de semper possidet, ad eius finem consequendum certissimum, ae tectissimum i ae eo magis, quo Medicus Physicus Artifex etiam est anima speculativa ceu instrumento dispositivo animae iactivae utens, in parte speculativa tum in cognitione, tum in curatione aegritudinum.
Hippocratis decreto primis elementorum qualitatibus, & si in mixti genoratione constituendi maxima vis simpliciter assignata fuerit: attamen ad artem medicam relatis in mixto iam genito minima visa artificiosa inest, cum tantum speculatiuae nihilque sensi es
sint. Secundas vero ac tertias qualitates, substan- . tiam di, gustabiles in arte medica certam, maximamq; vim continere demon stratur. Quod verificatur tum de materia circa quam, tum de materia cum qua Ars versatur
Voniam materia siue elaea quam sit,sue eum qua arsMediea versatur, g mina est. nimirum, vel artificialis per se secundum naturam, vel speculativa per accide M : Atq; artificialis iam illustrata filii r Eamq; ex gustabilibus sensiusque gustus m- dicio, ae experientia infinitorum gustabilium facta, ad uniuersale λὶtum, ce ac, rationabiIe,ac demonstratum reuocata, e non rationibus demonstrativis uniuersalium certam esse iam satis ostensum et . Qnocirca modo aliam partem sp eulativam non ita ex primis qualitatibus constare certam ostendere teneor, ut ex ptimo princi pio,& elemento suo sanitatis habeatur: sicuti altera artificiosa eetia ex secundis,ac tertiis qualia talibus gustabilibus inuenitur: cum lue qualitates in arte medica marimam vim possideant.
Primae vero qualitates si quidem absolutE in uniuersa natura assii mentur, in quocumque corpore naturali mixto constituendo,tune ad scientificum Philosophum pertinent: sin autem he primae qualitates ad naturam tantum humanam corpoream ae rotabilem, fle sanabilein ac mo- dentur eo modo, ad medicum physicum scientificum attinent: ait.t .argumentum capitis qua ti. QuodHlis Philoseophis comemt da calido, frigido, immido , sicco, υt ad totam naturam distinguere medicis ut ad homines . Cum autem primae qualitates primae virtutes sint in mixti generatione, totam elementorum substantiam transinutantes, atq; simu I mixtum constituentes , ae Wnwica ina informantes, ut mixtum similare sit. Unde hae primae qualitates quatenus de mixto similari di- r. 'ei: ina cuntur, ceu habeant vim primi modi dicendi per se dici possunt elementorum formae esse iii stantiales. Hinc Arist. vi reuera substant ales differentiae elementorum sint, ait disserent as ap- malum qisalii pellari,cum circumseribent nobis proprias subsatialasq; elementorum disserentias. Ideoq; pri. inaequalitates ut Gal. ait, formae sunt, seu differentias ischinismplicium mixtotum smilatis: N. i. imati me Vnde quodlibet mixtum similare ab alio per primariam qualitatum proprium tempe amen. 5. tum disserti Ptoinde Ga l. ait quod nis essent hae primae qualitates alterativa est cacasiniaeo m. vi o plicatae simul nec etiam secundae,nec tertiae quoq; inuen irentur qua litates nee etiam substantis CVah teu flabiles. Si itaq: Ars medica certa est ex iis, quae a primis qualitatibus. eeu a primis . ii tuti-hus,non modo ut alterativis,verum etiam ut tangentibus r hine etiam sensibilibus, quae diiΚ- itimii ν , , tentiae sunt priuiae corporum sens bilium generabilium, atq; corruptibilium, ut prima principia intrinseca quatuor elem elotum,ergo eo magis erunt prima principia gustabilitatis pel eas pri- i ait in . otuisὐ-mas virtutes non modo alterati uas, verum etiam ut tangibiles, quae ut tales, sunt principia piknia sensibilitatis. Propic renim unumquodq: tale, &illud magis tale. Verum enim vero haec a omnia verissima in ut ruuntur, si absolatia in naturali speculatiua scientia hae primae virtutes assi in an tuti hoc enim modo istae primum principium e flectivum sunt tam sensilitatis quam alter, iopi. a nor .cetiuitatis corporum mi totum, ut antea talius sum. Quod quidem principium In mixto iam
genito, cum nobis cognitione certa sensata, tale minime actu exissente, qtiale potentia reperitur : : esse, immo potentiale tantum,nullatenusq; per se non sit certum ε, neque ideo artificiosium plin dira coi ι.ε. cipium
63쪽
et pium est elle. ivum per amissabile gusta si iiiiiispunei pium etiam es
gerium ariis et osum inflictis
et pium sensilitatis,& alterativitatis se habere valet. Quo fit quominus ipst primae qualitates tan
gibiles,& alterativae,nisi specu Iatiua cognitione a posteriori dignoscantur. Quocirca substantiam mixti geniti iam primis iis virtutibus constitutam, ac terminatam, esse monuimus quatenus primam causam per se sensibilem,&etiam alterativam simul secundum eius sensilitatem in omni mixto genito per se, ubiq. & semper talem actu existentem, qualem virtute potentiali adaequale se quoq; habet, ut principium primum artificiosum, ae undiq; sensata notitia certum sensilitatisδε alterari litatis simul effectivum suis, tu secundis,tum tertiis qualitatibus iunctiunt Quae certae qualitates gustabiles, siue copia siue vi, siue utroq; modo, varias facultates ibi insitas natura continent i quibus nostrum corpu s regunt,de g. bernant Hipp. decreto, ita asserente. In homine nanq; inest O amarum, salsum, o dulce tracidum,oe acerbum, O insipidum, alias; si xerat quae pro copia, O viribus varias habent Dealtates. Et postea ait. Neque in homine Liuis verum etiam in corio, ligno,csterisque plerisq; homine larid hebetiorem sensum habentibus. Quandoquidem preter facultatem sensibilem& alterativam sensibiliter homini inest, atq; nutrit sua,
de augmentativa,& conseruatiua,necnon recreatiua ,seu restaurativa, ut in materia,cum q a Attis medicae opifices operantur. Insuper materiae, circa quam versatur ars medica, incit hercle sa- cultas alterabilis,nutribilis, augmentabilis conseruabilis,recreabilis,& restaurabilis: Unde ait Hipp. Nam neq; sicco, neq; bumido,neq; calido,neq; frigido neq; horum quopiam hominem udi ex fumarimit sed quod in uno quoq; potentius esset, Ibpra naturam bumanam adeo , ut ab ea superari non posset,ia latire censueris ac tollere conalisum. Nempe Antiquiores samiliae AEsclepiadeae. Re id confit mare intendit Hipp. inquiens se Mirum existens eoactum a calido, frigido, humido, Oseeo mutata forma,ODcultare laediat amarum Oe. &Gal. in comm . ait, in praestrui dulce appellasse anguinem amaram verὸ Durm bilem. Deinde illico dilucidat quaenam sint ea, quae nocent ac intemperata sunt secundarum qualitatum gustabilium inquiens. Eu autem valenti Ur--i in re dulcia dulcismum nter amara amarismum inter acida acidi um, O quod in re quaq; summum est. Haemm in bomine inesse, eis nocere videbant. Ea propter primae qualitates tametsi primae tangibiles, εο alterativae virtutes sensibiles per se, talesq; actu, quales etiam potentia vitruali sint, totam elementorum substantiam transmutantes,terminantesq; mixti generationem, atq, etiam mixtum ipsum cum tamen in eadem mixti generatione, hae adeo simul confra Luntur in earum actione, ac reactione seorsum, ut suam sensilitatem, atq; earum alterativarum sensibilem vim necessario omiserint una cum actualitate sua. Hine etiam omnem attificiosam,& medicamentosam reliquerunt vim. Unde copia, & virtute substantia carentes, non modo facultatem nutritiuam,augmentatiuam,conseruatiuamq; & simul restaurativam corporis nostri;& virium,desiderant. Uerssim etiam quacunq: facultate alterativa sensibili humores nostros aliquo modo mouente inanes sunt. Vnde primae qualitates humores abstergere, ut amarum, in
cidere ut acidum, adstringere ut austerum nequeunt: nee etiam vires,& mordaces contempe rare ut epicera usticum,cui etiam eos ducere competit: Crassos vero, te viscidos tenuare,mordere,pungere,ve mordax,acre,dc pungitiuum; duros emollire,& laxare ut emolliens, dela Iatiunt
Nullam enim ex istis facultatibus obtinent primae qualitates in mixto iam genito. Quod sane Hipp. statuere iis verbis voluisse, manifestum tibi erit . Neque enim calidum vi, quod magna Vim habet, verum acerbum, insipidum,esteraq; de quibus dixi tum in homine tim extra hominem in ire, praeduntur,aut bibuntur . vel foris illimretur, vel quacunq, forma corporis admoventur. Frigidum quidem, calidum inter omnes facultates minimum in eorpore posse has ob eassus existimo. Qua tam mim calidum, frigidum inter se permixta fuerint, molema neruiquam assciunt, contemperationi menim,Oeommoderationem habet frigidum a calido, ea idum a frigido. At ubi alterum ab altero se crum fuerit,tunc olfendit ulla elementis struenitur. Ea propter gustabiles duntaxat qualitates magnam vim salubrem, Sc insalubrem continent ex rei natura, ut facultates artificiosae sensibiles ac medicae; Minimam vero primaequalitates: cum nullam per se habeant vim sensibile, aegrotabilem,& sanabilem,nutribilem,augmentabilem, conseruabilem, recreabilem, & alterabilem sensibi Iiter, ae repletibilem,Scinani bilem. Quocirca nihil queunt ad humores Iaestuos, aut iuuatiuos constituendo corpus nostrum artificiose regentes c quippe quod solae gustabiles
qualitates, facultates inueniuntur esse humorum gubernatius Hipp. decreto, ita exarrantis Marinei l. interp. l. . tergo pari. 3 . Amptius pomo et ιam alia quaecumq; mala homo patitur omnia d
ocuitatum potentiis proficiscutitur. Nam ibi per facultatum potentias, intelligit gustabiles hu
morum magnam vim habetes in arte Medica, ut etiam partit. 79. intelligit, ut patet ex pari. 24.& Part. 27. de ex s. interp. pag. 2 o. Se ai. in fine ait. De humorum antem Dcultatibus, quemadmodum etiam antea dictum est, quod eorum quisiq; in homine isseere possi considerandin quasque iter se cognationes habeant. Quod est si dulcis humor in aliam formam mut Hur, non per altea iis contemperationem ed ab ali Isseparatus,qualis nam plurimum futurus sit amarus, an asus, an acerbus, auacidus. Certe omnium humorum,qui assumuntur acidus minime accomodatus fuerit si quidem sitiis omnium eccomodatus maxime exi tu . Neque obiicias, humores, de corpus nostiurn regi a calore vivido actuali,ac per se sensibili innato suaui,de aereo: a calore vero igneo, acti, ερ mordaci sebrili,
Iedi. Nam tunc principaliter calor naturalis a dulci pendet sapore, calor vero igneus a sapore
64쪽
.. Liber primus. 33morraei, en talor tonnisi cum qualitate gustabili regente corpus nostrum,aut hedente,inue
niatur. Quam dubitationem quoque soluit Hipp. cum dixerit. At ob elat aliquisfebre ardente, aut pulmonam inflammatione vel Mys vehementibus morbis det enlos,qua neq; caloye cito liberantur, neq; frigori ealor successit: Uud vero mila magno argomento esse videtur, qvod neque calidum simpliciter febricitantium, que ipsum solum assectionis ea aota est O amarum,o calidum, aliaque innumera . Ae rursus frigidum Miss facultatιHse imm . Deinde vero statuit hac ratione,cal rem seruilem ab acti pendere,vi a iacultate humoris se, ilis calorem febrilem causantist a cracso vero obstractionum effectivo, hoc modo. At WH Mi crassora, oe magis cocta fuerint,omne qud aerimoniam deposuerint,tunc iam Ofebres,oe quae molenta asscrebant, si M. Ideoq; primae An νtim' δ' qualitates,& si actuales tales sint,quales potentiales sunt,ac per se sensibiles, ae alterata uae en- 'Lshiliter. Attamen quatuor rationibus principaliter, seu propriae medicamentota seu medici- 2 4 'nales minimὶ sunt: Mandoquidem ipsae quoq; communes aliis artibus sunt. Praeterea ob pri- pim in o i mum principium amiiciosum naturale,& medicamentorum Artis medicae, sensibilitatis, de nu-- - ' trimentalitatis, ugulentativitatis, conseruatiuitatis,atque alterativitatis eorunt,quae cduntur.& bibuntur, necnon eorum,que ut medicamenta intro corpus assumuntur, vel e xtra corpus admouentur,simulq; sensibilitatis,de nutribilitatis, augmentabilitatis.conisuabilitatis, ac tandealterabilitatis sensibilis corporis nostri aegrotabilis, de ianabilis;quod sane principium omit cor
pori mixto dissimilari per se,& primo primitate sensibili ubiq; de semper inest, Ze quidem sub
stantia est gustabilis iam antea enarrata: unde qualitates primae actuales allatae, cum non satin omni corpore nancto, cadente sub arte medica: immo in aliquo tantum, Λ raro. & con unu niter, non possunt esse tale principium. Quocirca duntoat hae primaequalitates ad Arte medicam reduci possunt, quatenus ad id principium redigantur. Insuper iacultatcS sasu, λ& m. mini, -- salubres artificiosae dilerentiae sunt constituentes corpus mixtum dat in illare salubre, de insaIu-hre, vi sunt gilitabiles virtutes. Primae vero qualitates differentias constituunt corporum mix- totum umilatnam, ut ex GaI.de Arist. antea patet tδm potentia Ies tantum sint, quam etia actuales: Verum corpora mixta artificiosa naturalia duntaxat dissimilaria sunt: siuallaria vero per se tantum speeu Iabilia ut ex ipso GaLiam diximus; si itaque ha differentiae corporum similarium, ad artem medicam referrentur, procul omni dubiosset facultates gustabiles resciti debent, Npet substantiam gustabilem ut per principium id allatum; cum quibus hae primaequalitates iu-ctae sunt,ceu perofferentias consituentes corpora mixta medicinalia artificialia, naturaliaque. Tandem primae qualitates statutae quatenus terminantes,costituente Sq; quodlibet corpus mix- dum ratio. tum similare, siue actuales, siue potentiales tantum, unum ab alio discrepant, dant esse unicuiq; corpori,de hoc modo,quaelibet differ tia constitutiva despci corpore praedicatur, tanqua vim habeat primi modi dicendi per se, ut tales facultates,licet prout accidentia in secudo modo dicendi per se sint . Vnde primus modus dicendi per se ad specillativam scientiam attinet: Facultates vero gustabiles ite corporibus mixtis distini ilatibus,quae constituunt praedicantur,m secu-do modo dicendi per feci. perealia substantiam subiectiuam,di persectivam di habent etiam vim quatit modi dicendi per se, ratione primae cavst,qui subflantia est: si itaque prirnae qualitates ad artem medicam redigi debeant, per eandem lubitantiam,& perdicium per se in secundo mo- do dicendi per se, vim habente etiam quarti modi dicendi per se reduci debent. Idem autem de it Ibis. ρίπvtictus ratione salubri,& insalubri iam ex Hipp. decreto iamdudum estensum est, cum ex facultatibus gustabilibus primam medicinae partem cenam inuenerint figdepiades, aute Hipp. per
victus rationem salubrem ab insalubri brutorum primo secantes: deinde aliam fanorum ratiocinando per methodum rationalem demoustrativam ex perimeto sensato, & tationali simul sarcto comprobatum,ut apertissime patet ex iam sundamentis allatis. Quamobrem ex victu Sratione insalubri tum copia, tum vi gignente morbos,dolores,& grauissima accidentia, per oppos tum imae nerunt victus rationem salubrem in facultatibus gullabilibus inexistentem, regente- ''is' ' que humoralem sanguineam corporis nostri malum, simul atq; partes solidas , ac specletu cal d. nosam, spiritumq; ac tandem naturam ipsam, quae ut Regina pruna est manu telae lda tum eo nisa. pquia primum agens corporeum salubre est in arte medica, tum etiam quia est permittens omnium pli diorum adhibendorum: Hinc etiam ad tollenda ea praeternaturalia, quae no amplius ad benignum redigi pollunt, inue trire medicamenta omitet etiam in fonte pharmaceiatico, &Libdeptic me chirurgico ultra sol tem disteticum. Quod etiam alibi exarauit. Omnia pro hominis natura er, ἡ 's' ' viribus composuere rati cibos valentiores ingestos, quod a natura aperari non possim d lores,norbos,
Quaenam vero istnaec sint, inleq.cap.dicam.Gusta biIes autem quaistaec S, facultatcs quini; sunt. 4,. ita '' quibus magna vis salubris sua insita natura est construandi,& curandi corpus nostrum egrota - bile, di sanabiter minimam vero vim continent primae qualιtates potentiales an sensibillas: Quod sui exemplis desumptis ex simplicibus medicamentis deletentis frigidis,calidis, humidis, & siccus --.-. . in quarto gradu me dilucidare quaelo deceat. Si etenim res inris sic se habuerit, eo magis quide in ine. e. a. . de mitioribus velificabitur. Frigida nanq; sua natura in quarto gradu, vicit Opium, Π, andrago--. IV., ' ta; de hyoscyamum sunt etiam austera cu acerba facultatcm adstringentem cottae utia, ut reor, ient.
65쪽
do porem sis stupetem et seram. M homimem inteis eierossint. v de rem med Idem a medi. menus eall. dia maenalalth. aseuelai dii vadit. Idem de creta
Hem do exit n et a medicare ε tis admotis assu Pandum is
ti suideatur etiam amarum quoddam iis iunctum sit. t notauit lMatheolus' Nam id ratione Asiccitatis; ficca enim omnia amara sentiuntur&si stipida sint. Vettim isti caut austera, vel
acerba sunt. Recibus nanq: sapor est, qui tingua ad morim corpus desecat, contrahit, Orn invia r sam med tam profunditatem usque illam exasperat. Anuerus veram linguasti aliam in profunduntio as . - ir'rum quendam, aequalemq; mouet sensim, tanqtiam resecans, O humor em omnem corporum sensita . Miis .......depascens. Ambo conuentulit,cum sntfrigidi,ae sicci temperamenti,nemoriteri substantis mci natutae stipticae,& si magis acerbum adstringat, qiram auuemnar Cum itaque talem escium ris α.4 Le.
in linguam inserant ii eo piata; sunt igitur aut acerba, vel austela. Quandoquidem in Opij se .. - ...
neratione frigidum aquat,ac terrae totam elementorum substantiam transmutando, constatuem x . i. iis . ses.
doq, pariterili siccum terrae idem attingendo simul eonstituunt. Corpus mixtum similare,nillil ::a , sensibile, nihilq; alterativum sensibiliter, nec artificialiter secundum naturam. Ec qua transi e .merian mutatione,& constitutionessapor acerbus, siue austerus opii sermatur,ut differentia eo nuit uti P hua corporis mixti dissimilaris per se sensibilis perseque sensibiliter,de artificialiter alterativi. vc- tum enim rem in eum saporem gignendum ignis,& aeris calidum, actuale, tangibileq; alterativum sensibiliter demicarunt in re actione contra stigidum quidem aqui,ae terrae, re liccii ter M. Unde frigidum,& siccum confracta suete adeo, ut nullam vim pet se sensibileni ullamque vim alterativam sensibiliter retinuerint. Quocirca tota sensibilitas,totaq: alterativitas sensibiIis in substantia lana transinutata mansit. Hinc etiam in sapore quoq; eo per se sensibiai per sequeat relatino sensibiliter ab ea substantia corporis mixti dissimilaris emanante mansit. In qua etiam substantia, di in quo sapore ceu in essectu suo,& veluti in congeneis suis familiaribus, ino tuae sensu,& alterativitate sensibili pores late conseruantur primae qualitates, donec iterum ad suum primum elementum in corruptione mixti corporis dissimilatis resolirantur e Ex quo etsi adhuc stigidum,eum seco originali in opio sita essicacissima vi potentiavit, originali i: seruetur,d qua etiam simpliciter, de speculative sapor ille redit, attamen ut mortuae secundum sensi martificiose tu Ita naturam per se agere nequeunt sensibiliter in nostru ni corpus, nisi per eam sub- , stantiam allatam: Hinc nonnisi conditione materiae prima, hoe est quantitate, frigida tantum G simpliciter, e speculative restigerare valent: atq; hominem intellicere, quae stigida in fummo ..-ἡ ait Gal. nullo prorsus genere lethalia esse,nec deleteria, at sola prima materiae eonditione allata substantiali hominem necare possim: At vero, quae homini contraria sunt i tota essentia deloteria existunt sine ulla quantitate quidem hominem interficiunt: ae Ideo nihil eorum in aliis ,rias antidotos videtur. Ideo optata ista suo sapore acerbo, aut austero,ceu facultate substanti ai sens bili,& alterativa sensibiliter, antequam refrigerent sensibiliter, priuς necesse est, ut intra corpus assumpta ,substantiam partium solidarum,& speciei camosae contrahant, exasperent, εο conssipent, di adstringant,& humorem eorporum sensibilium depascant, di resiccent etiam co- ἰsequenter,nec non etiam refrigerent. Re ista neruos, & cerebrum densando ut sensorios, ac in- strii menta sensus, prohibent,quominus animales spiritus sensorij dilabi pos lint,ae ita etiam ca- lotis innati substantia sutacatur cerebri prius,deinde cordis,& hoc modo neeant hominem stupefaciendo ait Gal. Eamq; sane ob causam Gal.nos docet, ut ob densam,ac stupticam vim , a I 'substantiam optatorum cum haec in nostrum corpus permeare nequeant, addenda semper sint, i 'rare facientia,ac tenuantia. Attamen nunquam negandum est ut Opiata corpora nostra morti .is'. sem. s. acare possint, stigiditatem immedicabilem inserendo,ut ait GaI. insensibiliter,& speculative lo- : o 'quendo ac simpliciter sine relatione ad sensum e sieuti etiam depromit isthaec ob tuam origina- s. min. mea. item vim stigidam,& siccam grauem marcorem gignere posset Sin autem ex parte reuera arti- :.zia 22 ficiali artis medice loquamur, de qua Hipp. statuere eertitudinem intendit principaliter, α α μαλι Α quam debebat Gal. distinguere ab alia parte speculativa, sicuti modo nos secantus,tunc altera 'ib. de pti tio fieri debet sensibilis,& operatiue, non autem speculatiue, atq; tunc refrigeratio, &exsicca- med tio ab opto tantum fiunt sensibiliter,ac artificialiter ab acerba, seu austera sub tantiali vi, ratione quarum, ut actualium omnia quae agunt sensibiliter, ad actum operandi deducuntur. Unde mirum non est, si mortuae fuerint virtutes primae actuales & sensibiles in mixti emporis dissimi Iaris generatione, ad generandas gustabiles facultates, si iterum a substantia gustabili & fimul ab ipsi sim et gustabilibus facultatibus, acerbo, aut austero, ceu i suis esse ictibus, iteriim dico stigiditas reuiuiscat,de siccitas, ut in I inglis substantia patet,dum acerbuin vel austerum optatorum eorum effectum imprimunt, etiam consequenter restigeratio, Se re siccatio percipiturr Sicuti cieator & siccitas Piperis, Euphorbii, Sinapis, Si Castorei in lingua persentitur, sub ratione m 'r' . st.. -4. H.
dacis pungitivi, te iuris, amat; q: saporis rarefaciendo, ac tenuando. Quo quidem calida lum- me sua ea liditate immediate hominem vita nunquam priuant, ted quatenus aut putrefaciunt, , ..e--ἀ . vel erodunt. ut GaI. expressῆait,necnon ut mordacia, di vi combust tua tantem sint artificiali- M.
ter secundum naturam loquendo. Pariter extreme sic eum mixtum simplex potentiale, vidissimilare non est,quin etiam decuret prout v stiuum, ut Gal. assiimat: Similiter ita de humido sum me asserenduin potentiale proprie est quia humidum nunquam sens biliter humectare valit, ut 'de νω nis prius emolliat, ac emolliendo quoq; humectet. Pari autem modo de extrinsecis admotis a Dfit arabis. Qisndoquidem corpora mixta per se sensibilia , hinc dissimilatia, de alterativa cuti ἰο co. i. admota OOule
66쪽
Liber primus.' 3 3Α admota primo venas Ingrediendo sanguinem sensibiliter se eundum gustahilam saeviratem ea.
Iem actu existentem qualem potentia, virtuali se habet: Ideo spiritum, & sanguinem inerassandriae densando primo deinde refrigerat: tenuando vero, de rarefaciendo calefacit. Ita quoque molliendo humectat, indurando autem ex liceat. cum omne siccum actuale durum est, Ecomne durum siccum, sicuti etiam omne humidum actuale est quidem molle, de omne molle humidum. Quas lane ob causas collige,artem medicam certissimam esse tum cognitione, tum operatione certa, ex magna ea iam allata, & cena sens bili, ut rationabili vi qualitatum gusta. hilium,ob quam etiam cerea cognitio,& operatio sensibilis vi rationabilis primarum qualit tum ad anem communiter,& per accidens relatarum. Verum aduerte quod sicuti viriures gu.
stabiles his primis qualitatibus certiores sunt ita quoq; Ars medica cereior est PhiIosophia naturali; quae ex ptimis constat qualitatibus nullam senii bilem habentibus facultatem.
San istis sensibilis tenorem certum in facultate gustabili suaui, miteque dulci consistere ostenditur; aegrotationum vero tenorem sensib, lem, ac certum in caeteris insuavibus,ac insalubribus residere facultatibu demonstratur.
Ateiacta vero hactenus areis medicat cereitudine,ex gustabilibus qualitatibus pro E emanante genetice; Modo idem specificὸ mihi dilucidare qquum est: Ex
quo sane non modo cibum, de potum,quae a natura superari possunt,de qua ali mentum, incrementum, ae sanitatem praestare valent, pro hominis natura, E viribus,a Deo, 3e i natura genitat verum etiam naturam hominis ipsam, ερ ex quibus constat homo naturaliter, de artificiosὰ simul, ut Urotabilis,de sanabilis. Et eius sanitatis sensibilis tenorem explorare deuincar. Quae omnia Medico artifici nota esse de- C hent Hipp. decreto, tanquam ex rei natura ipsa Methodus demonstrativa artis uenta ab Antiquis,etiam a nobis acquirenda. Nanq; ijs cognitis iacillivi notum facete poterimus, quaenam fine ea,quae a natura minimὰ superando, ut insalubria,& dolores,le morbos, di mortem in erre possint, ut dissimilaginea, ut euitanda sint; sicuti E contrario simili inea nostrae naturi cor poreae, ac tenore sanitatis nostrae sensibilis eorporalis ampIectenda sunt. Cum autem statueritisa φαι Hip. dulce sapore, pingue ut nutritiuum humoralis massae sanguineae semper,ut meliore esse elugendum,ut omnibus hominibus accomodatum, omnibus nostri corporis panibus congrue tem: acidum vero minimε corpori nostro accomodatum,immo Id insalubre esse ait: ita etiam rab. de prist. de alimentis intelligas. Esteriam quia dulce, ut quale, magis. & minus quidem suscipit . Vndetae '' ex quo datur dulce intemperatum quod dulcissimum est ut Hipp.ait. Ideo decreuit intemperata omnia euitanda, temperata vero qualia dulcia sunt suauia amplecteda; cum dixerit . Ex quibus quam uirmagna copia ingerantu turbatio,ct facultatum corporusecretio minime contingit, sed vobur incrementum, O alimentum. Idque nullam aliam ob causam, quam quod prataeqntemperata nihil habent intemperanti, neq; vehementissed omnia is fiunt, si lax, Ovalidum. Quod sanitatem insert. Sanitas autem corpore ac sensibilis suis virtutibus quidem iuncta partibus solidis, seu spermaticis,de speciei earnose,dc spiritibus inest: Quibus sane vitium robur partiu ominum corporis nostri,ceu suet substatiae iness,ve Gai. nos docet. Principaliter enim in spiritu comd is primogenito,ac innati virium vitalium appellatarum aec non in spiritibus cerebri animalibus virium animalium,ae in spiritu virium naturalium, necnon in spiritu euiuslibet partis memhralis virium robur perpetuo quidem viget. At in spiritu caloris influentis,sive arteriarum,siue venarum languinis, a corde solum genito robur est,ut antea dictum est i veluti splurus iste alijsiam allatis spiritibus cunctis membris complantantur conducat, veluti pabulum nutrimentaleatque manu tenente calorem actualem,di potentialem, simul horum membrorum, una & viu cinis ν Hipp. dum sue munera Omnium nostri corporis lani nostrarum operationum exacte fiant . At vero viarium robur, ac sanitas corporea principaliter in solidis corporibus residet: in specie vero cata Hipν Lae .im nosia quatenus partes sanguinei veIuti indumentum circundent partes spematicas, easque ro- .. hustiores reddant,acab externis iniurijs tueantur, praeter alia beneficia: In massa vero quoque . r. sanguinea repetatur tenor sanitatis de plurium robur ut in nutrimento harum pallium, Ommu misi. esista' , enarratarum. Quandoquide robur virium corporis nostri principaliter in partibus solidis adest. η - cum natura piincipaliter eas partes regat secundum vires, Sc actiones omnes corporis nostri:
Unde Gai. ait naturam esse protensam in partes solidas conseruandas,ut solid.s corporibus sanistis iis, a. --, erusi ru humorum concoctionem Natura consequatur, quae natura illorum vitius est. Quocirca B. ri,1V eas. a. non a partibus carnosis tu heis,at verδ ab albis corporibus spermaticis pus album, Icue,qquale, Y --: di quam minimὸ sttidum filia quibus coctio celebratur,&ait curari, autem priua nequit, quam Hinc tute Conciliator noster asseuerauit quod natura
pratia mimi sinplicia divi mila
tissima esse ex lapp. si dulcissimi suavia. a milia fuerit aestiatissimus .e
Moiias in qui Maiaest . In ortibus Inpara ibua sciliat,
te massa ham aut sanatiane is uterum variis modis ad sata. tatem eo emulae etiam diluae dati ut . satilias in spiri. ia hus. ae vitium iobur quem do sis .sarii a fle viri ais a in soli eis in potiti quomodo insita Et quomodo in eamosa specie. Et quo do in
67쪽
natura postremum suum posse secit in constituendo corpore spematico, eum iterum tegἰgni Anequeant, ut sanguineae regenerari possitnt. Nam natura . nempe substantia calidi innati, hoe es, spiritus primogenitus tum cordis,tum omnium memisorum protensa ess, ut primus motoreorporeus, salubris, cum omnia membra nostri emporis suum robur a spirim eo emanante, a
spuim seminis prolifico assument. Hine summa eum Dei prouidentia omnia isthaec membra a seminis substantia suum spirituum exordium rapiunt, siue dicas, quod sicuti spiritus ille proli fi- zi 'cus seminis fuerit i quacumque humani eorporis parte, ut a spe alica parte promanan ut ait Hipp. ita etiam partium spet mattearum amnis, Ec familiaris sit, ut iterum semen perenniter a C quacunque corporis parte ipsa,& spiritus etiam simul gignatur de si principalit et a corde dispostiue, Mective fiat persective autem a testibus, atque ut proportione respondeat elemento minhili stellarum,ut Arist. ait. Ex quo iure Hipp.eum spiritum primogenitum ut ulubrem Primum tinnistri. que agens corporeum,sens bile,& saluiae esse statuit.cui omnia nostrarum internarum actionum unera tribuit,& calorem innatum, & naturam ae etiam animam appellauit, ut videbo , siue inritas.
dicas quod sicuti spiritus seminis,de spiritus insitus partibus spei matteis speciem humana per- BPetuam conseruant, ita etiam in quocunque particulari eorum. conseruationem praestent, ut semetipsum quoque conseruet debito,atque congruo temporis spatio naturali pro suo posse, in quolibet singulare; Ex iis autem promanat sanitas corporis nostri nimirum ex spiritibus, parti- Auiti Uin sa. hus solidis,atque ex specie carnosa, concurrente quoque massa humorali sanguinea, qua isthaec
omni ura i omnia tum copia, tum vi aluntur, augescunt.de sana conseruantur. Verum enim vero sicuti h enodi si, si omnia ad nostram corpoream sanitatem differenter,ae varijs modis concurrunt, sic etiam in es in se pote 4 utri ficiendam eammet sanitatem genere symme corporis mixti, simplicis dissimilaris, nec non euerato gustabili specifico,& gradu ali actuali haec omnia concurrere debent,ut etiam eo de m - ἔ-φ do, eum victus ratione saIubri iis simili ginea conueniunt, ut isthaec omnia ad eam sensibilem sa- Εἴ' tinti,iis nitatem manutenendam,custodiendamq; semper coeant simul. Quandoquidem tenor sanitatis sensibilis eeu fundametu. ut radix eius eetia sapor quidem mite dulcis pinguis euinc suauis ali Teoot seniram quo adstrictorio sapori admixto ad virium partium robur essiciendum,Quatenuν lapor iste em
2: Lu ' terorum omnium saporum temperatissimus,de suauissimus, gratissimus,simul atque persectitaset duisiii ix mus est,hinc etiarn tum partibus cunctis nostri corporis, ut ait Hipp. tum etiam cibo, & potui e
tu inimii, ad nostro salubri,tam suaui,quam sua copia congruissimus es. Non autem principaliter caliditas, l: Ve & humiditas dulcem saporem producens tenor est sanitatis sensibilis, tum ob rationes antea al- C;lisis inuo ra. latas, tum ob alias insta etiam statu edas. Nam tenor sanitatis sensibilis corporis nostri salubris est etiam radix, qua partium corporis nostri viventis,de nuuibilis, Si augmentabilis, tum sanita-Lmsi de pere tritumque virium robore sensibile de nuttitio, Sc augumentatio,de conseruatio fit. Vertam cum Hlo ' sapor dulcis iam stati itus, sit ille qui nutrit,augmentat,de conseruat non autem calor: erso, i, sequitur assumptuni: sicuti enim partes allatae corporis nostri,in quibus veluti in substantia, deis. duitia sanitas corporea,& virium robur vigent; a dulci sapere extrinseco cibo, do potu, ceu a forma DR . . , cssica biectiva nutrimentali, lubri, de similiginea potentia calidi innati coquentis,& simul Miri ita is rinae substantiali partis vivcntis,atque nutribilis a Iuntur,augescunt,de conseruatur ita ut sunt . taxu.2 in sanitate,de virium robore. Unde Cal. ait: Qui veria naturalitersie habent, urit ab excrementis s. op ἀ-.s.
eae dulei. Nundi pinguibus .er dulcibus libenter vescuntur. cum antea dixerit. quia soli,qui non natural ter af 'fecti sunt acerbis amaris,acidisque cibis delectantur. Ita quoque i dulci sibi intrinsico. 8: proprio umetiensibiim ut salubri gradu consonante,cuna dulci priori eXrinseco vi a fundamento radicali nutribilitatis,augmentabilitatis,conseruabilitatisque,necnon sanitatis per se sensibilis, illae partes proficiscuntur,tanquam a radicati sundamento virtutis caIidi innati coquentis,de formae substantia- Iis earum viventium,nutribilItum, atigmentabilium,& conseruabilium tum in sanitate,tumque in vitium robore. Quocirca partes illae, non quidem in tempera me uto calido,neq te secundum sermam corporis mixti similaris nutritionem, auctionem,& construationem sanitatis sensibilis, Et vitiu roboris ingrediuntur. Vetum tantum in facultate ea dulci substantiali pingui ta vi, qua copia praedita, de lecundum formam corporis mixti dissimilaris, gustabilis, siue nn trimentalis, sue nutrahi Iis. Quam sane ob ea uiam tenor sanitatis naturae humanae corpor ae per se sensi&V. i. tali, lis, viriumque robore decoratae adpquatus omnino radici formali specificae obicctivae nutrim em tali, augmentativae, conseruatiuae ianitatis sensibilis,ac virium roboras,nil aliud quidem est, nisi
Ohiari is de quaedam voluptas seu iucunditas, de gaudium ac sua litas,& delectatio suavis, dulcisque pet se sensibilis euiuslibet partis corporis nostri antea allatae. Qua reucra corporali, sensibilique set .citistitiere. ti,iu. ille rerior nitate gaudio fiuimur, sicuti etiam stultio cau sa est, cur omnis pars avide alimenti: m dulce sibi simile cupiat,attrahat,ac retineat,concoquat, de assimilat. hinc etiam homo ea corpotea sanita- utile hae iei te sibi insita facetus, hilaris, de iucundus se habet.suisque virtutibus vaticiis, actionibusque praeditus. Ea propter tandna sanitas chrpolea sensibilis nostra, viriumque robori annexa pes Elavi eonis ruati potest,quandiu symmetria citerarum omnium qualitatum suauium suauissima per- ---w- durauerit, ceu fundamentum radicate istius sanitatis. Hi ne laeta ea sanitate sensibili, necesse est,
L ... ΥΩ ut etiam tenor ille assiciatur. Qtiousque etenim spiritus omnes,& partes solidae pectcsque caris vitiati nota simul atquς massa humoratis sanguinea suo dulcore uaque iuruitate naturali eucrata, α
68쪽
. eachyma perstiterit, sanitas quide etiam nostri corporis etit semper. iam spiritus suaves, ae suauiter dulces aereae substantiq, dum acres, & mordaces evadunt, tune ignei iam facti, Iidunt patres lolidas, Ec speciem carnosam, & massam humoralem: hine etiam sanitatem suis vitibus validis tollunt a Massa pariter humoralis ignea tunc etiam sic se habebit . Hinc non modo calor, febrilis acer, de mordax, quatenus acer, dc mordax ab Hippocr. ut arti fice appellatur, ut antea dictuin est. Verum etiam Iallitudines liaeundum sensum Iassitudinum ipsarum , prout distant secundum sensum, ab ea suauiuate dulci suum nomen assumps runt Galeni sententia: Lasitudo enim ab humoribus acribus, ita mordacibus proficiscens erodentibus, de ulcerosis, a Gal. vlcerosa appellatur: Quae venturum morbum, ut spontina denuntiat, ciam fiequentius alia phlegmonosa, ac tensula accidat lassitudine. Quocirca nullatenus partes solidae, species carnosa, te spiritus, ut substantia vitium, de sanitatis corporis nostri per se sensibilis Indi poliunt, vel calido, aut frigido, aut humido, seu sicco, praeternatu. tali sensibiliter, quin prius necessario mutata suerit ea suauitas euchyma enarrata, ac in P ustatem transnai grata insalubrem, atque laesiuam, sub genere qualitatis gusabilis comprehensam ea chymam. Quod autem iii haec quae virium roboris substantia, dc sanitates allatae constent sua natura eo dulce suave iam statuto sapore,ex eoque radicati sundaminio suam originem capiant, facile mihi erit demonstrare. Dulcis nanque spiritus reperitur, ut hoc argu mento deprehendere poteris, cum omne, quod aereae subitantiae est, atque simul causa saporis oleosi, leu pinguis necesse est, ut etiam saporis dulcis sit. Verum spiritus aereae substantia, de causa etiam saporis pinguis seu oleoli est aergo spiritus sapotis dulcis est: Maior patet Aristotclis sententia,cum statuerit. Piso enim nec terrae,nec aquae iee ignis,fedspiritus ex quo fit. Deinde auspinus avum aer calidus en . Hine ait spiritum oleum pingue,de leue, & liquidum sua natura eslicere eo, quia aer calidus incongelabilis est, de leuis . Quod autem necesse est, eam substantiam aeream pinguem dulcem quoque esse , ex ipso Aristotele exarante intelligas. Tilmquitur ergo flauum albi quidem 4Jh, quemadmodam pingue est dulcis saporis. Ex quibus manifestutu eli,quod sicuti duo sunt colores e 1 tremi , album, de nigrum, ex quorum mixtione, leparticipatioue alijs quinque colores medij prodeunt, puniceum, purpurcum, veride, caeruleu in , de flauum; ex quibus alii mixti colores infiniti oriuntur, ait duos esse sapores extremos , nempe dulcem, ει amarum, e quorum permixtione, Se participatione alii quinque medii sapores proficiscuntur,nimirum acer,austerus,acerbus, acidus,5c pinguis, de ait. Pnguis ergo Dispor φ as dulcis est. Quocirca pinguis sapor prodit a duIce sapore, fietiti etiam flauus color ab albo colore. Minor vero ex ipso mel Arist. conspicua est,cum asseuerauerit Per concursum enim, attritumque includitu piritus. O ipsum quoque olium multum spiritus continet,pingue enim neclemra,nec aquase piritas, ex quo fit, 3c ait calidum pingue, de in sine capitis habet In animalι enim quod pingue est dulce Λrist .namque per calidum pingue intendit spiritum cordi implantatum,cua multum humidum pingue est, nefacile siccabile, ne facile infrigidabile sit . ut alibi dilucidat sicuti etiam spiritum seminis prolificum, antiquorum more calorem innatum appellau it. Verum sensata quoque notitia ad pro comperto habetur, ex sanguine ore e vena extracto vivente, bc lingua guttato longEdulciori, Se liquidiori spiritus permixtione, quam sanguis dulcis mo tuus, de coagulatus sentitur. Unde spiritus,qui sanguini, inest, non modo causa est sanguinem emerorum humorum esse calidissimum,de liquidum. Uerum etiam multo dulciorem sanguine mortuo, ic carne; ut etiam Gal. adnotavit ubi ait in nunc Ubi vase quo'iam alit rupto, aut aperto assatim calidus anguis in linguam essunditur dinissimus apparet, tripaesseckndum naturam Quod vero partes spematici, e species carnosa sua radice naturali costitutiva,nultimentali, augum taliua, Sc conseruatiua saporis dulcis suauis sint,tam sua insita lanitate, quam vitium secundum naturam suo robote cIare perspicitur,tum sensu gustus ex assiimptione carnis coctae suillae, quae simillima gultu nostri est earni, tumque ex eo, quod sanguine dulce sibi simile, hae partes aluntur , augescunt, dc coaseruantur, dc quia cibo, te potu suauiter dulci sanguis alimentalis oritur. Quocirca per eam corpoream facultatem gustabilem, dulcem, suavem, caeterarum omnium facultatum gustabilium temperatissimam totam, ac integram corporis humani naturam sesu-hrem indagavit Hippocrates in suo habitu, seu flatu naturali salubri. sensibili, artificioso medicinali, ex qua etiam corpus humanum, do eius partes antea allatae in matris utero ex seminis spiritu prolisco dulei,dc ex substantia seminis, de ex languine menstruo, quae dulcia sunt, gignuntur, constituunturque. Vnde haec ex sanguine dulcissimo nutriuntur,dc sua mole augescunt, ac perficiuntur, reguntur,& gubernatur: Vnde puerperius etiam salubris es, ac seIix,sicuti pers cito, Ec maturatios ussant, validisque viribus Ornati, ab eo dulce sua uE gubernati, seutiet virium Matris, validitas,de sanitas ab eo dulce. alie spirituale gubernatur; e contra vero si r gantur ab amaro,aut talis, vel acerbo, aut acido,q insuauia sunt, de cacochyma; hinc insalubria, de noctua humanet naturae corporeε i nueniuntur. Propterea quod sapor dulcis,suavis per se gu
stabilis, de sub genere lacu Italis gustabilis substantialis, dc eorporeae artificiosae, de medicinalis, yr radix, atque tenor sanitatis sensibilis salutas tum vi, tum copia regit, de gubernat inte mus Quartas. D gram
aries sterina licti. Au species eam ci duleis sunt. M a diae resutua. unda ratio haee aliam teri iam robo rat ea parte paritum so id tu . de stellei e aiamri Lar sicuti annaci de spiritu , E sanatii du
Cctava ratio ex Mulier a mei perea desum. se a Fg talionibus Meteora iactis
stram insitiva initissima ecta.
69쪽
gram nostram naturam dulcem corpoream, salubrem artificiosam , & medicinalem tam ilia sua mole, quam m sua vi, de sanitate, tum secundum totum, tum secundum quamlibet partem,& constitu it, atque terminat, & auget, & perficit, nec non conseruat in hahitu, ac flatu. in quocunque tempore, & in uniquoque loco, Neque tamen Atti sex consderat talam dulcem saporem ob temperamentum calidum ,& humidum originale esse; ix quo ad vates sub stantiae spirituum, partium solidatum, & speciei eamose in amitenendas alimentis salu-hribus, & similigineis; perpetuo ten ut eam substantiam in suo originale tim peramento calido , & lvimido temperatissimo conseruare, aut eam alterando, aut conseruando , cum sit causa esliciens subiective, di perfective prima attificialiter recepta illius saporis dulcis suauis eo, quia Artificis non est demonstrare per caulam speculativam , nec per tim peramentum calidum, di humidum. Verum ei satis est demon mare pet eausam sensihi lim, di artificiosam primam nempe per substantiam dulcem suavem t Quamobrem Medicus Artifex considerat sanguinis coctionem, generationem, distributionem, ani utinatiotu m, L assini lata ne manatura factam, quatenus calidum innatum suaue si sub specie laporis dulcis suauis, prout facultas gusabilis, non nisi etiam tangibilis st. Medicus vero spcculativus per accidens quatenus calidum innatum suave est sub genere se potis dulcis, suauis propter timpera me tum originale primarum qualitatum speculationum demonstrat. Vnde conseruare talem originalem temperaturam medico qbeculativo est opus. Caelitum superest quod ostendamus partes antea allatas dulces, ut virium subsatias a dulci sapore suam ,ei ,& potu iis si mali regi, & gubernari, tum secundum coseruatiorem ut in aetate sorida, aut ferundum aucta irim,& perfectionem, ut in puerili aetate usque ad aetatem solen em . Quandoquidem assidita substantia ea triplere a Galeno flatura Hippocratis decreto, in humano corpore consumitur, icinextra exercitia, quam in exercitiis, sue mentalibus, siue corporalibus, vitta spiritus, qui catta corpus per ambitum corporis totius perpetuo est liunt . Hinc etiam assidue elemento cete mus, ut vitium subitantia semper resarciatur, reficiatur, smulque recreetur. proindeque Cal. ari quod cibi S potiones substantiae ratione nuttiant: Qur substantia quidem eorporea vim smaligineam sua natura continere debet. s salub em .un habuerit. Siquid inuissimili ganeam vim obtinuerit, tunc etiare vim insalubrem procul omni dubio possi libiti proinde una cum ea substantia corporea nutrimentali semper esse debet .is passiva similis ea calido innato coquenti, & naturae distribuenti, agglutinanti, & assimilanti, atque formae se, flantiae virium enarratae adsquata: Ita enim obiectum nutrimentale vineitur, coquitur, retransmutatur a calido innato, di in probum dulcem comi enitur sanguinem. Deinde . potentia nutritiua accipitur, denique veto a potentia mimae subsantialis pansum eorporis nostri nutribilis salubiis capitur, dum t elanguine probo secunda lismiditas euadit, S pars rorado, legluten fit,ac tandem in eam bium conuenitur, nempe iti patrem nutriti per iuxta positione , ac talis arreactio harum set undarum humiditatum,il quacunque corporis patre administatur per porrostares: hinc in uniuerso ii ossici corpore conspiratio una tonserta et a consentientibus omnibus, ait nippoc. Attractio eniti, per potio states vi per iter. glutinatio vero eam biario, de adimi latio in sobstantia binum ecbhratiit. Quae omnia comprobate possim Hippocratis dincretis asseuerantis ita cy et aatim O robur aufert earaemaehit fimi tradixem, O distinuitia se in sit tuis pro cico=-e x rina induxis O rasaeuleate, quam habet ab initis. At Mititadia pro via ibus ih discit. Deinde ait. 13 Iongo rem re diis omnibus filmster aηηixtim propriam qui dira formam proditis. postea habet. Alimenti te remis ad os, O rvines illius partes Πνι sit ad notros,ad venam aes arteriam. ad musitistim ad membra ram, ac caram, vaedmem , sam gainem, si uitam, mei ruri spinat . O immanram, omnes rae tuorum paνtes, quin et am ad Gim dita em adspirithm, o adhtimiditatem Tandi m a1t m cenon oleri ieefuttiliate vehut arrha.dAιcen si a meim me Ora qs minas deste didis mixturis dulce magis, mnas. Aqua t mcn dulcis an sipide, ae mmili me se hahet actu . Vetum fatuitate passiua a calido intratoco quente, aqua dum in sanguinem dnicem suauissimum reansmigratur, duleis fit ferE veluti est mel, ae ita censeo inteli istere voluisse Hippocratem exarantem. Primum e Hem Maae tum d ra , tumI 'itiore diates euadhηt. Qiiocha alimentum dulcerale similigineum, dilaturue, dum in partem nutriti mutatur a gradu tantam mutatur, & si ut ratione eorporis composti alimentum in aliud trans nutatum compos tum specie transistitui, ut Equa ι-, vi num, e alia simi solum potentia smilia partibus coemtis nostri muttibilibus, Eh Gal. itta lib. Hippocr. de natura humana rea. 3 i. ait dulcem sanguinem, quo nulliuntur omnes pumici nostra corporis. Forma itaque speetifica postin E Ubiectiva nutrimentalis, siniIiginea qu=, S salubris te es nostram naturam corpoream salubrem, mucis, mita qnidem disti avis est. Ob 'dstricto ita facultatem eAadmixtam, ad ν irium roborem, efficiendum reum plus decolpo in reia lubstantia. terrea, 'iaci, aut pingui, leni, ae exhalabili, temperat Gnara, simili ginea;&Dώlubri se, meam nulla aliarum ceterarum speciatum saporum, quς non miraxes; non modo Him
70쪽
A specificam obiectiliam tu stabilem, trime lualem similigineam naturae nostrae corporea, dulia,cales , 2 cem quidem saporem esse statuit, eo quia plus de corporea substantia terrea, densa, pingui, fe
mina. suaui, leui, & exhalabili continet . Idem etiam Galenus asseuerauit. Vnde pinguia, vim similigineam possidentia,qu benε nutriunt ex dulcium genere sunt. Unde ait Aristoteles. quirit auqς-tem stem si quod guIIabιle ad quod offertur omnia enim nutriuntur dulei vel simplici vel mixto. Quia - . dulcia dc etiam amara, acida, acria, aereba, Se austera, quatenus suauia sunt, ac dulcis saporis partiei pene, matriunt: de ait Gal. dulcis sapotis terminum, seu finem esse nutrire, ac summe nu-1 sias di trire, ut etiam Aristoteles statuit 1 Mimilatur enim,&attrahitur dulcis sapor, calido innato -- pro eorporis alimento positivo. Amarum vero cum minime pingue, suave. leue, nec exhal hile sitieum fiat a calore com lituo attrahente, de cit tinguente pingue, dulce, suave, leue, α exhalabile, ut in cinere patet, ubi e I halatum est, ae humidum extinctum. Hinc amarum, Osalsum relinquitur propter grauitatem, ut in einere eombustorum. Ideoq; ait nutrimentum omn/tim tum animalium, tum plantarum, tum herbarum dulce eu. Proinde in relatione ad hominem suauissi-B mum sua natura dulee, suauissimum nutrimentum est. Cεterum ut hanc rem exacte diluamus, - . septem nobis sese offerunt expendenda. Primum enim est quod GaI. testimonio sapor dulcis
ellae mite, & se aliis iam satis enarratus, talis etiam sit nutrimenta Iis ob quandam substantiam stri- ctoriam, ei capori admixtam, ne nimia dulcedine esset nimis dissolubilis, seu distribui bilis, ut w-ii. .. dζbito temporis spatio in ventriculo morando, concoqui posset,ac in probum chylum conuer-
a 2L H. teretur, ac vi virium robur esticeret. Priterea cu dulce tale corporeum sit, sic etiam sicuti desumete: test, adstrictoria vi,magis de minus, sic etiam plus, ae minus nutrit. Ea propter victus ratio ter o. ias rea, solida, it sicca ad aliam victus rationem aqueam, Si liquidam eomparatam per decuplum: plus nutrit, quam sorbitio. Hine qgrotantibus magis, dc manifestius in morbis acutis lisionem a. t. de,lim. insert etiam per decuplum,quam sorbitiones Hipp. decreto,cum hete proportio decupla eleme
lsu L. tis insu. Vlterius cibus,& potus, ut hominis alimentum similigineum est sani, di validi simpli-
ου--. citer,euchymus esse debet,hoc est, probi lacci I sin vero ad hominem agrum reseratur, tune non 'iis ε Mes. s. modo euchymius esse tenetur, verum etiam facilis concoctionis eo, quia etiam tunc minimi: exere menti erit. Quamobrem caro suilla euchyma sanὸ est, ae similiginea nostri naturet corporet , de probatissimus cibus nobis validis viribus simpliciter est . unde primo laudat camem C suillam, secundo ea prillam. tertio vitulinam, cum tamen densa sit, de constlicta, suilla dina .' .. sicilis digestionis, de malimi exciementi est. Hine etiam multum nutrit. Proinde etiam Gal. I.ad Glauc. stim=. in tertiana exquisita Epis concedit pedum , 8e cerebri suillam carnem ,
carnem paruorumdiqi fa stam, Am denta non sit, neque constricta r hine facilis digestionis, sacilis di lutionis, simulque distributionis , de minimi excrementi est. Insuper cibi, E
' potus vltra nutrimentalem vim simul etiam vim medicamentalem resistentem habent quλ-dan tenus calido innato coquenti de si non semper appareat sensib liter vis ea medicamental is,qus,ut sensibilis, Si artificiosa naturaliter, fle ut medicinalis per se est gustabilis qualitas I quam sane ob causam primae qualitates artificiost, de medicinales considetentur sensibiles tales tatum quia tales evadunt gustabilium ope facultatum, aut per secundas qualitates, qui ad gustabiles P reduci possunt Unde si cibaria Wim habeant testigerandi, humectandi,calefaciendi, oc exsiccadi, ut ait Gai. dum assimilantur calefaciunt quidem tenuando,de ratefaciendo,refiigerant vero incratando, e densando substantialiter: humectant laxando, de molIiendor siccant vero sensibi- m. i. Κλ. i. liter durando,&roborando. Hinc cibi, de potus patiuntur, de agunt, ut Gal. inquit. De primis Si deI . autem qualitatibus potentialibus tantum id intelligas. Porro dulce, ut forma speeifiea obiectiva D nutrimentalis, tanquam habitus positive est. Amarum vero, ut priuatio scuti etiam nigrum priuatio est albi in perspicuo terminator attamen per analogiam talia sunt, Si relata ad nutritionem Armalem , vel ad matritionis plurationem e Simplicitet vero contraria sunt ut Arist. uti, Ni statuit . Spem lor autem dulce, vel ut nutrimentale accipitur, ut Aristot. Ac etiam Gal. ut pro- ων α υνο priuin Iinguae sensibile, ut ad naturam humanam dulcem relatum, de ut passiones gustabiles
mea ponit amaritatem, de dulcedinem, ut extrema contraria, austeritatem vero acerbitatem, acidi-
,. c. ',in ditatem , salsedinem, de acrimoniam, ut medios sapores: Vnde hoc modo ad terminum pas-
rit. .., mor. sionale in , de ad terminum nutrimentalem considerantur sapores. Alio autem modo assumun-IVc-mia. cur ad terminum medicamenta irin, 3c hoc modo certe dulce, ut euchytiuim contrarium est M. acri, Ze mordaci ut ea cochymo, ut refert Gal. Nam acer sapor, ut medicamentum extreia, P ' mam passionem in linguam imprimit, ut pungitiuum, asperum, acre, dc mordax, morsum oris ventriculi gignere poteti. In imo ut dulce non modo ut Euchymum acri ipsi opponitur ca- , iacit, cohymo visuccus Wisinae, O chondram , 'panis per Τouem quoque lac, adeps , o butyrum, ct , es. --. Olcum dulce , Vcrum ut epice a uilicum, in quo ne dum Hrtus lenitiva, crassa, pinguis, E 4 desin. m. s. unctuosa reperitur opposita pungit tuae, asperae, acri, de mordaci virtuti: at vero etiam facultas adest eductiva, acilenitrua humorum acrium, ut oleum dulcissimum, quod ultra D. contemperationem humorum mordacium seras quoque eos educit humores, ac ita os ven
ta: i, '' triculi a morsu liberat. Vnde biIis non sua amaritudine picrocholum faciens, ut amara char diacam insere passionem, sed quatenus amarum acre est . Amari enim tet minus abstergere. ' Tomus Quartus. D a est.