장음표시 사용
51쪽
n demor fleail stum p fissi es impediatur. a. Cogit lotiea alia oditatim e possidet nempe
narratarum, ae aliarum medius terminus Naedicatur de subiecto in quatio modo dicendi per se in modo causin di,ut morborum patentium causae sunt, vel materiales, vel efficissites,sed non verendum est quoniam quattus modus dicendi per se potissimam demonstrationem ingreditur, ut antea tetigi, dummodo iste quartus modus eandem vim sibi intrinsecam omnino certae cognitionis habuerit,quam etiam primus modus dicendi per se conuenienter possidet: pro quo obtinendo quatuor conditiones obtinere debet, quarum alia est, quod Ioeo, di subiecto ubique, flesemper idem simul sint medius terminus vi causa,& maius extremum ut effectus, praeterea quod causa σius effcctus, seu passionis sit vera, immediata,& prima sua naturai per se,& quatenus ipsat ulterius quod ipsa causa,&eius effectus idem sint omni. Ze soli subiecto eius proprio,& ubique,& semper non in telatione ad aliud, seu ad aliquid constituta sint, sed quatenus per eorum differentias constitutivas talia sint,& conuersen dicantur simu l. Insuper quod causa talis nobis suo effectu notior, prior,& causa conclusionis fit, quotiescumbe enim hae coditiones omnes stae intfimul,tunc semper quartus modus dicendi per se, qui modus est causandi fiet modus definiendi adeo, ut naturam, ac vim primi modi dicendi per te acquirat, veluti demonstrationem potissimam ingrediatur, tametsi per accidens ut adnotauit Auerme, tunc enim quartus modus praedi-'eandi per se vim necessariam habebit tanquam etiam primus modus eandem vi in possidet,cum omne nece flacium quod nullo alio modo se possit habere nisi eo modo quo se habet, fit per se, & rationem reddit Arist. cum talia praedicata suis subiectis in sint ex necessitate non autem petis quartus modus dicendi per se in hanc simplicem demonstrationem introdiicitur,dum caulae esticiens separata est a subiecto.& a suo effectu ipso ivt arbitratus est Album azar,& Riphorabius quia causiae extrinsecae nunquam rerum desinitionem ingrediuntur, ut Arastoteles,& Averro EM i. s. aesdGn textu asseuerarunt, neque necessariae sunt modo dudum allatorex quibus, nota febris definitionem Avicenni causalem,habere tamen vim estentialem, ac se alem; ubi ait febris calor igneus est cordis &c. aeterum perpendo in Arte medica simplicem talem demolistrationem dari tum per causa in effcientem non veram,nempe non extrinsecam, tum per eausam materialem.Nam tales causae, ut ait Aristoteles determinatae, ac certς sunt per subiectum vniuersale sibi proprium t praeterea etiam per causam scit malem subiecti,qu causa est passionis intrinsera etae iens. Sed per causam formalem medicus demonstrat solum res naturales, ut Dilubres causam sermalem habentes per finem salubrem, non autem res puter naturales fine ea rentes deniostrat per sormam, cum ea serma etiam careant. Sed mihi vadetur, quod pateat quomodo opposite ars medica minus certa,& magis certa sit; aliquem autem video ingenio pridi tum asserere pos cse, artem medicam minus certam esse; quam naturalis scientia sit, nam quod certum est per alterius participationem,minus certum est,quam id quod primario,& eius ratione certum est: verum medita certa est secundario, per primarii modi participationem, ergo sequitur assumptum maior patet, ae minor probatur: omnis enim habitus qui certus est per rem per causam cogno- R a. escere,ac per demonstrationem intelligere,ialis est solum,quatenus sietetiae particeps est; at medi '' ea arx eertus habitus est in eo quod per scire allatum progreditur; ergo ars medica habitus era. tus habetur lecundario, ac per participationem scientiae, hine Ars certa solum ex uniuersalibus, quorum est scientia certa,non autem ex singuIaribus per sensatam notitiam sine demonstrati ne quia habitam; neque dicendum est in Physica non esse plures propositiones conuertibiles, veprimus i notor ac prunum mobile,& primus cili motus; insuper mobile,& naturale,potentia,&actus,& alia ijs si in ilia, fere inlinita, sunt tersnitu in propositionibus conuertibiles. VIterius certitudo scientiae subiecti inuatiabilitatem sequitur,tanquam causam efficientem principatu eius, di quo magis subiectum certum erit, eo etiam erat certior scientia ab ipla invariabili subiecto causatae Verum scientiae naturat is su biecium cum pendeat total iter a eausa necessaria invariabi. lius est, quam subiectum attis medicae, quod totaliter non est necessarium,immo partim necessarium. partim vero a caiisa contingente procedit: ergo scientia naturalis certior est arte medica . Insuper illa scientia est certior,euius sinis magis infallibilis est, sed magis infallibilis est finis setoliae naturalis, quam finis medicae,ergo sequitur institutum: Maior paret: minor probatur: cusete. tia naturalis suum finem omnino insallibilem perpetuo possideat,hoc est eius lubiectum cognoeere ν at medicina suo fine stultetur,cum non semper infirmorum sanitatem ipsa medicina eonsequatur. Respondeo autem artem medicam certam esse, vestient scam communiter,non autem proprie,nec per participationem alterius scientiae proprie dictae. Quippe quhd Ium per demonstratione ni potissimam communiter scientificam, quo admodum scientiscum dignoscendi, matbematicis etiam scient ijs communem, quatenus per instrumentum commune omnibus doctrinis, tum communiteritum proprie scientificis;nee tamen, de logica participat scuti nec de Physica participat, ut eerta sit hoc modo ars medica i Cum ipsa eo minus certa lit,quo magis de physica participat, ut in morbis internis, qui ante cognitionem factam,& ad signa r rati, ambigui,& coniecturales sunt,unde ars medica similis est mathematicis scient ijs,prout scietifica fit communiter, per demonstrationem in plerisque potissimam ergo ara medica non est certa secundario, immo primario prinritate scientifica communi,& per se, vi communiter scien
tifica. Praeterea perpendo certitudinem noriae cogniti is,vel simpIicit tri & absolutam csse,
52쪽
A absque ulla relatione ad aliquid, vel eum reIatione ad Griam operationem certificantem, praecedente in cognitionem, ou nino adaequat certam, ae certificatam experimento sensato, ut rationali operationum circa infinita singularia.ad unum uniuersale specificum reducta e si primo modo certitudinem su mes, procul dubio physica certior est arte medica, quae certa est hoc modo, pro ut scientiae ναι ceps sit,cum sit scientia communiter ex parte disciplinabilir sin a Itero modo certitudo capiatur,timc totalis ars medica ex parte disciplinati,seu doctrinati,simulque ex parte experimentali iuncta vialisseu exercitati certa,atque certificata reperitur, ac prout cer, tificata certis infinitis operationibus, in unum finitum specificum operatum iam iam certum y terminatis rata medica certior est naturali non certificata,nec relata ad operationes naturq; hinc certa medicina non est ex particularιbus per sensatam notitiam habitis; Werum certa est per scietiscam, di simplicem demonstratione mi certior vero est,quam ipsa Physica, ut certificata, pro maiori notitia huius responsiola is,& prosoluenda secunda ratione perpede,quod sicuti Mas Meret s. thematicae mediae res sunt inter sensibilia, & species ut ait Aristoteles ex Platonis mente, quia mathematicae scientiae ex preexistenti cognitione sensata fiunt notitia sensata, absque demonstratione quia icum dicat Aristotelesta i enim habent eausariis demonRrationes frequenter nescius, post Laoc ipsen quia hinc ait Auertoes demonstrationum mathernaticarum maximam partem simplicem 3-r- potissimas vocamus, ideo Aristoteles inquit mathematicas demostrationes cer-
, .moti . . ' tiores esse naturalibus demonstrationibus, cum magis propositiones in mathematicis coiiue tantur,quam in naturali scientia, in qua progredimur ex praeexistenti cognitione, ut plurimum per dea tonstrationem quia, per effectum conuertibilem cum sua caula,quae euadere potest hoc modo demonstratio propter quid,cum causa non sit nota notitia sensata, immo effectus notior .rasti.ω. est: Unde per demonstrationem quia, quae sensiti iliti est scire pingredimur in naturali lyhilosophia. Ideo propositiones omnes praeter eam sere a me allatam,quae conuertibiles su ut, conuertibiles quidem sunt in demonstratione regressiua,non autem in demonstratione pocillima, ut is mathematicis sunt . Primus enim motor non nisi ab effectu cognoscitur,nec mobile naturale euse, nec omnem potentiam ad actum esse paratam, nee pariter actum esse a potentia deductum.
4. ris ἰ nisi a posteriori. Quo circa mathematicae sunt scientiarum primae, ac eius demonstrationes in i , primo ordine eertitudinis est e constata, hinc etiam mathematicas demonstrationes efficatiores' '' esse ait. Verum ars medica se habet inter species. ac sensibilia, ae smiles demonstrationes mathematicis effracta habet, ergo ars medica est certior etiam quoad nostram cognitionem, qua naturalis scientia; sunt enim mathematicae, de ars medica res mediae inter species, ac sensibinia singularia, non ut formae dentur quae Ideae sunt, Platon is modo; sed quatenus species certiores c sunt ex iis singularibus sensibilibus,quoad nostram cognitioneni; cum demonstratum in mathe
Arist x m. a. s. maticis. & medicina simpliciter verum non sit; sed ut in speciebus certis sit. Quoad tertium argumentum ruspondeo subiectum artis medicae esse omnino inuariabile, per causam quoque invariabilem, quoad subiecti artis medicae passiones inuariabiles per caulas etiam harum passionum invariabiles,quae cum semper in specie acceptae eode modo naturae humanae accidant corporeae, sine artificis consultatione,inuentione,& generaticinessub ordine rerum natura Ilum inuariabilium inueniuntur; quare unusquisque morbus a fiuo humore, ceu a causa eius propria prodit, ut febris synocha putri a sanguinei tertiana a bile flaua; pariter phlegmone a sanguine, ery pelas a flava bile, oedema a pituita semper fiunt; sicuti pleuritis in pleura, ripneumonia In pulmone,angina in gutture; de alii similes morbi particulares ubique, & semper eodem modo
Aueti usa . specifies invariabiles gignuntur: Ulterius re pondeo eum Auertoe, demonstrationes naturales quoad res sit biectas invariabiles, ac natura persectiores, certiores, Se efficatiores esse secundum naturam, demonstrationes vero mathematicas certiores,& efficaciores naturalibus demonstrationibus,quoad modum procedend , & quantum ad modum sciendi simplici demonsi ratione, quoad nostram certiorent cognitionem. Uerum ars medica omnino se habet, sicuti mathematicae sunt quoad modum procedendi, ac sciendi,quoad nostram cognitionem : Ergo in eo,ut Ars D Mediea in parte sensibili, modum cognoscendi mathematicis communem habet,certiore si longe philosophia naturali ipsa. Quoad quartum dico non esse verum, sitientiam per finem certiOrem esse, quia scientia caret fine extrinseco,neque formam recipit per suum finem, ut ars medica facit, cum scientia nullum finem habeat, nisi scire; Ata vero medica sanitatem reparare; de licet aliqua medicinal ia contingentia sint, attamen ut salubria semper,aut frequenter eodem modo se habent, consideranturque, ut necessaria ratione, de experimento certificata, ut plurimum,ut r ait Galenus.Si vero interdum ais medica finem suum in infirmis sanandis attingere non potest, id per accidens est,respectu impedimentimam vel propter morbi vehementiam,aut ob errores
externos,aut indispositionem subiecti.& ob naturam a vi morbi exuperatam non sanantem ἔnon autem ob artem rem per se ubique, bc semper curantem, aegii pereunt.
poussim l. Ad i. Numetitum res viso Ritem modiis demonstrabile seu demoriara tam esse in demmodri de eodem
et iotest. Ad 4 argum ad s. a tura.
53쪽
De Medicinae certitudine C A P U T XI.
Cum omnis Ars uniuersalia dignoscat, Ideo Ars Medica certa est ex certis uniuersalibus, in sensu iundatis.
- - ulla Ars rationalis seu dogmatica suum exercere nequeat opus, nisi circata externam materiam singulatium per se sensibilium in loco, ac tempore, hici&nune existentem: attamen quaelibet Ars tantum uniuersalia per se intelligibilia, ae rationabilia dignoscit: singularia vero non visensib:lia h1c,& nuc agnoscit. sed solum vitationabilia,& uniuersalia potestate ubique,& semper: V ι tum quoniam solum Ars rationalis est: quantum fundamentaliter sensata es; Ideo quaecumque Ars certa est cognitione, & operatione per sensum sundamentaliter, in quo sundantur uniuersalia certa, qus talia ubique.& semper sunt: Quocirca Attes principaliter certae per rationem ex his certis uniuersalibus habentur: Ea propter tanto Artes se lentiis speculatia uis praeterniat lit maticas certiores sunt, quanto Artes ipla sundamentaliter sensu,ceu fundamento ccrtitudinis primo certiores sunt his scientsisi cum itaque Ars Mentis iactivae virtus sit, in habitu lain persedio acquisita, ac eo quia Metis ipsa per se tantum uniuersalia cognoscit, a, isentibus etiam obiectis; sicuti sensus per se particularia dignoscit praesentibus obiectis solum. Hinc semper sensus verum dicit, undique certum in proprijs singularibus; falsum vero in univer
salibus. Intellitius vero tum speculatauus dii in operativus, e contrario, verum dicit in uniuersa- , libus, salsum uero in singularibus,cum sensus in Anima iudicante si etiam absente obiecto, ma neant veto singularium simulacra in memoria, ac imaginationer Intelligentia vero causet, per i quan demonstratur, inest. Quocirca, di si artes principaliter,& formaliter per rationem ex uni- uersalibus,& per intelligentiam ex ea uti certa, perquam rei demonstrandς cognitio certa quo- ique habetur,certae sint. Attamen certae quoque sunt ex eausa sine qua non fundamentaliter, seu materialiter per sensum ex materia, tum circa quam versantur, tum cum qua suum opus ess
ciunt,ceu ex singularibus per sesens bil ibus, terminatis, loco, atque tempore, cuius senses certa leognitio, ac forma singularium ipsorum es in antima sentiente .ac iudicanter Vnde sicet sensus lscientia minime sit,neque attinuat uniuersale,tamen fundamentaliter est ipsius uniuersalis; cu ivniuersale, aut nihil sit,aut possetius suis particularibus sit. Ideoque non modo sensus est via ad
scientiam Verum etiam eandem scientiae vim possidet. Ea propter utroque modo iam iam e narato, fimul iuncto artes quidem certae sunt.Hinc ait Hippocrates lib.de telo medici in prin icipio. 76. x his,quae maximi sunt momenti avt facillime cognoscistiir, aut vovis vir, es ratione . comprchenduntur,quae o visone, tactu,O duditi e percipi fur,quaeque invisonis auditionis a- m narium,singia,O ια in gentiaesensim caden ,ex quibos omnis notira cognitio cenaut Quam ob. eausam Ars medica vi certissima: prorsus se habit. Oeterum hete omnia penitiori studio diluci, danda veniunt. Hipp. nanque ut eximius philosophus primus fuit cognoscens artium sermas, a Mete factiva humana artis cum proscisci,ceu a prima causa esse et tua eius, ae magis, di minus . . Artisces, & Meditos praestantes esse tum mente sol maliter, tum manu instrumentaliter. Idem l: confirmauit ubi ait, edici nanque sana mente , anoqi e corpore aggredientes, . Inquit pariter. . Mens aurem ubi ab ipsa acceperat. Hori dixi, I ea .d veritatem perdueis. Similiter habet, Olmre l
demo rarem promentes, Oud veritu'm ac demonstrat m, ibi enim decreuit. Mentem hu- imanam operativa in ,demtii iurativa intelligentia,certitudinis,principium esse perceptiuuir,aei receptiuum rerum artificialium. Quam ob causam statuit altim tantu an ex uniuersalibus iudi-
cari,ac veram formaliter esse in mente humana Attifc:s,ceu in principio suocpectivo rationali 's ubique,di semper per se.Id in quoq; alibi a iiirmauit.Quocirca Medicinam rationale in ,ac dog- : malacam appellarunt omnes Medicins Autores,cuius principem fuisse asseuerat Hippocratem ΤHerodotus lib.Galeno ascripto. Quae sane Hippocratis decreta ab Arist. & Gal. consit mala sue- i. re,cum isti confirmarint Artem peratiuain rationalem, mentalem quidem, seu intellectualem in uirtutem esse iam iam in habitu stino prorsus acquisitam ci mente hominis factiva artificis cin f suit tua, appetitiua, ac Hectiva cuius cum meminerit Aristo. ait n Dplex igitur viritis fit, HIA. , . Iemtia ac mentatis verum in uniuersali id patencit. Hine ex uniuersalibus Artes demonstra :. tiuae, ac doctrinales fit nai sunt; non auit m ex singularibus; cum uniuersale hercle prima causa , immediata per se. 5: quatenus ipsa passonum demonstrativarum in omnibus sinnularibus ub que,di semper,aut frequentius sit. Inquit enim sed non tanquam scien es certi invidendosd lan. 1 quam babentes uniuersale videretis ex eo, sod videmus Osen ire O iuretiuere simul es. Quoniam in omnibus se est singularibus Ῥbique: simperio quisus uniuersute fit manissumser indis Esionem. Proinde pergens Arist. uersare autem honorabile, quoniam stiendit cisam: sua re de his timori honorabilior insensius oeognitione quom metimque altera capsu. Idem a stirmavit. Praeterea natuit. Semper enim est omnis desinitio νηιuersutis, non enim in quodam orati dicit strabile Nedictis, i
54쪽
sed aut in omni, aut in specie determinans. postea vero ait. Faeire autem eri magis singia re definire, mi qtiam Universare: devorret a sngularibus in uniuersutia astendere. Quoima in sensibilia a principio notiora sunt, instruetionabiis autem di abstractione,& inductione Iam facta, uniuersalia no sistri A si, s. tiora sunt. Vltccius exarauit.Ars nulla singularia consederat, Medicina Pid Socrati, aut calBasam minio s.
Dbrest sed qiud talia vel tutibus id enim artificiosum ens Mutaria autem in ita sunt, scientutis grati :όi.
nequeunt e tanem. Q. andoquidem Medicus si quidem Socratem,& Calliam sub sensu cadente Curaueriti curahit equidem eps, tanquam artifex intelligens omnem hominem in uniuersali specificum sanabilem,& aegrota halem e Vnde hominem videt,& curat tanquam eum intelligens; se Geometrae circa magnitudines ac Arithmetico circa numerum S Rhetorico circa persuadendi vim muniuersali versari, competit: Caetetum quispiam post et Averroas automate obiicereὲ oia clio. Cum di tetit Medicum hominem sanare per accidens, per se vero Socratem, & Calliam curares Cui respondeo, duplici modo hominem curati, vel enim intentione doctrinali, vel executione reali; Medicus nanque Socratem curat tanquam hominimi intentione doctrinati,smulque cxperimentati,tamen quia executio curatiotiis realis non in homine admini stratur,sed in Socrate, ideo cuiatur Socrates a Medico realiter in executione e Vnde singularia in intentione cognoscit Atti sex, ut tot particulas,ex quibus uniuet sale conflato & id etiam de sibi ceti passionibus, & de causis intes ligas: pariterque dein frumentis. Oam quibus Arta sex operatur, ut ubique,& semper onant a Meus. talia sunt per se;alioquin progrederetur in infinitum per comprobatione unius post aliud. Nost , viz.Iz4', na veru Aristotilis autoritas est l. Rhet .c. assertentis. Verum tertiussingularia enumerare,ac tu et species redigere secandum neces atem Oe. Decima autoritas ι tit i . Metap .6.9t videre poteris: Des min. 'U' Ualenus e ero idem quoque confiniat. Ἀνιes in panisalari non discι, neque pleuritis in homine at quo, que in Didone curatur Jed tamen in commentationem specierum, O generum. Quamobrem i. cus.
Pleutatis in Didone curatur,ut in singulari rationabili sub ordinato uniuersali specineo talis per se existentas Φbique,ti semper in subiecto uniuersali, ae proprio determinato, & eius intelligentia causae uniuersali immediatae,& reciprocahili inest: non autem singularia simpliciter ut sens, hilia iudicant attes,ut hic & nune: sicuti etia in declarauit Aristotiles de Ophtalmia ιn oculo, ut O .estita dictum est. Potro exarat Gal. Artem medicam semper in singularibus exercendam,ac singularia infinita esse: Sed opus est, . num generale omἡibus,ad quod omnia haec infinita veluti ad finitu, ac certum redigantur. Quibus de causis iam patet ubertim artes doctrinales, ae detTonstratium, prosecio formaliter, ac principaliter ex uniuersalibus tantum certas esse: hinc tantum per se uniuersalia cognoscere: Vniue alia vero quoru in scientia est,realia quidem sunt sundamental se tetiVt infra dicam. Vnde si artes sinaularia cognoscunt per se sensibilia, non qu ide inritalia: Uerum tantum ut rationabilia,ct artificialia,& vi tot sundamenta realia, atque tot particulae uniuersalis specisci sint. Quam ob causam constitutum hoc duntaxat Artium demonstiatiuarum obiectio tolli. perpetuo quidem esse aiseuerundum venit tmani me autem in artibus aliquibus, in quibus iuxta sensum & peractionem ex singularibus in infinitum potentia progrediuntur Artifices,quae nul- Iatenus per demonstrationis, neque per intelligentiam in caula . niuersali immediata, & reciprocabili passionis ubique,ct semper per se progrediuntur, ut in Grammatica, ut Arisso. statuit. Asia obiis M.
Dubitauit tamen Arist.de Med cina comparata cum ipsa Grammatica: quomodo Medici in ::zdia et
deliberationem electitiam secundum certam operationem uti lim, ac Optimam ponant ea, quae licamini, patia
speculatione complectuntur,tum quia in parte speculativa intelligetia pliasse habet,quam ope o. i. . fili. ratio in sensu se habet. tum etiam eo, quod in Grammatica sicuti mens operativa intelligit uni- diti. uersalia, ita etiam aeque secundum sensun iuxta actionem ex singularibus in insi itum str Omnis error enim in arte,aut ratiocinando, aut in sensu cadit, ait Atillo. Verum in Medicina spem latiuat sicuti certa cognitio rerum speculabilium se gerit, ita certa operatio cadit, nisi ab ali. quo impedimento inipediatur;& sicuti certa actio in Grammatica est per sensum,ceu per causa sine qua non,ex singulatibus haud redactis ad unicum finitum certum v niuersaler immo ex particularibus infinitis vi infinitum potentia plocessusest; sie in medicina certa deliberatio Ac certa operatio cognitioni speculatiuae adaequata prorsus habetur iuxta sesum speculationi intern
rum morborum inseruientem, per experimentum, operationem comprobans ex singularibus infinitis rationabitibus,ac medicinalibus ad unum finitum,ae cetium,specificum uniuersale r latis . Unde Medicina tum in ratione, tum in sensu certa se habet etiam ex parte speculativa, ut intimioti studio videbo loco proptio. Caeterum Adoardus Gualandus negljgentiae Aristotilem. iis, a citi,i cum adnotastet inquit. 'Naan v in medicina non solvim dicitur contraria corurariis esse curandata, A . si memia
sed etiam qua quibusive affectibus contrariasticis, quo pacto debeant adlaberi ita in ciuili saevitale, P
Oe. Et pollea pergens, M t. Ea vero partuMarsa, quae etd ipsam artem explicanda sunt neeessaria m ,emur Arsotilem praetermisisse,si enim particalaria negligit radentιam videtur excludere,qua im Aiati . ;, aiellectus practicι perfecto est. vcrum enam vero omne te vera attificiosum uniuersale esse tene- tia. tur, ut At is . ait Medicinae nanque principium genericu ira es, contratia contrari js esse curanda rspecificum vero,quae contraria sint,quibus passonibusque contraria sunt, & quomodo,& quando,& ubi,& quanta dari, aut auferri oporteat. Q iocirca primo decipitur, cum assumat Ad ardus specifica uniuersalia pio singularibus. Praeterea ait Civilem facultatesu artem esse,quod Teriis.
55쪽
se Isissimum est ut antea ostensum est. Neque prudentia, ut persectio Intella istus practici seba-ber, cum sit accidens,ac virtus acquisita ab intellectu ipso,& intellectus practicus potentia animae nostrae est. Neqtie diminutus,neque negligens fuit Aristoteles. Nam de medietna nonnisi uniuersaliter agere tenebatur: at uniuersalia nonnisi suis particularibus posteriora sunt. Vnde eognitis uniuersalibus etiam particularia, ex quibus fiunt uniuersaIta realia digno sici necesse est. a. nmmisi νε- At vero Artes doctrinales, atque demonstrativae certa &redis iam enarratae haud minos certa εμ 4 Τ sunt per sensum in anima sentiente erassenteni sundamentaIiter, seu materialiter, ex singulari 'hus tamen ut rationalibus ad finem artis coarctatis in loco hic& in tempore nune existentibus undique per se sensibilibus quatenus tamen ubique, Se semper per se taIta sunt haec particularia specifice coarctata ad unum finitum,ae eertum sipecificum,tum eo,quia Artes versantur cire . materiam externam in loco, ac tempore terminata duplicem tam circa quam, quam cum qua operantur artifices, ut antea allatum est 1 Qtiat materia operabilis tantum est, prout sensibilis, ac rationabilis est per ser hine etiam certa per rationem,& per sensurn, ceu per cognitionem firmam, ac certam, v t iam dictum est; et si improprie Aristo. vocarit artes sensibilium scientias, ut antea nitensum est. Praeterea eo quod ratio sola non satis est, praeistim in arte medica, neque etiam experimentum solum omnino rationem compmbans, quod fit per sensatas plures singulatium demonstrationes in unicam uniuersalis realit demonstrationem certam definitas; ut ex eliorem habeamus scientiam artis Medicae, quam inuenire possimus: cum duntaxat ijs duobus modis scientia inueniatur,ut Aristo.fassiis est, inquiens. Si quidem discimus aut per id ticinem. aut per dem urationem. En au tem demonstratisex ruersalibus: Inducti x via ex iis,quae sunt pamricularia . Quocirca demonstratio ex uniuersalibus medicinalibus facta ut Artificialis medicinalis certa tantum est per dictum de omni, & per dictum de ubique, & semper, non autem per dictum de hic,& nunc. Vitta quod etiam ut demonstratio Arti medicae inseruiens quoque est scientifica, ut iamdudi mante vidisti: quoad initiumentum scientiam pariens communitet
Sensibilitatis singularium principium cognitionem certam sensatam gi
gnens obiective tradit ut . simulq; uniuersalia quorum in artibus certitudo principalis est explanantur tum realia, tum intention lia: Quomodoque intentionalia, Si rationalia simul mentis ope fabricentur: Discrimemque uniuersalium Memtis operativae, & speculatiuar: certioraque uniuersalia Artium, quam scientiae
em laticinis essalis . . de par .ala,c a
turtum autem non latis sit ad certam artium cognitIonem adipiseendam, sic Ire artes certas esse ijs duobus modis iam dudum allatis eo, quia usque ad prima elementa,ex quibus res constant sua exacta cognitione deuenire tenemur Aristo istit is praecepto, itinc enim putamus cognoscere unumquodqre cum causasprimas c gnouerimus, prixeipia pyrma que ad elementa. Ideo omnia iam proposita expendenda mihi sunt, ut integi. Artium in communi certitudinis cogniti nem ingredi valeam. Sensus itaque eo, quia ad singularium cognitionem certam conditi su runt i Hinc sensibilia corpora quidem else patent singulatia composita ex materia, & sormia sicuti speculabilia a corpore quidem seiuncta sunt. lueoque omne sensibile in materia esti prini e nonnisi quantum sensibilet per se est. Eantum enim materiae conditio prima est. Iccirco lscet sensus in anima per receptionem similla chri sensibilis sine materia fiat, ac sensus non nisi in anima. Cum materiae tamen conditi nibus rei tantum sensibilis extra animam exissentis talissimulachri spiritaliter, seu intentionaliter receptio ab Anima fit: cum sensus compreliendat sinism latia determinata loco, ac tempore Quam ob causam ait Averr. sensus comprehendere sensu bilia a materia abstracta composita ex materia, & forma. Quocirca materia piineipium pase suum singularitatis, ac sensibilitatis esse patet. Forma veto principium activum,adeo ut compositio ex vitisque ipsis consurgat haeceitas Scoti, quae non modo principium singularitatis per
ti sensibilis est, sed etiam principium sensibilitatis sensibilis. Verum ista causa est ut subiectum substantialciae ut prima substantia subiective sensitalitatis. Unde alia requiritur causa prima
56쪽
Iiber primus. 2 Sinctiira senstitatis,qiu tactilitas quidem esit eum omnis sensatio per eontactum fiat, ae siensiutactus communis sit omnibus sensibiis. Hi ait Arist. primas qualitates tangibiles principiata prima esse corporis sensilis. At cum primet qualitates speculatiuae sint ideo in mixti generatione ita simul confranguntur,ut minimam vim sensilem habeant,ri Hipp.ait. iccirco secundat,ac ter
mo primitate causali subitantiali sensibili emanant. Quocirca mixtu sensibile pertum ex elementorum substanti: s per se sensibilibus confiatum; qdibus substantiis potissimu gusabiles facultates per se sensibiles insunt 'quae tales potentia sunt,quales actu tales sentiuntur. Et Iieet prime qualitates in aliquibus mixtis actuales,& sensibiles maneant non omnino constacte, tamen id in paucissimis coutingit,&c5munes suntoninib.artibus. Neq;tsi Atti sex vltra Bbstatim sensilem aliam causam priorem dignoscit: sed tin speculatiuus naturalis. Ideo primς quat, tales apud speculatiuu sunt principium sensilitatis. Apud vero Artificem ea sit hctantia eleme torum gustabilis enarrata principiti effectiuu est obiective sensilitatis.Sensibile itaqr per se pro cui omni dubio est,quod sua forma mouetae format sensum,ut corporeum, seu materiatu, Ac c positum ex materia,le forma.Quamobrem duntaxat in secundo modo dicendi per se sensibilia sunt,quae talia actu sunt, qualia potentia virtuaIi obiectiva quoq; reperiuntur. Duplex aut sensibile per se est. Nam vel proprium, quod per se,& ptimo primitate se ali sensum mouet, cuius est proprium,ut sapor gustum,color visum, Si odor olfactum moueat . Aut coe,quod per se mouet non in primo, at solum sub primaria ratione proprii sensibilis,& secii datio, ut motus, quies, numerus,fi uta,magnitudo, partiuntq situs,seu positura,&distantia. Principium aut allatum sensilitatis secundarum omnium qualitatum commune quidem est ijs omnib sensilibus tu proprii ,tum coibus ab Arist. uberrime declaratis. Quod autem artes,et sensibile per se in propriu,& in commune diuidete possint, patet . QVandoqti idem sapores proprii sent Artis medicς lec
dum turam aecepti, cum soli arti medicae uni,& semper competant. Reliqua vero sensibilia eum propria dudum allata, tu communia omnib. ceres artibus communiter accornodantur,Curta ; artes mente operativa tantum extendantur suis operationibus,di suis cognitionibus prout
semus apprehendunt;ac sensiti ad eertam singularium cognitionem l Deo,& a Natura statuti fuerint. Hine per sensum circa sensibilia retia suo principio sensbilitatis artes in mente operat,
uniuetiui. Ideoq: uniuersali, attifieiosa, ut cinae vetitatis artium sint,non in prima artium doctrinali,& rationali tm reperiuntur, sed in tertia parte usuali composita, Et secunda parte simul iunctis, ut sensu certo, finge Iaria sensibilia certa ut rationabilia cognoscente ex iis singularibus certis, uniue sile quoq; certum emanet.Quod quidem de uniuersalibus spem latiuis non est si serendum. sunt.n .distincta haee uniuersalia: sicuti distincte operationes sunt formantes uniuersalia a speculatim intellectu formata,& factivo intellectu fabricata, ad finem varisi directa. Intellactus nanq; practicus operativus habet opus,ceu fine seu verum non modo intellectus an ficis,ut opificis operam dare est, verum etiam est cognoscere uniuersalia,eaq; construere in gratiam eius finis enarrati eonsequendi,quae utilia,ac necessaria sunt in parte proprie artificiali. In parte veto speculatiua eget intellectu speculativo per accidens parti artificiali inseruiente. Vn, uersalia eero operosa duplicia sunt. Nam veI disciplinaria, pureqs rationabiIta a Pisceptoribus a libris, seu seriptis,& quandoq; etiam ab Idiotis absq; vlla nostra praxi, docta ac reuelata. Ous sanὸ minim lassicivinit eum dixerit Hipp. cim obscientia ermonum iniuersalia sibi ipsis persuadeantsese ipsum etiam artisopus singularianowsse non aduehae aurum adusterium ab igne examia natur,ita eorum tenorantia hac professisne arguitur. Postea inquit. Sin vero, non exsensibus comperta obstruatum ed olim ex probabili rationis Isimento proficiscatur frequenter grauem,ae trinem di thesim affert,hoe est,rimm eati natat 3aegris infert HLn viam inviam ingredi tur. Temιὸprofecto mi ilum et identur, δε lam mercedem auferrent hi,qui simili re medicinam Deiot: quc vero agris,qui etiam extra culpam sunt, quibus calamios vis morbι non satis violenta esse videatur , nisi σMeici imperit iacte illi consociaret. Sed de his quidem Mes cient diseruisse, nimirum quod neq; lus solum, qMesola ratione colliguntur fidere oportet, nec etiam his,quaesola operis ostensione. Peracati enim ple- ,σ ad errorem pν 1 ceps in assertio, quae sit eam nugacitate, quare O iuersa ea, qua exploratα,, O comperta esse debentio circa eademsingillatis non tenuiter exerceri,si quis facilem,o inculpirxm habitum, quem mediciniam voc--. 'ec tamen epincteris etiam ab Idiotis inquirere ,si quid ad medendi occasionem facere videatur. Ita enim puto totam artem constitutam fause eo, quod in unoquoquesii Midari perfecta obseruatio facta ad uniuersalam reMeatafuerint rationem. Animum ita sue ad obsiet vationem venere docet, quae Memnque obuiam , Oei potius qua cam commodo, lenitare fit, quam cum pollieitatiem,am excutiniones rimentus. Idem quoq; A tili. confirmare volitici, patet asseuerantem non ex solis libris,seu scriptis Medicos peritos euadere , vertam tempore ac experimento,&exercitatione; sic pariter de aliis artibus dicendum est. Ut i itur ars ha-
intus sit certus inculpatus Et Deilis ex uniuersalibus doctrinalibus certis, undique comprobatia longo experimento , assiduis exercitationibus circa particularia infinita ccita comm G Tomus auartus. C tantia
qualitate piaeseri ili tales isunt gustabile.
seris te ιtiq. per se quale. Ecquid si Duplex propria
ita Fo ma soluet salis operativi
57쪽
bantia ν niuet salia ad unum finitum specificum ratione demonstrativa pnditum reuocata se Abilia, . , habentibus', constare tenetur: Quae uniuersalia procul omni dubio certa piorsus evaduntici z V:ζοῦ motu reflexivo p ius deorsum descondente, ac sursum posterius ascendente ab uniuersalius iv ore , disciplinario prius, de a sola ratione ad particularia infinita, Be adsensum progredient . Ac iterum ab ipsismet particularibus infinitis, exploratis, accensu comprobantibus rati zzz' neni disciplinarem , ad rationem ipsam iam doctrinalem certam, & facilem lactant, neeiau, . i. 6. non ad uniuersale disciplinarium iam doctrinarium facile. ae certum factum finitum, eg i specificum redactis motu regrediente , & retri rado. Quocirca per motum aggressivum in , is, re descendentem priuio ab uniuersali finito ad particularia infinitat deinde per alium motum
primo motui contrari tun regressinum fit retrogradum ascendentem, ac incipientem ubi alter a motis iam,' motus prior terminauit, nec non desinentem, ubi alius prior motus incepit: haec enim uniuersalia formari hoc modo eertum est. iniae sane omnia proticisci a mente humana operativa, ceu a LEi ειν α&oeli mi b ex principio efiectivo certo rationali,& i singularibus etia omnino per se sensibilibus, veluti a sun- 's' clamentis realibus certis, cognitione sensata,ac infallibili; τniueriale gignentibus, & eamde vim . scientiae ceris sundamentaliter possidentibus notum est. Mens nancti humana operativa di- II
scipuli primo sol mat uniuersale, artificiosum,disciplinarium ex infinitis particularibus suis suae a. sini possin absque ulla comprobatione per inductionem sensatam ipsorum primo notiorum. Dein- :.IT M.
ii . . de facta abstractione a sensu ad metem ipsam &factis instructionibus prius, seu inductionibus r. st .sι . sensatis construitur uniuersite,quod notius est menti operatiuae. Vnde ait Arist. sensum esse tinumueisilia Na sius uniuersalis sundamentum;& si se aliter sensus non attingat uniuersale. Vnde ex parte rei datur uniuersaIe reale sundamentaliter per inductionem sensatam infinitorumsingularium, adpi umim finitum reale uniuersale relatorum. Quod Averr.asseuerare voluisse patet,comprobante, - - 1i t. seuersale nonDItumcied cum eo Icluntar reso est quod repertam in natura νerum Icientiarum mpo rtensia. Ideo vniuersatid de monit rata reperiuntur in potentia,cum habeant esse extra animam: In an
ma wHυmuersalia actu, non autem demonstrata. Quod ex Arist. habuit promulgante, men iam l.Daαι, .veia vel per demonstrationem,aut per inductionem adipisci : Cum sensu deficiente,necesse sit etiam scientiam deficere . Ideo uniuersalium sundamentum inductio quidem est,ex particularibus pluribus facta. Ideo ait Arist sensus autem uniuersalis es ut hominis non callia hominis. i. uniuertat ill damentalis,non autem formalis, quia primum qu=dem in anima uniuersale est, namque senη- Ονe quidem singulare. Manifestum igitur en,quoniam vobis inta e cognoscere necessaria ' in, crnamque σsensus sic iuersale facit. Verum scias uniuersale artificiosum etiam disciplinarium tintentionale adaequatum et se alio suo fundamentali uniuersali reali, ut rationabili. Hinc scientiam uniuersalium intentionalium etiam esse uniuersalium realium tanquam de doctrinali cer-- .inis .. to uniuersiali patet. Cognito vero uniuersali mentali intentionaliq; de vi rationatali ex singularii mi id, - ribus iis,ut rationalibus prodeunte libris,aut salpturis,aut voce Praeceptorum oportet subinde; xxis' si Iuuenis discipulus Artem discere,& callere certam voIuerit,ut exercitatione longa, temporis ra ra ui decursu facta, occasionibus opportunis,sub optimi, periti, ac fortunati Pisceptoris iudicium fa- Iigi qcile habentis eruditione obseruationena faciat experimento sensato, a consultu habito; ac ea ploret,nunquid cognitio,& operatio in singularibus infinitis operabilibus certa ita se habeat, sicuti ratio uniuersalium doctrinalium disciplinalium disciplinaria a rei natura desumpta, & ex &'Liae, Iibris,scriptis, Se ex voce Prqceptoris antea acquisita promiserat. Qu andoquidem ubi experi- tr . . .. mentum sensatum certum rationi addendum est ibi sensatis demonstrationibus infinitis singulatium, ut rationabilium acceptarum proportione ipsi rationi restandere debet. Deinde lige in--
finita particularia ad rationem uniuersalium specificam finitam, ac certa usualem,ac e arcitiale Dreuocare poteris: Sin vero non proportione respondebit, tunc ratio nihil valet, nec ulla veritas habetur. Et hoc modo Hipp. intelligere voluisse patet Artem certa tota esse undiq; prout iis de- I ib de Mnim
monstrationibus ambabus demonstrata ars sit.Qubd autem sub erudictione Praeeptoris id eff- :
ei debeat ex Hipp.elicias, i ira ait. Unitioηξ aut a res naturasumes Di dixi, sterius ad veritatem tu t& partieularium iam uniuersaltu perducit. Postea vero ait. Quisna pracepto uintilli dave itate se e. L ., jociis, s re indagare possesperet citra exercitationis conssanti .Quocirca ait Hi p. de nobis medicis dogma - t in t diei licis ci obseruationes empiricorsi quandoq; utiles esse posse rationabiles a nobis tame facias,cst i S u . ii dixerit. Horum quamuis collega tungerer non tamen de medendi rasi e cum illis consiliam iungerem, sed confidenter peteram,ut remudiarua proferrent.ει quamvis bi necessario sint indom,agmotamen eriti inuo. 2 exercitationem horum Milem esse,pstquam Praeceptorum cognitione fraudantur. Quare Me moneo diis ...' 2A. centibus qiudem istis auscultandum esse,at operantibus resitiendώm se. Unde concitidit Hipp. legem vilita esse i nobis consignando. Cum non solo verbo raιιonati,sed σopere at magis opere medici existimatioria a. ita , is tueri oporteat. Quocirca i primo uniuersali rationabili,disciplinabili ad singularia infinita, .etis imae a fici ira rationabilia progrediedo; ac iterum ab iis singularibus ad uniuersale reflactedo, tuc evadit unis uersale facile. ae certis sintu, specificu,artificiosum tutonabile,tu simul expeti mutate. Aeno alio, μ' u . i. modo Art ex Medicus scietificus omnino euadit,& doctrinalis actis Medicae collega, Sc sponsus GT is adequatus. Vniuersalia aut speeu latiua,q metis humans speculatiuet abstractionea psimis notio αδε, mb. adsecudas notiones iacta sol matur, prius inductione facta infinito: u singularii a sensata, inquam
58쪽
A qua sensibilia singularia evadant rationabilia,intellectus speculatiuiope.Cum iandamentalitere ausiae reaIra sint ipsius uniuet Iis. Ex quo . niuersale aut nihil est, aut posterius est suis ipsis realibus particularibus, ceu causis reipla existentibus. Quamobrem sundamentaliter quidem 2 rat ... singularia non modo via ad inentiam adipiscendam inueniuntur esse, verum etiam singulatra realia eandem vim scientiae realis habent, veluti realia nobis sensu notiora , & faciliora anti :l i, I, , instructionem faciam, tum inductionis sensatae, tum abstractionis intellectualis spem latiuq a ceptat scientiae. Ea propter tantum ad cognitionem rerum spetulatiuarum interuiunt ipsa di ,.mvn.-- uniuersalia speculatiuar sicuti Mens speculatiua cognoscit tua, tantum cognoscititia ess, nihil autem operativa, nihilq; activa, nisi per accidens parti speculatiuae Attis medici, Physica seiu-tia inseruiet, ceu instrumentum ut suo loco dieam. Quamobrem talia uniuersalia fiunt simili modo,quo uniuersale artificiosum doctrinale rationabile, nihil experimentale fit quod ince tum est. Unde uniuersalia artificiosa declarata certiora qui de iis uniue salibus speculati uis sunt. - Vltra quod etiam certiora sunt singularia artis per se sensibilia omnino certa, ex quibus fiunt, uniuersalia artificiosa , quam singularia speculativa non per se sensibiliae immo tantum qii notificantur nobis sensata cognitione facta ratione syllogis lica a posteriori, Se a signo tantiam, interdum sellaci facta. Ex quibus Artem medicam celtimem esse patet, icientia naturali; cum uniuerialia huius scientiae sundata non sint in singularibus omnino sensibilibus, ut sunt
uniuersalia panis principalis de sensibilis Artis Medicae.
C A P U Τ XIII. Ex Hippocratis Philosophia penitus sensibili proprie Medic,
nati; in facultatibus existente gustabilibus certis,
Medicam Artem certam essed monstrare proponitur.
i Is autem Medicinae certitudinem ostendentibus constitutis; idem ex Hippo, eratis Philosophia undique patenti proprie Medicinali comprobare nitar, qus ex gustabilibus certis viget facultatibus Hine in hoc tractatu cita effetam. Primo enim qua Iitates gustabiles Atti Medicet proprias esse ostendam, citeris νeto artibus reliquas sensibiles competere qualitates . ut ex hoe perspieuum sit, fato artem medicam certiorem cognitionem habere aliis omnibus reliquis artibus, quanto hae gustabiles certiores sunt qualitates, esteris sensibilibus qualitatibus. Postea veto magnam vim in arte medica gustabiles possidere qualitatest minimam veru primas qua- Iitates demonstrabo. Cum hq primae qualitates speculabiles sint ad scientiam n turalem spectantes, ut etiam manirestum sit, eo artem medicam certiorem esse scientia naturaIi, quo Μ gustabilis certiores sunt qualitates his Vspeculabilibus primis qualitatibus. Denique in qua gusta-hile constet facultate sanitatis sensibilis tenor disqui. Iam, ut consequenter gustabilium saeuitatum hominem rerutare faciem tium certam acquiramus cognitionem.
59쪽
Artes per omnes sensus earum opus exercere. Artem vero Medicam potissimum per sensum gustus proprie desumptum: cum itaq; sensus gustus cognitione nobis certior sit alijs caeteris sensibus. . Hinc Ars medica longe reliquis artibus omni- - bus demonstrativis certior est.
Vm i mdudum exaratum sit, omnes sensus communiter cunctis artibus con- Bducere,sensum autem gustus proprie arti medicae inseruire eo, quia H ipp. id
constituit dum contra Georgiam Leontinum, Ac eontra poli discipnios sophi- ne e te Gai li fas disputat Attis medici certitudinem negantes, viadnotauit Heurnius,exanimantesque artem ipsam ex sola vana hypothesio fallacissimis exemplis. de piis di ex vanis smilitudinibus constate. Quandoquidem isti sopiti si tantum V ή μ' odorum, & colorum, tactiliumque qualitatum exemplis, ae inductionibus utebantur. Vnde non modo in arte medica, velum etiam in naturali philosophia decepti sunt, prauissimam sententiam habentes,sensum pro nihilo tenentes. Ea propter ex prauis principiis,non es mitum, si quoque prauam habuerint opinionem non modo de hominis, verum etiam de medicamentorum,ac alimentorum natura. Quam opinionem Gal. etiam stegar, Muti Hipp. iam fecerat: Am manu tenentes Artem medicam sundamentaliter prorsus certam esse ob sensatam,accertam notitiam propriam Artis Medicae per gustabiles qualitates potissmum acquisitam. Cum statuerit GaI. neq; a colore, neq; ab odore, neq; a consissentia, neq; a conglaciatione, nec a du- Critie,nec a leuitate pcrtactum nos indagare posse medicamentorum smplicium facilitatem,&rationem,& causam in iudicium sensus venientem,ac traditam per experientiam, sensata noti. tia,Obseruatam riun solum paucis epilogismis, sue rationisus communibus , Muti oportet in certa cognitione adipiscenda. Immo duntaxat iudicio, ae experientia allata sensus gustus M s .reed.iscisti ore, quali- certam,ac veram demonstrativamque probationem in arte medica nos acquirere posse. Ratio, Α: ..' autem est,quod sola Ars medica si secundum naturam humanam corpoream, fgrotabilem, &m Medi . sanabilem,tum victus ratione salubri, & insalubri in qualitatibus gusabilibus,sa litibus,& in- et salubrabus existente, tumq; medicamentis simplicibus, salubribus,& iti salubribus, ex quibus se medicamenta composita conssiiuntur,& quae secundum naturam se habent in qualitatibus gu- , .is: sis. med
sabilibus,naturalibus,salubribus, de insalubribus, quae sens bilia propria sunt singuae. Vt sensorii L.
gustus & quae corpores, S substantiales, ac nutrimentales sunt,&alterativae qualitates regenis v*h εμφ' ' tes,& gubernantes iis modis corpus nostrum suis vi tutibus decolatum. Cfletum tu assctis aris ' - - :z .it.. tem medicam non solum certam ex qualitatibus gustabilibus,at vero ex aliis sensibistitis. Insu per qualitates gusabiles a philosopho naturali considerantur, Si ab alii saltibus, ergo faculta- Diagmdohitina tes gustabiles non sunt proprie artis Medicae. Praeterea qualitates gustabiles ex pramis prodeunt, & hae prim qualitates a Medico c*nsderantur,ergo primo medicus has primas quass-μη ei μη - tates con sideiat,secundo veto has qualitates. Ad primum dico quod di s Medicina etiam ex aliis sens hi libus consset qualitatibus,attamen principaliter, & maxime ex saporibus certa est. Cum medicinae subiectum salubre,& insalubi Ela ex salubribus, vel insalubribus sapotibus, ita etiam passiones,& causae, vi salithres,d: in salubres gus abi Ies corpus nostium regunti ita in lassitudinibus,motbis.& seruium periodicationibus ut magnam vim in arte medica hs facultates gustabiles contineant, quia etiam inurumenta nempe medicamenta smplicia per saporian duas serendam. gnoscuntur: Ad secundum respondeo quod licet ah alijs doctrinis qualitates gustabiles confiderentur,non tamen ad finem illius artis,nec etiam principaliter ad essentiam phy sc a phylico perpenduntur sicuti Medico principaliter, & ad finem Artis Medicae considerantur, cum prςter alia enarrata,victus ratio salubris,insalubrisq; pars principalis certe altis mcdics st, omnino in qualitatibus gustabilibus, vi salubribus,& insalubribus consiliens; ergo he ptoptis sunt artis Medi quia hae ita con sideratae omni, sol iam medicar, S s. , pcr conpotitit. Ad tet-εη ' tiuua si co Medicum ut altisci in senstiuum nonnis qualitates sensibilas considerare, non autem vitra sensilia ratiocinari debere . idem: si prima qualitatis, ex quibus gustabatis pendent facultates consederantur a Medico tunc sanE res definitas seu demonsitatas ab Anima speculat: ua Medicus artifex recipit, ut insta lisc omnia patebunt. Quamcbre in antiqui familis A si Lipia
det,qui ante Hipp. fuerant, in cibo,ae potu ea qualitatibus sens bilibus otio, ceu in vicius ratio- L M a. f. c. ne salubri S in salubri Arte medica certa inuenerui, per qualitates eas gustabilis, lubres,& in τη ea salubres, primo a cibis beluinis insalubribus cibu bu manu secates: hanc viduis totiem in arte n: e pa' , t dica, ad corporis nostri sanitate assequeda,corporea nutrition simul a c5seruatione inue medo. Deinde diuidetes victu sanorua victu grototu. Hinc lingua exacie cdican clocu simpliciusa - 4. 'cultates
60쪽
GItates alterativas minime natataἱtales, pereipit, Se anima iudicam cemit,ut Gal.& PIatonis mente, ac Hipp.decretinasseuerauit Idem: de linguae sensibilibus agit peculiariter,quae sapores appellantur a GaIetio; de qualitates, seu iam states gustabiles, aut gustatoriae, aut gustabiles substantiae quatenus passiones sunt glistabiles substantiales, in linguam passiones inserentes, ut lingua,& sensorium gustus,primo,& per se nutritioni inseruiens ι secundario vero inseruit, ad medicamentorum simplicium facultates ex mixtione elementorum emanantes dignoscendas. Lingua vero alteratur ab eo sapore,non ut in omnes linguae partes passio percipiatur, sed vi egea parte primo at terata,in totam deinde substantiam linguae alteratio disti datur, ut ait GaI. Alteratur autem lingua,& a prima qualitate,& a secunda qualitate, e a tertia item qualitate, dii substantia et cmentaria cum detur mixtio ex variis substantijs elementorum per se gustu sensibilibus; qua cirite quatuor simul itincta in omni qualitate,de facultate simul gustabili, ceu sapore certitudincm sensatam faciunt: Addita ratione demonstrativa coi eerta, ut ait GaI. de si primε qui Ptes pe t qualitates per se sensiles,quae tales actu,quales et potentia sunt, percipiantur in lingua ivt castorei calor, de siceitas in lingua per amaritudinem percipitur, ac per amaritudinem abstersio, tenuatio,&punctio percipitur concurrente substantiale vi in iis facultati, Unde sensus gustini citeris omnibus sensibus certior est, cum sit forma gustabilis oblecti adaequata, ua anima existens, ceu cognitio vera,& certa secundarum, ac tertiarum qualitatu, necnomixtionis substantiae elemetorum simul iunctarum in corpore mixto per se sensibiliu,qupprocul omni dubio a quate talem passionem in linguam patientem per se, ubique, & semper,&ptimo primitate obiectiva formati,quaIem quoq; adequale essentiam formalem habent imprimere de actu etiam imprimunt: Verum cum qualis passio alingua percipitar, talis quoque passio iudicetur a sensu communi iudieante; nec non tale simulachriim pass: onis ab anima iudicante recipiatur. Eamq. sane ob eausam sensus gustus via certa . non modo ad artem medica certam adipiscendam est,at vero etiam eandem artis medicae certῖ vim obtinet, ut ex ijs Hipp. R isto t.8e Galani statutis iam patet. Quo quidem ita certa cognitio rei gustabilis est, sicuti res gustabilis reuera se habet in arte medica, ut ob varias substantias & aliq uando storsum cotrarias in unico mixto corpore existentes, varias quoq.de implicatas et virtutes in eodem corpore mixto exploramus esse: Ae non aliunde Medici ultra primarum qualitatum mixtione ab Hipp. vi a Philosopho,Ze ab Arist.cognitam, aliam mixtionem sensibilem gusta bilem variae substatieelementorum,& mixtionem plurium substantiarum gustabiliu in iuuenetum,quam Arist. delituisse patet. Hipp. nanq. Se Gai. ne dum primas qualitates in mixti generatione complicari voluerunt; venim di plures substantiaet iungcrati sunt. Quae variae substantiae diuersas quoq.sacu, tales in unico mixto continent Hinc Gal.totum Itinim quartum de sim.med. fac. de saporum substantia,de neu Itate egit,ut etiam fassus est alibi. Proinde simplieia medicamenta inquit variis constare substantiis: hinc etiam variis facultatibus substantialibus, diuertaq; secundis, aeterii ix quaIitatibus materiatis,& gustabilibus decorata esie. Idem. simplicia medicamenta ob dissimilares sebstantias,quas continet in sedissimilaria a Gal. nuncupantur, atq. hinc cu vatias facultates gustabiles possideant. Ae id ex Chrysippi sententia fortassis censuit GaI. uuide eIemetis agendo de substantiis elementorum egit. Vnde depromit m similaribus eorporibus caliditatem, stigiditatem, humiditatem,sc siccitatem particulares omnes ese dissetentias diuisiuas, &constitutivas. In dissimi latibus vero mixtis emporibus, ut acrimoniae, aciditatc ,aii steritates, ambitates,dulcedines,amaritates, salsitates, aquositates,vnctuosita res,omnes differentias esse. Pergit autem Ual. exempIificando, inquiens. quemadmculam insaporibus ante monuimur nullum prope eorum aliena esse qualitates expertem. ra sitae in arboribus,me in herbis siste in fructibus. Ita in medieamentis intelligere oportet misitas diuersi generis mixtas esses baantias. Cia in da x erit. Atque in hisce utique subnaartia mixtura ela reperspicitur, at in alijs etiamsi non appareat ea tam uratιone colligere oportet,ac nonymare alitiae. Nam concludit omnia mixta esse disti milia ex varias substantijs, etiam seorsum contrarii cum per sensum gustus, iudicio, & experientia id pateat e Ideoq. si plures facultates gustabiles in mi Ito suerint, plure s ct substantias simul mixtas esse necesse est. eum omnes facultates a substantia emanent vi etiam statuit alibi, cum omnia propemodum medicamenta natura mixta sint,ex variis substantiis, etsi sensi gustus simplicia appareant, ut ea,quae confractas substantias continent: In cichoreo seri ultra suam facultate sub frigidain, duas substantias, itemque duas facultates seotium contrarias conspicimus, subamar.im nempe extersiuamque hinc etiam apertivam osculorum venarum in sima hepatis adeas,qua in gibbasunt, fle validam. Aliam vero minorem austeram, adstrictoriam. Praeterea docoriandro ait. coriandrum ex contrari s faculta. ibus, indefaciatatem compositem habet. Docet alitem modum, quo contrarias facultates gustabiIes iudicare, de dignoscere possimus per contrarias substantIas, in mixto simul genitas, ait enim. Quamo&rem lingua tangentibus ipsam dissimiliaribus corporibus, ac per diversas partes, Oe. Verum video aliquem obi j cere poste eo, quia a substantia gustabili exigua quidem, sed valdis praedita viribus mixta altei i subliunt ne pla- rimae, eidemque imbecillam corpus introperuenitgastumfassit.Verum respondeo Primo Galen. ibi
a docere, ut solo sensus gustus iudicio no sit sidendum, cum requiratur etiam expetaetra circa Tomus uuartus. C a insinita
suhaie is si nil ibili tuti horum. seetpote mlais smpliei vitta unionem primantiu qualitatum
alia unio repet tui satiae HemEtotum Rhssania
liae iustabilis. simplIeia medi
t auii dissimila ita ob dissimi area sobstantias. 8e facultatea sa-
eitias gusta hi ies per primas rem qualitates simia lilia ea a