장음표시 사용
181쪽
animuin appulisset, m0x divitiarum studio ductus ad me caturam se contulit. Sed adversa usus fortuna, pauper Romam rediit, ibique, ut qu0tidianum sibi victum pararet, ad circumagendaS molas manuarias Seu trusatiles, quas vocabant, pistori operam Suam locare coactus suit. Quumque m0lam in pistrin0 versaret, h0ris subsecivis, quibus ab eo lab0re otium erat, ad intermissum comici poetae ossicium dicitur sese revocasse l . De numeris sabularum, quas Plautus exaravit, mirum quantum dissentiant critici inter se. Alii enim unam et viginti enumerant, alii quinque et viginti, pars quinque et triginta, vel quadraginta; nec desunt qui centenas et triginta 2). Quum autem in tanta opinionum discrepantia nihil omnino certi possimus affirmare, satis sit dicere, aetate nostra viginti supereSSe subulas, quae Omnium consensu a Plauti ingenio prosectae fuisse creduntur. In Singulis enim eadem ratio apparet. Harum vero tituli sunt: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bu ehides, , Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Miles gloriosus, Mostellaria, Persa, Poenulus, Pseudolus, Rudens, Stichus, Trinumus, Trucu
lentus 3 . Festivissimi ingenii vir fuit Plautus, et totius latinae
comoediae parens iure a doctissimis semper habitus est. Quamquam ver0 pleraque comoediarum argumenta graeco
sonte derivavit; ita tamen Philem0nem, Diphilum, Apol-
IJ A. GELL. , III ,3. - De vita, obitu et scriptis M. Attii Plauti dissertationem edidit I. PHIL. PAREUs in. Sua Plautina fatiularum editione. Francos. 1641, in-8'. - Vide etiam GASP. SAGITTAR. , De Vitis Plauti, Terentii etc. Allen b. 16 1, in-8'. - BOQUEFORT. Dissertation sur Plaute et ses Ou Prages, dansle Magasin Encyclopddique de Millini 1815, tom. V. 2ὶ Α. GELL., log. cit. 3ὶ Praeter viginti hasc0 fabulas nonnulla exstant deperditarum tragmenta apud Georgium Fabricium. Taubmannum. Phil. Pareum: et memoria nostra FRID. 0SANN. scripsit Ana- Iecta critica, posis is Romanorum sceni eae reliquias illustrantia, ubi leguntur Plauti fragmenta ab Ang. Maio in cod. Ambros. reperta. Berotini 1816. in 8'.
182쪽
36 HISTORIAE CRITICAElodorum, Epicharmum aliosque est imitatus, ut ab eorum vestigiis Pro opportunitate recederet. Quod sane Umbro p0otae haud difficile fuit, qui singulari excogitandi vi atque acumine esset donatus. In subularum oeconomia, praesertim vero in nodi Soluti0ne interdum claudicat noster; at spectatores dial0gi lep0re, et subitariis quibusdam casibus amicit, quos coniectura nondum prospexerant. Praeterea hominum ingenia et mores graphice
depingit, omniaque venustissimis iocis adspergit 1 . Ad illius dictionem quod attinet, adeo pura et elegans
visa est, ut Marcus Varro scribere non dubitaverit, Musas Plautino sermone l0cuturas fuisse, si latine loqui voluissent 2 . Quamvis autem eae locuti0nes apud Sarsinatem nostrum identidem occurrant, quas αρχαiσμοὼς
Graeci appellant 3); nativus tamen ille sermonis candor in eius sabulis elucet, quem alibi nequicquam quaeras. Nec facit quod Horatius plautin0s numeros et sales
improbaverit. Horatiana haec reprehensio aetati magis consentanea dicenda est quam vera. Quum enim tunc temporis, per otia pacis, graeca elegantia animadverti coepta suisset, mirum quantum immutati civitatis m0res in linguam influxerint. Quum autem quidpiam summe expolitum in p0utis requireretur, qu0d recentioris aetatis cultum referret, Plautinae comoediae in calumniam inciderunt.
Publius Terentius. Quemadmodum vi comica et sermonis sestivitate o
cellit Plautus; sic arte potissimum laudatur b) Publius
183쪽
Terentius, qui Carthagine ortus ann0 urbis sermo qui gentesimo , Secundo et Sexagesimo, variis bulli casibus Romam fuit delatus. Ibi servitutem seruiit Terentio Lucano senatori, qui, cognit0 illius ingenio, artibus lib6ralibus erudiendum curavit, et mox manumisit ). Vita usus est admodum brevi. Namque Vix quinque et triginta annos natus, quum in Arcadiam Se contulisset, Graecorum m0res inspecturus, nunquam p0Stea est visus.
De ipsius morte alii alia per coniecturam Scripserunt 2). Caeterum quamdiu R0mae vixit, familiarissime utebatur Scipione Africano et Caio Laelio. Unde factum est, ut n0nnulli existimarent, ipsum in c0moediis condendis ab hisce doctissimis viris adiutum fuisse 3 . Hanc vero suspicionem lavit exquisita Terentiani serm0nis elegantia,
quam h0minem, nati0ne alaum, vix conSequi posse putabant R0mani. Terentii comoediae sex adhuc supersunt: Andria videlicet, Eunuchus, Heautontimorumenos, Adelphi, Hecyra, Phormio. Harum quidem argumenta ex Menandro et Apollod0ro noster expressit; nodum tamen atque οἰκονομIαvquam vocant, Sic immutavit, ut e penu suo depromptae
In describendis h0minum studiis plane singularis dicendus est Terentius. In eius sabulis maxima urbanitas praesertim spectatur, mira 0rationis venustas et mundi
ties 5 , dialogus attificio quodam et varie tale disti
IJ De Terentii patria et conditione docte disseruerunt S. Besetius fio m. cxLV dei Giorn. Ircad.) et C. Cavedonius stor destιi opusc. relist. letter. stampati in Hodenass. 2ὶ SVET. in Vita P. Terentii. - Cl. 0UlNT. , Decl. , Ix. 20. 3ὶ TULL., Ε p. ad Atti c., VII, 3. - 0LINTII. . De instit. Orat X, I, 99. - Ct. Prologum Terentianae comoediae, quae inscr bitur Adelphi. 4J V. I. Κ6NIGHors. De ratione quam Terentius in tabulis graecis latine convertendis secutus est. Comment. Colon. 1843.
bin V. apud SVET. Vita P. Terentii, V.ὶ carmina de Terentio.
184쪽
38 iii STORIAE CIUTICAE elus, acerrimum iudicium, plenissima communis naturae
cognitio. Siqua vero in Terentianis comoediis culpanturi ea temporibus p0tius quam p0elae vitio tribuenda, qui veterum mores et instituta diligentor estinxit l .
Livius ille Andronicus. quem primum diximus Romae fabulas docuisse, 0d7sseam quoque latinam condidit 23. quam ex Homero videtur interpretatus. Huius reliquias ex veteribus grammaticis collegit, et cum locis Homericis, unde prosectae sunt, diligenter contulit Hermannus. vir doctissimus 33. In his autem, non secus atque in sabularum fragmentis, horridus ille occurrit et illepidus sermo iam ab Horatio notatus ι); quo factum est, ut
Cicero 5) Livianam 0disseam cum rudi aliquo Daedali
At omnium primi res r0manas epicis inersibus cecinerunt Geus Naevius et 0. Ennius. Ille enim carmen
historicum 6 luculente quidem, ex Tullii sententia 73,
185쪽
KQ minus polite exaravit de primo punico bello, in quo
stipendia secerat. Hic vero praeter poema de bello punico secundo, quod digessit versibus trochaicis, cuique Scipiona nomen secit, annalium libros xvIII panxit ca mine heroico 13, in quibus Romanorum historiam ab antiquissimis temporibus ad aetatem suam ita est secutus 2), ut ingenio quidem n0bilis, sed arte carens Poeta merito dictus sit.
T. Lucresius Carus. Per haec sermo tempora ad poesin didacticam, quam Ennius primum apud Romanos exc0gitaverat, animum adiunxit T. Lucretius carus, natus ex familia equestri romana, anno urbis conditae LIx. Huic, florenti adhue aetate, memoriae proditum est, amatorium poculum ab uxore aut Lucilla amica suisse propinatum, quo in su- rorem actus Semetipsum interfecit, quum annum aetatis ageret quartum et quadragesimum. Epicureae doctrinae Sectator Lueretius, hanc poemate Suo complexus est De rerum natura, quod sex libris continetur. carmine heroico exaratis. In quorum primo et secundo docet quae et qualia Sint rerum primordia, quit 1ὶ De Eonii operibus vide eu INTIL., De inst. Orat. . X, I, 88. 2ὶ De huiuseo operis argumento Vide PROPERT. , Eleg. II ,2, 5 et seqq. - CI. TULL. , Tuscul. disput. 1, 15. - Εnnii fragmenta. quae passim leguntur apud Varronem, Tullium, A. Gellium aliosque. vide apud Hieron. Columnam. Neapoli 1590. ln M. - Eadem curante P. Merula. Lugduni Batav. 1595. in-4'. - ΗΟ b, de Ennianorum annalium fragmentis a Ρ. Merula auctis. Bonn. 1839, in-8'. - 4mstelodami, adnotante HeSSel, IDI, in-4'. - Opera et studio E. Spangenberg. Lipsiae 1825. ing. - ΕGGER, q9. eit.. pag. XX, 13 et seqq. - In fragmenta Liv. Andronici, 0. Ennii, Cn. Naevii, Il. Pacuvii. L. Attii Vide castigationes Et notas G. Ioann. Vossit. Amstelodami 1699, in-lol.
186쪽
bus figuris distincla, quo m0lu serantur, et qu0nam
modo caetera procreent. In tertio animae naturam su-sius explicui; in quarto agit de imaginibus, quibus h
mines tum vigilantes, lum dormientes amici conSuev runt. In quinto lotus est ut confirmet, Solem, terram, mare, hanc denique mundi compagem, neque ab aeternosuisse, neque aeternum duraturam; in sexto demum diligentissime veterum opiniones perSeculus de me istoris,
deorum providentium totis viribus oppugnat; tum vero quaedam dispulut de m0rbis et peste; et p0ema suum claudit oleganti pestilitatis illius deScriptione, quae, e ardescente bello pelop0nnesiaco, Allienas vas lavit. Lucretianum carmen elegans eSt 13, non multis ingenii luminibus distinctum. Sed multa quidem arte e politum 23. Quamquam vero obs0lelis verbis abundat, non parum tamen ipsius lectio consert ad linguae latinas ubertatem ac proprietatem 3). Huic iudicio su D Dagatur acutissimus ille harum elegantiarum arbiter Carolus Boucheronus, quum ait: Lucretium, interioris doctrinae p0etam, cum esse, ut qui Semel adamarunt, nunquam sere e manibus dimittant, ob reconditos sensus ei antiqui talis effigiem, quam in asperiore adhuc lingua. necdum emolli lis numeris, retinuit ). Ne cui vero mirum sit, Lucretianum Opus pauci0ribus, quam reliqua Romanorum carmina, alti0ris poeseos luminibus nitere. Hoc enim non tam scriptoris ingenio, quam ipsi rei naturae est tribuendum, quam noster tractandam suscepit. Siquidem vel ingeniosissimo viro vix licebit locos, ex intima quaesti0num naturalium subtilitate petitos , poeticis amoenitalibus exorituro. Ad haec quum doctrina
187쪽
epicurea, quam Lucretius pr0sitetur, de0rum providentiam atque animorum immortalitatem respuat, ac propterea nunquam adsurgat ad ea, fluae Sub Sensus non cadunt, sublimes illos spiritus exstinguit, qui orationem attollunt. Ex quo iam patet, quant0 platonica doctrina, et christiana sapientia ad p0esin excolendam magis conserant, quam illa philos0ph0rum placita, quae potiusquam m0rtalium mentem ad c0elum erigant, humi desi-
Cuius Lucilius. Rudioris aetatis notam n0n minus quam Scenici atque epici poetae praeseserunt caii Lucilii satyrae, quem aiunt Suessae ortum fuisse in oppido Campaniae, ineunte saeculo septimo 1). Hic primus insignem laudem est adeptus in eo satirae genere 2), quam Ennius et Pacuvius invexerant, quaeque postea summam expolitionem accepit ab Horatio, Persio et Iuvenale. Sed quum triginta satyrarum libri, quos versu hexametro condidit Lucilius, praeter perpaucas reliquias 3 , nunc plane desiderentur, veterum iudicio nobis est acquiescendum.
IJ De Luciniana aetate mirum quantum dissentiant critiei inter se. Vide in hanc rem ΗοRAT. , Satyr. II, 1. 32 - VELL. PATERc.. II, 9. - Ct. BAILE, Dict. hist. . art. Lucilius. - VA GEs, Specimen quaestionum Lucilianarum in Reinisches m asum : 1835, p. 42 et seq. 2ὶ QUINTIL. . De inst. Orat. . X. I, 93, 94. - Inter Ennianamat Lucilianam satyram hoc interest, quod illa, uti ait Diom cles III. pag 482ὶ, variis posimatis constaret, haec autem Fersu hexametro esset conscripta iV. cap. IIIJ. Θ) V. DOUSA, Fragm. Vett. positar. latin. Lugduni Batav. I 5M.m-4'. - Cura Antonii Vulpii: 1 35, in-8'. - apud Havver- Lampium in editione Censorini; 1 43, in-8'. - cum Persio et Iuvenale: Biponi. 1 85. in-8'. - In Persit editione: Parisiis 181x. - u Exs in edilectaneis Iitterariis; Lugd. Batav. 1815.
188쪽
Quamquam vero in contrarias sententias abeunt 1 ; inde tamen hoc videtur colligi posse, in Lucilio ii e-
nium atque urban sales suisse laudandos, qui tam ii mines peruringeret; duriusculos autem atque impolitos Versus, et caetera vitia, quae in eo notabantur, ex d e trinae deseciu et quadam negligentia manasse, qua ille in scribendo uleretur. Cuius rei caussam assert Tullius 23, quum ait, non tam doctos tunc fuisse Romanos, ad quorum iudicium Lucilius elaboraret.
st. Fabius Pictor. - L. Cincius Alimentus. M. Porcius Cato, aliique rerum gestarum narratores.
A scriptoribus, qui primum apud Romanos poesin uactarunt, iam venimus ad illos. qui soluta oratione usi, suo quodam iure nomen historicorum 3 sibi vindicare videntur. Horum princeps memoratur θ. Fabius Pictor, em T. Livius scriptorum antiquissimum vocat s ic circa tempora helli punici secundi libros quinque annalium 5 dicitur exarasse, et rerum naturalium libros xvi, qui temporis iniuria exciderunt. Eadem ser- me tempestate Hannibalis historiam aliaque complura,
3) Iam Naevius atque Ennius, de quibus supra memoravimus, annales condiderant numeris adstricta oratione. 4ὶ Lib. I; 44. - Passim a Livio memoratur. Vide lib. I; 55: II, 40; VIII, 30; X, M. XX, T. Cl. E. BAUΗGART.. De 0. Fabio Pictore, antiquiss. rom. hist. P. I. Fratisim. 1842. ln-8'. 5ὶ Horum reliquiae exstant in libro Ant, Biceoboni de historia, cum fragmentis historicorum veter. latin. Basileae 15 9, in '. - Item io traginentis historicorussi ab Aus. Popina col- leetis atque illustr. Λmstelod. 1620, in '.
189쪽
quiae nunc desiderantur ), scripsit L. Cineius Allinem tus, qui a T. Livio laudatur tamquam diligens auctor 2
Sed omnibus huiusce aetatis historicis longe excelluit M. Porcius Cato Censorius, a quo primum aliquod artis criti 'e lumen romanae historiae suit admotum. Cele- lberrimus hic vir, ortus municipio tusculo , anno urbis lconditae Dra , obiit octogenario maior ineunte bello punico tertio, quod ipse persuaserat. In omnibus rebus lsingulari fuit prudentia et industria. Nam et agricola solem, et reipublicae peritus, et iurisconsultus, et magnus imperator. et probabilis orator, et cupidissimus litterarum fuit. Quarum studium etsi senior arripuerat; tamen tantum in eis progressum secit, ut non facile reperire possis neque de graecis, neque de italicis rebus quod ei fuerit incognitum. Ab adulescentia consecit orationes. Senex scribere historias instituit, quarum suere libri septem. Primus continebat res gestas populi romani: Secundus ei tertius unde quaeque civitas orta sit italica; ob quam rem omnes libros frigines videtur appellasse; in quarto autem bellum punicum primum; in quinto Sem dum. Reliqua bella pari modo perinculus est usque ad
praeturam Ser. Galbae, qui diripuit Lusitanos i 3). Seripsit praeterea librum de re militari D, narrationem de expeditione hispanica, apophthegmata, seu dicta memo
I Praeter Hannibalis historiam graeco sermone exaratam, uti narrat Dionysius Halicam. lib. I. scripsit latine historiam de Gorgia Leontino. librum de distis, de comitiis, de conS 1um potestate, de omelo iurisconsulti, mystagogicon libros duos, librum unum de verbis priscis. denique libros sex de re militari.
2ὶ Lib. vIs. 3. - Ct. lib. XXI, 38. 3ὶ ConN. NEpos in vita Catonis, IIl. - LA EMANI, De lantib., Llv. I, O 23. p. 42; II, r 9, p. 1 . - ΗEEREN, De sontib. Plutarchi, P. 126.i4ὶ V. PLIN. in praelat. bl St. nat. 5ὶ TuLL., De Ossic., I, 29. 6ὶ Huiusce carminis, quod rhytmo potius quam metro comtabat, fragmentum exstat apud A. GELL. N. A., TI, 2ΑVaritia' - omnia vitia - habere putabant r
190쪽
Haec autem omnia, praeter nonnulla fragmenta i), nunc desiderantur. Quare ubi velimus de iisdem iudicium proferre, ad veteres tantumm0do est adeundum qui ρa legere. Ex his Tullium potissimum audiamus.
cuius haec sunt verba: Catonem quis nostrorum oratorum, qui quidem nunc Sunt, legit Z aut quis novit omnino ... Quis illo gravi 0r in laudando' acerbior in vituperando' in docendo edisserendoque subliliot' Rese tae sunt orationes amplius centum quinquaginta quas quidem adhuc invenerim et legerim) et verbis et rebus illustribus. Licet ex his eligant ea, quae notatione et
jaude digna sint. omnes ora loriae virtutes in eis reperientur. Iam vero frictines eius quem n0rem, aut quod lumen eloquentiae n0n habent 2. . . Ornari orationem Graeci putant, Si verborum immutationibus utantur, quas appellant τροπους. et Sententiarum orationisque formis, quas Vocant σχήματα. Non Verisimile est, quam sit in utroque genero creber et distinctus Cato 2)... Intelliges, nihil illius lineamentis, nisi eorum pigmen-t0rum, quae inventa nondum erant, st0rem et c0lorem
Sumptuosus, cupidus - elegans, Vitiosus, Irritus qui habebatur - is laudabatur. I in Catoniana. sive M. Catonis quae superSunt fragmenta. nunc primum seorsum auctius edidit H. A LION. Gottingae 1826, in AE'. - Fragmenta Oratorum romanoruin ab Appio inde Caeco et M. Porcio Catone usque ad 0. Aurelium Symmachum collegit atque illustravit H. MEYER. Turiel 1832. in-8'. - Parisiis 183I. - Turici 1842. - Cl. WILMA. M. P. Catonis Cens. vita et tragm. Dorimund. 1839-43, in-4'. 2ὶ In Brut., xv II. 33 Ibid. Lxxxvi I. - Catonem passim laudat TULLIus, Praesertim vero in libro De senectute, De Orat. , III, 33. - Ct. PLUTARCH. in Vita Caton. , LiV. xxx IT. 40; PLIN. H. N. , VII 2I; VALER. MAx. aliosque. Inter recentiores autem iuvabit adire G. C. BRILLENBURG.. Dissert. litter. in M. Poro. Catonis quae supersunt scripta et tragmenta. Utreelit 1816. in-8'. - ELLENDT. Hist. eloquentiae roman. , ἶ xHI. KOenisberg 1825, inm'. - G. E. WEBER, Commentatio de M. Porc. Catonis Censorii vita et moribus. Brome 1831. - A. KRALSA, Vitae et trag. Vett. hist rieor. roman. Berotini 1833. in-8'. p. 89-125.