장음표시 사용
191쪽
Extremis Catonis temporibus editi fuerunt Romae annales L. Scribonii Libonis, Auli Postumii Albini, qui consul fuit paullo ante bellum punicum tertium. atque haud ita multo post L. Calpurnii et C. Calpurnix Pi
Hos subsecuti sunt L. Cassius Hemina, qui libros Uatuor annalium conseripsit; tum C. Fabius Maximus Nervilianus , Caius Fannius, C. Sempronius Tuditanus et L. Coelius Antipater, qu0rum opera historica passim a veteribus memorantur.
Ad eandem serine aetatem pertinent Sempronius Asellio Clodius Lieinius, Cn. et Seat. Gellii. Iunius Graechanus, P. Rutilius Rufus, st. Lutatius Catulus, L. Cornelius Sylla, L. 0ttacilius Pilutus, Manilius Senator. L. Cornelius Sisenna, J. Claudius stuadrigarius l), Acilianus. 9. Valerius Insias. 6. Licinius Macer, Pompilius Andronicus, aliique nonnulli, quorum libri interciderunt. Verum si Antipatrum excipias, quem constat maiorem vocis sonum historiae addidisse, et L. Sisennam, qui dicitur a Tullio σὶ superiores omnes historicos facile Superasse, caeteri quos hactenus enumeravimus, sine ullis ornamentis monumenta solum temp0rum , hominum . locorum gestarumque rerum reliquerunt; et dum intelligeretur quid dicerent. unam dicendi laudem putabant esse brevitatem 3). Quamquam vero alius alio plus
habet virium ; attamen n0n ex0rnatores rerum, sed tantummodo narratores dicendi sunt i).
1ὶ 0. Claudii Quadrigarii reliquiae exstant apud A. Gelium. lib. II. I; III, 8; IX, I ; XV. 1.σὶ De legib. . I, 2. 3ὶ 0uanta sides historiae romanae vetustioris huiusce aetatis
192쪽
DE ELOQUENTIA.duum R0mae, post exactus reges, omnia quae ad rempublicam pertinebant populi arbitrio regerentur, matura eloquentia excoli debuit, cuius est populi voluntates impellere quo velit, unde autem velit deducere. Hinc lactum est, ut, quamdiu p0pulare imperium Romae stetit, nemo serme fuerit aculi0ris ingenii vir, quin summo studio ad eloquentiam niteretur. Sed, uti pleraque mortalium habentur, exiguis etiam initiis prosecta romanael0quentia est; ut primo satis videretur, siquis naturali quadam dicendi vi esset instructus, nulla doctrinae ha
Rqmanae eloquentiae historiam nobis exhibet Tullius in libro, qui inscribitur Brutus σ), ubi enumeratis breviter graecis oratoribus. ad romanos accedit 3). illum eum vero Cornelium Cethegum primum mem0rat, de quo sit memoriae proditum fuisse eloquentem 4); tum M.
Catonem Censorium, cuius orati0ues cum LIsiaois comparat 53. P0st hunc complures regenset, qui cum e0
grandiores natu vixerunt 63 ; in quibus Seipionem Africanum eiusque silium. Deinde minores aetate C. Sulpi-eium Gallum, L. Cottam, L. Paulum Macedonicum, praesertim vero C. Laelium, P. Africanum iuniorem et Serst.
Sulpicium Galbam 7). quos doctos atque eloquentes in
193쪽
primis appellat. Huius tamen orationes queritur suisse exiliores, et redolentes magis antiquitatem , quam aut
At superioribus eloquentia praestiterunt M. Aemilius Lepidus, cognomento Porcina, C. Carbo, Tiberius et Cuius Graeehi. Et in Lepido quidem Graecorum lenitatem et verborum comprehensionem et artificem strium laudat Tullius 2 ; Carbonem et Tib. Gracchum in summis oratoribus habitos fuisse testatur, eorumque orationes memorat n0ndum satis splendidas verbis , sed acutas prudentiaeque plenissimas . 3) ; Caium denique oratorem dicere non dubitavit grandem verbis, sapientem Seotentii S, genere i0to gravem, et iuventuti praesertim legendum, propterea qu0d non Solum acuere, sed etiam alere in
Hos autem ali0sque passim memoratos in Bruto 5 aetate consecuti sunt M. Antonius 6) et L. Lieinius Crassus I), quorum uterque propter egregiam dicendi facultatem una cum Sulpicio, Scaevola, Catulo et Cotta loquens inducitur a Τullio in libris De frutore. Eiusdem serme aetatis suit C. Tillius eques romanuS, qui, teste Cicerone 8), eo perveniSse videtur, quo p tuit sere latinus orator sine graecis litteris et sine multo
usu pervenire. Huius orationes tantum argutiarum, tantum exemplorum, tantum urbanitalis habent, ut pene attico strio scriptae esse Videantur. Denique ut nonnullos omittamus, qu0rum mentionem
iniicit Tullius 9 , duobus illis summis Crasso et An-
2ὶ Ibid. , xxv : Tuscul. disput. , I, 3. 3ὶ Ibid. , XxVII; Tuscul. disput. . log. cititu Brut.. XXXII s. O cap. XV, XVI, XVIII, XXXIII. 6ὶ De Antonio Vide in Brut., xxxVII, et xxXVIII; De orat. . . II, I; III, 3. Crassi laudes Vide in Brut., xxxvIII et XLIV. - Cl. De Osso. . I, 30, 3T; II, 18; De Orat. , I, 56.
194쪽
48 HISTORIAE cuiricAE qtonio proximi accesserunt L. Phil nus, satis creber in reperiendis, solutus in explicandis sententiis ); et Iulius Caesar Strabo, quo nemo unquam fuerat urbanitate. lepore et suavitate conditior 2 . Oratorum scriptiones, de quibus hactenus dictum est, 'nunc plane desiderantur, praeter perpauca fragmenta, quae Meverus diligentissime nuper collegit atque illustravit 3). Caeterum etsi huiusmodi oratores tamquam summi et singulares viri in Bruto laudantur; ita tamen d de horum laudibus Ciceroni est assentiendum , ut non liam persectam iis eloquentiam tribuamus, sed illstrum iorationes, ut illis temporibus, valde probandas pule- t
Ante Lucretium, de quo supra memoravi, philos0phia nullum habuerat lumen litterarum latinarum 5). Dahae vero nunc pauca dicturo apte mihi cadere videntur,
quae habet Tullius in Tusculanis Disputationibus J : Sapientiae studium, ait ille. vetus id quidem in nostris 73; sed lamen ante Laelii aetatem et Scipionis.
Π0n reperi0 quos appellare possim nominatim. Quibus adolescentibus stoicum Diogenem, Crit0laum peripateti-
lin Ibid. , XLVII. 2) Ibid. , XLVIII. 3) Fragmenta oratorum romanorum re Appio inde Caeco et M. Porcio Catone usque ad Aurelium Symmachum coli. et iit. Η. METER. Turici 1832, in '. 4ὶ Vide in hane rem Tullium ipsum in Brut., LX V, LXXX I. 5ὶ V. LucRET.. IV, 1 5. 6) v. Ibid. . IV, 3. I) Spectant Tulliana haec verba ad Pythagoram, qui fuit in . Italia iis temporibus. quibus L. Brutus patriam liberavit. Illius autem doctrinam in romanam civitatem permanavisse, quum coniectura probabile est, tum quibusdam etiam vostigiis in
195쪽
cum et academicum Carneadem ) video ad senatum ab Atheniensibus missos esse legat0s: qui quum reipublicae nullam unquam partem attigiSSent... nunquam
prosecto schulis essent excitati, neque ad illud munus electi, nisi in quibusdam Brincipibus, temporibus illis, suissent studia doctrinae. Qui quum caetera liti is mandarent. alii ius civile, alii orationes Suas, assii monumenta maiorum ; hanc amplissimam omnium artium , bene vivendi disciplinam vita magis quam litteris pe secuti sunt. Itaque illius vere elegantisque phil0sophiae, quae ducta a Socrate in seripatesicis adhuc permansit. nulla sero sunt aut pauca admodum latina m0numenta, sive propter magnitudinem rerum occupationemque hominum, sive etiam qu0d imperitis ea probari posse n0n arbitrabaotur. Ab hac igitur legatione, quae Romam venit anno urbis conditae DxcvIII, romanae philosophiae initia et incrementa sunt repetenda. Tunc enimvero quum alii alium ex hisce phil0sophis Sequerentur 2), Stoicam praeSer-lim rationem adamarunt Scipio Africanus minor, Caius Laelius et L. Furius Philus, qui ea tempestate R0manorum principes serebantur. Quum autem, mortuo Diogene, Panaetium Rh0dium. Stoicum celeberrimum, audirent. huius disciplinae socios nacti sunt C. Famnium, 0. Mucium Scaevolam. 9. Aelium Tuberonem. M. Vige lium, P. Rutilium Rufum, S tum Pompeium. I. Virginium, 0. Luellium Bulbum, p0Stremo complures iurisc0nsultos, qui rigida stoicorum placita romani iuris severitati
apprime c0nvenire existimabant 3). Reliquis philosophorum familiis atque epicureae in
primis nomen etiam dare coeperunt R0mani. Iuvat la-
1ὶ V. A. F. VERBuRG. De Carneade Romam legato. Ultraieci. 182I, in-8 2j ROB HEPKE. De philosophis qui Romae docuerunt ad M. Aurelii Antonini aetatem. Berotini 1842. in-8'. 3J Vide in hanc rem LYNDENi GH in disputatione De Panaetio. P. I, 2 I. - CI. IAN. MESCHERT VAN VOLLENHOVEN. De exigua vi quam philosophia graeca habuit in ei larmanda iurisprudentia rom. Amstelod. 1834, in-8
196쪽
50 utSToluAE CRITICAE men in universum animadvertere, perpaucos omnino
tunc fuisse. qui se philosophos profiterentur; caeteros autem ita se ad philosophiam contulisse, ut ad percipiendam colendamque virtutem illius studio adiuvarentur, atque inter graviores reipublicae curas honestam inde animi remissionem peterent 1 .
M. Porcius Cato. Pauca iam de M. Porcii Catonis operibus deperditis. Restat ut breviter dicamus de eius ityro De re rustica, qui solus adhuc exstat. Hanc opellam aiunt critici talem ad nos non pervenisse, qualem auctor ipse adsilium perscripserat, sed laede a grammaticis detrunca- tam atque interpolatam fuisse, qui varios pannos ex aliis Catonis libris adsuerent. Sed quaecumque ea demum sit. magni tamem facienda, tamquam monumentum hist0ricum. Si quidem antiquior sermo et quaedam horriuiora Verba, quae ibi occurrunt, non modo ipsum Catonis animum depingunt, sed et romanarum litterarum illius aetatis specimen nobis exhibent verissimum.
In summo pretio, vel ah antiquissimis temp0ribus, suisse apud Romanos iurisprudentiam , et clarissimos viros huiusce studio praefuisse constat, quam el0quentiae
IJ V. ΤΠLL , Orat. pro Archia posita, VII. - Η. F. BENNER De impedimentis. quae apud veteres Romanos philosophiao negaverunt successum. Hai. Saxon. 1825, inin'.
197쪽
LIB. I. - CAP. XII. 5ltamquam ancillulam et pedissequam adiunger . Sed quum germana iuris et legum Scientia ex media phil sophia, ut ait Tullius. sit penitus haurienda, nil mirum, si hac tempestate romani iuris interpretes ad illam praestantiam nequiverunt assurgere, uua p0Stmodum inclaruere qui omne ius civile, antea dissusum et dissipatum, in certa quaedam genera digerentes, ad artem facile redegerunt 1 . 0mnium vero, qui hac aetate iurisprudentiam exo luere, primus enumeratur Marcus ille Cato, cuius commentari0s memorat Tullius in libris De oratore 2). Hune consecuti sunt P. Mucius Scaevola, M. Iunius Brutus, M. Manilius 3); tum Crassus, quem el0quentium iurisperitissimum, et θ. Mucius Scaevola, quem iurisperitorum eloquentissimum Cicero appellat in Bruto 4 . Qui quidem Scae*0la, quum peracutus esset ad exc0gitandum quid in iure aut in aequo verum aut esset aut non eSSet, primus dicitur ius civile constitui SSe.
Antequam priori huius historiae parti finem imponamus, nonnulla de grumina sica supersunt dicenda, hoc est de arte emendate loquendi. quae diutius apud Romanos ne in usu quidem . nedum in honore ullo fuit. Qua in re Suetonium praesertim sequemur, cuius exstat De illustribus grammaticis liber singularis.
198쪽
Ex iis, quae libro superiore a nobis disputata sunt
de historicis romanis, iam putet quam vere Atticus diceret apud Tullium 2 historiam adhuc abesse litteris latinis. Namque ad Augusteam aetatem perlinent qui primum ad germanam historiam scribendam animum appulerunt; atque h0rum nobilissimi seruntur Iulius Caesar. Sallustius, Cornelius Nepos et T. Livius. C. Iulius Caesar clarissima ortus est familia 3 , anno urbis conditae DcLiv ). Admodum iuvenis stamen Dialis
destinatus, Corneliam, Cinnae consulis filiam , uxorem duxit. Mox, Silla rerum summam obtinente, conquisitus ad necem. mulata veste, nocturno tempore Roma elap-Sus est. Quum autem , c0mp0sila seditione civili, in urbem rediisset, ad eloquentiae sumam sibi comparandam , Cornelium Dolia bellam. virum conSularem, repetundarum postulavit 5 ; eoque absoluto, Rhodum secedere statuit, et ad declinandam invidiam . et ut per otium Apollonio Moloni, clarissimo tunc dicendi magistro, operam daret. R0mam reversus tribunatum militum et quaesturam per suffragia p0puli adeptus est. Quaestori ulterior Hispania obvenit; quumque mandalo praetoris Gades venisset, animadversa, apud Herculis templum, Alexandri
3 De gente Ililia V. GLAΝc0R., Onomast.. pag. 414 et Seq. 4 Iulii Caesaris vllam narraturuq ad Suetonium prae eaeteris respexi. eius etiam vρrbis usus, quantum brevi pati batur. eui potissimum studebam. 5ὶ V. Dialog. de caussis corr. eloq. XXXI .
199쪽
Magni imagine, ingemuit; et quasi ignaviam Suam pertaesus, quod nihil a se memorabile actum esset illa aetate 13, qua Alexander orbem terrarum iam subegi set, missionem continuo estiugilavit ad captandas quamprimum maiorum rerum occasiones in urbe.
Ibi aedilis creatus, praeter eomitium et larum et basilicas, Capitolium etiam ornavit porticibus ad tempus extructis. venationes autem et ludos et gladiatorium munus una cum collega et separatim edidit. Conciliato sic populi favore, tentavit, ut sibi Aegyptus provincia daretur. Sed quum hanc, adversante optimulium factione, non obtinuisset, pontificatum maximum petiit, et non sine profusissima largilione est consecutus. Praetor renuntiatus, detecta coniurali 0ne Catilinae, senatuque universo in s0cios facinoris ultimam statuente 'poenam, Solus municipalim dividendos custodiendosque, publica lis bonis, censuit. Post praeturam cum M. Bibulo ad consulatum evectus. quamdiu hunc magis tralum gessit, unus omnia in republica ad arbitrium administravit. Sub idem tempus Calpurniam, L. Pis0nis filiam, duxit uxorem, et Iuliam filiam Cn. Pompeio collocavit; quorum ea tempestate maxime valebat auctoritas. His potissimum adnitentibus, Caesar ex omni provinciarum copia Gallias elegit, quibus novem annos cum exercitu
Iraefuit. Complura ibi gessit, ut ait Velleius Patercu-us 2 vix mullis volumi hibus explicanda.
Consul iterum. altiora iam in editans et spei plenus, nullum largitionis aut officiorum genus in cives aut in milites publico privatimque omisit. Nec minore studio reges atque provincias per terrarum orbem alliciebat. Hisce artibus Caesar, dum iu Galliis esset, quum mnium favorem captasset, sibi aditum ad dominationem aperuit, quam vel aetate prima iam concupiverat. Postea vero. devicto Pompeio multisque bellis consectis, quinquies triumphavit. Hinc dictat0r perpetuus, quum
I Annum tune agebat tertium et trigesimum.
200쪽
de ornanda instruendaque urbe, item de ordinando amplieti niloque imperio complura in dies agitaret; quadriennio postquam Pompeium bello pliarsalico devicerat et rempublicam oppresserat, in curia a c0niuratis confossus periit idibus maritis, anno urbis conditae septingentesimo decimo. Etsi tot tantisque negotiis distentus, animum ad litteras excolendas ita adiunxit, ut Suetonius 13 testaretur, Caesarem eloquentia et re militari aut aequavisse praestantissim0rum gloriam, aut excessisse. In re grammatica etiam versatus, scripsit De analogia libros duos 23, praeterea Anticulones 3) t0tidem, carmina et libros quosdam auspiciorum et epistolarum 4 . Quae tamen Caesaris opera nunc desiderantur, si fragmenta quaedam excipias, quae diligentissime grammatici collegerunt. Verum hodieque supersunt Caesaris De bello gallieo Commentariorum libri septem, quorum singuli Singul0rum annorum rses complectuntur; ilem De bello eluili libri tres. Qui autem accedunt libri De bello aleaeandrino. africo et hispaniensi, omnium c0nsensu, Aulo Hirtio tribuuntur,
Caesaris familiari, qui octavum eliam librum gallici belli imperfectum supplevit; etiamsi Suet0nius b) seripserit, suisse dubitatum, Hirtiusne an Oppius illorum auctor' fuerit. Quot virtutibus niteant Caesaris commentarii aperiis
IJ Loe. eit., LV. es. QUINT. , X, I, II 4. 2: QUINTI L. 1, 7, 34. Cl. TULL. in Brut., LxXII. SVET.. Iul. , LVI. 3ὶ Duaκ orationes sunt. quibus veluti ad iudicos Catonem Uticensem accusavit adversus Tullii librum. quo eundem la
Disp. de indagando belli hisp. scriptore. Vratistav. IMI, in-4'Iuvat hic animadvertere. nonnullos librarios manifesto errore praescripsisse nomen Auli Hirtii Pansae. Namque Stun tius et Pansa duo diversi viri fuerunt, qui consulatu Hiri iuncti anno urbis conditae Dccx I.