장음표시 사용
201쪽
sime leslatur Tullius in Brulo 1): Eliam commentarios
quosdam, ait ille, ScripSit Caesar rerum Suarum, valde quidem probandos. Nudi sunt, recti et venusti, omni ornatu orationis, tamquam veste, . detracto. Sed dum voluit alios habere parata, unde sumerent, qui Vellent
scribere historiam , ineptis gratum lariasse secit, qui volent illa calamistris inurere; sanos quidem homines ascribendo deterruit. Nihil enim est in historia pura et
illustri brevitate duleius. De iisdem Hirtius 2) ita praedicat: Adeo .probantur omnium iudicio, ut praerepta non praebita lacullas scriptoribus videatur. Cuius lamen rei maior n0Sira, quam reliquorum est admiratio. Caeleri enim quam bene atque emendate, n0S etiam, quam sa-cile atque celeriter e0s perscripserit, scimus. Quibus verbis voluit uiri ius significare, politissimos huiusmodi commentarios a Caesare innumeris curis distra clo, atque inter bellorum tumultus. subitaria scriptione in . militaribus tentoriis suisse exarat0S. Quemadm0dum vero iure meritoque ob sententiarum gravitatem et castissimum sermonem laudantur Caesaris commentarii; ita ad res narratas quod attinet. ob quandam negligentiam culpantur. Et Asinius quidem Pollio apud Suetonium 3) parum diligenter parumque integra
verilale compo Sitos putat, quum CaeSar pleraque, et quae per ali 0S erant geSla, temere crediderit, et quae per se, vel consulto vel etiam memoria lapsus perperam ediderit: existimatque rescripturum et c0rrecturum fuisse.
Sed quae critici passim notarunt, Suspectam quidem historici fidem faciunt; at scriptoris laudem in iis, quae ad orationis elegantiam pertinent, nihil penitus imminuunt. Qualibet vero aetate Iulius Caesar ingenii animi-tlὶ cap. LXXV. 2ὶ in praes. libri viii, De bello gail ; Ct. HENNE, De caesa rorerum a Se gestarum scriptore diss. Bourges et Paris 1845, in-S. MURET. , Orat. de via ac rat. tradend. cli Scipi. Vol. II. Orat. 21. 3ὶ laoc. cit., LVI. - Ct. M. G. DORING, De C. Iulii Caesariande historica. Freiberg 1837. in '. - ROTELA. De side et a ctoritate Comm. Caesaris. Friburg., 1833, in-4'.
202쪽
que virtute inter praestantissimos viros habitus est, qui .p0Si hominum memoriam floruerint s).
C. Crispus Sallustius. Ex communi eruditorum sententia principem locum inter historicos latinos oblinet C. Crispus Sallustius 2 , plebeio genere natus Amiterni in Sabinis anno urb.c0nd. DcLxvIII, Mario et Cinna consulibus. Adolescentulus Romam a patre missus, animum in litteris agitavit 33. Postea vero, quum se ad rempublicam turbulentissima tempestate contulisset, civilibus suctibus se abripi passus est. Et primo quidem quaestor, deinde praetor renuntiatus, nobili lalis factioni palam coepit ad-
ersari, atque acerrimas cum Milone inimicitias praesertim exercuit. Sed neque ambitionis occupatio , nec partium studia obstiterunt, quominus matronarum a m
ribus inserviret, et laedis se libidinibus inquinaret. Quo
factum est, ut infamiae labe n0tatu S, ex Senalorum numero a censore expungeretur . Quae tamen contumelia non fregit eum, sed erexit. Namque ad studia sereserens. a quibus ambitio illum detinuerat, res gestas populi romani, ut quaeque mem0ria digna videbantur, perscribere aggressus est. Quum autem totus esset in historiis exarandis, Caesare suffragante, quaest0r iterum creatus, ut honestus ei in senatoriam dignitatem reditus pateret; ac tandem proconsulis nomine Numidiae provinciae suil praesectus. In urbs m reversus . ingentes opes, proconsulatus spolia b), secum attulit, et magni-
203쪽
sicentissimis aedibus in Quirinali monte l) exstructis,
se ad scribendi studium revocavit. Obiit anno urbis conditae Dccxlx, quum quinquagesimum ae latis annum non
Constat Sallustium sex libros condidisse Historiarum populi romani a Syllae excessu ad Cali inae coniurati0nom; qui ann0rum serme duodecim spatio conlinentur. Si,d gravissimae huius historiae pauca tantum Supersunt fragmenta 23. E contrario leguntur etiamnunc Bellum Iugurthinum et Bellum Catilinarium 3), in quibus narrantis animus a Spe, metu et reipublicae partibus alienus, Spectatae fidei hist0ricum arguit. Pulcherrimae ibi sunt regionum, urbium, proeli 0rum descriptiones; hominum autem m0res tam graphice depinguntur, ut nihil naturae aptius, nihil ad veritatem expressius queas excogitare. Ad haec noster gravis ubique sententiis, dum maxima sagacitate in rerum causas inquirit, singulari quodam dicendi genere utitur, eleganti, presso et roboris
pleno. Hinc brevitas illa a Quintiliano l) tantopere laudata, qua sibi lectoris altentionem conciliat, eique coniectandi locum praebet, quae ipso consulto praetermisit b). Perperam vero Sullustium culpant nonnullisli V. BEcRER: De Romae Vet. muris. Lipsiae l842, inin'. p. 88. 2ὶ M. Aemilii Lepidi cons. oratio contra Sullaem ad populares suae coniurationis: Oratio L. Philippi in s 'natu coutra Lepidum: Epistola Cn. Pompeii in Hispania imperatoris ad senatum, Oratio C. Cottae cons. ad pop. rom. : Macri Licinii trib. pleb. ad plebem. De restituendo tribunatu: Epistola regis Mithridatis ad Arsacem, Parthorum regum. Praeterea exstant epistolae duae ad Caes. . De re pubi. Ordin. , quas nonnulli Sallustio etiam tribuendas esse testantur svoss. . De histori . , lat. l. 15 . 0uod vero attinet ad inas declamationes in Ciceronem. quae Sallustii nomine sHruntur, nemo est quin Seiat. cuipiam inpertae aetatis rhi tori esse iribuendas. Mirum sana Videtur. a 0uintiliano si v. l. 63ὶ pro Sallustianis habitas luisse. 3ὶ Etiamsi bellum catilinarium lμmpore posterius suHrit; attamen in plerisque editionibus praemittitur Bello lugurthino. propterea quod historicus illud prius quam hoc exaravit. 4: Cay. iV. 2, 45: X, t. 32; X. l. l02 et Seqq. 5 V. NAST. . Dμ Virtutibus historiae Sallust. Stuttg. 4 85.
204쪽
l), quod ad propositam sibi brevilalem asSequendam, antiquus voces interdum usurpet ab usu quotidiani sermonis intermissus, atque a Catone praeSertim mutuataS; namque ad gravitatem et ornatum orationis conserunt, si parce utaris. Quar0 haud aliter ac ThucΤdides, quem s0lle tissime est imitatus 2), ita creber est Sallustius rerum
frequentia, ut verb0rum prope numerum Sententiarum numero consequatur; ita porro verbis aptus et pressus, ut nescias utrum res oratione, an verba sententiis illu-
Cornelius Nepo3. Cornelius Nepos Hostiliae natus est. qui pagus olim Veronensium fuit in transpadana Italiae regione ). Quo
anno et quibus parentibus non constat. Hoc tamen est compertum, et ante Caesaris dic laturam, et eo dictatore, et p0stea vixisso, Catullo et Ciceroni maxime amicum et familiarem ; atque a Callisthene liberto veneno interce-plum obiisse anno urbis conditae sermo septingentesimo, quarto et vicesimo ; quum videlicet Augustus iam rerum omnium potestalem oblineret b). Exstant eius Vitae eaeeellentium Graeciae imperato-
IJ Asin. POLL. apud SVμton. , De illustr. grammat. , X. - SENEc.. Epistol. , CXIV. A. GEL , IV, 15. - Cl. ECLARD, Comm. de C. Asinio Pollio ite . iniquo optimor. latinitatis auctor. censore. Ienae 1 43, in-4'. 2ὶ FELL. Pal. . II, 36. - SENEC., Deciam. ; IX, 1; ContrOV. IV. 24. - 0UINTI L. , Iuc. cit. 3ὶ TuLL. . De Orat. II, 18. 43 V. M AFFEl. Verona illustrata, vol. ii I. Milano. ln-8'. 5ὶ De Corn. Nepotis aetate, vila, moribuq, doctrina et Seriptis videsis Commentarium perpetuum in Corn. Nepotis e. cel l. imperatorum vitas, conscriptum a Car. II enr. TZSchu ke. Gottingae l801. in-ου'. - Cl C. F. BANΚii. Comm. de Cornet. Ne p. vita et scriptis 0uedi inbursu in 4'
205쪽
rum i , quas graeco lanie 2) deduxit. Hisce subtexuit
brevem narratiunculam de regibus Persarum et Graec
rum, ubi nonnulla obiter tangit de Cyro et Dario, do Xerse, de duobus Artaxersibus, de Machr0chire, Mnemone, Philippo, Alexandro Magno PFrrho. Antigono, Demetrio, Lysimacho, Seleuco et Ptolemaeo. Hanc subsequuntur vitae Hamilcaris et Hannibalis, imperatorum carthaginiensium 3). Constat Nepotem litteris etiam prodidisse vitas romanorum belli ducum 4 . Verum ex his s0la aetatem tulit vita Catonis maioris, in cuius extrema parte ait, se de Catone librum separatim secisse , qui temporis iniuria etiam desideratur. Denique exstat Τ. Pomponii Allici vita, in qua conscribenda videtur historicus praecipuum studium posuisse b). Qui ieiunitatem quandam in Nepote reprehendunt, inique illi quidem faciunt. Namque unusquisque ex mente
qua scripsit, omnino est iudicandus. Hic autem testatur 6 se, multo plura proferre quum p0sset, idcirco
I Viginti enumerantur, Miltiadis videlicet, Themistoclis. Aristidis, Pausaniae. Cimonis, Lysandri. Alcibiadis, Thrasybuli. Cononis, Dionis, IphicratIS. Chabriae. Timothei. Datami S. Epaminondae, Pelopidae, Agesilai. Eumenis, Phocionis et Tim .
leonis. 2ὶ Vid. n. H. Wic HEns. Disquisitio erit. de fontib. et auet ritate Corn. Nepotis. Groning. I 828. in-8'. - Η EI ZE, Corn. Nepos ex Thueydide emendandus atque iudicandus. Ed. Eiches L. 1323, VOl. I, 9. 432, 454. 3, Fuere qui sexistimarent, huiusmodi vitas aut omnino ab Aemilio Probo luisse prosectas. qui Theodosii aequalis fati. aut ab eodem in compendium fuisse redactas. Seu aliud suadent operis concinnitas, et illa quae leguntur in vita Epaminondae, ubi historicus iustam brevitatem pollicetur. Hac clore vide L Muim M in parisiaca editione, quae in Scribitur: ah milii Probi . seu Cornelii Nepotis excell. imp. vitae. Paris.1569. - LlEBEngultiri, vindiciae librorum iniuria suspectorum. Lipsiae I 844, in-8'. - CI. Bal R, Storia uella letter. rom ., VOl. II.
tur, quorum pavea tantummodo supersunt tragmenta. 6 in vit i Eselim in . . IV.
206쪽
LIB. II. - CAP. IX. 89- modum adhibuisse, quod uno volumine vitas excellentium virorum complurium concludere constituisset. Quamquam vero in temporum et l0eorum notatione interdum
claudicat noster; nemini tamen iure in dubium veniet illius auctoritas et fides, quum vel ipsi veteres laudarunt. Caeterum Cornelii vitae praestantissimorum virorum imagines nobis exhibent graphice depictas. atque egregia ad imitandum exempla. in his autem dicito elegans est, facilis, plana , perspicua , et nativa quadam simplicitate sponte fluens, unde tirones germanam pure . l0quendi consuetudinem haurient 23. 3 4. Titus Livius. Titum Liuium Palavii natum plerique arbitrantur anno
urb. cond. sexcenteSim0, quinto et nonagesimo. Ille ambitione vacuus, et suturae aetatis immortalitatem .p0tiusquam praesentem gl0riam spectans, ad rempublicam nunquam accessit, seque tolum in litteras abdidit. Antiqui- talis autem cognoscendae cupidissimus, ad historiam potissimum serebatur. Quapropter quum magnum illud opus animo agitaret, rerum videlicet principis terrarum populi perscribendarum, in urbem Se contulit, Spernns se plura et certi 0ra monimenta inventurum. Quo anno Romam venerit parum liquet; venisse lamen constat
sub initium imperii Augustet. Itaque quum diu vixisset
in urbe terrarum d0mina, Summisque viris, Omni eruditione ornalis . maxime asstuenti, nullum ei defuisse adiumentum videtur ad ingenium omni genere doctrinae
excolendum. Ilistortam. romanam exorsus inter a et iacui net cantabricum bellum, anno serme urb. cond. DCCXX lv,
eam evulgavit, vivo adhuc Caesare Augusto. Post huius
207쪽
excessum in patriam rediit, ubi a civibus honorificentissime exceptus diem . obiit, imperante Tiberio, quum esset annos natus Sex et Septuaginta 1 ). Livianae historiae muxima pars interiit. Etenim ox centum quadraginta libris, quibus res romanas ab urbe condita ad mortem Drusi Germanici complexus fuerat, quinque et triginta Solum Supersunt; neque illi quidem omnes ordine. Decem enim integri libri inter decimum et vicesimum desiderantur; alii praeterea omnes post quintum et quadragesimum 23. Quum autem vel librariorum ignorantia, vel alia quavis temporum iniuria in reliquam huiusce operis partem complura menda irrepsisSent, huic castigandae impense studuerunt Beatus Rhenanus, Laurentius Valla, Sigonius,Gronovius, Brachenb0rchius, et memoria nostra Ual
laudandus Ioannes Freinshemius, vir Sane immortalitate. dignus. qui. collectis undique monumen iis, quatuor supra centum Livianos libros deperditos supplevit, romani historici stilum atque elegantiam, quantum sieri posse .imilatus. Quantae molis esset Romanorum res universas, ab
uria condita ultra septingentesimum annum domi fori que gestas, posterorum memoriae mandare, quisque facile existimabit, qui magnitudinem imperii, ei innumeras rerum conversiones. et civium virtutem, et bellorum et eventuum varietatem perpendat. Qua tamen in re ita versatus est Livius, ut omnes historici numeros obi-iIJ V. RupERTI, Prooemium de Livii vita et historia rom. , intom. I editionis LiV. M Liviani libri omnes ad buc supserant seculo v post Christum natum. Ct. hac de re Symmachi Ep. IV, 1 , et Sidonii Apollinaris Ep. IX, 14. 3ὶ Emendationes Livianae auctore G. L. Walch. Berolini
208쪽
LIB. II. - CAP. IX. 91isse videatur. Iure igitur Quintilianus : non indignetur, inquit, sibi Herodotus aequari T. I. ivium, cum in narrando mirae iucunditatis clarissimique candoris, tum in concionibus, Supra quam enarrari p0test, eloquentem :ita quae dicuntur omnia, eum rebus 'tum personis accommodata sunt: assectus quidem, praecipue e0S, qui sunt dulciores, ut parcissime dicam, nemo historicorum
commendavit magis. Ideoque immortalem illam Sallustii velocitatem diversis virtutibus consecutus est 1 . Fuit quidem Asinius Pollio. acerbus ille scriptorum castigator aevi sui, qui palavinitatem quandam Livio exprobraret 2 . Verum hac de re sane longam edidit
disputationem Mortiosius vir clarisssimus 3), ex qua colligi potest, eo solum spectasse hanc Pollionis animadversionem, ut quasdam in Livio locutiones carperet, quae pala vinum loquendi gstnus fortasse redolerent. Quibus tamen historici nostri fama non est obscurata; quin immo singularis facundiae vir ab elegantioribus semper habi
Fuere etiam ex recentioribus nonnulli, qui acerbius in Livium invecti, omnem prope auctoritalem ei detrahere conarentur 4). Livium, aiunt, Splendido ac poetico ingenio a natura d0natum, Suavem atque ornatum rerum geStarum narrat0rem fuisse; at in iis, quae de 'prioribus urbis saeculis perscripsit, omnino ei fidem esse detrectandam, propterea qu0d necessariis adiumentis careret ad exarandam historiam, eique sabulas inseruerit, quae ad heroicas, quas vocant, aetates pertinerent. Adde frequentem illam prodigiorum et p0r lento-
209쪽
rum enumerationem, quae nemini sane probabuntur, si indoctum popellum excipias; adde complures l0cos, qui- bus contraria de eadem re tradit; multa denique prae termissa, aut sus ius narrata, aut nimia brevitate obscurata , plane ut inter Milesiarum sabularum scriptoros, potius quam inter gravissimos historicos enumerandushsse videatur.
At suam Livio auctoritalem firmissimis iam argu mentis asseruerunt nuperti iis , Beerenius, Ernestius , Antolinius, aliiqite; nuperrimo vero Lachma unus confirmavit. historico nostro sinceros sontes non defuisse, ex quibus narra li0nes suas derivaret. Quis stulem tam hospes in rebus romanis est quin sciat, abunde Livio
m0numenta patuisse, ex quibus certam rerum narrandarum notitiam consequeretur ' Quid annales memorem, in quibus res omnes singulorum annorum mandabat
litteris Pontifex Maximus ' Quid libros censuales, quid
columnas, arcus, titulos statuis, sepulcris , imaginibus passim inscriptos, aereas denique tabulas, quarum tria millia, imperante Vespasiano, conflagrasse narrat Suetonius 2 , ubi pene ab exordio urbis senatusconsul laei plebiscita continerentur 'Quod si noster a sabulis non abstinuit, quae de ro-hnai ae gentis primordiis serebantur, quis merito illum arguat, quum et vetustiora tempora μ. 5θοις Sint in v lula, quos ingenuo historico non liceat praetermittere, et Livius ipse vel ab initio historiae suae testetur, eos nec affirmare, nec refellere sibi in antino fuisse 'Quod autem plurimum fuerit in commemorandis prodigiis et portentis, quae Romanorum animos io religi nem motos terrerent, id laudi polius quam vilio historici tribuendum arbitror, qui Sic Romanorum opiniones, mores et institula verissimis coloribus depinxit.
Caeterum ad mathematicam rationem haec omnia sic.Iὶ De sontibus historiarum Titi Llvli., Comm. I Gottingae 1822,
210쪽
exigenda non pul0, ut si qua in laniae molis opere minus accurata historico exciderint, idcirco levitatis aut mendacii insimulandus esse videatur; quum praesertim nonnulla occurrant apud veteres gravissimorum vir0rum testimonia 1), qui Livium eloquentiae ac sidei praecla rum in primis praedicare non dubitant. Hoc igitur lenendum, Livium rara illa temporum felicitule usum , quibus res Romanorum pari eloquentia ac libertate memorabantur, totam illam populi romani maiestatem in
immenso su0 opere mirum in modum expreSSisSe, sive res ab ipso narratas spectes, quae tot tamque mem0rabiles casus complectuntur, sive demum magnificum illum ornatum orationis et lacteam ubertatem, quam Quinti
Trogus Pompeius, aliique historici, quorum opera desideronitis. Ad hane aetatem pertinent alii rerum Slarum narratores. Inter qu0s eminet Trogus Pompeius 3), maioribus Gallis prognatus, qui libris quatuor et quadraginta. universi orbis Sed praecipue Graecorum historiam c0mplexus est. The0pompum Secutus, hist0rias suas Philippicas appellavit; namque a libro septimo ad primum ei quadragesimum res persecutus est regni Maced0nici. qu0d angustis antea sinibus inclusum Philippus, Alexandri Magni pater, ampliavit. Sed horum librorum tan-
1ὶ Cremutius cordus apud Tacit. , Annal. . IV, 34. - Ct. Elogia et iudicia de T. Liv. in vol. I hist. Livianae, quam evulgavit Lutetiae Paris. LEM IRE V. Cl. 23 0 p. cit., X. I, 32. 33 De Trogo Pompeio vide Iustin. . Praelat. ; lib. XVII. et 5. - IACOB. BONGABS. - G. VOSS. . lib. I. 19. De ni tor. lat. A. H. L. BEEREN. De Trogi Pompeii eiusque epitomatoris lontibus et auetoritate. vol. xv Comment. Auriet. Gottingae; item in epit. Iustini, edit. Aug. Taurin. 1848, in V.