장음표시 사용
211쪽
tuni modo exstat epilome a Iustino concinnata. Desiderantur etiam M. Terentii Varronis, Asinii Pollionis 2 , Lucii Luceti, Hortenui . Aelii Tuberonis, M. Bruti, T. Pomponii Illici, Messulisse Corvini 3 Augusti 4 et Agrippue opera his l0riea. Ex t0t autem monumentorum naufragio emerserunt fragmenta quaedam annalium L. Fenea ellae 5 , et reliquiae Fastorum anni romani, quos M. Verrius Flaccus 63 a se ordinatos. in foro Praenestino circa hemicyclium, marmori incisos publicavit.
M. Tullius Cicero. Quamquam nulla aetate uberior fuit oratorum laetus; attamen quum perpauci serantur memoria digni, neque ila mulli qui omnino nomen habuerint, res ipsa admonet
1ὶ Vide huius hist. erit. lib. IV, cap. VIII. I.
doctrinae. Lugd. Bat. 1820, in-8'. 3ὶ De Augusti progenie libellus, qui sub Messallas nomine pluries editus suit, ex communi eruditorum Santentia. plane suppositicius est. 4ὶ WEicis ERT, De Caesaris Aug. script. eorumque reliquiis comm. I. Grim m. 1835, in-4'; Comm. II. Ib. 1836, in-4'; imp. Caes. Aug. Operum reliquiae. Ib. 1841. in-4'. s5ὶ Scripserat Fenestella annal. libros xxi I. Horum tragmentaeum notis Variorum edidit Haverkampius in vol. II Sallustii ab eo illustrati. Amstet Od, 1 42. 6ὶ V. SVET.. De illustr. gratia mal. , XVII. - ΗOrum fastorum fragmenta, effossa anno christiano MDccLxx, edita sunt in libro, qui inscribitur: Fastorum anni romani a Verrio Flaeeo ordinatorum reliquiae, cura P. Fr. FOgginii. Romae MDCCLXX lx , ln-lsi. - Αecedunt Verrii Flacci operum fragmenta omnia.
212쪽
ul de M. Tullio Cicerone paullo susius dieamus qui , omnium iudicio, primas in eloquenlia facile tulit. In agro Arpinati, ex equestri familia natus est anno post urbem c0nditam DcxLvII. Qui acerrimum et docile ingenium nactus, postquam ex domestica M. Tullii patris disciplina haud poenitendos fructus perceperat, adolescentulus una cum Quinto fratre Romam suit deductus.
Ibi litteras primum doetus est ab Aulo Licinio Arellia
poeta, cuius tunc maxime celebratum erat in urbe nomen. P0stea vero Apollonium Molonem Rhodium, actorem Summum causarum et magistrum , Diodotum
stoicum, Phaedrum et Zen0nem epicureos, et Philonem academicum audivit; iuris aulem civilis praeceptorem habuit Q. Mucium Scaevolam, cui ila fuit deditus, ut, quoad posset, ab eius latere nunquam discederet. His igitur ingenii et doctrinarum praesidiis egregie ad eloquentiam institutus Cicero in foro coepit versari; primaque causa pro Sexto Roscio dicta tantum habuit
commendationis, ut nulla esset, quae non digna. eius patrocinio videretur. . Erat eo tempore in Cicerone summa gracilitas et infirmitas corporis; quumque amici ei medici eum horiarentur, ut causas agere desisteret, ad firmandam valetudinem in Asiam prosectus est. Quum venisset Athe- . nas, Sex menses fuit cum Antiocho, nobilissimo veteris
academiae philos0pho, simulque disciplina usus est Demetrii Syri, non ignobilis dicendi magistri. Postquam vero Asiam totam peragrasset, Rhodum pellit, seque ad
eundem, quem Romae audiverat, Molonem applicavit. Ita in urbem se recepit biennio post non modo exercitatior, sed prope mutatus. Tunc enimvero cum propter assiduitatem in causis et industriam, tum propter exquisitius et minime vulgare orationis genus, animos hominum ad se dicendi novitate convertit. Quare primum quaestor, deinde aedilis curulis et praetor primus incredibili populi voluntate suit renuntiatus; ac tandemianno urbis conditae sermo Dcxc consulatum adeptus. ob detectam et exstinetam Catilinae coniurationem in primis
213쪽
enituit. Haud ita multo post in Clodii aliorum qile improborum civium invidiam adductus . patria exsulavit ;d de I Cornelio Lentulo et Pompeio praesertim adnitentibus. Sextodecim0 mense summa cum dignitate in urbem fuit revocatus. Annos natus quatuor et quinquaginta in collegium augurum cooptatus est; m0x vero proconsul Cilicium provinciam sortitus. bellum ibi feliciter gessit, et imperatoris nomen promeruit. Exardescente bello civili, Pompeii partes Secutus est. Quamquam vero mortuo Pompeio in gratiam redierat cum Caesare; attamen quamdiu hic rerum omnium dominatum tenuit, noster administratio norei publicae liberatus, sese totum philosophiae tradidit, a qua et doloris medicinam et otii oblectationem honestissimam peleret. Post dictatoris caedem civilibus stu-etilius iterum iactatus. Antonii triumviri iussu, cuius odium philippicis sibi maxime contraxerat, interfectus est anno urbis conditae Dccxl, quum aetatis annum ageret quartum et sexagesimum Etsi Tullius queritur 12). inlinitum forensium rerum laborem, senatoria munera et turhulentissimas rei publicae tempestales obstitisse, quominus confirmala aetate eas artes celebraret et recoleret. quibus a puero deditus fuerat: attamen in maximis illis rerum asperita si bus et angustiis temporis, quantum ei vel fraus inimicorum , vel causae amicorum, vel respublica tribueret olii. adscribendum potissimum contulit. Et plurima quidemtulliana opera temporis iniuriam evaserunt, ex quibus supersunt nopem et quinquaginta orationes, quas ille habuit vel ad populum , vel in senatu. In his autem tot virtutes elucent, ut, teste Quintiliano 3), in hoc romano Oratore totas vires suas eloquentia experta Sit.
214쪽
Quis enim docere diligentius. movere vehementius potest ' Cui tanta unquam iucunditas a fruit' Ipsa illa quae
extorquet, impetrare eum credas. et quum transversum
vi sua iudicem serat, tamen ille non rapi videatur, sed sequi. Iam in omnibus quae dicit tanta auctoritas inest, ut dissonti re pudeat; quum interim haec omnia , quae vix singula quisquam intentissima cura consequi poSSet,ssuunt illaborata, et illa, qua nihil pulcrius auditu est, oratio praesesert tamen felicissimam facilitatem. Quare non immerito ab hominibus aetatis suae regnare in iudieiis dictus est 1); apud posteros vero id conSecutus, ut Cicero iam non hominis nomen, sed eloquentiae ha
beatur 2). Idem Quintilianus 33 Tullium cum Demo
sthene com arans : lpSorum virtutes , ait, plerasque arbitror similes, consilium, ordinem dividendi, praeparandi, probandi rationem, denique quae sunt inventionis. In eloquendo est aliqua diversitas 4): densior Demosthenes. copi0sior Tullius ; ille concludit a Strictius, hic latius; pugnat ille acumine semper. hic frequenter
et pondere; illi nihil detrahi potest. huic nihil adiici;
curae plus in illo. in hoc naturae. Salibus certe et commiseratione, qui mio plurimum essectus valent, vincimus. Praeterea h0c nomine praesertim laudandus est n0ster, quod stilum prudenti ratio no rebus et hominibus accommodavit. Quod quidem non in orationibus b) tantum
sit Vide TuLLiv K ipsum in epist. ad fami l . . VII. . 24; Ix, I8.s2ὶ LAcTANT. , De opisse. Dei. XXIX. - S. ALG., De magist. , XVI; De civ. Dei, IX, 5. 3ὶ 0'. cit.. X, i, I . 4ὶ Ilano quidem diversitatem nemo sanus reprehendet. Namque tum graecus, tum romanus Orator audientium auribus Orationem suam prudenter accommodavit. M Sunt qui putent, quinque ex hisce orationibu R RX numero Operum tullianorum esse expurigem las, atque ab aliquo declamatore. Ostentandi ingenii causa. .suisse conscriptas. - Vide in hanc rem e M. T. Ciceronis. quae vulgo teruntur, Orationes Iur1' post reditum in senatum: 2' Ad 0uirites post reditum; 3' pro domo sua ad pontifices; 4' de haruspicum respon Sis. Recognovit, animodversiones integras l. Marklandi et I. M. Gesneri suasque adiecit Frid. 1 uet. Wolstiis. Berolini IMI,
215쪽
98 HISTORIAE CRITICAE spectatur, Sed et in epistolis, quae octingentae et amplius enumerantur ab e0 scriptae ad familiares, ad At
ticum, ad Quintum fratrem l), ad Brutum 23. Quae
sane epist0lae lum ad mores et ingenium Ciceronis cognoscendum, lum ad turbida reipublicae tempora explicanda, tum vero ad civilem prudentiam atque elegantiam stili mirum in modum conserunt 3). Verum Tullius non modo oratorum romanorum facile princeps fuit; sed omnes qui oratoriae artis praecepta traderent, longe superavit. Eius opera. quae ad rhetoricam pertinent, octo enumerari conSueverunt: De inpentione rhetoricu libri II ; opus mutilum. qu0d Tullius admodum adolescens exaravit. 2' De oratore libri III. ad 9uinium fratrem, in quibus agit de oratore instituendo , et eloquentiae laudes
celebrat . . 3' Brutus, sire De claris oratoribus, ubi celeberrimos oratoreS, maximeque romanos depinxit.
4' 0rator, seu De optimo genere dicendi, ad Brutum. In hoc libro persecti oratoris imaginem nobis exhibet Tullius. π5' Toplea ad Trebatium. hoc est de sontibus probationum, seu de locis, unde eruuntur argumeni a. 6' De partitione oratoria dialogus, quo Cicero Marcum silium docet praecepta artis oratoriae. In hac ieiunaln-8'. u. T. Ciceronis, quae Vulgo fertur, oratio pro M. Marcello. Recognovit, animadversiones selectas interpretum suasque adiecit F. A. Wolfius. Berol. 1802, in-M IJ Epistolarum ad diversos libri xv I; ad T. Pompon. Atticum libri xv I; ad Quintum fratrem libri Ii I. 2ὶ Exstat Epistolarum liber singularis ad Brutum, quae Vulgo Tullii nomine seruntur. Sed a criti eis ε' legantioribus tamquam spuriae habentur. Vide in hanc rem: M. T. Ciceronis epistolae ... Recensuit. . . et suis animadversionibus illustravit CHR. ScΗuTg. Hal. l809. in m. In contrariam sententiam disserit C. FR. HERMANN. Vindiciae lalinitatis epistolar. Cicer. ad M. Brutum, et Bruti ad Ciceronem. Gotting. 1844, in-4 s3ὶ V. PUN.. Ep., IX, 2. - CI. BOTIIcER. De lectione episti cicer. in scholis instituenda. Osnabrugk 1836.
216쪽
scriptiuncula desiderantur praesertim exempla, quibuS praecepta illustrentur. ' De optimo genere oratorum: brevis dispulatio, quam Tullius veluti pr0logum praemiserat dualius Orationibus Bomosthenis atque Aesch Inis, a se e graeco in
8' Denique Rhetorieorum ad C. Herennium ilhri IV. Quod tamen opus, potiusquam Ciceroni, plerique crili- eorum Lucio Cornificio, vel M. Ant0nio Gniphoni, vel L. Aelio Stiloni, vel alii domum ex veteribus tribuendum censent 1 .
Quamquam vero laudantur tulliana opera De rhetorica, quae hactenus memoravi; ex his tamen, omnium Sen- lentia. praecipuam tulerunt laudem libri tres De ora fora
ad Quintum fratrem, in quibus CrasSus, AntoniuS, Catulus senex , C. Iulius, frater Catuli, Cotta et Sulpicius
loquentes inducuntur. In hisce dialogis non aliorum tantum rhetorum more praecepta tradit noster; sed de
ipsis praeceptis iudicat. Et primo quidem libro disserit
de artibus, quibus instructus esSe debeat orator; in secundo agit de invenlione et dispositionρ; in tertio domum quae spectant ad elocutionem eleganter atque ornate persequitur. Η0s libros quanti socerit Tullius ipse, patet apertissime ex quadam epistola ad Allicum 2): Sunt etiam, inquit. De oratore libri tres, mihi vehementer probati. Et in alia epistola ad eu idem Allicum 3 : De libris oratoriis lactum est a me diligenter:
13 Docte egit de hac re C. G. ScudTSius in protegomenis quae libris ad Herennium praemisit Μ. T. Ciceronis Opera rhetorica recensuit et illustravit chr. Schul E. Lipsiae 1804. iu-8'ὶ.- Cl. Disputationem I. A. C. VAN HELSBE, cui titulus: Disqui- sitio de L. Aelio Stilone ... Τraiecti ad Rhenum 1839, in-8'. M Lib. XIII, ep. 19. 3) Lib. Iv, ep. 13 cf. Tullii ep. ad Leptam sal samll. I, 18). Oratorem meum tantopere a te probari vehementer gaudeo. Mihi quidem sic persuadeo, me quidquid habuerim i uolei lde dicendo, in illum librum contulisse. Uui si est talis, qualem tibi videri scribis, ego quoque aliquid sum; sin aliter. non recuso, quin, quantum de illo libro, tantundem de mei iudieii fama detrahatur.
217쪽
diu multumque in manibus fuerunt; describas licet. Et revera praeterquam quod abhorrent a c0mmunibus praeceptis et omnem antiquorum rationem orat0riam complectuntur, ea ni lent sermonis elegantia. ut nillil hacio re p0rsectius, nihil iucundius a li illiano ingonio posset proficisci. I 0. Ifortentius, aliique huiusce aetatis oratores
Postquam diximus de M. Tullio Cicer0ne, satis erit eos oratores et rhetores mem0rasse , qui huiusce lem poris aequales, aut paullo posteriores, in eadem pala stra elaborarunt. Horum quidem princeps fuit se. Uortensius Hortulus, qui, quum adm0 lum adolescens Orsus esset in laro dicere, celeriter ad maiores causas adhiberi coeptus est ). Erat autem in verborum splendoro elegans, composili0ne aptus, facultate c0pi0sus; eaque erat quum Summo ingenio, tum exercit ali 0nibus maximis conSecutus. P0stremo maxima eius vis in actione erat sita , unde fiebat, ut orationes eius pr0 nuntiatae magis quam lectae placerent. Hunc aiunt Ciceronis aemulum , filium dicendi studium paullum remisisset, ab eo tandem fuisse superatum 2). Ad uortentium proximi accedunt M. Licinius Crassus, L. Torqualus, Cn. Pompeius Magnus, M. Messalla , duo Metelli, C. Lentulus Marcellinus. Triarius. duo Lentuli, P. et L. C. Pisones et M . Caelius, quorum virtutes et
vilia exposuit Tullius in Bruto 3). Η0s tamen omnes
218쪽
Vindit M. Calidius, qui non fuit 0rator unus e multis, sed potius inter mult0s prope singularis 1 . Ut autem praetermittamus C. Curionem et L. Licinium Calvum, qui si diutius vixissent, magnam essent el0Juentiae laudem consecuti, iuvat prae caeteris nominare Iareellum, quem Brutus 2 Ciceroni similem lare iudicavit, et Iulium Caesarem, qui ab Allico dictus est omnium sere oratorum latine loqui elegantissime 3,. Quibus demum adiungendus M. ille Brutus, quem Tullius 4) dicere non dubitavit, non linguam modo acuissε exercitatione dicendi, 'Sed et ipsam eloquentiam l0cupletavisse graviorum artium instrument0, et iisdem a libus decus omne virtutis cum summa eloquentiae laude iunxiSSe.
Hactenus de oratoribus, in quibus nihil nisi sin eo. rum et sanum occurreret. Venio nunc ad illa tempora, quibus romana respublica in unius Augusti domina lumconcessit. Exinde paullatim dest0ruit eloquentia , cuius mox interiturae quasi semina, iam se Viv0, Sparsa suisse Tullius querebatur 53. Neque aliter sieri potuit. Namque, Stante republica, eloquentiae studio maxima erant prop0sita praemia vel ad gratiam, vel ad opes, vel ad dignitatem. Quum autem omnia unius voluntate regerentur, cives non iam el0quentia, sed largitionibus, corruptelis, adsentationibus, aliisque malis artibus ad divitias, ad potestatem, ad imperia nitebantur. Quo minus tamen eloquentia' subito caderet atque ad nihilum veniret, obstitit Augusti liberalitas et magnificentia; e0que imperante, aliqu0t otiam suerunt insignis facundiae virisIJ Ibid. , Lxxx. - Cl. QUINTI L. , T, I. 2ὶ Apud TuLL. in Brut. . LXXI. 3J Ibid. . LXXII. - 0UiNTIL , De inst. Orat. , T, 1, IM: Si C. Caesar, ait, loro tantum vacasset, non alius ex nostris contra Ciceronem nominaretur ; tanta in eo vis est, id acumen . ea concitatio, ut illum eodem animo dixisse, quo bellaVit, appareat. - Novem praecipue Caesaris orationes serebantur; de quibus vide FABRIc., Bibl. lat , lib. I, cap. 10. 4 In Brut., xcVil. - QUINT. , x. I. αὶ Tuscul. disput. , II, 2; De ossic., II, 19.
219쪽
ut M. Valerius Messalla Corvinus, et C. Asinius Pollio, quorum primus dicitur a Quintiliano nitidus et candidus, et qu0dammodo praeseserens in dicendo nobilitalem suam ; in altero multa inventio laudatur et summa
0mnium vero, qui hac aetate, post exstinctam rempublicam, dicendi laude floruerunt, eloquentissimus habitus es L Cuesar Germanicus, cuius ingenium in utroque eloquentiae et doctrinae genere praecellens laudat Suetonius 33. Messalla igitur, Pollio et Germanicus, etsi a vetero illa et recta dicendi via paullulum iam deflexerant 43. a plerisque tamen laudantur, propterea quini illorum
orationes pluribus etiam virtutibus niterent. Culpanture contrario Cassius Severus, Gallio et Maecenas, qui, quaerant vitae mollitie, eadem orati0nem Suam c0ntaminarunt ; ut eorum polissimum opera, romana eloquentia corrumperetur b). Caeterum etsi maximus suit hac tempestato latinorum orat0rum proventus, iuvat tamen animadvertere, benedicendi scientiam . quam ρητορικην Graeci vocant, Sero
apud Romanos fuisse receptam 63, n0nnunquam etiam legibus pr0hibitam exerceri I). Postea vero quum latinae eloquenliae disciplina utilis atque honesia apparuisset, multi eam praesidii causa et gloriae appetive-
GELL. ix V, 11 verba senatusconsulti de exigendis urbe Roma philosophis et rhetoribus : item verba edicti censorii, quo improbati et coerciti sunt qui disciplinam rite toricam Romae Dissilirco by
220쪽
runt. Et extremis quidem Lucii Crassi temporibus fl)
latini primum magistri dicendi exstiterunt, quorum II signis maxime fuit L. Plotius gallus, apud quem, puero Cicerone, studiosissimus quisque eXerceretur. Hunc subsecuti sunt L. 0tucilius Pilitus, Epidius, Seraus Clodius, M. Albutius Silus, novariensis, L. Caesitus Pius. M. Po eius Lutro 2) et Rutilius Lupus 3), qui Gorgia m secutus, graecum sui temp0ris ritetorem, opellam exars vitDe liguris sententiarum et elam/tionis 4 , quae hodieque
M. Tullius Cicero. . Ad 0ra loriam Ciceronis facultatem, ut ipse pr0sitetur, lurimum contulit immensa illa doctrinae seges a grasteis hilosophis petita. quam ipse aetate maturior cum civi-3us suis ita communicavit, ut merito dictus sit philos phiam a Graecis ad Romanos primus transtulisse 53.
instituere et exercere coeperant. - Ct. CELLAR. . Dissert. d Romanorum studiis litter. , S. I, ' 8. - Ι. CLERIC., Art. Uriti, P. II, S. I, c. II. I TULI... De Orat. , HI, 24. - Cl. 0UINT.. II, 4, 42. SOT. , De clar. rhetor. , II.
23 De Caestio et Latrone aliisque nonnullis egerat Suetonius in ea parte libri sui De claris rhetonibus, quam tempus nobis invidit. V. QUINT. . X, 5, 18. - PLIN. H. N. , XX, 14, M. s3ὶ 0ui Tl L. . IX, 2, Iol et seqq. 4ὶ P. Rutilii Lupi. De ligur. sententiar. et elocut., libri II; recensuit, et adnotat. adiecit David Bulinkentus. Lugd. Batavor. 1 68, in-8'. 5) WYTTEN BACH. . Bibl. erit. . I, P. 3, p. 2. - R. Κuli R., Ciceronis in philosophiam eiusque partes merita. II amburg. 1825. ln-8' - S. AEG. . Controv. academ . . I, 8. Disitirco by oste