장음표시 사용
361쪽
aeris partes ad plurimos secundi elementi vortices rumpendos, ac pro inde ad eo adigendam subtilem materiam ut cum igne Uui partem motus communicet. Non aliunde enim quam ex hac niateria vim suam aut motum ignis valet ducere , clim certo constet non aliter se se movere posse di quod corpus quam per actionem circumcingentium aut impingentium. Mirificentissimi speculorum ardentium est cius satis clare comprobant veram ignis causam esse subtilem materiam : Cum lucis radii sese in soco horum speculorum dccussent , nanores aethereae materiae vortices, ex quibus hi constant radii , circularem suum in diversos sensus motum mutare debent, atque co tendere ut omnes eodem sensu moveantur, hoc est secundum axim conorum lucis reflexae, Sicque penetrare atque concutere partes corporum quae obvia liabent.
Probatur haecce quam posueram Dpothesis, parvis vorrici-ιus nec sario tonstare subtilem μυρ aeth ream mur riam ;eosque vortices naturialem ese omnium quas piatiriar materia mutationum causam', quod ex generalium I scae Uec-ruum explicatione .consermo , quatis sunt corporum durities , fuiditas , gravitas , levitas, lux eji sitie radiorum
XIV. Non arbitraria est ea quam posui hypothesis, innumeris sciliiscet subtilem aut aetheream materiam constare vorticibus , qui summa celeritate circa sua centra revolvuntur, quique sibi invicem sunt aequilibrio , uti majores illi vortices quos in I hilsophia sua explicuit D. Cartesius ; Cumque persuasum habeam hoc esse verum principium generalis physicae ex qua pendent speciales essectus , ea n .ihi probanda videtur, atque inde deducenda nonnullarum magni momenti veritatum Consequentia. Verum id oro Lediorem ut attentione sua placita suppleat quae iis arbitror esse nota qui Physicam callent, atque suum c hibeat judicium donec argumenta mea legerit de aliquandiu meditatus fuerit. Materiae subtilis motus rapiditas evidenter probatur tonitruum aut potius pulveris pyrii essectibus. Corpus enim non alias moveri evidens est 'uam cum impellitur , nec impelli posse quam ab eo quod ipsum immediate tangit. Ferreus itaque globus ideo duntaxat e tormento erumpit quod a pulvere pyrio protrudatur , nec aliter agitatur aut
accenditur pyrius ille pulvis quam a subtili materia quae ipsum tangit& pervadit. Ac proinde summa velocitate movetur subtilis materia ;cum primaria sit violenti motus globi causa. Necesse - DisjljZed by Cooste
362쪽
Necesse est insuper ut in parvos se se constituat moveatque vortices, qui se se alii alios per vires centrifugas contra premant, utque hi vortices ita sibi sint aequilibrio , ut omnes aequaliter comprimantur. Climenim omne corpus eo prorumpat ubi minus comprimitur, si qua pars aetheris miniis comprimeretur caeteris , in ipsam utique reliquae omnes reci terent. Facile quivis intelligit quod si non aequaliter comprimeretur aetherea ma:eria , civersi colores seu diversae pressionis vibrationes peri mirensa spatia , uno momento, atque salva semper eadem vibratio- . Supra num velocitate, se se transmittere non possent. Ν'. III Eκ dictis ergo, & alias propter rationes quas referre necessarium non existimo , certum mihi videtur non totum insumi materiae aethereae motum in circulari I ropemodum sive elliptico majorum vorii cum
cursu qui praecipuos planetas circum solem abripiunt, eortamque satellites circum solem simul & planetam cujus sunt satellites. Rapidissimos insit per motus habent omnes hujus materiae partes. Et quia infinita aut pene infinita vi comprimitur Orbis Universus, nec ullum datur ul- tibi vacuum , quoniam hae subtilis materiae paries mutuo sibi resistunt divertis suis de specialibus motibus , necessario semper se se dividere debent , atque minores constituere vortices , imo intra lidice alios adhuc minores cilicere , ali6sque iterum minus durabiles in concavis interstitiis quae inter se relinquunt voriices se se tangentes. Quae omnia ita
se se hahent, quia in infinitum usque divisibilis est materia, atque uia quaeque pars nulla vi eam refugit divisionem , siquidem nulla quietivis inest , nec aliunde oritur corporum durities quam ex eorum motu quae ipsa comprimunt, uti sese probavi in ultimo capite de Methodo.
Constat ergo mihi subtilem materiam , cuius summa est velocitas, in
exiguos vortices se se constituere & movere, e6sque vortices sibi invicem esse aequilibrio. Si enim haecce materia in eandem pariem mo-Veretur , omnia quae circumfluit corpora in ipsius cursu velocius ictu fulmineo abriperentur ; pulveris enim pyrii non secus ac tormentarii globi velocitas primariam habet causam ipsam aethereae materiae velocitatem ; atque cκ eadem ratione propter quam Terra, aer, urbes Sec. intra viginti quatuor horas a magno qui nos circumcingit vortice abripiuntur. Sed cum minores hi vortices mutua sua resistentia cogantur se se una componere, atque ita sese mutuo contra premere, Ut in tus suos peragere valeant , se se veluti in aquilibrio inter se consi- tuendo, crassarum corporum paries comprimunt duntaxat alias contra alias, ubi se se immediate tangunt horum corporum partes ; Si, quaea rL.ldunt dura, ita ut ad frangenda ea corpora, sive ad sepaiandas eorum p. .ries, certa vi opus sit, aut certo motu , vis enim ' corpo- C, tum nihil aliud est quam ipsorum motus, quae vinccre Valeat im de Inutho- centrifugam horum vorticum qui inter se coinprimunt durorum cors o- do
363쪽
demonstra. tio ad calcem ope ris.
Vortices itaque aethereae materiar qui cum pulvere syrio mixti sunt, eumque circumcingunt, cum inter se sint in aequilibrio , in eo nullam creant mutationem ; Ejus partes comprimunt, nedum movcant atque separent. Verum ubi accenditur , hoc est, ubi sublatum est vorticum aequilibrium , atque pulveris partes involutae sunt & natant in cursibus
seu exiguis novis torrentibus materiar multorum fractorum vorticum ,
' uti jam explicatum atque , opinor , satis probatum est, tunc utique pulveris paries ab iis aliquantulum accipiunt ex ipsorum motu cujus sex tam adhuc duntaxat partem globo tormentario impertiunt, Iposito quod optimus pulvis in tormentum injectus duntaxat occupet in suo nucleo longitudinem diametri ipsius oris, quoniam cylindrica cava superficies, contra quam pulvis agit, aequalis est seκ planis circularibus dia1netri oris
tormenti. Dixi pulverem aliquantulum duntaxat accipere motus materiae circumcingentis , non modo quia non totus nec eodem momento
accenditur pulvis pyrius, sed etiam quia non diu natat in cursu materi e ipsum abripientis. Cum enim non aliter movetur aliquod corpus quam per communicationem fluidi circumfluentis, non uno accipit m mento tantumdem motus quantum fluidum; sed insuper exigui subtilis materiae torrentes , cum omni sensu sint varii, mutuo sibi resistunt. XV. Evidenter ergo patet aethereae materiae motum tertibilis esse velocitatis, quoniam tanta velocitate e tormento erumpit serreus globus gravissimus qui tamen non nisi exiguam ejus velocitatis partem ab ipsa accipit. Iam vero, cum demonstratum sit ' vim corporum centrifugam
aequalem esse quadrato ipserum velocitatis per circuli in quo circuiri agi coguntur diametrum diviso; non mirum est quod chalybis durities hi essectus compressionis minorum Norticum subtilis materiae, si praecipue summe exigui ponantur , tales , verbi gratia , ut multi milliones diametrorum horum vorticum vix aequarent unam longitudinis lineam Jam vero omnino necesse est uti multi sint tales minutillimi vortices, quoniam facile non modo vitri, ad transmittendam lucis actionem , v rum etiam chalybis poros permeent, centum sorie , aut etiam mille
numero in singulis poris. Cum enim nulla alia vis insit corporibus praeterquam ipsorum motus, ideo duntaxat resistit gladius , ubi quis eum inflectit, atque ad se se resectendum tendit, quia niinutissimi aetheris vortices qui sunt intra ejus poros , circularem suum peragere motum non possunt, quia gladii inflexio rotundam pororum in quibus circum gi coguntur figuram in ellipticam necessario mutat. Si igitur per se ipsam multiplicetur stupenda subtilis materiae velocitas, atque deinde dividatur per infinite pene parvam diametrum circuli quem describunt
hi minutii limi vortices , reperietur quantitas vis centrifugae , ut ha dicam, infinite magna relate ad alias ejusdem naturae vires, reperietur tanta vis
ut non ampli a mira sutura sit adamantis durities quae procul dubio
364쪽
aliunde oriri nequit quian ex aetheris compressione, uti probavi de dinritie omnium corporum.
XVI. Si quis contrifugam vim minimorum vorticum cum vi centrifuga majorum conferre velit, ad judicandum exinde an prior earum virium duritiei Se vis elasticae corporum causa esse possit; conferre potest vim centrifugam minimae partis aut puncti physici alicujus minimi Vorticis , qua tendit ad recedendum a centro suo, cum vi centrifuga quam habet similis terrae portiuncula ad recedendum a sele qui centrum est circuli quem desciitat, vel cum simili parte voluminis aethereae materiae quae cum terra aequilibrium constituit, quaeque eam cogit vi centrifuga aequali ejus vi centrifugae ad manendum in eadem a sele distantia. Quod ut praestetur ponamus velocitatem puncti alicujus physici minoris vorticis decies duntaxat esse majorem velocitate globi e tormento erumpentis. Νon parum , procul dubio, aetheris minuo velocitatem, id evidenter patet ex modo dictis. Ponamus etiam physicum aliquod punishum terrae , quae circum solem intra unum revolvitur annum, millies velocius esse globo tormentario. Ejus fortassis augeo motum, ut id eκ calculo comprobari potest ; Noscitur enim propemodum quodnam intra unum minutum secundum percurrat sipatium globus tormentarius , sicque quodnam percurreret intra unum diem aut unum annum. Notum est etiam distantiam Terrae a Sole esse ad minimum decies mille diametrorum terrae, sicque noscitur quodnam terra percurrat spatium intra unum diem aut unum annum. Potest ergo propemodum delm harum duarum velocitatum relatio , scilicet velocitatis terrae circa solem cum velocitate globi tormentarii , ac proinde cum velocitate
subtilis materiae quam probavi saltem decies este majorem velocitate globi. Ponendo igitur velocitatem puncti alicujus physici minoris alicujus Vorticis esse ,8, velocitatis puncti physici magni vorticis , quadratum nu-
vos erit τε s. Nunc quaeramus relationem diametrorum circulorum. Diameter orbitae Terrae est Litem viginti millium diametrorum Terrae, atque unaquaeque diameter saltem continet hexapedarum sexa- Iesies centena millia. Earum continet 6, s 38, I9q. juxta mensuramllustrissimorum Academicorum , verum haec negliso quingenta citot millia hexapedarum , quanquam hic numerus multum auget relationem Vis centrifugae minorum vorticum ad vim centrifugam majorum. Denique unaquaeque hexapeda totidem saltem continet poros aut ivinores vortices. Id in dubium non revocabunt qui bonis utuntur microscopiis. Sunt enim animalcula ita parva uti ducenties centena millia ipsorum comprehendi possint in uno papilionis oculo. Id minus adhuc in dubium revocabitur si ad partes organicas inscctorum , vcl potius
germinum ex quibus nascuntur, partes attendatur; eorum enim Π,inu
365쪽
aliunde accipere quam per pressionem minutissimorum vorticum ea circumcingentium. Ita ut pos Iem adhuc merito multis contenis centenarum inyriadum myriadibus minorum vorticum diametros minuere; verbo , iis indesinitam parvitatem tribuere , unde ad infinitum usque
augeretur vir eorum centrifuga.
1gitur ponendo unam hexapedam duntaxat continere 6 Ο. COO vicibus minoris Vorticis diametrum , ut reperiretur quoties haecce diameter contineatur in diametro Orbitae quam Terra circa solem describit, hoc est, juxta suppositionem , in aO. OPO vicibus 6. O . c γ hexapedis, multiplicandus esset per se ipsum numerus 6. O . OOO , atque ejus produetum per 2O. O , sicque reperietur diametrum minimi vorticis esse ad diametrum magni vorticis ut I. ad 72O.c P. O . cm . O. O. Iam vero centrifuga vis corporum aequalis est quadrato ipsorun
velocitatis diviso per diametrum circuli in quo sunt compressa, Ac revolvi coacta. Ergo dividendo quod est quadratum velocitatis minoris
vorticis collatum cum velocitate maioris , per quae est diameter minoris vorticis collata cum diametro majoris, habebitur Taco . GD. O . O pro vi centrifuga unius puncti physici minoris vorticis , quae erit ad vim centrifugam unius puncti physici majoris ut magnus ille numerus est ad unitatem. Hic calculus, etsi parum accuratus , quadantenus indicare potest quam stupeiada st minimorum vorticum vis centrifuga , quae sola est duritiei corporum causa,& conatui quo ea frangere nitimur resistit.
II. Quod attinet ad corporum , aquae , exempli gratia , fluiditatem , facile quivis intelligit, absque ulteriori tractatione, minores . vortices ipsis hanc qualitatem impertire posse. Non solum enim parti,culas ex quibus constant fluida corpora undique circumcingunt & comprimunt , nec enim aliunde hae particulae suam ducere pol sunt figuram& firmitatem , secundum ea quae modo dixi, vertim etiam eas certo a se invicem distantes intervallo sustinent, ita ut aliae super alias iacilis gliscant, in quo sita est eorum corporum fluiditas. Cumque acre etiam circumcingantur , de graves sint , inter se gliscunt, nec nisi post aliquod tempus se se omnino separant. Ex ignis generatione sicile et in concipitur qui diverse nascantur fermentationes ex diverss smul mixtis liquoribus. Ubi enim acida simul eum scalinis se se immiscent , plures vel pauciores rumpunt Vortices ;ac proinde motus seu sermentationes majores aut minores edunt. Verum non clare exponi possunt speciales uniuscujusque sermentationis rationes. Conjecturas ergo mittamus, atque ad gravitatum cujus ita
occulta videtur causa Veniamus.
XVIII. Multi Philosophi qui Cartesii sententiam non bene accepe
366쪽
DE LUCE ET . COLORIBUS &c. 337
runt, vel potius , qui eam ex ejus epistolis posthumis , potius quam ex ejus philo hicis placitis , quae vivus in lucem ediderat, hauserunt
corporiam gravitatem tribuunt vi centrifugae quam subtilis materia eκ suo circa tcrram motu circulari ducit. Verum , uti a multis probatum est , & ab iis ipsis .qui hanc a plexi sunt sententiam, aut eamucsendere volunt, oporterct ut haecce materia decies septies circiteraeque velociter revolveretur ac ipsa terra , ita tamen ut simul perpendicularem plumae casus directionem non mutaret, nec vel minimam opponeret resistentiani homini qui contra ejus motum ambularet, quamvis maximam opponat resistentiam homini se se e terra attollere conanti, in quo manifesta videtur esse contradi Go. Si enim subtilis materia se se decies septies atque celeriter ac terra revolvendo trans plumam transiret, ita ut ejus perpendicularem casum nequaquam mutaret , hoc est , ita ut nullam sui motiis partem cum ipsa comm unicaret , mihi videtur corpora sursum projecta deorsium recidere non debere , quandoquidem subtilis materia ita posset ea trajicere ut ipsa
non repelleret , cuiniquo ejus Vis centrifuga cum ejus celeritate ne conferri quidem possit. Mihi contra evidens est corpora quae involuta sunt in fluido pleno aut quod totum replet aliquod spatium , quaque In eo, cujuscunque sit naturae, fluido natant , impressionem ab ipso accisore debere, atque post aliquod te in pus aeque celeriter scro Drcioredi ac ipsum fluidum. Si res secus se haberet, ficri non posset umis generatio : IIir. eukνι essem seu supernvitarales pulveris pyrii essi eius. vulvis enim qua globum tormentarium impellit moveretur , licet no impulsus cursu subtilis materiae , quae tam cia solum est corpus astitatissimum quod pulverem ininmediate tangat, quod est contra legein naturalem , nullum scilicet corpus ab alio pose moveri corpore quam ab eo quod ipsum tangit. Contra arbitror planetas non alia ex causa ci centra revolvi quam ex motu suidi ipsos circumcingentis : hoe est, si Dcus ipf,s non . creavissἴt motu gaudentes , sed subtilem dian
taxat materiam ipsas circumcingentem & pervadentem motu donasset, attamen post aliquot mentes aut annos ii si ut nunc revolverentur. Non loquor de Hiis quibusdam difficultatibus quae adventis hancce stravitatis Explicationcm motae sunt; ut , verbi gratia, corpora debere per pendiculariter super axim terrae incidere non dirceie versiis ejus centrum, cui dissicultati ingenio sit Eme atque subtiliter admodum respon-lum ell. Ainto, in qu am, alias dissicultates adversus hancce de travitate opinionem , n cat 'que jam propono. Magnam suppono attenti nem haberi ad yim centrifugam minorum vorticum qui se se undio ula
premunt , dc sibi sunt aequilibrio.
367쪽
Concipiamus lapidem P. aethere Ε, Ε. undique circumcinctum; Evidens est aetherem linea AB ad terrae superficiem concentrica ins riorem , non secus ac eum qui linea CD superior est, in persecto esse aequilibrio, cum enim ejusdem sit natura , minimis constans vorticibus , omnes ejus partes vi sua centrifuga se se premunt, de aequaliter librant. Verum anherea materia quae lineas AB de CD interjacet non est cum lapide in aequilibrio ; quia lapidis partes nullum habent circu-
larem motum, aut vim centrifugam per quam agant, de ad undique erumpendum tendant, uti agunt minimi vortices. Sic ergo aether supra lapidem sese attollere debet, eumque duas ob rationes deprimere. 1'. quia nimirum minimi vortices supra quam insta lapidem laxius esse possunt, quoniam aetheris velocitas in inferiori parte major est quam inii periori , quandoquidem diveris ejus a centro distantiae inter se sentreciproce ut quadratum ejus velocitatis in suis distantiis, uti brevi videbitur. 2'. quod palmarium judico , quia reactio quam patiuntur
minores vortices multo major est a parte centri magni terrae vorticis quὶm ab omni alia parte. Atque haec est ratio cur crasIa corpora di recte decidant versus terrae centrum, uti jam demonstrare conabor.
Certum est Terram RST , vel ejus centrum O, tantumdem pre mi
368쪽
mi a parte inferiori quantum a supcriori , a sinistra quantum a dextera , relate ad proprium ipsius Vorticem qui cam undique aequaliter
comprimit : Itaque adlio vis centrifugae omnium minorum vorticum
qui desuper in linia AO dispositi sunt , in ipsos recidit, propter immobilitatem sive re: stentiam centri O quod aequaliter pellitur a vorti cibus qui sunt in parte inferiori. Si concipiantur duo minimi vortices I. a. alter alteri innitentes , atque compressi ab iis qui ipsos undique circumcingunt, actio vis centrifugae prioris , per quam tendit ad erumpendum versus O , tota in ipsum recidet , propter immobilitatem centri O. Secundus vortex magis adhuc quam prior repelletur a centro;
praeter quam quod enim propria ipsius actio in ipsum recidet secundum lineam c=A , pelletur adhuc per prioris reactionem. Si tertius superaciliciatur, plus adhuc repelletur quam secundus, & sic deinceps. e-rtim observandum est nova haecce incrementa minui prout abscedendo a centro in plures distribuuntur vortices; ita ut ad cortam a centro distantia in ceisent haec incrementa, aut potius nulla sere fiant. Quod si nunc pro vicesimo vortice corpusculum aliquod solidum concipiatur sine ullo motu , aut sine ulla vi centrifuga quae in ipsum recidere possit, id corpus sursum quidem pelletur a novemdecim vorticibus qui ipso insertorcs sunt, quique sunt in aequilibrio cum latera-- libus novemdecim, sed non tantumdem repelletur quamlim vicesimus, utpote cui non insit ut vicesimo vortici vis centrifuga quae in ipsum
pollit recidere, ipsiumque a ccntro terrae removc re.
Inde igitur sequitur omnes minimos vortices linea AB in seriores, atque linea CD sui eriores aequaliter a centro O distantcs, in aequilibrio esse, eandemque pati reactionem ex inferiori parte in superiorem ; verum in aequilibrio non sunt ii qui lineas AB Se CD interjacent. Cinenim plures sint vortices in spatio EE , quὲm in lapide P. plus su sum pellitur aether qui est in spatio EE per eam quam patitur reactionem, quam lapis, & quidem eo magis quo plures sunt ibi vortices quam in lapide. Itaque cum aether plus pellatur sursum quam laris, & undique comprimatur, se se in lapidem ellundit, propicr summam suam mobilitatem & fluiditatem , eumque versus terrae centrum depellit, isque sit eadem ratione qua fit ut aqua, utpote plus impulsa deorsum quam lignum , super lignum gliscat, illudque attollat.
Iam autem concipiamus magnum subtilis materiae vorticem terram circumcingentem, cum undique aequaliter comprimatur , hanc quam continet materiam versus terram pellere , atque pro i ii nimis vorticibus
nihil aliud ibi esse qu1m globulos infinite duros & solidos , ac proim de non elastica, non centrifuga vi praeditos; globuli I, 2, 3 sustin
hunt pondus quod eos aequaliter cor primit ab utraque centri terrae parte , sed non resilient, utpote quibus nulla sit vis elastica; neque enim aliter quam per virn elasticam resiliunt corpora, uti vidimus in legibus communicationis motuum; atque modo vidimus non aliuiade pendere
369쪽
vitia elasticam quam ex vi ccntrifuga π inimorum vorticum qui sunt intra poros corptarum. Si igitur non resiliant, lapis P stabit in aquilibrio cum aethere EE qui ipsum circumcingit.
Expendamus adhuc numnam oriatur lapidis gravitas eae eo quisl circa terram multo celerius revolvatur subtilis materia quam ipse lapis, ita ut per vim centrifugian , quae ex summa clus Veloci tale oritur , tendens ad se supra lapidem attollendum, ipsum sic vel sus terram deprimat. Verum ut utilius Ze gratius fiat illud examen, qukrai. aus ante omnia quae causa sit gravitatis Idantitaruin quae cos circa sole: n. revolvi cogat, uti videamus an eadem sit quae gravia corpora hic in t crris deiicit. Pono 1' agitat illimam csse materiam in magno cuius sol cst centrum vortice comprehensam, & quae omnes praecipii ,s Id metas e
riimque vortices abripit, ipsamque ideo circulum dc scribo e cogi, quod
aequaliter ab alia circumcingente materia undique cora prin atur. 2'. Hanc externam comtὶrelIionem , cti in aequalis supponatur , totam aequaliter comprimere materiam vorticis versus solem qui ejus est centrum. 3'Compressi in materiam s et vim centrifugam , quam ex cel critate motus sui ducit, vim compressionis, quae idi iam versus s.lein impellit , contra librare. Haecce compreiso , sive hae cce gravitatis species subtilis materiae vi centrifugae aequalis est. Omnes enim orbis univcrsi par-tcs vel sunt jam in aequilibrio , vel ad sese in aequilibrio constituendas tendunt; juxta illud scilicet generale physicae axioma , omne corpus a certa parte minus prelsum quam ab alia tamdiu moveri donec undique aequaliter prematur. His postis, atque sepositis dissicultatibus quae adversus lias hypotheses moveri possunt , concipiamus totam coelestem magni hujus vorticis materiam , vel solummodo eam quae jacet in Pimio ecliptices c quo non multum aberrant planetae , in varia dividis irata, a superlicie vorticis ad solem usque. Cuncta illa circularia strata inter se erunt ut ipsorum diametri, seu ipsorum a si te distantiar. Urule siquitur ex generali mechanicos a&iomate , vel ex hac communi notione, nullum ei te aequilibrium quam ullii contrariae vires aequales sunt, inde , inquam , sequitur , ut omiua illa si periora & inferiora strata in aequilibrio stent , atque gravitutem scia pondus suae versus solem compressionis aequaliter sustineant, non per simpliceio ipsbrum velocitatem , sed per vim centrifugam quae ex ipsγrum velocitate nascitur, sequitur, inquam , ut res ita se habeat, oportere ut sint inierse in reciproc1 ratione quadratorum ipsirum velocitatum. is enim centrifuga uniuscujusque puneii horum stratorum non est aequalis ejus velocitati, sed aequalis est quadrato ejus velocitatis divisi, per diametrum ejus orbitae. Hujus rei argumentum exstat, si opus sit, ad calcem hujus operis. oportet igitur ut, cum reciproce augeatur si ratorum ' clocitas ut stratorum uti drametrorum , vel denique distantiarum a Q-le radices, nam circumferentiae, sive strata in eadem sunt proportione
ac tribrum radii sive diametri ἱ oportet, inquam, ut stupetidum in modum
370쪽
dum rapida sit velocitas aethereae materiae Soli proximae. Posito enim nostram hic a centro Solis distantiam HIe trecenties centenorum i r illium leucarum , atque materiam, quae solis superficiem lambit, ab ejus centro distare triginta millibus leucarum, necesse est, ad servandum a quilibrium , ut velocitas subtilis materiae Soli proximae ad eam quae terram orcumlambit sit ut radix trecenties centenorum millium ad radicem triginta millium , atque adeo plus quam quinquies mille vicibus major
quam illa est , de plus quam quinquageses mille vicibus major quam
in Saturno , qui nimirum non omnino proximus est extremitati vorticis. Attamen coelestis materia ubique est in aequilibrio ad Solis usque s u- perficiem , ubi tollitur aequilibrium , quia revolvitur Solis superficies intra viginti & septem dies cum semissse , cum revolvi deberet intra tres vel circiter horas ad servandum a quilibrium quemadmodum superiora vorticis cujus est centrum strata. Itaque subtilis materia non habet in Solis superficie vel ducentesimam partem velocitatis circularis quae necessaria eslet uti per vim centrifugam compressionem seu gravitatem vorticis sustineret; gravitas eisin vocari potest quicquid materiam propellit ad centrum ci ea quod revolvitur. Legi potest computatio velocitatis circularis qua donari oporteret caelestem materiam in Solis superficie, ut ibi aequilibrium servaret, in sexto capite novi systematis D. Villemot, quod opus certe Authoris magnam ingenii extensionem atque intentionem prodit.
Ex dictis sequitur, ut mihi quidem videtur, selem nihil aliud esse
quam ignem , hoc est, acervum stactorum vorticum, ipsumque vorticis gravitatem seu pondus, cum per solam non possit vim centrifugam, quae ex circulari materiae ex qu1 constat celeritate nasceretur , sustinere strata
repellendo sibi proxima, non per uniformem pressionem , qualis est presso superiorum stratorum , quae pressio aequilibrium duntaxat servaret in
materia vorticis, non vero lucem, aut calorem in eodem produceret,
nihil enim producit selum a quilibrium. Sed illud sustinet pondus petvelocissimas vibrationes, quae totam ex quibus constant diversa corpo-τa maIeriam , ut ita dicam, animant, easque omnes mutationes producunt quas in variis anni tempestatibus videmus. Versim ea non sunt mei propositi. Certum est itaque ex generali mechanices axiomate, omnia circularia strata, a solis superficie ad vorticis extremitatem, in aequilibrio stare non posse , atque per solas centrifugas vires aequaliter ferre compressionem aut gravitatem quae cuncta versus centrum pellit, nisi inseriora strata sint ad superiora in ratione reciproca quadrati ipserum velocitam tum. Constat etiam ex Observationibus Astronomorum , quadrata tem- Porum revolutionis praecipuorum planetarum circa Solem , atque imprimis Satellitum Jovis & Saturni circa duos h6sce planetas, esse inter se
ut cubos distantiarum a centro suae orbitae. Unde sequitur astronomi cas obicryationes plane concordare cum iis quae ex ratione probata sunt
Si enim in proportione , quae ducitur ex observationibus, temporibu Malibrorii de Veris. Tom. H. Za