장음표시 사용
341쪽
vit scripturas Deus usque ad montium lactentium rapacitat m inquin D. Augustinus. Eadem ratio qua impellimur ad explicandos ail litteram Scripturae locos praejudiciis directe oppositos , nos eo etiam adducit ut credamus Patres eo consilio nunquam scripsisse ut causarum secundarum incaciam α Aristotelis naturam tuerentuti Quamvis saepe loquantur accomm date ad praeconceptas opiniones & judicia sensuum interdum tamen se monibus sitis satis aperiunt quaenam sit circa id ipsorum mentis & cor,
dis dispositio. S. Augustinus exempli gratia satis ostendis se existimas. Rug. de re Deum esse vim aut naturam cujusque rei dum sic loquitur. Omnia Civ. t ei. i. qui pe portenta contra naturam dicimus se, sed ν tam sum. Misomodo enim ςyp ' s contra vaturam quod sis Dei voltintate : eirm et oluntas tanti utique conditoris condita rei cujussire natura Ise t Portentum ergo non , contra naturam, sed contra quam es nota natura.
S. Augustinus saepe quidem loquitur secundum praejudicia. Sed ex .eo nihil inferri potest: nam soli loci praejudiciis contrarii ad literam sunt explicandi. Hujustu rei rationes modo attuli. Si S. Augustinua in omnibus scriptis suis adversus causerum secundarum emcaciam nihil unquam dixit Ies , ac huic opinioni semper savisi set , ad illam stabiliendam ipsius authoritate forsan uti possemus. Sed si ipsum hanc quaestionem serio examinasse non liqueret , merito existimare possemus ipsum hac de re fixum nunquam statuisse judicium,& impressione sensuum sorsan ad id adductum fuisse ut rem sine examine crederet quae certa videtur donec ad examen sedulo vocetur. Augustinum , exempli gratia de brutis quasi animam haberent, semper loquutum fuisse constat; . non dico animam corpoream. Nam S. ille Doctor mentem a corpore accuratius distinxerat quam ut existimare posset esse animas corporeas : Dico animam spiritualem ; nam materia est incapax sensus. Existimo tamen satius elia Augustini authoritate uti ad probandum bruta carere anima , quam ad probandum illa anima esse praedita. Nam ex dogmatibus quae scrio examinavit 6e in victh probavit manifesto sequitur bruta carere anima. Ut ostendites iis .e o sexto Volumine Philosophiae Chrisianae. Sed chm sen--
dolor eit tentia quae statuit bestias habere animam , aut dolorem ubi percutiuntur. malorum sentire , pr i judiciis sit consormis , quippe nullus est Patir qui id non ijudicare possumus Augustinum de his accoli. n. odare adi sermonem vulgi fuisse loquutum ; hanc quaestionem serio non exami
dolorem, nasse; Nobilius non posse sibi in finem proponere id quod mirius nobile est, iam verb secundum ipsiam anima bestiarum *iritualis est 3c nobilior corporibus, bruta tamen nullum alium finem habent qualia, corpora. id quod si irrituse est esse immortale, & animam brutorum , licἰt spiritualis sit, . morti obnoxiam cise: multa alia sunt simili a dogmate apud Augultinu n, ex quibus conclude re possumus ait imam brutorum non esse spiritualem qualem itum in iis admittit. 'Vid. D. Augu'stinum Cap. XXII. dc XXLII. de Anima dc ejus origine. Ηaee sunt
342쪽
nasse ; ac certἡ si et in in dubium vocare coepisset & ad eam attendisset , propositiones dogmatibus suis adeo contrarias in medium numquam protulisset. Itaque licἡt Patres efficaciae causarum secundarum semper sivissent, ipsorum sententiae etiam rationem habere forsan non teneremur, nisi notum foret eos hane quaestionem sedulo examinasse , ac ipsorum dirusermoni vulgi accommodata non esse. Verum res secus omnino se habet. Nam patres & viti piissimi semper alicubi in striptis suis mani sellum secerunt quid hac de re sentirent. Eruditisti mi , imo plerique ex Theologis hinc videntes scripturam sacram adversari emeaciae causarum secundarum; inde vero impressio nem sentirum, suffragia publica & Philosophiam Aristotelis , quae Doetis erat venerationi, illam statuere efficaciam; nam Aristoteles Deum nullam rerum singularum quae ita regione sublunari aguntur curam gerere , hanc curam ipsius magnitudine indignam esse, de naturam , quam in omnibus supponit corporibus, issicere ad ea omnia quae in his terris aguntur, existimat. Theologi , inquam, de eorum quidem axii ius numerus, illud temperamentum ad conciliandam Fidem cum Philolophia Ethnicorum, te rationem cum sensibus, invenerunt, nempe causas secundas nihil esse acturas nis Deus reneuoli suo ipsas adjuvaret. Sed quia concursus ille immediatus quo Deus agit cum causis secundis magnis involuit difficultates , nonnulli Philosophi illum re-jecerunt , dicentes, sufficere, ut agant causae secundae , Deum ipsas conservare cum virtute quam ipsis in creatione indidit. Et quoniam haec opinio praejudiciis valde accommodata est, , quia operatio Dei in causis secundis nihil habet sensibile, ab hominum vulgo , Se ab iis qui Medicinae de Physicae magis quam Theologiae 8e veritatis meditationi operam dederunt, admittitur. Plerique arbitrantur Deum omnia prirno creasse , ipss omnes qualitates aut iacultates ad sui conservationem nece Iarias dedisse; primum, exempli grati1- , motum materiar' indidisso, ac deinde ipsam sibi ipsi permisisse ut motuum suorum communicalione hanc quam miramur formarum diversitatem produceret. Corpora posse sese mutuo movere plerique supponunt ; de haecos inio ipsi Cartesio tribuitur, contra quam diserte dicit articulis de VI. iecundae pariis Principiorum Philosophiae. Cum homines agnoscere cogantur res creatas a Deo dependere , istam dependentiam quantum in ipsis est minuunt; sive arcano in Deum odio, sive supina erga ipsius operationem stupiditate. Sed quia ham opinio apud leos ut plurimum qui Religioni meditandae parum studuerunt , de qui sensus Se Aristotelis authoritatem potitis quam rationem de cindicum sacrorum authoritatem sequuntur , duntaxat: admittitur ; illam altas in veritatis de Religionis amatorum mente radices actu ram verisimile non est. Istius enim opinionis serio examinatae filsi tas nullo negotio agnoscitur. Sed opinio e cursus immediati Dei iet
343쪽
singulis a stionibus causariim secundarum cum scripturae locis, qui ne pe eundem effectum Deo de rebus coeatis simul tribuunt , consonare videtur. In ultima probabo illuit ratione sies. 43. solum Deum menti rerum objectarum perceptiones iii pertire posse, nullamque rem creatam, nullum Ens intelligens filiit uin , quantacunque donetur potentia, in eo casu prasso elle posIe ad agendum , Deique concutiunt exigendum. Animadvertendum igitur est loca esse in scriptura ubi Deus selus dicitur: Eeo sim Domnus, inquit Esaias, feci ra OMNla, extendens
caelos soLUs stabilii vi terram , NULLUs mecum. Mater divinitus
Lis i in pirata liberos suos alloquens dicit , Nescio quialter in utero meo aruaeh e i. , Dio serum m mira NON EGO IPSA COMPEGI , sed mundi erra, e c. Non ut ' Aristoteles & scholae Peripateticorum, sibi de So- . Arist. li eos nativitatem suam debere dicit, sed mundi creatori. Iam autem byc. Ausc. sunt entia illa Deum s Num agere , & formare infantes in utero matriss opinionibus vulgi s. u praejudiciis non est consermis. Isti igitur loci , hi hune juKta dogma a me pri iis positum , ad litteram sunt explicandi, ac contextum. Me tra , cum sententia enicaciae causarum secundarum sit conformis opini, uiconeum- ni vulgi & impressioni sensibili , etiam si locos inveniremus qui di-bit, qdi sirte dicerent causas secundas agere sistas, nullam tamen vim haberent, cum his quae opinioni vulgi adversantur illa conseras. Concursus qui io misi igitur non susticit ad concilianda varia Scripturae sacrae loca: tota vis, Deus: iUd potentia de emcacia soli Deo tribuenda est. namque ope- Verum licet concursus immediatus Dii cum causis secundis esset ido- μφης q neus concili indos diversos scripturae locos , nescio tameta an adimit-
.hzair . . tendus esset. Nimque Libri sacri in usum Theologorum hujusce tem -
ιι uinume poris non unice compositi suere ; sed in usum etiam populi Iudaici. rossivos ex- Itaque si Iudaei satis non eruditi essent aut sub: iles , ut concursum imaginarentur, qualis in Theologia scholastica admittitur, Ae ut inter ip- conveniret de re quam peritii simi Thei logi non sine magno ne-lisi alibi eλplicant ; hinc ni fallor sequitur scripturam sacram quae Deo , atque inU- immo soli Deo, produictionem & conservationem tribuit, ipsos in er- sibilibus in- rorem injecturam suis Ie : & authores sacrorum codicum ferinone usis Vsti ris tu fuisse non modo incognito vertiin etiam fallaci. Nam iis dicendo D DII ii, , Omnia agere , nihil aliud designare voluissent nisi, Deum ipsis su- quos aspi- praebere concursum ad omnia producenda, de verisimile est Iudaeo timuid - de illo concursu nequidem cogitas Ie , cum ii qui inter Iudaeos non phi-
corii ero/- losophantur, Deum sacere omnia, non vero Deum concurrcre ad niΠ-
Ib. 'ii. e. concursu tutius statueretur judicium, varia scholasticorum
x . n. i. de re systemata accurate explicare operae pretium soret. Nam praeter obscuritates impenetrabiles qmnibus opinionibus com unes, quae
explicari & defendi nequeunt nili vocibus vagis & indeterminatis;
tanta est super hac materia opinionum varietas , ut illius causam de
344쪽
Ωυ EXPLICATIONES as Lib. m. 333
idiosa supersedeo. Iinmo in id studere malo ut ostendam hypotheses meas aliqua in re cum maximo Theologorum Scholasticorum numero convenire, quamvis hic diffiteri non debeam ipsorum voces esse valde aequivocas Se confusis. Mentem meam clarius explico.
Existimo , ut jam alibi dixi, corpora , eκempli gratia, non praedita esse vi sese movendi , ac proinde ipsorum vim motricem nihil aliud esse quam Dei aetionem , vel ne utar vocibus quae nihil distineti sinificent, ipsorum vim motricem nihil aliud esse quam voluntatem Dei semper necessario efficacem , quae illa in variis locis successivh cons-at. Haud enim puto Deum creare quaedam entia, ut stat vis movens corpora : non modo quia hujusce generis entium nullam habeo ideam , nec video quomodo illa entia pollini movere corpora: sed etiam quia illa entia indigerent quoque aliis entibus a quibus moverentiu , & sic in infinitum. Deus eni in solus simul est immobilis de motor. Clara hiae ita sit, ubi unum corpus impellit & movet alterum, pos sum dicere illud agere per concursum Dei; 8e illum concursum non distingui a propria ipsus actione. Nam corpus non movet aliud corpus in quod incidit nisi actione sua aut ri motrice , quae reapse nihil aliud est quam voluntas Dei, quae illud corpus successWh in diversis
locis conservat: curn translatio corporis non sit ipsus adtici aut vis m triκ , sed effectus ipsus virtutis motricis. Ac revera pene omnes The Iogi fatentur aditonem causarum secundarum non differre ab altione qua Deus concurrit cum ipsis. Nam licet rem diverse intelligant, Deum in rebus creatis eadem actione qua res ipsae creatae ipsae agunt,
agere existimant. Et ipsos sic loqui necesse mihi videtur. Nam a te,
creatae agerent actione quam Deus in ipsis non produceret , ipsarum actio, quatenus actio, a nemine, ut mihi videtur, penderet; jam autem credunt , ut par est, res creatas dependere immediat. a Deo, non modo quoad ipsarum essentiam , sed ci quoad operationem. Pariter , respectu causarum liberarum , e κ istimo Deum menti itidesinenter imprestionem dare versus bonum in genere, ac ipsum etiam determinare impressionem illam versus bona si ecialia per ideas aut sensationcs quas nobis in primit, ut id in prima Illustratione explicuit atque
idem credunt Theoti,gi asserentes Deum movere de praevertere volun tales nostr s. Itaque vis quae mentes nostras movet, est v intas D. l. quae nos animat de versus bonum seri : Deus enim nulla creat enita
ut sine vires motrices mentium , iisdem de causis ob quas non createntia ut sint vis motrix corporum. Cum voluntates Dei per se sintellicaces , sufficit ipsum velle, ut faciat , ac inutile est entia sine. - cellitate multiplicare. Praeterea quicquid in motuum nostrorum deterin minationibus reale est, ab actione Dei in nos etiam procedit. Nec enim hic loquor de consensu quem his praebemus determinationibu Id ex prima Illustratione clarε patet. Iam autem nihil agimus aut producit idus nisi per voluntates nostras, hoc est per impressionem voluntatis
345쪽
Divinae quae est nostra ris movens. Nam volumates nostrae non sunt caces Dis quatenus a Deo sunt; quemadiNodum corpi rea n ota alia non pulsant , nisi quatenus habent vim moventem qua transferuntun Ergo non agimus nisi per Dei concursum, & actio nostra conlideratavid. -- ut essicax de capax producendi aliquem effectum, non diffcri ab ac reZ lib. de tione Dci. Gaem est ammero actio, ut aiunt plerique Plillosophi.
Euis' autem omnes mutati Ines quae in ii iundo eveniunt nullam aliam voluntate. causam naturalem , quam motus corporum de voluntatus spiri- cap. 4. tuum. Nam juxta leges generales communicationes motuum , corpora
invisibilia , quae circumdant vili bilia , diversis nisi ibus suis omnes varietates , quarum causa oculos nostros fugit, producunt. Et secundum leges conjuninionis menus cum corpore, ubi corpora nobis circumjacentia agunt in nostrum , innurneras in mente nostra producunt sensationes, ideas , & affeetias. Pariter mens nostra in se producit persoluntates suas innumeras diversas ideas: Nam voluntates nostrae applicant & modificant mentem nostram , ut causae naturales, quarumtamen essicacia ex legibus a Deo institutis procedit. Et cum mens agit in corpus nostrum, in eo multas producit mutationes propter leges coniunctionis suae cum illo. Et per corpus nostrum iri iis quibus circumdamur maximum etiam mutationum numerum producit , per leges communicationis motuum. Itaque , omnes effectus naturales , nullam aliam habent causam naturalem aut occasionalem quam motus corporum, de voluntates stirituum. Id si attente animadvertatur nullo negotio concipietur. Nam hic eos qui istaec legent ab istis blateronibus qui quod dicunt non intelligunt, qui entia quorum claras non habentideas perpetuo fingunt, ac ea quae ipsi non capiunt per obscuriora ν lunt e licare, praeoccupatos non fuisse suppono. Clim itaque ostenderim Deum concursu suo seu potius voluntate essicaci exequi quicquid motus corporum & voluntates spirituum Uunt ut cause naturales aut occasonales ; nihil est quod Deus non essiciat eadem actione qua res ab ipse creata agit, non quod res creatae per se ullam adtionem essic cem habeant, sed quia Dei potentia cum ipsis aliquo modo communicatur per leges naturales a Deo in ipsarum gratiam institutas. Hac seu ratione co lata mea possiunt conciliari cum sententia Theologorum qui concursus immediati necessitatem defendunt, & Deum
Vid. Du- omnia in omnibus agere eadem actione qua res creatae agunt. Caeteros
d. in v. Theologos quod spectat, ipsorum opiniones , ac praecipue Durandi, deo ε Antiquorum ab ' Augustino resutatorum , qui concursus
necessitatem nesabant, causas siremndas omnia per potentiam ipsis a Deci De Genm In creati ne inditam agere dicentes, defendi non posse existimo. Quamsi ad lit. l. vis enim haec opinio caeteris miniis intricata videatur , stripturae tamen . p. -- ita adversa & praejudiciis ita consormis videtur, ut ipsam posse propugnis non arbitrer. Schola.
346쪽
Sbu EXPLICATIONES ad Lib. VI. 337
Scholasticos qui concursum immediatum Dei dicunt esse eandem .
actionem ac actionem rerum creatarum , rem ut eam explicui non om- .nino intelligere sateor : Et, si excipias Biel & Cardinalem de Alliaco, quotcunque legi, sentiunt efficaciam quae producit essectus proce- ibi aedere a causa secunda non secus ac a prima. Sed quia hanc mihi legem impono nihil asserendi quod certo non mihi constet, & eam semper amplectendi sententiam quae cum Religione ma is consonat, neminem fore confido qui aegrε serat me a sententia desistere quae multis eo obscurior videtur quo attentius examinatur; & aliam statuere quae non modo rationi, verum etiam Religionis de Ethicae Christianae sanctitati consentanea sit. Hanc veritatem jam probavi in Capite quod hac explicatione illustro : sed ad plenam systematis apologiam atra re non eritu aliquid his adhuc subjiciam. Deum a rebus a se creatis amari Se coli velle ratione te Religione convincimur; vult amari ut bonum , & summa coli veneratione ut potestas et Haec veritas a nemine nisi impio de insano in dubium vocari nequit. Ut Deus ametur sicut vult amari Be scut meretur, oporietjuxta primum legis & Evangelii praeceptum, ac etiam juxta rationem, ut alibi ditii, ipsum amare totis viribus aut secundum totam nostrae Lib. 4. e.t. facultatis amandi capacitatem. Ipsum omnibus anteponere non susticit; amandus est praeterea in omnibus. Alioquin amor noster imperfectus est ; de Deo omnem amorem quem nobis imprimit, quemque propter se tolum imprimit cum non agat nisi propter se , non retribuimus. Pariter ut Deus veneratione debita colatur, ipsum ut summam potestatem adorare , Be prae rebus ab ipse creatis timere non sufficit ; timendus praeterea & adorandus in omnibus rebus creatis; omnia studia nostra ad ipsum unum tendere par est, nam ad ipsum solum periinet honor & gloria. Id Deus his verbis praecepit: Diliges Dominum Deum Deae. v r. tuum ex toto tarde tuo, O ex tota anima , ct ex tota fortisvinne tua. Et his rDominum tuum timebis , O illi fili servies. Itaque Philosephia quae nos docet efficaciam cauisum secundarum esse merum ingenii figmentum, naturam Aristotelis & quorundam aliorum Philosophorum esse chimaeram , Deum solum satis sortem & potentem esse non modo ut agat in
mentem nostram , verum etiam ut minimum det motum materiae; haec,
inquam , Philosephia cum Religione, cujus finis est Deo nos quam fieri
potest anctissitne conjungere, omnino convenit. Ea tantum solemus amare quae aliquod nobis bonum conferre ponsunt; ista igitur Philosophia solum Dei amorem probat, & omnis alius rei amorem damnat. Id solum timere debemus quod nobis aliquid mali asterre potest : Ista igitur Philosophia solum Dei timorem
probat, omnis alius rei damnato timore. Itaque omnibus iustis cirationi consentaneis mentis motibus favet, Omnes vero rationi & Religioni contrarios improbat. Hac enim Philosophia amor divitiarum , ambitio , luxuria, nunquam conmrobabuntur I cum amor erga cor-Malebrantii de Inquist. Verit. 1om. II. V v pora
347쪽
pora juxta istius Philosophiae dogmata absurdus & rididulus videatur.
Haec est veritas indubitata ipsa natura, de ninione communi steta, causam voluptatis amandam esse, & quidem juxta proportionem selicitatis quam nobis impertitur aut impertiri potest. Felicitatis nostrae causam , id esse quod amemus non modo justum , verum etiam ne cesse est. Itaque juxta hanc Ρhilosophiam Deum solum amare debemus ; Illa enim nos docet ipsum solum felicitatis nostrae causam esse. Juxta hanc Philosophiam corpora quae nos circumdant non agunt in nostrum; Imtiori ratione non agent in mentem. Sol nos non illuminat , nobisque motum & vitam non impertitur. Ipse terram fructibus de floribus non coronat, nec alimenta nobis ministrat. Haec Philos A st, Appii, phia non secus ac Scriptura nos docet Deum non me tesimonis semetip- sinis rellisisse benefacieium de Caelo, dantem phritas te ora stu fera, impientem ribo O laetitia corda nostra. Iuxta hanc Philosophiam dicendum non est natura M , vel Deum & naturam nos cumulare Ninis , Deum solum id efficere dicendum est , de sic sine aequivocatione loque dum ne simplices decipiantur. Nam unica causa felicitatis nostrae distincte est agnacenda , si ipsam solam nobis amandam proponere velimus. Extra omne dubium quoque est ea esse timenda quae nos malo afficere possunt, de id juxta proportionem mali quod nobis asserre valent Sed haec Philosophia nos docet Deum solum posse nos malo affice- XLV. r. re, ipsum , inquit Isaias , formare lacem edi creare tenebras , facere pacem ct creare malam , nihilque contingere mali quod φse non faciat, inquit Amos III. alius Propheta. Itaque ipse solus timendus est; nec pestem , nec bel- tum , nec famem , nec ipsos Daemones timere par est. Deus solus est timendus , ab acie gladii nobis impendentis fugiendum , ignis est vitandus; a domo labante recedendum est; Sed haec non sunt timenda. Corpora quae mali causae sunt occasionales removeri possunt; sed
Deus solus ut vera malorum quae in impios ruunt causa' timendus est. Et solum peccatum , quod causam omnium bonorum ad id adigit ut fiat causa omnium malorum , odio habendum est , uno verbo omnes mentis motus ad Deum solum referri debent, nam Deus solus est supra mentem nostram; & corporis nostri motus ad corpora nobis circumstantia possunt reserri. Haec a Philosophia quae caularum secundarum efficaciam non admittit docemur.
Sed efficacia causiarum secundarum supposita, corpora non immerito timeri de amari mihi videntur; ac , ut amor rationi accommodetur, sus-ficere ex illinaci Deum omnibus anteponi, & causam primam ac unive salem causis secundis de specialibus. Deum totis viribus luis amare juxta
haec dogmata necesse non est. Ex tota meime, ex toto corde, ex tota ani ma, ex rotis viribus , inquit Scriptura. Attamen , ubi Deum cultu de amore nostro omnibus praeponere
duntaxat contenti sumus , in id perpetuo non studentes ut ipsum soluin in omnibus summe colamus di amemus; nos decipi; charitatem.
348쪽
m nobis extingui, de bonis sensibilibus magis occupari qu1m summo bono, saepe contingit. Namque, si a pertinacillimis peccatoribus, de
sorsan etiam ab Idololatris quaeras , an non praeserant causatri universalem specialibus; in effraenati stiri a licentia te in densissimis erroris tenebris respondere tamen non dubitabunt, se ossicium adeo et lentiale non negligere; nec ignorare quid Deo praestare debeant. Fateor eos falli Ze errare; sed Acacia caus .rum secundarum rejecta, nullo praetextu suum excusare possunt errorem ; illa vero emcacia iupposita haec apud se possint volvere, dum assectibus occaecantur te sensuum testimonio aures praebent.
Natus tum ut sim felix; non possum , immo non debeo mihi tem- Perare ab amore Se veneratione erga causam felicitatis meae. Cur igitur non amarem & colerem res sensbiles , si verae sunt causae selicitatis qua ipserum usii fruor 3 Ens summum cultu summo solum esse dignum agnosco. Illud omnibus praesero. Sed, cum videam ipsum a me nihil eκisere , fruor bonis quae mihi secundarum ope causarum quibus me subiecit, largitus est , nec ipso inutiliter me occupo. Cum nullum bonum per se de immediath mihi conserat; hinc insero ipsum nolle , mentem de cor meum ipsi soli immediath adhaerere; aut saltem
mentem te cor meum inter ipsum & res creatas dividi vult. Cum so- 'Iem gloriae suae participem secerit, splendore de majestate circumcinx rit , omnibus operibus suis praesecerit, cumque ab illius ingentis astri influxu omnia bona vitae necessaria accipiamus, cur per aliquam vitae nostrae partem ipsius lumine non gauderemus, Be gratum ob ipsius magnitudinem ac beneficia animum ipsi non testaremur ' Nonne ingrati animi criminis essemus rei, si a re creata tam praestanti omnium honorum copiam recipientes , ipsis grates non persei veremus i Et quis
sne stupenda caecitate nullo venerationis Sc timoris motu duceretur erga illum cujus absentia nos sti fore constringere de enecare, praesentia urere Ze destruere potest Z Id iam dictum repeto; Deus omnibus anteponendus est , ac infinith supra omnes res creatas venerandus; sed res ab ipso creatae etiam sunt timendae de amandae. Hoc pacto ei qui eas condidit legitimus tribuitur honor; de ad nova in nos conserenda b neficia adigitur. Honorem rebus creatis praestitum ab ipso probari ex eo liquet quod potentiam sitam cum ipsis communicaverit, sum omnis potentia honore sit digna. Sed quia honor tant5 major esse debet quanto major est potentia, de potentia solis Se aliarum rerum sensibilium talis est, ut ab iis omne bonorum genus accipiamus, aequum est ipsas a nobis coli totis viribus, de nosmet ipsos totos post Deum ipsis consecrare. Haec sunt ratiocinia in quae naturaliter dilabuntur, qui causarum secundarum effractae praeiudicio favent. Et verisimile est primos idolo- R. latriae Authores sic Histe ratiocinatos. En tibi hac de re sententiam mimum Dod oris inter Iudaeos celeberrimi, sic tractatum de Idololatria ordientis r Tempore Enos homines in supendos Ia sunt errores, O sapienses illius
349쪽
seculi sensiu θ' ratione omnino desilini fuerum. Enos ipse unus ex issis aberrantibi s fuit. Hi sunt ipsorum errores. Cum Deus , Hebam, astra coelos ad reeredum mundum ereaveriι, ilia in loco edito eolioraverit, splendore o gloria cinxerit , ae iis utatur ad sua exequenda mandata ;aequum est i s a nobis honore asci. Voluntas Dei nostri est, nos hon rem praestare iis quos evexit O gloria eumulavit : suemadmodum 'inmeeps vult suis minoiris honorem deferri se praestente , quia honor minisin tributiis ad ipsum redundat. Postquam id in animum indu sem, templa in Urorum honorem aedificare , ipsis saera facere, ipsorum laudes dicere , et feste coram iis prostemere caeperunt; sibi Me pacto Creatorem propitium reddere credentes. Haec est origo idololatriae.. Grati animi esse stu moveri juxta bona quae in nos conseruntur tam naturale & aequum est , ut ' omnes pene populi solem adoraverint , quia bona quibus fruebantur ab ipso veluti a prima causa manare at-vb. see. Ac si AEgyptii non modo Solem , Lunam, & Nilum ,
cujus inundatio AEgypto affert sertilitatem, adoraverunt, id factum est , t Ipsi qWi ' referente Cicerone, quia ex iis aliquam percipiebant utilitatem. ItωT 'I' que, cum propensio illa qua homines versus veras felicitatis suae cau- ista hes naturaliter feruntur ab ipsorum mente excuti nec possit nec debeat, mnis ob hunc evidenter patet aliquatenus saltem periculosum esse defendere enotiquam ficaciam causarum secundarum , licet ipsi adjungatur necessitas concumvμβι-t m . immediati , qui concipi nequit, de praejudicatas opiniones nostras justae essent, non secus ac Aristotelis Philosophiam , postquam eam eo era-- amplexi sumus, approbat. ram. sed tutissimum est nihil asserere quod clare non percipiatur, & soli. Cic. lib. r. Deo potentiam de emcaciam tribuere, cum solae ipsius voluntates ne-α-- ' insolubilem habeant conneXionem cum emibus naturat, i. I. Cori nunc homines satis habere cognitionis ut crassos respuant xv. , . Paganorum & Idololatrarum errores. Sed ausim dicere mentem n l Quorum stram , seu potius cor nostrum eodem saepe modo disponi & inflecti ac cor mi es Paganorum, & semper aliquam in mundo Idololatriae speciem esse gras saturam; donec JEsus CHRISTUs . omni imperio , dominatione ct pote-om i, M. fit sotu in omnibus , devictis , regnum Patri restituerit. Mirator, aut Etenim , nonne quaedam est idololatriae species ventrem sibi Deum immundus, constituere , ut loquitur Paulus. I Nonne ii sunt idololatrae ac Dei. Mammonis cultores qui in acquirendis divitiis noctu diuque laborant tibi, is cultum debitum tribuunt, ipsumque in spirisu O veritato semotitii. AEdorant, quorum cor alicujus rei sensibilis pulchritudine totum detine-Eph. V. 1. tur, & mens fulgore alicujus dignitatis imastinariae perstringitur λδη spiritu Ho:vines a corporibus omnes quibus Potiuntur voluptates se accipe- V re existimantes ipiis quam arctissi ne possuiu a lbaerent. Itaque erroris.
T. . 'μ' principium in eo situm est quod impressione sensibili essicaciae causa-Ioh. IV. secundarum convincantur. Sola ratio ipsis dicit Deum solum in xvi ipsis agere οῦ sed praeter quam quod haec ratio tam demissa voce loqui
350쪽
tur ut eam viκ audiant , & sensus qui ipsi adversantur tumultu suo o tundunt ; praeterea , inquam , in praejudkio adhuc confirmantur ration, bus & argumentis eo perniciosioribus, quod prae se serant characteres sensibiles veritatis.
Philosophi ac praecipue Philoso)hi Christiani sensuum testimonia da
praejudicatas opiniones ac praecipue periculosas , qualis est , praeconcepta opinio efficaciae causarum secundarum , impugnare perpetuo deberent. Attamen, nescio quo moti incitamento, viri quos plurimum Be merito quidem veneror, illud praejudicium non miad confirmare conantur ; imo etiam fanistam hanc , puram, & selidam sententiam quae statuit Deum solum esse veram causam, vellent traducere ut d Arinam superstitiosam de ineptam. Deum in omnibus amari & timeri nolunt. Sed omnia, inquiunt, amari & timeri debent relatδ ad Deum. Res creatae, inquiunt, sunt amandae, quia bonae sunt. Patri, Princi- , i, & superiori amor 8e honor est tribuendus, quia Deus id praecepit. d equidem non neso. Sed nego res creatas amandas esse ut bona nostra, quamvis 'in se bonae sint. Hominibus ut Dominis observantiam te honorem posse legitime tribui nego; Vel, ut clarius . mentem meam, dico Domino suo non esie serviendum, nec patri aut , . Principi obediendum alio fine qu1m ut Deo serviamus & obediamus. Mati. Audiatur Paulux qui se omnia omnibus secerat, de qui ad salutem 'ci Cor. hominum procurandam ipsis in omnibus complacebat. Servi, inquit, edite Dominu ear libus eum timore est ire re , in fimplicitate tardis vi cisuifri sicuT CARIsTo : non ad oraclum servientes qιωs omnibus Pia- Iosui , , ereres , sed ut servi Chrsi faciemes voluntatem Dei ex animo, eum bo- si h
alia Epistola. Non ad oculum serviemes, quasi hominibus placentes , sed ius licitate cordis Deum timentes; suodcunque facitis ex animo operaminisi cur DoΜiNO ET NON HOMINIBUS. Patri igitur obediendum est, Prin- destrimui, eipi serWiendum , superioribus honos deserendus UT DEO ET NON H non authο-MINIBVs. Id clarum est nullisque obnoxium incommodis. Superioribui Vi inajor hoc pacto tribuetur honos & promptior praestabitur obedientia. .
Sed Dominus , id enim me posse asserere arbitror qui honorem & ' obedientiam exigeret, quasi in se aliam potentiam a potentia. Divina haberet, prosedia impius esset; ac qui ipsi eo animo servirent essent
idololatrae ; omnem enim honorem omnemque amorem qui uersus
Deum non tendit esse species quaslam idololatriae non possum quin a dam. Soli Deo honor is gloria.