장음표시 사용
201쪽
ab omnib. scriptoribus, atq; id quide recte, adscribitur. Nam praeter quam q uod falsa deeri onea est b c curiositatis d esser i pt io, etia ni
reprehelasione non Vacat id quod inquit, alienae tantum utilitati studere ex adiunctio. ne verum prudentem. Est autem Curiosita sevi, ut Gelliu3 vertit, multaryreruaggressθ, teste Plutarcho, φ:λυ ιαθεια αΜοτυων id est . dium cognoscendι alien mala,
aliena quidem priuata. Αtenim prudens ex adiunctione, quiq; λcietatem custodire conseruareq; nititur, primum pride ea quae publica sunt, queque ad communem utilitatem comoditatemq; referuntur, expendit, atq; de iis consultat: quadoquidem tuetur Rempub. aut familiam bonis consiliis, remque administratione poenaru ac praemiorum. Deinde etiade priuatis aliquousq; re' hus deliberat:quia quod publice omnib.bo cum est dc utile. id clia ipsi, velut societatis uniuersae parti, utile esse necesse est. re iure optimo reprehendit Aristot. hanc vulgi opinionem,Vtriq;eX aequo prudentit nome. competere, exactissime demonstrans: quin
imo Politicam illi ut nuper dixi dc ciuilem
Ionge esse praestantiorem priuata. Iam vero altera sine altera esse non potest, proptere, F a -
202쪽
quod homo suapte natura genitus, di in lubcem editus est. ad colendam societatem, ne qua vel omnino non vivere, Vel certe coimo de vi uere nequit: quandc quidem ut alibi scribit Arist. citra societatem vivere aut omnino diuinusit, supraque hominis nat' ram: aut certe feritatis 5c agrestis cuiusdam inhumanitatis indicium, quodve in bruta quidem animalia cadat , quippe quae si perpetua societate priuentur, aut i cmporis ae litudinis taedio citius consumantur. au certe infelici sti me vivant. Ex quo essicitur, ut ab χlute quis prudes esse,actionesque prudeliae exerrere nequeat, nisi vel in domo familia . yel in ciuili societate id faciat : it quide Ut neque priuata sine comuni, nec consem unis sine priuata como de consistat. Praeterea qua ratione quis de proprio bono recthiudieabit, nisi illud cum publica Vtilitate conluctum intellexerit 3 quod ut intelligat, uniuersali sane huic prudentia opus est D nique prudentia, sine longa eorum quae vidimus, quaeq; audiuimus,eXperientia copar Dri nequit;&experientia sine societate no aequiritur: quare alteramalteri coniuncta esse necesse est, itaq; copulata, ut a se inuicem ariuelli non valeant. Hinc luitur problenia
203쪽
OVae igitur prudentia sit c5munis,quae.
que priuata, ia satis perspicuὶ apparet. Restat aut qu rendum quotuplex rursus v traq; sit; costat enim no simplice earum esse natura, sed omnino coposita atque diuidua. Sed priuata in alias amplius partes seu spe 'cies nodiuiditur, sed in sua indiuidua latui comunis vero multiplicem patitur partiti ne,maxime ex earii reru differentia ad qua
riti semial qui habeantur' que disciplini o 'mnes,etsi non minorem ingenii ae mensis exercitatione requirant quam prudelia, iacilius tamen accitiusti pueris percipiuntur. Et ratio in proptu est: qui rudelia sine experientia acquiri nequit, quae non ea dit in pueros:etenim ea opus habet longissimo; pore,li aeroq; a perturbationib.animo, pueri velis cum no diu vixerint, etiam animurn variis cupiditatum ac libidinum motib. irretitum Implicatumq; obtinent, itaq; piu
dentes esse no possim Veru hse questio etiasuperiori loco proposita est ac diuoluta.
204쪽
refertur. Ubcin reb. sese,suum omisiereet. Refertus aut tum ad familia, tum ad ciuitate dc Rempub. propterea quod vel f
miliae vel civitatiscura gerit,earumq, conis moditates , tilitistes. cosectatur. λι- c
appellatur. l. CAPvT III. De prudentia oeconomica.FAmiliaris igitur rei& oeconomi a Prudentia est quae in re familia ii ac dome- sticis negotiis cernitur, in administiatione .farruliae, ipsiusq; partium mutuac Fada diconcordissicietate inter se conspirantiu uti-aitatem versans. Etenim domus,& famiIta Vniuersa, ex multis componitur partibus,
quarum Vnaquaeq, propriam siquiderem di secundum n,tura omnia administretur sortitur perfectiqne, quam primo ac piet se eonteplari,ipsiq;actione sui, nil tur prudes ac diligens familiae gubernator. Compora' tur autem primaria quide latione domus, . ex duabus, iisque minimis ac simplicissimis partibus, possessore dc possessione,quemad' .modum & reliquae omnus secietates,qμα itiiterea cosistunt,dum quoda imperio '
quadam administratione coercen
205쪽
LIBER II. eta 7τconseruanturque. Sed .n. ut proprium possessoris officium est, recte & utiliter im perare, i berrimadataq; ac praecepta praescribere:iata rei possessae est parere,ac madatis fideliter obsequi: quae quide administratio proprihimpetium quo domi-ous seruo imperat , nuncupatur, & a ciuilic quod πο λιξικον appellat) distinguitur.Pos sessera ut est dominus uxor, liberi; sed non
eade rationem am alio modo parentes, alio
Iiberi imperant: qui nimb liberi parentibus quoq; subditi sunt,& quasi medium locum interposse rem remque possessam sibi vendicant quippe cum partim paream, re partires imperent: pareant , inqua, paren ibus,
imperent autem seruis&rei possessae,& ut
dem modo suis paret ib. subduntur,quo serui suis dominis:quadoquide imperium do minorum in seruos, herile, parentum in liberos, ciuile dc πιλιικρ , aut certe regi u a P pellatur. Et queadmodum in priori, domi. ni tantum commoditates utilitatesq; quae runtur,ita in hoc non ta parentib. quam liberis prospicitur:quicquid. n. paretes laboris
in negocii suscipiut , quicquid agut.ci sui μ
206쪽
liberorum gratia suscipere agereque mantur. madmodum igitur inter eos. qui imperant, magnu inuenitur discrimen, ita quoq; interea que paret, no exiguae sunt diuersitates ac disserentis; quandoquide res possessa,aut est animata, aut inanimis. Ina nimis, mobilis vel immobilis ue animata, aut brutit,aut ratione praeditum animal,Vt ser- , Mus. Itaq; prudentia oeconomica seu rei familiaris administrandς ratio, natui a harum parti u cotemplanti, facile inuestigari ac i n-telligi poterit, si quide duos uiuuersales ante oculos sibi quis figat scoposue alterum, ut exactissimh cognoscere,qua habitudine atmrelatione, het familis uniuersae partes, ad se- . se mutuo sint affectaeuealterii, ut actiones c . iusque partis,ad quas a natura quaelibet facta est,diligentissime inquirere cotendat: quas.
certe omnes,ex propriis instr umentis dc naturalib.organis,facile ac sine labore adinve- niet. Etenim ex his duob. fontibus, non Ium uniuersa domus administrandae ratio.
sed etia tota Iuris ciuilis legu inque peritia depromi potest. Neq; tamen hoc loco existi- Θ mandu est, prudentiam oeconomica, lius domini propriam,caeterasq; familiae partes. lomni recha dc secundum ratione agendi vi
destitutas esse ae plane orbatan sed maximε
207쪽
eam dominii tanquam architecti, &totius huius societatis moderatore ac princi - pem primo ac per se,cuius ex nutu caetera omnia dependeant,pertinere. Quadoqui se Uniuscuiusque partis, propria dc peculiaris est Virtus,&Fpria ad obeundu opus suu,recta. a. natura vel institutione cuique agendi concessa ratib. Itaque prudentiae rei familiaris vis primo omni u spectatur inter viru&vxores haec .n.prima Sc maxime secundu natura est secietas; siquidem commune animantili Omnium est,coniuctionis appetitus, procr
andi causa,ae simile sibi producendi,per qd
quasi perpetuo vivere expetunt, quod sine maris & foeminae comixtione fieri non poctest; ut non tantii secudum natura, sed necessaria quoq; sit huiusmodi colunctio. Uexu inter marem re foemina hoc maxime interest,quod mas veluti caput est ac princeps scemine,quemadmodu & totius societatis, atq; ideirco nobilioris praestantiorisque ori' ginis,&ad c5moditates utilitatesq; viis peris spiciendas aptissimus, maxim Eque idoneus. e sequitur mulier vi αιτ ρ ο-ς,ut Aspa-sa apud Xenophontem inquit. Maris ergo&foeminae officia, autoritas, rectaque rege Idae &administrandae familis ratio,primum quidem a iacultatib. naturalib. cuique anam
208쪽
tura c5cessisl ut antea dixi teda sunt. FimXit .n. natura homine, ut bene costituta dimo, non ta m sta bilitate ac aedificii fit m itate sed &coeli tenerie, opFortunaque habitis iumcommoditate prout a,iisque quae tum adco seruatione vitae, tum ad in comodorum qui extrinsecus quandoque accidere solet, defenso ne pertinent, praeparatis ac diligen ter ci stitutis omni b. principio sui propagatione, It perpetuo vivere possit appetat, hunc quidem in alio illam veto ex alioue quam qui de sobolis propagationem, studiumque colun
Oionis huius etsi cum caeteris omni b. ani-- manti b. habeat comune, tamen multa in
his ipsis inueni utur discrimina: qua doquidem ut alia logius ab immanitate & feritate absunt,eo prudentia quoque magis participant. Quaedam enim sine ullo discrimine aut habito delectu coeunt. instinctu tatum naturae ad hoc incitante; Veluti quae anima tlia esseratiora sunt; quaedam etiam secieta, uti s& mutui auxilii gratia sibi coniungutur. ut mutua ope & custodia sese adiuuent atquei tueatur: quod in cicuribus & prudem iotib. hestiis licet intueri, ut sormicis di apibus,qus futuri memores,cibum colligunt, suisque loculis inserunt & recondunt,recoditas nyortuno icu Porucsciuati hoc nunc
209쪽
an ine excellentius atque diuinius id apparet, Vtpote qui non propugnationis tantu cause
xi tendique desiderii gratia societatem hanc
xatura expetat, sed etia ut comode& tuto, alii norim cum molestia vita transigat,&, Vt Aristot. inquit, Λ ευ εἴ σωυεργοι αμ λονς s. Bene igitur vivere, consequetia cernere, sutura non ignorare,facile totius vitae cursum videre,ad eamq; degenda praeparare res ne .cessarias, lius hominis quo a brutis differt. proprium est. Comoda aut huius vitae tum In animi,tum in corporis,tum etiam in sor tunae bonis posita sunt;quae certe omnia ad perfectam absolutamque requiruntur societatem. Sed animi bona ut praestantiora sunt caeteri ,ita a diis immortalib. petuntur. Vn
derect e viri prudentes & oeconomi, de diis immortalib. leges initio sibi constituendas. di pro quotidianis m uneribus ae beneficiis, quibus homines ab iisdem afficiuntur, de bitam gratiam reserendam. ad hec victimas& sacrincia, qualia illi a nobis requirunt, pihvsserenda arbitrantur. Enimuero intercorporis dc fortunae bona, illud sane praecipuuest, ut incolunctione di societate hac tale v-xorem quisque sibi deligat, quq ad virtutis v- sum perduci,bonisque moribus imbui postit. Maximavab ea q in mulierib rea ritur
210쪽
perantia: cuius pedissequa solet esse pudiet tia & modestia. Recte enim Hesiod' inquit.
tinent recte disposuisse,hoc est,prouid se ut talissi qualis esse debeat. Imbuuntur aute his
' cibus, partim bonis consuetudini&interduetiam correetione seueriori, aut etiam tole- ιrantia dc humanitate quada, praecipuhillae, . quae no natura aut Volutate in vitia procliis luae oblitae officii,peccant.Proxim ii ab his est,ut opera & munera cuique obeuda, in quasdam veluti classes ordine distribuantur,quidque lifaciendum cuique sit,prqscribatur, ut & vir de . scemina ex aequo in studium Sc curam rei 'si familiaris summo studio nitantur : quod
Xenophon pulchre in Aspasia nobis scri- iptum reliquit.kIpse quidem vir sedulo o- Rama quae ad vitae coseruationem,comodi .