장음표시 사용
231쪽
tatae; ita haec societasari, comunitas ex variis collecta hominu ordinibus, ac dignitatum ossiciorumque distincta varietatibus. admirado ordine,ac pulcherrimo quodam, connexu, Vnita componitur, ae perinde ut harmonia quqdam, ex teperatione grauiu. acutarum & mediarum vocum concinna tun eademq; tantisper conseruatur, du ce in atq; laudabili rerum omni u administratione gubernatur, ac pereunte & dilabente
ea Ilico dissipatur atq; dissoluitur : dc ut se
mel dicam,quemadmodu ex multoru eon cordia omnis societas conciliatur,ita ex eorrundem dissensioneae discordia eadem c5- munio diuellitur ac dissipaturitiaque ut haec societas quamdiutissime & firmissim E eo staret. neq; constituta iam& coalita statici rursus dissolueretur, prudentissimae matri. familias naturae non sitis suit homiliem ad hanc spcietateni ineunda colendaque fabricasse, sed etiam operaepretiu m erat quidam
instrumenta ac vincula,quib. ea conseruari
atq; custodiri posset,hominibus ad hac naatis, largiri atq; suppeditare , quippe cum
mnia,sive duo vel plura sint,ad cohaerendui textium aliquod xequirant, & quasi nodum vinculumque desiderent, quo se concordi Quadam amiciuati aliut charitate coin'
232쪽
plectaritur. Sed vinculoru id est aptissimum atq; pulcherrimu,quod ex se atq; de his qu astringit,quam maximE unu emcit.Id opti me assequitur αναλογέα, hoe est, compara tio, seu proportio, quae maxime in iustitia cernitur, cuius gratia omnis societas insti
rium inuentio. Porro autem omnes naturae, quae nos litaris sunt,neque simplices,sed cum alii eoniunctae,atq; proportione quadam con
nexae,tum recte conseruantur , cum aliqui
Principatiis iis inest, a quo caetera tanquan a principe diduce aliquo dependent,cuiusq nutu atque imperio gubernantur: quod qui dem in hoc amplissimo theatro,quod mu appellat,itemque in paruo illo, qui ipsi in magni quoddam est simulachru, licet euidenter cognoscere ac intueri, quibus ines quaedam vis praecipua,ac principatus, quod a1γεμ, 9νικον Graeci Vocant,quo nihil in quovgnere nec potest,nec debet esse pr stantius. tenim in magno illo mudo, in quo omne quotidit 'crurum Yiuimu , inuni vide. '
233쪽
reus esse principem, Vnuntique magistratum praestantissimum,optimum, sapientissima atque potentissimum, quem Deum appella- ἰmus,cuius perpetuo nutu atque prouidentia, Vniuersum coelum ,terra, maria, & quae in his conti nentur ani malia,stirpes, plantae, α quicquid tandem in toto orbe est gignitur, genitumq; sua bonitate alitur atq; conseruatur. Idemque in paruo mundo, quem phialo phi hominem appellat, reperitur, in quo animus corpori, & in animo mes cupiditati di irae,ianqua rex,imperare, creditur ue cuius tranquillitate & harmoniam tanti sper permanere ac durare videmus, donec i inperi, mentis dominanti, inferiores animae vires obsequutur. Quod si a superiorib. illis naturis , adinseriores vltimasque procedere volumus,eade certe aut superiorib similia adi ueniemusia&inbellua quidda si mile metis est,unde oriuntur motus, reruque appetitus:ex quo accessus ad res salutares,a pestis .ris recessus. Et in arboru quoqi,&earu reruquq gignuntur a terra,radicib inesse principatus putatur. Quod ergo in c teris reb. o mnibus,quq secietate quada coniucts sunt, reperitur iid in praestantisi. ac nobiliss. generis humani natura eiusque societate acco-
Mutudine,multo pri' existere credendu
234쪽
camque sicut di caeteras res & animalia riuersa,ab uno aliquo summoq; duce, recte a sapienter gubernari atq; custodiri existim dum,ut sapienter Homerus dixit: Ουμ ἐν-πώm βασιλευσμένουκ αγαθον πιλυυ--ἔQuinimo quo haee secietas & comunio hominu inter se,caeteris ibcietatib. longe prastantior & nobilior est eo quoque principat
eius omnium optimu,omniumq; reru ns
bilissimu atque praestatissim uesse necesse ea Porro aut is optimus est magistratus,maxi meque ad conseruanda societatem idoneu qui potissimu subditos ad felicitate perducere, eosque ad tranquillitatem & iustitiar Rocare,atq; in.ea quadiutissime retinere pitestatq; coseruare. Vnde fit,ut iustissimii,optimum &aequissima magistratum essem cessest eundemque synceru atq; incorrupab omni vitio, animique perturbatione selu tum ac liberu,qui neq; seductione aut frais de fallatur per ignorantiam , aut odio, venimia indulgentia vim Reipubl. inserentibus ,&secutatis ciuilis perturbatorib.assentiatur,neque Vlla Occasione,aut utilitatis spe
iustitiaς staura ad initatiae diuerticula
235쪽
i flexionesque pertrahatur, sed ut Euripidesi inquit; E Tοὰμ ν δεκαAιι δε αυἡ Πα jων πολεμιος, crQ na sentetiam Themistius philosephus sequutus, illum principatus & imperii no
men vere gerere existimauit. qui auro inex- Pugnabilis, rationem ducem in omnibus 1,rebus sequatur, libertatem eXerceat, Virtu- . ii tem laudet , contumaciam & inhonestas in vitae actiones odio ac poena persequatur.
Huc quoque pertinet quod apud Plutar- cham legitur, Thebis iudicum imagines
bsque manibus,& supremi iudicis oculos fconniuetes videri,eo quod iustitia nec manibus capiatur ,.nec iaminum vultu Bectatur - Verum non satis est hune magistratum iustumae G.sed eum prudentia quoq, & sal Pientia reliquis antecellere oportet. l enim ratione secietatis commoda utilitatesque perquirere, incommoda vero eius dem euitare poterit atque depellere, di pro Hisnitate seu meritis, praemia ac honores Bene se gerentibus ciuibus distribuere,poe- nasque inobediemibus infligere, dehique
A vitiis malitquc impendeatibus siue Pru
236쪽
dentiae praeceptis institutisque coercere3 cui, ius profecto ea vis est, ut nec iustitia, nec reliquarum virtutum ulla, sine ipsius piaesidio incolumis consistere queat. Ad haec, Vt tranquillitas in societate ac Repub. conseruetur, & vnu mquodque ad propositum finem perducatur, omnino potentia opus lest, quia potentia veluti manus iustitiae est, sine qua nulla actio recte obiri potest.Denique Vt ad cuiusq; utilitatem commode benigneque ea quq geruntur,conducant,clementia 6c humanitas magnopere prout det. Etenim ut turpe est pastorem ouesta as odisse & pecorib quae tueri debet,insen- sum esse , ita in magistratu seueritas, sin humanitate adiuncta, omnino est vitupe randa. Nec inepte Demosthenes m ultoregum ac principum sine ment imperito
statuarios imitari inquit, qui colossos ita demum putant magnos videri,si multu divaricantes, distentos dc hiantes secerint nam & illi principes grauitate vocis, asp ritate vultus, dissicultate morum,oc coi uersandi aspernatione, magnitudinem ac nseueritatem imperii exprimere se exist lanant. Ex quo satis patere arbitror, quatuor haee necessario ad omnem principae, quiri,cumqueαinuin,prudentem,pientc
237쪽
tem ac clementem esse debere, qui recth Iiis velit imperare. Quid es autem , non dicam in homine,.sed in omni eaelo atq; terra ratione, quacq tera sunt omnia expertia, melius atq; psae-
... stantius'quid sapientiusZquid potentius de benignius 3 quae cum adoleuit, recta ratio. &rite sapientia nominatur; haec ita coni stans &firma est, si bique semper similis, ut nec amore nec inuidia patiatur se ab honeis state atque iustitia unquam abduci ; quam qui sequuntur, iusti oc sapientes appellan-
tutaeademque tantam vim tantamque insi-: tam potestatem continet, ut pertinacissimos hominum animos, efferatasque & barbaras mentes, ad virtutis cultum etiam in-Mitos quandoq; pertrahat,dca vitiis ac vitae turpitudine, sceleratissi mos atque flagitio sissimosquosque suo robore avocet absterreatque. Haec sela hominum coetus primum congregare. cietatesque,si experietiae crodimus, colligere,easdemque collectas& iam constitutas,consei uare atque custodire coepit , quam quae sequutae sunt societates, quam diutilume vigueriit, & ab omni perturbatione incocusis atq; illis perstiterui. Neque vero benignitate atque clementia
rationem arbitrandum csti quippo
238쪽
cum bruta animantia ex eo esseratiora immaniora sint& habeantur, quod hac ipsa careant; cuius cum quaedam ex iis vel minimam particulam adipiscuntur, mi tiora sunt, humaniora, ut canes, dc reli qua huius generis non pauca, quae nos do mestica appellamus; aquarum natura lon- gissim bsunt leones, ursi,apri. & quae bis sundi similia.. Αe proinde inter homines eum quoque maxime humanum, liber Iem,iustum &sapientem esse videmus,qui refraenatisae domitis animi affectibus at
que perturbationibus, inamonibus vitae bl cum potest licetque pollamus autem omnes hemper rectam rationem tanquam iducem sequituria qua si abducitur,in infidnita incommoda &errores inextricabile, incidit. Recta ergo ratio duxest, & mara fgistratus, de vinculum huiussicietatis, a
quam nati sunt homines a natura;quae ta-
tispersalua & incolumis permanet , dum eidem paretur&obtemperatur. Porro a. lte recta ratio nihil aliud est; quam ipsa tein i quia rati0,est ipsius legis forma dc essenti: quemadmodum anima & mens.est sorino lcorporis.&proinde nomen quoque non te mere,ut Plato ait, lex menti ac rationi pro Qximum obtinuisse creditur ι quippe cuni
239쪽
' - LIBER III. 1ει νοοι mentem ac rationem, Vero te resignificet, sine qua nec domus vlla, nec ciuitas, nee gens,nec hominum genus uni Mersumstare,nec rem natura,nec ipse mundus potest:haec enim praeest, praescribitque recta dc utilia,&coniuncta atque consenta nea naturae,& ut Chrysippus ait,tam diuinarum quam humanarum rerii omniunc regina est, non tum rebus honestis turpse busque praesidens, sed etiam principatum lac ducatum tenens,&per hoc regulam prq- scribens iustis simul & iniustis, utpote quae tab inimantibus natura ad colendam societatem idoneis facienda iubeat,prohibeatque non iacienda.Vtramquevocem Cicero ex-
pressit: Lex ' inquit in ilia quam dii humano genari dederunt. s ratio mensque sapientis. Idem praeclare , Letem mus tui. populo magistratumpraesse: vereque dici pose bρ, magistratum esse lege tequente, legem autε magistratum murum. Neque ab re olim praestantissimi illi ae celeberrimi, Minos. Lycurgus, Solon, Graecorum legislatores vfecisse pidentur, qui suas quas populo con
debatteges,in tria numina, Ioue 777,inquam Solem &Mineruam retulerunt:etenim
Sol quia Planetarum dominus est, pottiam, Iupitὰ clementiam,Minerua sapientiam significet, legibus haec tria, quarum
240쪽
praeciale inquit Cicero; ut corpora nostra ne mente,sic ciuiim e Me inuis partibu neruis, aes uuis e se membris , vivere nopotest. Legum ministros magistratus, Igum interpretes iudices,legum deniq; se. : uos omneS esse: nam his aut oppressis a
heglectis, nihil esse quod suum quisque post dicere, nihil certum habere, nihil quoliberis suis se relicturum sperare possit. B
dam comentιemmminterse cimum appellauit. Ex qua commentatione id effici con-t
statieum qui vel leges societati ac Reipub abonas salutares constituere,vel eas comm: mode& Vtiliter interpretari velit. totius Reipub. naturam, partesque ipsius de ea Prum officia viresq; exacti inme prius ac pe Eitus discere atque cognoscere oportere. I, taque saepissi me ad monet Plato,segislatori principio omnium tenendum esse, ac diligenter pervestigandum, Reipubι statum: τcognoscendas cosa munitatis uniuscuius. partes discendos mores,ac probandos an1
mos di ingenia ciuium sea denique perlu flistranda omnia, quae vel ciuili societati pro desse, vel eidem obesse possunt: quod qui dem non inuo tantum, sed di caeterarum