장음표시 사용
301쪽
' . LIBER,IIII. I ''micitia inter se connectit Vlpia.noster dixit, cogitationi. p 0δm 'ς. -
minem pati,si,ut recte interprete a'nox cogitatione nihil sequatur, quod alteri no-. remanqua vero Iegib. hae a ctiones non contineantur,tame ad alteriusceptiones referatur,qui Mid in his laudevel vituperio dignum sit ostendit; pertinetque proprie haec cosideratio ad eam philosophiquartem quae de moribus tractat,Vitaeq, prI tatae moderationem institutionemq; pro fitetur : ea enim nis crassa tantu. qu q, oca lis manibusq; percipiuntur homiluz vitia praeceptis instremis. vitet corrigit,sed ira uiato magis latentia animi metisq; pecca---.
corporiS perturbationibus comode me docet Perinde igitur se habet politicus &Jegislator ad philosophu moralem , quemad
odu medicus ad physiologu, dc vicissim,
ut olivsiologus ad moralem, ita medicus actIegislatorem vel sureconsulta. Medicu . n. hominem fanum eum esse pronunc1M, qu innnes actiones corporis oc animi . violo inqua,naturalesanimalesq; ita affectas atq/ dispositas habet, ut nullum in his manifesstum incomodum sensu percipi. tqsiove a ι-
302쪽
aeo PRINCIPIOR. IURIS Oculis cerni possit.'grotum vero illum
in quo perspicuum euidensque apparet acti nis impedimentum, ita quidem, ut leuis aliqua humorum,aliarumve rerum mutatio sensum effugiens,ad sanitatem constituendam, morbumve inducendum sussicerens videatur. Α tPhysiologus qui occultas reru naturas rimatur, non ad inferiores corporis sensus se demittit, sed ratione duce caussas rerum omnium quae gignuntur, exactioni modo perquirit, &sanitatem vel morbuni non ex actione corporis, sed potius eius co stitutione metitur ; sanumque homine eumdem umesse opinatur, qui exaaissimam in partibus simpliciorib maximeque constan
tem obtinet temperiem; in compositis autem, quas organica; appellant, persectam, nulloque vitio, quod sensu, sed ne ratione.
quidem cerni possit,deprauatam compositione. Par est ratio legislatoris & moralis philosophi, etenim legislator ipsit usque interpres jureconsultus, non de omnibus a-3ctionibus loquuntur, sed de iis tantum quet
manifeste societatem reipub. corrumpunt aut custodiunt; neque eos iustos iniustos- Ve, temperantes aut intemperates esse pro- nunciant,qui solo consilio animiq; propo- lsitione ea cogitant, nisi quoq; aliquis actusi acces
303쪽
aecesserit, qui reipub. aut prodesse aut obes.se possit. Unde Tryphonius fugitiuum esse ait, non eum qui solum fugiendi consilium a domino susceperit, licet id se facturum iactauerit, sed qui in ip facto fugae, vitium
mentis deduxerit. Nam & furem,& adulterum,& aleatorem, quanquam alia signi ficatione ex animi propositione cuiusquesbia dicere quis posset,etiam hunc qui numquam inuito domino rem alienam subtra-Xerit, qui nunquam alienam matremfamilias corruperit, si modo eius mentis sit, ut occasione data, id comissurus sit, tamen oportere haec crimina, assumpto actu intelligi ; & ideo fugitiuu quoque & errone, non recundum propositionem solam, sed cum aliquo actu sumi oportere. Dissimilis est ratio in philosopho morali, qui & ipse rationem modumque recte vivendi& agendi praescribit, sed tamen non eodem modo quo legislator: quandoquidem ut hicexteriores actiones moderatur, ita ille interio res quae in animo sunt perturbationes & aD sectus sensum minime incurrentes stit, ac ratione diiudicat.
304쪽
1 actionesessepropriam mmo teriam iuris. tiones ergo ad quas legislatorum & Aureconsultorum placita dirigutur,ci
Miles nuncupabimus,quod in ciuitate 5c repub.& omnino in quadam societate,hominumque comunitate spectetur. Porrό autem actiones ciuiles, de quibus nunc loquimus, duorum sunt gere, um.Vnum genus est earum quae saepe & plurimum fieri solent,"idie accidunt: alterit,earum quae nun- qua aut raro. Quae saepe fiunt,cerib definiri ac praeceptis comprehendi possunt, quae Laro eueniunt,quum indefinitae & indeter.
minatet sint, in nullamartificis disciplinam, vllamve doctrinam praeceptionemque incidunt: quapropter neq; de his legislatores leges condendas existimarunt, Rectrigitur Theophrastus inquit, Iura constitui oportere in iis quae N iπλεισον,non in his quεδ . sic enim,& mea quidem semientia, rectius Pandectae Florentinae habetin accidunt. Et Paulus,si Mi-η Et Celsus, ex iis quae
forte 3noaliquo casu acciderep'ssunt, iura
305쪽
: LIBERSIIII. Iosnon constitui. Nam ad ea potius debere aptari ius. quae di frequenter δc facile, quam ad ea quae perraro eueniunt. QMd ita accipiendum est;de aqua pluuia ius constitui b- Portet, quae Vt plurimum cadere solet, non etiam de lapidibus pluuiis, qui nunqua aut . si mel tantum ceciderunt. quod si saepius praeter hominum opinionem lapidibus vel auro, aliave re inexpectata pluere inciperet. Ieges nouas de his ferri oporteret. Itaq; quia contractus, maleficia, successiones, bella, itemque huius generis prope infinita. freque- ter ac saepenumero accidunt, ideo de his is ges statui oportuit. Ideoque ridiculae sunt glossarum & doctorum quaestibnes ac solutiones hoc loco propositae, de homine, qui cum testatus decedit,&ab inferis rursus reuertitur, aut decapitatus vitae restituitur quod etsi semel latum euenit, amplius tammen non potest) an ad possessione suoruin bonorum admittatur; aliqq; no pauc ,quas breuitatis causa ut inutiles & ociosas omit- to Huc pertinet Solonis illud dictum,cuiua meminit Cic. in oratione pro Ros Amerino.Is enim cum interrogaretur,cur nullum
supplicium constituisset in eum qui pare , tem necasset . respondit, se ig
rum purasse. Sapienter secisse dicitur, cum do
306쪽
eo n hil sanxerit, quod antea commissu non erat, ne non tam prohibere, quam admonere videretur. QDd si quid eiusmodi quod antea nuquam euenerit, accidat, pr fecto noua Principis constitutione decreto ye, aut interpretatione legum , quae ad si miles casus latae sunt, opus est,quemadmo 'tam recte Imperator Iustinianus in praes tione Pandech. constitui. 3. sic loquitur: Secquia diuina res quidem perfectissimasunt hi mani vero iuru conditio in insim tum decurrit pes nihil est in eo quod flare positi perpetu
c multas etenim formaπ edere natura nouu uepro rat )nεn degeramus, quadam postea smergere negotia, qua adhuc legum laqueis no i sunt innodata. Si quid igitur tale contigerit, iAugustum implorem' remedium: quia ideo Imperialem fortunam rebuου humanis Deus p posuit, utposit omnia, qua noviter cotin- 1μnt, ct emendarect eomponere, es, modis ac regulis competentibus tradere: O hoe non
primum a nobis dictum est,sedabantiqua do iscendit prosapia, eum, ipse Iulianus legum edicti perpetui subtilissimus eonditor, suis 3 lubris hoeretulerit, vis quid imperfectu H-- , niatur , ab Imperialisanctione hoc repleaturi Ethoe non ipsa fluη, sedct diuus Hadrianus incrimpositione edicti essenatu eoniatio.suod positione edicii o naturconstulto,quod
307쪽
l misi quid in edicto positum no inueniatur, hoc deius regulaM ,eims eoniecturm ct imitationes possit noua instruere auroritas. Haec
Iustinianus. Id tamen animaduersione dignum esse arbitror, quod glossa ac Dd. non Perpendunt, voces has, Sape & raro, bifaria posse dici; aut simpliciter & absolute, sine: collatione ac similitudine;aut respecti ue&s relatiue,ad alterum eiusde , vel diuersi genneris. Absolute euenire dicimus, quod in- , dies accidere solet: vi, aquam plauiam cadere , hom inem mori, & quae his sunt affinia, quorum usus est quotidianus. Avolutὸl raroferi dicitur,quod semel aut bis tantum i euenit,aut euenire potest, ut, foeminam seno partu septem filios edere; homine mortuum resuscitari, quod in Lazaro factum legimus; vel lapides pluere. caeteraque hu-DS generia. Haec ergo omnia dicuntur ab in Glute raro vel saepe fieri, quia ad nulla rem certam definitamque referuntur. Alia r tione dicitur quid saepe fieri respective; veluti cum duas res conserimus, quarum Y- traque euenire quandoque solet, sed altera magis quam altera, Vt VOX sve, compara- xtionem significet: veluti cum dicimus, sae-
Pe hominea intestatua uioli,c0imstione
308쪽
facta,ad eos qui testatb moriuntur. Plures :enim ab intestato, quam testato occidunt Huc pertinet illud , cum quaelitur a Paul iureconsulto,ex quota parte interim haere' 'existat, qui posthumum cohaeredem habe re potest,cum fieri possit,factumque qua doque sit, ut quatuor pariter puellae a ma trefamilias natae sint: & non leuibus ribus traditum sit, quinquies quaternas nixam Peloponesiam,& multas AEgypti 'noytero septenas: sed & tergeminos sexu tores cunctos Roniam habuisse Horatios,aeaeliumque vidisse in Palatio liberam lierem,quae ab Alexandria perducta esset ut Hadriano ostenderetur,cum quinque liberis,ex quibus quatuor eodem tempore eni-,a dicebatur, quintum post quadragesim diem: Quid ergo Z prudentissim. inquit,
Iuris autores medietatem quandam secuti
sunt,' quod fieri non raro admodum posset, i uuerentur: id est, quia fieri poterat ut ter semini nascerentur, quartam partem filio superstiti assignauerunt. -m locuta ut non intelligunt interpretes, ita hacno stra distinctione facillime explicatur. Tese geminos nanque nasci, etsi per se e uapte
natura raro accidere solet,saepe tamen tuo
eure dicitux, si cum eo conseras , quod se
309쪽
rem aut quinque unico partu nascantur: itaque de his quae vel suapte natura , vel saltem in silo genere, quoad eius fieri po test,&relative saepe euenire solent, leges Diendas Iuris autores existimarunt. Ex his iam svi breuiter omnia eaquq fuse di Putata a nobis sunt, colligamus )manifestum esse arbitror,proprium legis,ipsarumque autoris ae interpretis genus iubi esum, & materiam in qua versantur, nihil. aliud esse, quam actiones humanas, quae in nostra potestate ut fiant, aut non fiant, positae sent, quaeque vi vel ignorantia cointrahuntar , & Vt plurimum euenire solent,&ciuiles legitimae sunt; vel si magis
succincte rem nominare libet,actiones, ci
uiles Iureconsulti & legislatoris mateibam esse statuendum est. Ηaee enim differentia addita actioni, complectitur sua viae potestate priores omnes, ipsamq; mate iam legis distinguit a caeteris artificib. omnibus, qui actiones rerum contemplan- tur.Porro aute nequis hicdecipiatur,actio
nes ciuiles non eas intelligi volo quq in iudicio exerceri solet,quaslmp.nihil aliud ense inquit, qua iura persequendi in iudicio, ea quastbi debetur: sed simpliciter oesact de
310쪽
in facto consistant, quae in hominum iisti
se tuenda societate spectantur: ut sunt comtractus,tutela, possessio,dominium textite redatio,vsucapio, praescriptio, & in uniue sum omnes causae, de quibus legibus quid piam cautum esse intelligitur. Etenimctionis nome,ut glossa &interpretes in Inst tit. de actionibus annotar,ad multas signi ficationes extenditur.' ndoque enim pro accusatione criminali ponitur; quaiodoque pro iure agendi &persequendi in i dici quandoque quod appellant, pro
administratione; itemque pro causa, ut sit Io.Platea,sed non recte,ut ibi perfuse no latur:&pro administratione seu ut Cicero: quos ego habui omnium mearum actionum monitores. Itemque pro pro nunciatione,quam i ποκυαν Vocant, Cic. in Orat.Est enim actio quasi corporis quaedam eloquentia, cum constath Voce atque motu. Itemque pro oratione scripta,vel historia,ut Ciceronis in Verrem. Et Quintil. Iib. I. Cuius actionem equidem silam in hoc tempus emiseram. Quandoq; etiam' dicitur defensio, de siue oratio pro cause defer,sic mi es dequa