장음표시 사용
51쪽
summo studio ae diligentia tentassent alici uando futurum.esset, ut integram perse ' ,etamque huius disciplinae,&caeteris artium
generibus non inferiorem quod tamen multi nequaquam fieri posse arbitrantur haberemus cognitionem: quandoquidem nihil tam arduum, tamque difficile sit quod
quaerendo dc inuestigando, tandem inueniri non queat. Ego vero cum tantam huius artis confusionem conspexissem, per
pretium me facturum existimavi, si quae- dam provmnasmata, philosophoru more,quae ad totam Iuris ciuilis artem rectius percipiendam attinerent, studiosae iuue .. uti proponerem,ex quibus veluti iactis e-
timentis, primisque constitutis principiis, tota deinceps ars deduci posset. Potissima enim cuiusque rei ut Plato inquit a pars, principium est, a quo si quis initio vel minimum aberrarit, eum sane in infinitos postea errores incidere necesse est. Sed id quidem non ideo faciendum esse in ani- 'mum meum induxi, ut quod aliis detraho. aut mihi vendicem, aut solum exo-
mnibus aliis, quod multi summis ingeniis, exquisitaque doctrina piae stare non potue- , vcl si potuerunt. non voluere, effect
52쪽
rum esse polliceri ausim, sed partim quidem ut osterulam Iuris civilis reprehensbaibus , hane disciplinam non minus quam. caeteras artes,definitis finibus Hreunseribi. 'atqueadeo certa perpetuaque methodo Mordine doceri pon:partimuero,Vt aliorum ingenia meitem &inflammem, ad reparadam erigendamque collapsam fere nobilissimae scientiae dignitatem. Quod si, ut spero, essecero. existisitabo sane non minio me ex his honestissimis conatibus aboris praemium fructumq; retulissepe χepi me, Sed iam res postulat,ut instis tutum negocium aggrediamur.
oraeet igitur, quoniam omnis disputa it tio de elementis atque principiis Iuri.
civilissetura est, ante constituere ordinent δearum rerum, de quibus dicturi sumus, ut intelligatur qua de re,& qua via disseratur. primum quidem disquirendum essearbitror, utrum Iurisprudentia arisit, silea si umero ainimi quidam habit- , ab arta
53쪽
summo studio ae diligentia tentassent. aliqua ndo futurum.esset , ut integram perse
, namque huius disciplinae,&caeteris artium generibus non inferiorem quod tamen multi nequaquam fieri posse arbitrantur haberemus cognitionem: quandoquidem l. nihil tam arduum,tamq; difficile sit, quod
quaerendo dc inuestigando, tandem inueniri non queat. Ego vero cum tantam huius artis confusionem conspexissem, perq-
pretium me facturum existimavi, si quaedam progymnasmata, philosophoru m re,quae ad totam Iuris ciuilis artem rectius. Percipiendam attinerent, studiosae iuvem
.i uti proponerem,ex quibus veluti iactis e- timentis, primisque constitutis principiis, tota deinceps ars deduci posset. Potissima enim cuiusque rei ut Plato inquit par , principium est, a quo si quis initio vel minimum aberrarit, eum sane in infinitos epostea errores incidere necesse est. Sed id . quidem non ideo faciendum esse in ani- 'mum meum induxi, ut quod aliis detraho. aut mihi vendicem, aut solum exo- mnibus aliis, quod multi summis ingeniis, exquisitaque doctrina piae stare non potue- , vel si potuerunt. non voluere, effeci -
54쪽
rum esse polliceri ausim, sed partim qui, dem ut ostendam Iuris eluilis reprehenso- ,etibus, hane dijciplinam non minus quam . eaeteras artes,definitis finibus circunseribi. atqueadeo certa perpetuaque methodo Mordine doceri polle:partim vero,ut aliorum ingenia exeitem & inflammem, ad repar dam erigendamque collapsam fere nobilissi mae scientiae dignitatem. Quod si, ut spero, effecero. existimabo sitne non minianum me ex his honestissimis eonatibus laboris praemium fructumq; retulisse percepisseque, Sed iam res postulat ut instutulum negocium aggrediamur.
ordo librorum. PLacet igitur, quoniam omnis disputatio de elementis atque principiis Iuris civilis Otura est, ante constituere ordinem earum rerum, de quibus dicturi sumus, o bintelligatur qua de re,& qua via disseratur. Ac primum quidem disquirendum esse ar-btuosiureum Iurisprudentia arisit,an sciemti an vereo animi quirim habitin, ab arta imi Merum vorantia' uratus. ED
55쪽
enim primi εc veteres illi Iureconsulti, viis sentur esse diducti in varias sectas, ut alii quidem opinarentur , Ius esse quandamm: cuius sententiae, Celsum, M. Tullia Ciceronem, Vlpianu &caeteros se eomnes 'Iureconsultos suisse constat. Alii credid runt Iuris prudentiam esseli untiam:quam opinionem sectatus est Imp. Iustinianus, qui eam diuinarum ait humanarum reractiniusti eientiam esse deseris,sit. Nonnulli denique quorum sententiri meo quidem iudicio, eaeteris probabiliori Ec Iurisperitorum scriptis, ipsique adeo veristati magis consentanea est ) existimarunt
Iuris ciuilis cognitione neque ad artem. que ad scietiam referri posse, sed esse potius quandam prudentias partem,quemadmo-
ferre videtur. Huius opinionis εο Platoneinde Aristotellam non uno in Ioco , sed praecipue tamen alterum in lib. de Republica,&lib. de Legibus,alterum vero in lib., De vilade moribus. ut ex multis colligi potest argumentis, fuisse non dubitatur. 1 ropter cum tot iaculerint det Iurisprude
56쪽
tiae natura, priscorum Iureconsultorum ac philosophorum, tamque discrepantes sententiae . dispiciendum ae plane diiudicandum est, quae nam istarum opinionum omnium, veritati rerum magis sit consentanea. quanquam ego quidem,re altius considerata, existimo penitus nullam, aut cer te perexiguam tantum Verborum controuersiam huic disceptationi inesse,atque idcirco hos omnes, quos paulo ante commemoraui, diuersis notis atque descriptioni- bus eandem rem significare exprimereque voluisse. De huius nostri seculi hominib eorumque placitis, nil est quod certi possim affirmare:quandoquidem nunquam mihi contigerit aut legere, aut audire aliquem,
qui ex professe quidpiam de hac dubitatione diceret,scriberet udi sedpotius si qui ipsorum sunt quos certe perpaucos esse reor qui aliquid conati sint de ea pronunciare aedisserere, certe opinione pot3us , aut leui aliqua persuasione ducti, quam vera ratione f&iudicio, incidirunt in ea, quae pro Veris aut verisimilibus habuerunt. Proinde si non artem, sed prudentiam esse demostrauero, ordo postulabit ut inquira, ad quam prudentiae partem referatur. PraeteIca
57쪽
q.od non simplex& uniformis, sed multuplex & varia est huius virtutis natura, qua lin sua membra diuisa distributaque. ci- ile intelligi poterit, ad quod commode reduci debeat. Iam vero,si quaenam prudenti pars sit,ratione constiterit, non ab re me l ficturum existimo. si inquiram, arti ficiose ne&methodo tradi ac doceri possit,an v lro nullis artium finibus comprehensa sit. lfortunaeque potius temeritateinter homi- ines versetur, aut experientia quadam nitatur, clim quia haec disceptatio plurimum his nostris temporibus est controuersa, tu vero quia per se utilis aenecessaria est huius rei contemplatio. Deinde de ordine Iuris. prudentiae, quem sibi inter caeteras dita nas silo iure vendicat, erit disserendum. vi possimus intelligere, qua via ad hane nobilissimath facultatem sit accedendum inueniendumq;, dc quae scientiae & artes nobis comparandae sint, ut facilius de citis' us eam adipiscamur. Non enim omnes, auamuis profiteantur eandem artem, e
aem quoq; modo discenda arbitratur: plerique negleius caeteris omniKscietiis,sese ad
Iuris ciuilis studiu coserunnmulti vero idi- iasim sine aliarum aritu adminiculis nem
58쪽
doceri, neque persecte intelligi posse e-
ris imant. Rursus, quia omnis ars Sc sci. entia, simpliciterque habitus omnis, aliquod habet genus subiectum seu mate. 'riatia,euius proprias affectiones seu passioneS Vel contem platur, vel certe easdem e liore aut conseruare nititur, quae sit illa,& quales sit Iurisprudentiae materia substr ta,est inuestigandum. Etenim fieri nequitivi artem constituas, aut constitutam do. ceas, nisi partes generis sebiecti antea cogniti disiolutas. ordine explicaueris. Et
quonia artes, oe habitus qui in actione sistunt,hoc ipse a scientiis differunt, quod sontemplatio generis labiecti & affectio. Irum,sit finis ultimus scientiae, ela tantum. modo a fine quadam ratione di habitudina distinguatur, subiectoque ut recenti rem loquuntur seu natura eade sint: in artium vero neribus finis a materia, redemi ne di rati propterea dedine Iummdooxiae dieam,tum quia finis,in ictus agendis mincipium est, quod mouet agentem , ut
mus aggrediatur mouet autem, quilum
59쪽
mnibus animantibus natura est in si tusFquapropter proposito bono, utilitateque rei, reddimur attentiores ad discendas artes a t- que disciplinas: tum vero quia ex notio inesinis omnes scientiae, resolutionis auxilio,&instrumento resoluendi aut consti tuuntur, aut constitute docetur. Ex quibus constare arbitror, Iuris prudentiae naturam nobene cognito per spectoque fi ne, non recte positis principiis inuentisq; mediis, plane ignorari. Huc accedit, quod eius vis & eL sentia, nondum fortasse quod sciam a quoquam recte guit explicata, &perspicue exposita. Denique quia ex fine & materia uniuersa ars dc s cientia, veluti ex partibus quibusdam eoalescit ac constituitur, Iuris prudentia ex his iisdem, variis descriptio,. nibus erit a nobis definienda circunscribe-daque, ut intelligatur persecta & integra i- psius natura, &cognita ea in sitas facilius diducatur partes.
P Raeceptum est Aristotelis & aliorum philosophoriun,ia omnldisceptatione, quae
60쪽
PR IMUS. et cum ratione ac iud icio prius de multiplici vacum potestate ac significatione siquidem nomen aliquod multia Plex occinino agendum esse, ut non tantum vocis ambiguitate nemo in percipi&da aut tradenda rerum doctrina fallatur, sed etiam ut quisque intelligat, qua de re, ec quomodo unumquodque dicatur. Qu. Propter inuestigaturus, utrum Iurispr dentia ars sit an scientia, isqvar hoc pia ceptum Aristotelis,ipsiusque artis & scientiae notiones paucis aperiam. Nulli enim dubium est, nomen Artis esse multipler atque idcirco distinguendum: cuius qui dem multiplicis potestatis non selliin pristi ph sopbi &medati,sed etiam Iureconsulti, testes esse possunt, qui varia artis neritionem atque conceptum, diuersis in lo- ris,suis scriptis tradiderunt: rursusq; scientiae Vocem. cum artis significatione confise derui. Porro ari concipitur quandoque pro fixo quoda animi habitu,& notitia intelle,stus. quadoque Veio pro operations reacti' unx, seu vis arus qui ex illo animi h bit proficiscitur. Vnde illud Hinoo-s: Obrauis,ars vero longa.quia pei artem. l