장음표시 사용
551쪽
ciuili sunt frequentes de usitatissimi, cum videlicet diuidimus aecidentia in accidenis' tia, vel accidentia in sua subiecta. Ad accidentisenim in accidentia diuisionem reia,
runtur omnes fere actiomirn, dc obligatio, num, poenarum,delictorum, magistratuu, eccaeterarum pene rerum omnium. diuisi
nes. Adi accidentis in sua subiecta diuisi nem pertinet illa ,cum diuidimus actiones in rem vel perisnim ι & sanitatem. in simi-' hum 6c dissilmilium partium bona m aE ctionem , dccandorem in albedinem niuis, lactis, ceruia dc eboris. Sunt igitur variae rerum diuisiones. propter varios de diuersos hominum diuidensium scopos atq; sentemtias: alii student finem ostendet e ser diui sonem, alii autem modum Onodum dico aut contemplandi, aut agendi balii malo,riam, alii instrumenta, oc alia id genus plu-
Α πque hactenus quidem de diui ite 21sin instrumento cliuidendi; per sequa mur modo instrumentum resoluendi, nod
552쪽
ita simile. Vt multi alterum ab altero, quolaiserimine separentur, intelligere non po-
. tuerint, ob idque saepe confundant, etenim I trunque Versatur in progressu, inter uni. versalia dc particularia, unamque rem partitur vel diffundit in multa. Multum tamen,
anter h c duo interest: quia ex diametro opeposita est resolutioni diuisio, duab. potissimum de causis ι altera quidem, quia divisio utitur contrario progressis quam resinitio. 'quia diuisioneireperitur genus inferius, reis silutione superius: nam restautio exordiu sumit a particulari aliquo composito, illusque reducit in suas causas proximas , dc has rursus in alias atque alias , tantisper, donee
ad Vltimum aliquod principium, illudque
primum, quod in alia resolui minime que .at. peruentum sit, quod vel contemplatur artifex, vel ad actionem βcopus post modum reducit. Sed diuisio non resoluit puri lculare siquod in suas causas sed potius uniuersale in suas species atque differentias, qui progres.sus est priori valde contrarius. Quemadmodum autem progressus inter se sunt contra. ita etiam termini horum progressitum inter se sent oppositi: principium enitit --
siautionis est ipsum particulare, finis Hi
uersiti, Miuuitionis principium est ipsilvi
553쪽
uniuersale, sinisvero species infima & res Im ' diuidua. Astera vero huius diuersitatis cau- sa est, quia diuiditur id, quod etsi apparetes, se unum ,reuera tam e ih se est multiplex; vr, I substantia, corpus animal,obligatio, actio. ΤHaec quidem sunt multiplicia , idcirco diui- sione explicamur &'diducuntur in suas sub- ilectas species & indiuidui per oppositas dise l erentias. Resoluitur autem quod appare multiplex; quia est confusum . sua tamen 'natura est unum; qualis est notio seu conce- ptio fini salicuius confusa qus potius expli- 'camur, quam diuiditur, per caulas&principia ivltima: vi, homo est natura quaedam eo munis, & noso quaedam formata ex omniabus singularib. hominibus : haec iftur notio ut intelligatur, debet resolui in sua simis . t plicitatem. Simylicitatεm voco principia itata, quaecunq; illi sunt attributa ordine quo. dam. verbi causa : iure resoluitur homo inmortalitatem, rationem, animal, corpus &substantiam Substantia autem est simplicitas illa in qua uniuersa resolutio decumbit. - madmodum autem diuisio opponitur restilutioni, ita etiam reliquis duobus, demonstrationi nimiru 3c definitioni. Dein finitioni quidem, quatenus quod definitio contractum pros,onit, ipsa in partes ditatu uir,
554쪽
uit,& omnino posterior est ipsa definitione.
Demonstrationi vero, quia demonstratio plura in unum componit, & passionem suo generi subiecto iungit . diuitio autem ea rurissus diuidit.&in plura disiccat Resolutio igi, tur seu instrumentum it soluendi est quo que multiplex & homonymum, ut& tria priora instrumenta i alia enim est finis de
. effectus in suas causas, alia causarum insitos effectus Sc fines ue utraque maxime utilis 6c necessaria. non tantum philosophis&medi eis, sed etiam Iure consultis& caetetis artificibus, qui propolito fine eiusque noti ne, speculando vel consultando. illum reis seluunt in sua principia vltima. Vltima diaco, quae in alia non queunt resolui: & hoe instrumentum brdini te solutivo est simillimum qui nimbab hac specie ordo resoluendi Ac nomen dc originem traxit,&progressus a fine ad principia eii idem in utroque. In eo tamen disserunt, ut antea quoque dictum est, quod ordo est dispositio partium totius
alicuius scientiae vel altis. Instrumetum autem resoluendi in ipso ordine veluti vis quς-dam Ac methodus continetur; atque idcirco a recentiolibuq Giaecis hoc instrumentum
resoluendi, plerunq; , plerun q, ω reseruendi dicitiar POuo autem resolutio
555쪽
evictuum in suas causas, propria peculiaris est medicorrum M phis horum, qui cum principia & causae rerum obscurae liint, di nos plerunq; lateant, effectu autem ante oculos positi & conspicui omnib. c inantur methodo seu instrumento hoe ia- uenire prima elementa & principia rerum, iisque inuentis vel contemplari ortus & ν-. nerati0nes rerum,uel remouere,ut postm
idum tollantur illarum causarum effectus, qui inde fluunt & gignuntur. Iureconsulti raro hoc genere vlutur, propterea quod existimant causas suorum effectuum esse poli ticas dc morales dc in communi usu aevitae consuetudine positas , nec magna ob id ia-quisitione indigentes. Ut autem res mem pi patefiat, sic habeto. Medici cum volunt. remouere sebrem ardentem, quam casson appes lant, sic eius caulas inuestigant. Febris est quoddam incendium. Incendium autenon excitatur a calore nativo, qui benignus est te blandus, sed ab acri & mordaei; mor- dax autem sit propter magna putredinem. Putredo oritur. quia prohibetur transpira rio seu ventilatio, quia compressus calor cunequit libere ventilari rapitalimentussiuna ad putredinem. Inhibetur porro ventilatio Propter obciuctionem ineat in cor re
556쪽
autem obstruit, peceat aut qua nri rate. aut qualitate. Quantitate, ut abundatiatira morum; qualitate, ut humorum crassitie vel lentore. Crasshie, quia eum non possint libese excuti,obstruunt; tenacitate,quia sue Ieritore adhaerescit, & proptertiane pertina clam locus obstruitur. Hoc igitur modo, ocli ac mirabili gradatione,febris, quae est essectus,resoluitur a medicis in causas proximas atq; principia vltima,vtcbgnitis iis a corpore humanoarceatur atque ollatur Etsi autem
nostri iureconsiliti hae specie resolutionis raro utuntur,est tamen re ipsa utilis & acco modata ad docendum & inuestigadum res ad costitutionem seu essentiam alicuius necessarias. verbi causa:si propositum nobis sit tainuenire essentiam& Qbstantiam nuptiarum seu matrimonii, hoc modo progredie- dum erit; atq; initio quidem statu edus ma , trimonii finis; finis aure nuptiarum vel matrimonii nullus alius est, quam propagatio sobolis, dc societas vitae. ut hac humano generi quemadmodum Imperator inde ζω quinu'. iterant, ait) quadam veluti a te conquisita immortalitas inducatur , denos prosapia filiorum procrearione renoua ta, in perpetuum vivamus ac duremus. Vt
autem Procreatio is lis habeatur omnino,
557쪽
men inter reliqua magnopere sunt cauen Primum est, ne differentiario eidesh, mediatas aecipiamus, sed proxiitias in oppositas , qualesiunt, quae ducuntur ab
actionissius fumarum, aliis ve. Haec enim
non in perfecta diuisio: Substantia sentit, aut non sentit: vel, homines aut fiunt liberi, serui: quia no diuiduntur per prorin
substantia est a ut corporea, aut i nta mea: di, hominum vel personarum aliae sui iuris su nt, ab ae alienosuri su biectae:&harum rursus, quaedam in potestate parentum, quaedavero in potestate dominorum. latius enim patet haec diuisio altera illa,atq; idcirco prεα dexede bAt priorem: quem tamen ord, nem iustinianushon obseruauit. Quod si quis dixerit, eam ob causam Iustinianu Imperatore personas hos modo diuisisse, quod libertas sit iuris naturalis, seruit usque Iuris gentium,patria autem potestas Iuris ciuilis tantum, is sciat se multum decipi. Etenim sum dicimus libertatem esse iuris naturalis, immo ext disserentiae alteram partem struituti oppbnimus,sed potius ut habitu moriuati'ni: iam seruitus naturalem liberi
tm adimit ac tollit. Igitur haec diuisi otio
558쪽
heri,iure naturali sunt.sed liberi omnes,ser Mi autem nulli. Itaque haec persenarum 'rentia tota est iuris gentium . ita ut libertas duplex sit; altera quae a iure naturali inueta di orta est,quae omni b.conueniri altera aut εa iure naturali relicta, &iure gentium con firmata, ita quidem ut pcii Gese habeat ad posteriorem illam, quem a Gmodum materia ad formam , suntque inter se aequivocae &homony ms Na si quis exacte diuidere velit. ira faciat necesse est nimirum eoiu qui iure naturali liberi sunt,alios in libertate illa iure gentium permansisse, 6t con firmatos sse,aliis autem eode iure libertatem ab tria esse. Quare libertas quae seruituti, ut diffcrentia opponitur,&exaduer respondet, iuris ge tium censenda est. De pati ia autem potestate, quod &illa simplicitet & natura sua sit
iuris gentium, nemo qui vel minimum historiarum lectioice degustauit, ignorat: sorma tamen & certa eius ratio, lure ciuili pri-mtim ad inuenta est, quemadmodu& contractuu de multaru aliarum ierum Alterum
vitium quod fugiendum, illud est ne sum aismus disteretias qui cotineatui intra species generis diuisi; veluti si animal diuidamus inice minam di marem, quia mar di i inmina.
559쪽
sue uterque sexus est accidens magis com m. ne quatia disserentia: nam omnibus accidit, di terrestri,&aquatili δε volatili.Rectius et
vo&ι D. Rursus vitiosa diuisio est, si potiam ut tutet m, in filiorum vel nepotum,quia iis omnibus tutelae*eciebus id reperitur. Di contra boninstilla: si dicamus,tutesam alia esse quae ex tritamento, aliam quae ab inte-
fato datur. Tertium diuisionis vitium estis disserentiae sint aecidentales & adventitit vel communes, veluti si diuidamus si pu- lationem in Graeeam vel Latinam: Graeca enim vel Latine loqui, ad essentians stip datiqnis nihil momenti habet. Sae etiam fit, ut non oppostae, sed disparatae tantum in partiendo sumantur differentiae, quod α' ipsum reprehensione non careti veluti si di
nidamus res incommunes omnium,publicas; uniuersitatis; nullius, & singulorum.
Est enim similis simplici partium enumera tioni, quae nihil netessitatis i e continet. Illud etiam pro vitio apud autores haberis,let, si quis ih diuidenaoMultimam ε- diuiduam speciem non descendat, sed tantum in uniuersalibus degeneralioribus me . bris conquiestiit: veluti si quis homines in i ιχ liberos diluvit tantum, delatri Vl
560쪽
LIBER VII. e 4 νrimam se speciem ad inuenisse existimet Q recum in liberis variae adhuc reperiatis turdiuersitates, utique & illae ex diuisione promendae nobis sunt ό na m horum alii in- genui sunt,alii libertini. Et MVtisorusta iurursus triplex est, rectesmperator annotauit. Deniq; illud fu-l giendum dividenti est, he existimet 'nicit diuisione uniuersum genus exhaustum isse
i aut species alicuius generis reperiri posse. Quare ne quid omittatur, plures saepe nobis instituendae sunt diuisiones, cum Vnica reperiri singula nequeant. Hanc legem seru vit nosterIm perator in Institutionibus,maxime intitulo de actionib. 3c multis aliis in locis, ubi inuicem rem saepe variis partitiosenibus est persecutus. hanc a capite rursus repetitam diuisionem , Graeci rari δεα ρεσι; appellant * differunt enim inter se, quia est prima& principalisalicuiusui ves gene risin suas species per oppositas differentis disibilatio. -οδειήρεαιι est iam factae divi
sionis vel species alicuius , quae ex primaria diuisione resultat , subdiuisio. autem est altera principalis, seu iterata eiu dem rei vel generis partitio, verbi causam.