장음표시 사용
571쪽
voλι D. Rursus vitiosa diuisio est. si partia- murtutelam, in filiorum vel nepotum,quia in omnibus tutelae*eciebus id reperitur. ta 'i contra bonis stillat si dicamus,tutesa m alia lege quae ex leuamento , aliam quae ab inte- 'ato datur. Tertium diuisionis vitium est. sdisscientita sint aecidentales &aduentitit vel communes, veluti si diuidams stipu- lationem in Graeeam vel Latinam: Graeca
enim vel Latine loqui, ad essentians stipulationis nihil momenti habet. Saepe iam fit, uin'n oppiniae, sed disparatae tantum in partiendo sumantur differentiae, quod' ipiam reprehensione non careti veluti si di - 41idamui res in communes omnium,publicas; uniuersitatis, nullius, & singulorum. Est enim similis simpliei partiumenumera tioni, quae nihil netessitatis iussie continet.
Illud etiam pro vitio apud autores haberi silat, si quiliati diuidendoad vitiniam ε--,dividuam speciem non descendat, sed tan-γtum in uniuersilibus degeneralioribus mo. Misc quietati veluti si quis homines in Moc libe-diu vittantum, delam Vl
572쪽
LIBERNVII. - 449timam se speciem ad inuenisse existimet. Quare cum in liberis variae ad huc reperiantur diuersitates, utique de illae ex diuisione promendae nobis sunt ό nam horum alii ingenui sunt, alii libertini. Et lirursus triplex est, malar, mrnor, ct .virecte Imperator annotauit. Deniq; illud fugiendum diuidenti est, ne existimet unica diuisione uniuersum genus exhaustum xsse, aut species alicuius generis reperiri posse. Quare ne quid omittatur, plures saepe nobis instituendae sunt diuisiones, cum unica re periri singula nequeant. Hanc legem seruauit nosterImperator in Institutionibus,maxime in titulo de actionib. εc multis aliis ialocis, ubi inuicem rem saepe variis partitio. nibus est persecutus. hanc a capite rursus repetitam diuisionem, Graeci appellant : disserunt enim inter se, quia δε-:isu est prima dc principalis alicuius rei vel generis in suas species per oppositas differentia dissblutio. ποδήρεαι cestiam factae diuisionis vel speciei alicuius, quae ex primaria diuisione resultat, subdiuisio. autem est altera principalis, seu iterata eius
573쪽
LIBER VII. Ici venter inserior: in arbore, radiX,caudex. rami, folia,flores. qua aqua de soliis& flori- . bus plerique diuersum sentiant, videntur nina potius esse excremeta, ut pili in homi- ne,quam verae partea. hoc genus diuidendi nuncupatur proprie partitio, qua in Giaeci αάδ appellat. Diuidimus et a subiectu aliquod in sita accidentia. dicuntur autem accidentia , quaecunqire alieni sunt generis a re subiecta. Qitoniam autem nouem sunt genera quae de altero dic uitur, noue quoque e runt diuisionis subiecti in accidentia, differentiae. Aut . n. diuidimus subiectui uirurit Arat/n1:vt,animal aliud est bipes, aliud multipes; dc hominu alii sunt magnae,alii paruae staturae. Aut animalium alia sunt fera,alia masueta: vel, hominu alii sunt probi, alii improbi. Aut ionem. Vt,ho mines alii sunt libet i,alii serui. Aut indisio-nEna: vi, animalia alia sponte,alia a patre generantur. Aut in actiosem tui, ani matum
corpus aliud sentit, aliud non sentit. M tem pini : ut, flores alii aestate, alii autumno, alii hyeme nascuntur. In locum: vi, animal aliud in aquis, aliud in terra, aliud in aere degit. Aut insitu: vi, animalia alia prona, alia re- Ela incedunt. Aut in habitum evi, anima' lia vel pelle vel testa teguntur. Supersunt otii
duo diuisionis modi, qui in nostio lura
574쪽
: ciuili sunt frequentes de usitatissimi, curis videlicet diuidimus aecidentia in accide tia, vel accidentia in sua subiecta. Αd acci- identis enim in accidentia diuisionem referuntur omnes fere actionum, εc obligati num, poenarum,delictorum, magistratuu.&caeterarum pene rerum omnium diuisi
nes. Adi accidentis in sua subiecta divisi nem pertinet illa,cum diuidimus actiones in rem vel per nam ; oc sanitatem. in si mitium dc dissimilium partium bonam asse monem 3 & candorem inalbedinem niuis, Iachis. eeruta dc eboris. Sunt igitur variae rerum diuisiones, propter varios de diuersos hominum diuidentium scopos atq; senten'tias: alii student finem ostende per diui sionem alii autem modum c modum dico aut contemplandi, aut agendi alii muto, nam, alii instrumenta, de alia id genus plu
instrumento diuidendi: persequamur modo initrumentum resoluendi,quod superiori est proximum dc cognatum,atque
CArvT XV. De resoluendi instrumento.
Tque hactenus quidem de diuisione
575쪽
lia simile. ut multi alterum ab altero, quo discrimine separentur, intelligere non potuerint, ob idque saepe con fundant , etenim
utrunque versatur in progressu, inter uni. versalia dc particularia, unamque rem partitur vel diffundit in multa. Multum tamen,
inter h c duo interest: quia ex diametro opeosita est resolutioni diuisio, duab. potissimum decausis , altera quidem, quia divisio utitur contrario progressu quam res itio. 'qu ia 4 iuisione reperitur genus inferius, resolutione superius: nam restautio exordiu sumit a particulari aliquo com posito, illusque reducit in suas causas proximas , dc has rursus in alias atque alias ,rantisper, donee
ad ultimum aliquod principium, illudque
primum, quod in alia resolui minime que. at. peruentum sit, quod vel contemplatur artifex, vel ad actionem ocopus postmodum reducit. Sed diuisio non resoluit particulare siquod in suas causas sed potius uniuersale in suas species atq; differentias, qui progres.sus est priori valde contrarius. Quemadmodum autem progressus inter se sunt contra. ita etiam termini horum progressium inter se sint oppositi: principium enita, te-sblutionis est ipsum particulare . sinis m-
uersale, atdiuisionis principium est ipsum
576쪽
. uniuersale, finisvero species in fi ma Se res diuidua. Altera vero huius diuersitatis causa est, quia diuiditur id, quod etsi apparet esse unum ,reuera tame in se est multiplex; vr, substantia, corpus animal,obligatio, actio. Haec quidem sunt multiplicia Adcirco diuisione explicamur oc diducuntur in suas subiectas species Scindiuidua, peroppositas dise erentias. Resoluitur autem quod appare multiplex; quia est confusum. sua tamen natura est unum; qualis est notio seu conceptio fini salicuius confusa quq potius explicatur, quam diuiditur, per causas&principia
vltima: vi, homo est natura quaedam eo munis, & notio quaedam sormata ex omniabus singularib. hominibus : haec iftur notio ut intelligatur, debet resolui in sua simis f plicitatem. Voco principia ilia, quaecunq; illi sunt attributa ordine quoa
dam. verbi causa : iure resoluitur homo in 'mortaIitatem, rationem, animal, corpus Scsubstantiamta Substantia autem est simplicitas illa' in qua uniuersa resolutio decumbit. Res madmodum autem diuisio opponitur resolutioni ita etiam reliquis duobus, demonstrationi nimiru 3c definitioni. Desinitioni quidem, quatenus quod definitus
contraetrum profonix, ipsa in D sdis
577쪽
M,Sc omnino posterior est ipsa definitione. Demonstrationi vero, quia demonstratio plura in unum mponit, dc passionem suo generi subiecto iungit: diuisio autem ea rur i sus diuidit.&in plura dissecat. Resolutio iti tur seu instrumentum resoluendi est quoque multiplex& homonymum, ut& tria priora instrumenta ; alia enim est finis deessectus in suas causas, alia causarum in suos essectus & fines 3 utraque maxime utilis 6c necessaria, non tantum philo phis Sc me- dieis, sed etiam Iureconsuli is& caeter is artificibus , qui proposito sine eiusque noti ne, speculando vel consultando. illum re, Ibluunt in sua principia vltima. Vltima duco, quae in alia non queunt resoluti& hoe instrumentum ordini resolutivo est simillimum; qui nimbab hac specie ordo resoluendi oenomen dc originem traxit,& progress is a fine ad principia est idem in utroque. In eo tamen disserunt, ut antea quoque dictum est, quod ordo est dispositio partium totius alicuius scientiae vel artis. Instrumetum autem resoluendi in ipsis ordine velutivis quς-dam & methodus continetur; atque idcirco a recentioribuq Giaecis hoc instrumentum iresoluendi, plerunq; , plerunq, ἐ--resolutio
578쪽
effectuum in suas causas, propria- speculiaris est medicorum λ phi phorum,
qui cum principia &causae rerum obscurae sint, di nos plerunq; lateant , effectui autem ante oculos positi & conspicui omnib. e nantur methodo seu instrumento hoe inuenire prima elementa & principia rerum, iisque inuentis vel contemplari ortus & ge-
. nerationes rerum,Vel remouere,ut postm
dum tollantur illarum causarum effectus, qui inde fluunt & gignuntur. Iureconsulti raro hoc genere vlutur, propterea quod existimant causas suorum effectuum esse poli
ticas dc morales & in communi usu ac vitae consuetudine positas, nec magna ob id in quisitione indigentes. Ut autem res exemplis patefiat, silc habeto. Medici cum volunt remouere sebrem ardentem, quam cause
avpcllant,sic eius causas inuestigant. Febris ea quoddam incenditam. Incendium autenon excitatur a calore nativo, qui benignus est & blandus, sed ab acri & mordaei; mor dax autem fit propter magna putredinem. Putredo oritur. quia prohibetur transpira tio seu ventilatio, quia compressus calor cunequit libere ventilari apit alimentu suum ad putredinem. Inhibetur porro ventilatio propter obstructionem meatuu in corpore.
579쪽
autem obstruit, peccat aut qua n ri tate, aut qualitate. Quantitate, ut abundatia Era rnorum; qualitate, ut humorum crassitie vel lentore. Crasthie, quia eum non possint Iibera excuti,obstruunt; tenacitate,quia suρο lentore adhaerescit, & propterhanc pertina clam locus obstruitur. Hoc igitur modo. αHac mirabili gradatione,febris, quae est essectus resoluitur, medicis in causas proximas atq; principia Vltima,ut cognitis iis a corpore humanoarceatur atq; tollatur Etsi autem nostri iureconsiliti hae specie resblutionis raro utuntur,est tamen Zc ipsa utilis 6c acco modam ad docendum & inuestigadum res ad costitutionem seu essentiam alicuius necessarias. verbi causa:si propositum nobis sit inuenire essentiam de sebstantiam nuptia- 'rum seu matrimonii, hoc modo progredie- dum erit; atq; initio quidem starii edus matrimonii finis; finis aure nuptiarum vel matrimonii nullus alius est, quam propagatio sobolis, 3c societas vitae. ut hae humano generi quemad modum Im perator i n conuit. de iis quι nu'. iterant, ait) quadam veluti a te conquisita immortalitas inducatur , denos prosapia filiorum procrearione renoua inta, in perpetuum vivamus ac duremus. Ue
580쪽
sce ip ocreari nori γε potest, nisi uterqueo.mas & foemina aptir sint ad generandum & proercandum. Suri rautem tum demum apti& Hones cum der bitodi idoneo tempore& aetate c*niumn -- tur. Debitum&id'neum tempus est ρο- bellas, quam natura nemini ante decimu- quartum in masculis, Vel duodecimum in sceministribuit.Eademq; natura simul in- generat magnam quanda illecebram amo-xiris erga eos qiii procreantur, ut non tam uri. lixa quη genita sunt,esse,scd bene'um; Melieiter esse atq; vivere,omniaq, quae no modo nobis, sed&conivgi di liberis suppedi tent ad vitae cultum , adesse cupiat: quibus
com pa ratis, dc idonee constituta re fa m ilia sit, tum demumde uxore cogitamus M libe - aeris.nec est sere quispiam,qui maritus M pa- ter esse velit, antequa. bene parata α instructa habutea quae adsinvadvsum futuri familiae necessaria. Tempore igitur commodo NopportunQ,atq; aetate ad gene andum apta, in matrimonio opus est. Porro autem omnis procreatio sine coniunctione mariai, e minae debitae aetatis, non si r, at que id circo cyliabitatione dc cq sortio quod a in