장음표시 사용
561쪽
δα νε eu est,cum homines diuidimus inso-.trosi& liberos. cum liberos in ingenuos εc libertinos. cum homines in sui& alieni iurisper nas secamus. Qui igitur in diuidendo ratione pro α' gredi nititur, is haec multaq; alia fugiat vitia necesse est,de quil, dicere nunc su persedeo ;quia postulat haec res methodum peculiare, dc longiorem orationem, quandoqyxidem 'perdifficilis & obscura,in qua saepe, ut 1 tetur Aristoteles primo de Partibus anseri
lium libro, Plato philosophiae princeps hu-
Iucinatus est. Redeoigitur ad reproposita.
Pixi res sensiles esse duplices, subiecta & ae:
cidentia. Subiecta igitur diuiduntur in alia subiecta cum secatur totum aliquod in suas
partes. Partes aute sunt dui lices, aliae esse ' tiales, hoc est, substantia dccssentia rei constituentes,&aliae integrantes. In essentiales - partesdiuidimus turri cum elementum in materiam dcformim,aut homine in animam corpus partimur 'qua ititione imitatur
lla, quae mente dc cogitatione fit, videt iretvroposi tionis alicuius in terminu stibiecta praedicatum ,vel syllogisini in propositio, nes primissas dc conclusionem: Integrantes ait Mi sun tiu. minc 'put, thorax
562쪽
LIBER 'VII 4s Idi venter inferior: in arbore, radi1,caudex. Tami, lia,flores. quanqua de soliis & floribus plerique diuersum sentiant, vidi ntur nim potius esse excremeta, ut pili in homi- me,quis verae partea. hoc genus diuidendi nuncupatur proprie partitio, quam Graeci eis si uia appellati Diuidimus etia subiectu aliquod in sua accidentia. dicuntur autem accidentia, quaecunque alieni sunt generis a re subiecta. Qitoniam autem nouem sunt genera quae de altero dicu tur, noue quoque
runt diuisionis subiecti in accidentia, ditarentiae. Aut . n. diuidimus subiectu iuvi,animal aliud est bipes, aliud mul. ti perque Schominu alii sunt magnae,alii paruae
staturae. Aut inquabrate: Vr,animalium alia
sunt fera,alia malaeta vel, hominu alii sunt probi, alii improbi. Aut inretitionemrvi, hinmines alii sunt libeti,alii serui. Aut nem: ut, animalia alia sponteolia a patre generantur. A ut in rectrohem .' ut, animatum
corpus aliud sentit, aliud non semit. latem -p-: v tu β'res alis aetate, alii autum n o, alii hyeme nascua In Deum: vi, animal aliud in aquis: aliud in terra, aliud in aere degit. Aut insitu: vr, animalia alia prona , alia rhcta incedunt. Autintia vel pelle vel testa teguntur. 1ersum sit diuisionis modi , qui in nostio lura
563쪽
ciuili sunt ste-ntes de usitatissimi, cum vi teli et diuidimus accidentia in accide tia, vel accidentia in sua subiecta. Ad accidentis enim in accidentia diuisionem referuntur omnes fere actionium , di obligationum, poenarum,delictorum, magistratuu. o caeterarum pene reruni omnium diuisiones. accidentis in sua subiecta diuisi nem pertinet illa ,cum diuidimusactiones in rem vel per nim ι & sanitatem. in si milium & dissimilium partium bonam asse ctionem , dc candorem in albedinem niuis, lactis. eeruia dc eboris. Sunt igitur variae rerum diuisiones, propter varios de diuersos hominum diuidentium scopos atq; sente tias: alii student finem ostendet e ser diui sonem, alii autem modum c modum clico aut contemplandi, aut agendi alii malo,riam, alii instrumenta, di alia id genus' pli,
C A Pu T XV. ' De remum H instrumento. a Tque hactenus quidem de diuisivite XL seu instrumento diuidendi: persequa
mur modo instrumentum resoluendi, M umionester inrumdisognatantiari
564쪽
LIBER VII. I 4s ita simile. ut multi alterum ab altero, quo
discrimine separentur, intelligere non po-t uerint, ob idque saepe con fundant , e temni utrunque versatur in progressu, inter uni. versalia dc particularia, namque rem partitur vel diffundit in multa. Multum tamen,
anter hqc duo interest: quia ex diametro opeposita est resolutioni diuisio, duab. pot-nium de causis ι altera quidem, quia divisio utitur contrario progressu quam res itis. 'quia diuisione reperitur genus inferius, resolutione superius: nam restautio exordiuium it a particulari aliquo composito, illusque reducit in suas causas proximas , dc has rursus in alias atque alias nantisper, donee
ad ultimum aliquod principium, illudque
primum, quod in alia resolui minime queaat. peruentum sit, quod vel contemplatur artifex, vel ad actionem Δcopus postmodum reducit. Sed diuisio non resoluit mrticulare aliquod in suas causas sed potius uniuersale . in suas species atque differentias, qui progres.sus est priori valde contrarius. Quemadmodum autem progressus inter se sunt contra.
rit, ita etiam termini horum prines uum inter se sunt oppositi: principium enitis-- siautumis est ipsum particulare, finis uni
uersiis ι atdivisionis principium est ipsinii
565쪽
uniuersaIe, finisvero species infima di res Iabdiuidua. Altera vero huius diuersitatis causa est, quia diuiditur id, quod etsi apparet esse unum, reuera tame i n se est multiplex; ve, substantia, corpus animal,obligatio, actio. Haec qui dem sunt multiplicia, idcirco divisione explicamur &diducuntur in suas subiectas species & indiuidua, per oppositas diseferentias. Resoluitur autem quod apparet multiplex, quia est confusum. sua tamen natura est unum; qualis est notio seu conceptio finis alicuius confusa qus potius explicatur, quam diuiditur,per causas&principia
vltima : vi, homo est natura quaedam eo munis, de notio quaedam formata ex omniabus singula ib. hominibus : haec totur notio ut intelLgatur, debet resolui in sua simisi plicitatem. Simpliciitatem voco principiatui ia, quaecunq; illi sunt attributa ordine quo. dam. verbi causa : iure resoluitur homo inmortalitatem, rationem, animal, corpus de
substantiamta Substantia autem est simplicitas illa in qua uniuersa resolutio decumbit. madmodum autem diuisio opponitur res olutioni,ita etiam reliquis duobus, demonstrationi nimiru dc definitioni. Definitioni quidem, quatenus quod definitio
contractum pro nitis ipsa in D sdisibu
566쪽
in,&omnino posterior est ipsa definitione.
Demonstrationi vero, quia demonstratio plura in unum componit,&passionem suo generi subiecto iungit:diuisio autem ea rurissus diuidit,&in phira dissecat. Resolutio tur seu instrumentum resoluendi est quo que multiplex εc homonymum, ut& tria priora instiumenta , alia enim est finis deessectus in suas causas, alia causarum in suos effectus disines ; utraque maxime utilis&necessaria. non tantum philo phis&me di eis, sed etiam Iureconsultis& caeteris artificibus, qui proposito sine eiusque noti ne, speculando vel consultando. illum re soluunt in sua principia vltima. Vltima diaco, quae in alia non queunt resolui: & hoe instrumentum brdini resolutiuo emi millimum quinimbab hac specie ordo resoluendi & nomen & originem traxi t,6c progressus a fine ad principia esiadem in utroque. In eo tamen disserunt, ut antea quoque dictum est, quod ordo est dispositio partium totius
alicuius scientiae vel artis. Instrumetum autem resoluendi in ipso ordine veluti vis quς-dam & methodus continetur; atque idcirco a recentioribuq Giaecis hoc instrumentum te*luendi, pleriinq; , plerunq, .lu. Niorue d dicitur Potro Muem resolutio
567쪽
effectuum in suas causas, propria re maxit' peculiaris est medicorum dc phitaphorum, qui cum principia & causae rerum obscurae sint, bc nos plerunq; lateant, effectus autem ante oculos possiti dc conspicui omni b. conantur methodo seu instrumento hoc inuenire prima elementa & principia rerum, iisque inuentis vel contemplari ortus & generationes rerum, vel remouere,ut postmodum tollantur illarum causarum effcctus, qui inde fluunt & gignuntur. Iureconsulti raro hoc genere V tutur, propterea quod existimant causas suorum effectuum esse poli ticas dc morales 3c in communi usu ac vitae consuetudine positas, nec magna ob id in quisitione indigentes. Ut autem res Gem pIs patefiat, sic habeto. Medici cum volunte remouere febrem ardentem, quam cat maypellant, sic eius causas inuestigant. Febris est quoddam incendium. Incendium autenon excinatura calore nativo, qui benignus est & blandus, sed ab acri & mordaci; mordax autem fit propter magna putredinem. Putredo oritur. quia prohibetur transpiratio seu Ventilatio, quia compressus calorcunequit libere ventilari, rapit alimentu suum ad putredinem ..Inhibetur porro ventilati cpropter obflauctionem meatuu in corpore
568쪽
autem obstruit, peceat aut quantita. te. aist qualitate. Qirantitate, ut abundaria laeti morum; qualitate, ut humorum crassitie vel Ieritore. Erasiste, quia eum non possint libe- excuti,obstruunt; tenacitate,quia suροleritore adhaerescit, & propterhanc pertina etam ' Ioetis obstruitur. Hoc igitur modo.&Hac intrabili gradatione,febris, quae est effe- ctus. resbluitur a medicis in causas proximas atq; pri ncipia vltima,Vt cognitis iis a corpo re istam an arceatur atq; ollatur Etsi autem nostri Iureconsiliti hae specie resolutionis raro utuntur,est tamen & ipsa utilis & acco modam ad docendum & inuestigadum res ad eost lautionem seu essentiam alicuius necessarias. verbi causa:si propositum nobis sit inoenire essentiam& bstantiam nuptia-rom seu matrimonii, hoc modo progredie-dia m erit; atq; initio quidem starii edus matrimonii finis; finis aure nuptiarum vel Hatrimonii nullus alius est, quam propagatio sobolis, &societas vitae. ut hac humano ge--xi quemadmodum Im perator in conuit. Fia qui nut. iterant, ait) quadam veluti a te conquisita immortalitas inducatur, derios prosapia filiorum procrearione renoua
ta, in perpetuum vivamus ac duremus.
569쪽
rnen inter reliqua magnopere sunt caim sPrunum est, ne differentias longe dissit s, sides , mediatas aecipiamus, sed proximas iec oppositas , quales sunt, quae ducuntur ab iaction*usformarum, aliis ve. Haec enim inon est perfecta diuisio: Substantia sentit, aut non sentit: ves, homines aut sunt liberi, iniit serui: quia no diuiduntur per proximas dis nitas. quare illi diuisioni nitid deest: Substantia est aut corporea, aut incorporea: di, hominum vel personarum aliae sui iuris sunt, aliae alieno3uri subiectae:&harum rursus, quaedam in potcstate parentum, quaedavero in potestate dominorum. latius enim patet haecdiuuio altera illa,atq, idcirco prε- Aedere debebat priorem. quςm tamen ord,-nem lustinianus non obseruauit. Quod si quis dixerit, eam ob causam Iustinianu-peratore personas hos modo diuisisse, quod libertas sit iuris naturalis, seruit usque iuris gentium,patria autem potestas Iuris ciuilis tantum, is sciat se multum decipi. Etenim sum dicimus libertatem esse iuris naturalis, tum minime vidisserentiae alteram partem
' Inuitura opponimus,sed potius ut habitu'prii tinni: iam seruitus nitur--bhe wt in adimit ac tollit. Igitur hare diuino in strum
570쪽
intelligenda est: neque enim alii serui; alii li- lberi, tute naturali sunt, sed liberi omnes, ser- lui autem nulli. Itaque haec per narum disse' . rentia tota est iuris gentium, ita ut libertas duplex sit; altera quae a iure naturali in ueta di orta est,quae omni b.conuenit; altera a mea iure naturali relicta, &iure gentium con firmata, ita quidem ut pcii De se habeat ad posteriorem illam, quemagmodum mate in ria ad formam , suntque inter se aequivocae de homonymς Nas quis exacte diuidere velit. ira faciat necessc est. nimirum eoi ii qui iure 'naturali liberi sunt,alios in libertate illa iure gentium permansisse,&confirmatos esse,aliis autem eode iure libertatem abi ta esse. Quare libertas quae seruituti, ut differcntia opponitur, dc exadueris respondet, iuris ge tium censenda est. De pati ia autem potesta, quod dc illa simpliciter εc natura sua sit 'iuris gentium, nemo qui vel minimum historiarum lectioine degustauit, ignorat '. sor mala men&certa eius ratio, lure ciuili pri-mcim ad inuenta est, quemadmodu&contractuu de multaru aliarum ierum Alterum
vitium quod fugiendum, illud est. ne sumamus differetias qui colineariti intra species generis diuisi; veluti si animal diuidamus inice minam ocinarem, quia ma dc iamina.