장음표시 사용
621쪽
I thodus,ab indiuiduis ad specialissima alc 'l dit. dc ab his adsisperiora genera emperq; ' .l in serjorum communiam quirit,&haecinis i uenta di finitiuae suppeditat,quae deinde i-- psa dc ilia it tua accipiensconuenienterque& concinne coniungens, ex his. quidem quae γsingularibus sunt communia , specierum is finitiones fabii cat: ex iis vero que speci bus, generum definitiones constituit. atq;
l vi pr. or resolutionis species maxime ad in- .l veniendam di finitionem, ita posterior adi fabricandam demonst lationem conduci r. . Cum enim demonstratione proprietites&- ij aecidentia de rebus subiectis probentur, ad. h sautem inueniendas Meessaria sit poste- rior, ut antea dictum est,resolutio, quisno, iinet ciligat huius in demonstratione maxi-mum usum esse oportere 3 Porib autem an diuisio investiganda definitione resolutio. iii praeferenda iit, hoc loco explicare superuacaneum existi ino: est enim quaestio fatis dissicilis,&a maximis viris, Aristotele nimirum &Platone, in utranque partem proin babiliter disputata; proinde de altero illo, hoc est, de usu istolum instrumentotu,quae discipli hae singulis his commode viantur, breuiter dicendum est'; neque enim omnes,
artes ac disciplinae passim quibusli bel
622쪽
tur; quia aliae diuisione dc re lutione. aliae, definitione 6c demonstratione magis gaudent. Sunt etiam nonnullae quae demonstrationem vel omnino, vel certe raro admittunt. Nam disciplinarum aliae in cognitione, aliae in actione positae sunt. Quae . incognitione&.contemplatione reru versantur, habent precepta seu theoremata necessaria & uniuersaliaue ut mathematicae, α tota physiologia. In his igitur principatum iobtinet ipsa demonstratio, quiadem sistratio est syllogismus & ratiocinatio pariens ,
scientia ; scientia autem est rerum necessa -' riarum de uniueis alium, quae aliter se habe-re non possunt. Demonstrationi adiun
genda est definitio, quia definitio, ut nuper dicebam, principium & medium est in de- , monstratione; omnesq; scientii antequam demonstrent, prius definiunt:quod in m thematicis praecipue ostendi potest. Demonstratio igitur di definitio propria sunt instrumenta scientiarum. Quae vero discia plinae in actione & optratione positae sunt, . ad artem sc prudentiam pertinent; hae non
sunt rerum necessariarum, sed contingentium,quae non eodem modo semper habe resecosueuerunt; veluti sunt res &actiones particulares di indiuidue. Ad opera autem . b
623쪽
incienda,& peragendas actiones,sumn Pere utilis aenecessaria est diuisio atque resolutio; vii aque enim methodo in his opus iestri lim enim quandoq; genera reperiatur, quae cum multiplicia sinr, & diuisione non admittant, re lutione tamen in sua prin-
cipia atq; elementa diduci possunt: ad haee
multa non bene resoluutur,quae comodius ,
dividuntur. Vnde Galenus nono De placitis Hippocratis & Platonis libro. Plato in Philebo, duo haec instrumenta medicis af. . firmarunt esse necessaria: quia dc medicina . ars est , di versatur in actione particulari,
quemadmodum nostra I uris prudelia. Cur autem ad opera artis & actiones prudentiae maxime utilia dc necessaria sint hic duo in. strumenta duplex ratio afferri potast. Pri- .ma est, quia artes &disciplinae,quq sunt rerum particulilium , omnes in electionaeorum quae meliora , &reiectione seu repudiatione eorum quq deteriora sunt conis
sistunt. Elcctio autem fieri non potest si ne iudicio, iudicio discernim' re a re, quod fit ratione 6c intelligentia. quare si eligere, si iudicare volumus, prius ea qui eligenda
sunt dc iudica da cogn oscam' necesse est. cognoscere vero no possumus nisi pri 'ea,qus
multiplicia sunt. dividant',Ves in sua1 cau- ,
624쪽
sis, principia & Hementa resoluamus. hiis bita enim resolutione seu diuisione ista. prompti essicimur ad agendum seu essiciendum opera artis dc prudentiae. Atque haec diuisio ac resolutio nihil aliud est, qua consultatio; & omnis, A t Aristotcles in lib. De moribu air, consultatio est inquisitio. Ec resoludo, qua ars & prudentia nititur.
Altera ratjo est , quia actio artjficis suscipitur de re particulari di in druidua, non quidem fortuito &casu. sed cum ratione, quae est rerum uniuersalium. Nam artifex clam insitas habeat notitias & praecepta uniuersalia, in actione post modum pere illa a P. plicat ad particularia. qua applicatio rati cinatione perficitur. Porro nulla methodus huicapplicationi seu adiunctioni inseruit praeter resolutivam & diuisiuam. Divisiva enim ab uniuersalibus progrediturusque ad particularia, indiuidua ue resblutiva vero ab his ascendit ad prima eorum principia,causas atque clςmenta. Atq; ista
quidem est ratio ; cur veteres rureconsulti, . di Iustinianus noster in tradenda . Iuris arte potius diuisione & resolutione . quam de monstratione atq; definitione usi sint . quaquam non negauerim, Sc in artibus &Iure
625쪽
ollemne quemad modum resolutionide divisioni in scientiis: non enim singulis gi sciplinis singula adiudicamus instruasera, sed quae magis his illisve familiaria sint, stendimus: nam & iureconsulti & medici suas habent demonstrationes definitiones, si praecepta & uniuersalia artis theore mata spectes, non tamen ita iii mas &per. petuas, Ut quandoque subuerti no possinu eum ad abiones seconferiant, tum resolutione & diuisione ut plurimum vitantur.
Hine est quod Vlpianus dixit,omnem de . aitionem in iure civili periculosim est ra .rumenim esse, ut subuerti non valeat: de quopostea fusius dicetur.
iis non minin quam se artu methodo docemiposses ' 'ΕXbis igitur perspicuum est,quid sit me
thodus &quo erua sint part ,quotor κα dines atque instrumenta. quis eorum Usu i
& utilitas, dignitas & pragd ptia .denique quae unicuique scientiae de arti potissimum familiaria dc utilia; quibus omnibus expli-
trafacile peis ci poterit, id quod inius
626쪽
bis est Atque ut ordine ista progrediatur disteph tio, initio curaei nostia hac dedi veterum fuerit sententia breuito eXpli, nat , quaeab aliis deinde contra hac asserui silent,pro virili eonfutabimus Euecistigitur,vinmulti alii viri docti,Iu ciuile n strum non minus quam csteras artesdisci- , Mnasye ordine loceri,&adscientiae seu arri
gi posse. Cui sententi in primis adstipulari videtur M. T. Cicero, qui libro primo de Oratore sic sal bit:
mma fera, qua seu't conri a nunc artib-. disipat dispersu quondam fuerunt, ut ιn a
627쪽
extrinsecud ex alio gevere quo m, quod sibi totum P insophi assismunt, qua rem dissolutam viuulsampestiutinarιtration qua--.dam confringerer. Sit ergo tu lure niuis hse, legitima ais usitata ιu rebin causis eluiuml aquatitatis conseruatio..Tum sunt notaudat genera, m ad certum numeru paucit'tem' et remeans . Gemos autem id est, quo uisimitis sommunιone quadam 'ecie aute disserentes, duas auiplures coplectιtur partes. Pari re autem fiunt,quagenerib.iis ex quibud emanat, subiiciuntur:omniaq&equasunt via laenerum fueIpartium nomina, desivitionib. quam vim x.
habeant,est exprimendum. Ea enim definiatio earum rerum,qrasunt eisu rei propria,qua ris ire volamus,breuue, circurascripta quain itam explicatio. Hisce ego rebus exempla AEdiuueram , ns apud quas hae haberetur oratis,cernerem.nunc complectar, quodpropo sui,braui. Si enim aut mihi facere licueratqMod iamdiu cogito, et ut alim quispiam,aut me impedito occuparit, qui mortuo essecerit, utpri mum omri Iud ciuile in genera digerat, νε perpauca Ant; deinde eorum generum quasi quadam membra dispertiat, tum propriam cuiusque vim de itione declaret, perfectam araem Iuris civilis habebitis maeis maenam
628쪽
Atque ex li: Miceronis verbis perspicue a Iraret, i uris cimiis praecepta Quae longo n.- gociorum via in rerum publicarum admi-4 nistrationibus obseruata sunt ab hominibus peritis animaduersa ac notata , non tantum verbis posse designari, generibus' illustrari, partibus suis distribui. & ut semel dicam , artificio quodam conscribi , sed etiam id a se saepe fuisse cogitatum atq, ten, latum, cum nihil in natura rerum, siquidem cognitionem dc intellectum hominis no subterfugiat,reperiatur, quod ad artem
redigi nequeat, si ille prius qui illa tenet.
quorum artem instituerevult habeat illam. Icientiam,Vt ex us rebus, quarum aIs nou dum sit,artem efiice te possit. Nam ris prii dentia superiores & inferiores pares-taque dignitate disciplini, clim antea disper a. sae,ac partibus suis diuulsae & dissipatae es.sent, nec a quoquam peifecte cognitae, ad extremum tamen conglutinatae, copactae.'& methodo quadam colligatae atque conscriptae fuerunt. Artem medicam ab sculapio, qui in numerum deorum relatus est, utcunq; adinventam. Hippoc. medic Tum pri 'ceps inchoatam, dc voce traditam tantum expolivit atque persecit, phrsectari que scriptis primus commendauit, ecludia .
629쪽
cio acri & dinino praeditus in artem redegit, omniaque theorcmata di communia praecepta spectantia ad unum finem, ratione conclusit. Mundi principia, ortus obitus, mousque byderum, artesque magicas hominum generi incognitas & incertas, a Zoroastre Bactrianorum rege primit m ad inuentas, &a Ptolomaeo aliisque vetustioribus autoribus ordine conscriptas testantur histori . Naturalium rerum cognitia 4
a Pythagora & Anaximandro &hoiu prq-ceptoribus. Pherecyde nimirum dc Thaleis 'te fluxit. Eam postea scriptis commendaruntdc docuerunt Anaximander, Anaxi mei es, Anaxagoras, Alchelaus, Socrates,
tum in primis Plato, qui instituit Academ iam, Speusippus, .Polemus, Ciantes , dc Crates. Archesilaus qui mediam inuexit, Lacydes qui nouam, Diogenes. Zeno, Cleanthes, Chlysippus,Xenophanes, Parmeniades Democritus, Leucippus,& plerique alii. qui monumenta sui ingenii rei: quere, prae ceptaque Philosophiae post is tradidere. , Hos omnes ingenii acrimonia, cognitione rerum,scribendi dccommen randi industria atque methodo,Vnussu perauit A ristoteles, qui multadc pleraque non tantum in natu
rali,sed timorali philosophia,ab altitia sis :
630쪽
' Minirentp, ornatius, i Osius, malo indies xactiori ordine tradidit. Idem totamd1L-3 serendi artem, bene ει ornate loquendi &- perseaclandi rationem , antea voce & rudi κη quadaui via a veteribus 1raditam, primus . ad scientiae dc methodi modum redegit,su-- isque finibus conclusit. - Ηune cutusest
Theophrastus disci pulus ipsius, qui neques facundia neque dobrina,neq; rerum mul- tarumexperientia praeceptore inseri or expleraque quae ab aliis, ut Aristotele, automissa , aut negligenter tractita fuerunt adiecit. Vnde non mirum cuiquam P videri debet, si quemadmodum aliat udi sciplinarum & scientiarurn kquae IuriS u-- dentia longe inferiores ig-biliorraq; vel praestantiores habenturata&huius artis in 'v perpetuam quandam sestem' insbnaaliam rςuocari posset pr cepta,Cicero exuli- . mauit. ' Q.3ar est enim ars & disciplinitam vilis tamque sordida,quae it vel contem i plari & cogno ere res , vel agere quippiam velit, non certa aliqua ratione, via &methodo id faciat Testes huius rei esse pos, sunt bubulci, coqui, fabri lignarii, aedifica tores,& reliqui artifices ignobilesae seden ' tarii, qui & praecepta suae artis certa ac defii ni tum ad matellae in qua versantur,tu π