장음표시 사용
651쪽
sent,quod multi perperam opinati sunt. Et proinde no sum nescius, certioi i ordine scientias &reliquas artes,quam Iutispr ud .aue Politicenaut Ethice, trariri posse. cui se tintiae adstipitiatur Aristot. I. Et hic. quilae
tisfin um sibi esse tum putauit,si t ypo quo dam,&rudi ut aiunt) Minerua singula ea
-ae ad mores vitamquecomponendam spe Gant,tradanmr. Ex his igitur satis apparet, Iuris ciuilis partes atque praecepta orditis quoda inueniri,apteq; vidi caeterarum M
tium theoremata,doceri posse. Quodsi . n.: docere di et oscere sine ratione.& ratiosione ordine non est, certe neq; Ius eiu las si-' quidem doceri &cognosci potest in sine viatigatione comprehendi unqua poteritiArguis meto nobis cile possunt illi omnes, qui nostro hoc tempφre tot d scedi haris rationes. tot methodos,tot copendia iuuentuti pra kripse, ut ,qui oti pro suo instituto vari s animi conceptu, varias docendimis tradia derut.quod Ia nulla eius rei spe fructi , re intellexissent,certe neque flustra in rerum.
ardua opera di studiu collocandu sibi putas sent; neq; si id fieri no potuisset,artis aut sci entie fine excogitasser.Cur aut id qFvolae . rutasseeuti nolint,id in causaest,quod quε dirus di methodi ratio esset. no satis M
652쪽
Pospectum cognitu mque habuerund Eotui Xem plo,quia rem admodum difficilem vis' dent, multi a constituenda arte abhorrenti atque deteri ntur. Sed hoc insignis ignauiae de abiectianitrii indicitum est: cum enim Ο-mnia ut in prouerbio est pulchra, sint . quoque dissicilia, utilitatis magnitudo deberes homines ad suscipiendum distedilab . remim pellere εc inflammare. Atq; ut semel disam id quod res est,qui qui niam ius ci , uile methodo conscribi docerive possit, illi. .
an tognosci omnino possit, dubitant: neq;.nores sine via cognos imus auiiudieamus. lam vero ut ad limrumenta de modum d 'citidi veniam,quae suis ordinibus continetur,quariam reriim tanta est inIure ciuilico- .pia, latus eorum usus &necessitas, ut supervacaneum sit multa de hisverba faceremam idc definitionib. omnia a Iureconsultis, Imperatoreque Iustiniano circumscribuntur ι& divisione ae resolutione partes & species rerum semper artificiose imiestigantur:tum
vero singula scientisse, aut saltem ciuillare M probabiliter demonstrantur: deniq; progressiis de via docendi a notioribus ad ignotiora nunquam negligitur: quaerea mani-
sistior est, quam ut longiori probatione a.
653쪽
Confuruis argumentorum comtrariorum.
Cuperest modo ut eoru argumentarem oueam, qui ius ciuile neque arte neq; m thodo doceri posse, neq; etiam instrumetis docendi locum in eo esse contendunt.Quo.
rum alii quidem opinatur hae pistissimum ratione id fieri, quia methodus sit habitus
praeceptorum uniuersalium,Iurisprudentia habitus rerum particulari u 3 quia Iurisprudentia versatur in actione,quemadmodum prudentia i actio est rerum singularium casuum,ut vocant: singularia runt infinitMinfinitorum nulla est comprehensio, nulla ratio, nullaq; disciplina vel methodus. Qui ita argumentantur, non distinguunt acti nem artificis ab arte, quae tamen longe lat que inter se differunt. Nam actio artificis a puta medici, aut Iureconsulti, aut aedifica toris , non est ars & habitus, sed fluit ex habitu dc arte, & est rerum singularium 3 quia medicus medetur ex habitu, Socrati dc Pl toni, non homini :& Iureconsulti ex habitu Iurisprudentiae de negotiis ciuilibus part
cularibus respondent,quidq; iustum vel im
654쪽
. tam ab tecta, humilis,&ta sordida. quae iis finem aliquem pinpositu, ad que praecepta
ordine dirigamur. habeat: quae non via α' methodo&cognosceretiagere doceat:quq . non' diei oru salior'm quel uoru reddere causa rationemq. possit atque valeat Nullam igitur dicere maxima u rerum esse artem, . dum minimaru sine arte hulla esse possiti; hominum est parum s ut Cicero ait )consi' derate loquentium, atque in maximis reb. . errantium. Venio nune ad d: sciplinas ibς las, quae maiorem cum nostra Iutispruden, tia familiaritatem atque similitudinem.ex' quibus ipsa luam originem traxit, habent, Ethicen nimirum , quae de moribus est;&Oeconomicen. quae familiae praeest,&Poli-- licen,qitae gubemaria ae ciuitatis& reipub. racionem docet. Hae trientiae omnes,qua. me aiodotum a Platone. tum ab Aristot
le,aliisque philosophis constri ae . poste- 'risque traditae sint, nullus est qui nesciat. Nam quod ad mores attinet , Anis ultimus
hominis ab iis adinventus est,& media m' ' ninia,quibus ad ipsum faeiteactum perum nitur,grauiter fuerunt explicata: virtutum ac vitiorum partes seu species,obiecta, cau- sae, principia & elamenta, docte dc luculenis
655쪽
ordine cohaerentib. omnia quoad eius fierii poterat demonstrata.' Eadem quoque in postoloribus disciplinis exactissime fuit do- cendi obseruata ratio, eum & priora dom us' ae reipub initia,partes, partiumque omniuml assectiones, officia, vires,genera,&quae his' sunt affinia, sunt tradita suisque praeceptio i nibus comprehesa. Quare li istam omnium disciplinarum, quarum luris ciuilis cognil tio potissima pars, di certa earum propagoes , olim ab eruditissimis viris certa potuit
inueniri docendi ratio, earumque theoremata dc praecepta antea cbnfusa ac dispersa, definitis quibusdam finib. circumscribi, quis obsecro haec priuilegia nostrae Iuris pruden tiae, quae dc superiorum artium domina dc aliarum disciplinaru regina est, iure adime re, tantaq; felicitate homines priuare poterit 3 Accedit vero. quo sicut dcclterae multo que facilius attificiose doceri Ius ciuile posisi quod minim E pleriq; arbitrantur)miraqiteda in cognoscendo facilitas atq; delectatio omnia enim ita sunt posita ante oculos, collocata in usum quotidianu, incogressione hominu atque in foro,ut Scet uola apud Cicerone dicere litus sit, nullius si bi artis faciliorem cognitione videri. Sed omissis his leuioribus, accedamus ad maiora, magisv
656쪽
ta necessaria, oce1 natura rei petita argu-ta. Dictum a nobis in superioribus est,e-stituendarum artium rationem, a du-
potissimum scopis sumi debere , propostonimirum fia materia subiecta, seu obiecto,in quo sut philosophia loquuntur quilibet disciplina versatur; nam ex resolutionei tam finiv,tum materiet, omnis artis inueniuntur partes atqi capitauequia ut finis gene- , ratis distinguit tota artem aut scientiam, alia arte vel scietia, ita fines particulares, in
quos generalis dissoluitur, distinguut partea petrie scientiae; dc quotiunt fines proprii, totidem sunt palles artis: Eadem de genere subiecto statueda sunt: ex singulis . n. stabi cti partibus. singulae scientiae partes oriun - tur. Quapropter si Iurisprudentia proprium - genus subiectum habεt,propriuque finem,ut antea demonstratum nobis est, eaq; in sita principia, causas atq; elementa possunt resolvi,quis dubitat iuris ciuilis arte resblu- . tione constitui posse; Genus subiectum di. i ximus esse actiones seu negocia ciuilia. Earum partes Im p. Iustinianus di xit esse, resi, personas. dc actiones, quod sci ex his tribua fontib.oriantur. Per na reseluit in sita elementa eius videlicet statu seu coditionem,
didefensionem;conditionem statum in
657쪽
libertatem de seruitutem; defensionem in rutam dc tutelam ex via disset utione quoti sunt membra, tot reperiuntur partes artitis quae ordine postmodum explicantur. Eal demque ratione & res resoluuntur, in earumi nimirum acquisitionem,retentione,&alit enatione,& qui b has co paramus,vel perse-l nas defendimus,actiones. Ad qui tria capita seu tres fontes , quicquid in Iure eivili seriptum est, redigi potest. Quod si horu v. l numquodq; rurrus in alia atq; alia mεbra dissecare libeat, uniuersae tande artis capita, partesq; quis ad inueniet reru. I secres peculiare tractat u postulat,quippe cum no iurisisi prudelia hoc locri costituere, sed ancostitui arteq: d xceri possit nec ne,ostedere mi hi l . positu sit. .d si iuris ud. potest resolutione constitui atque inueniri .sequiturvi eo. positione quoq; possit doceri,cum compo sitiuus ordo idem sit subiecto& natura curesolutivo,disseratq; habitudineae ratione tantu. quead modii descensus&astensus in I seata Denique si omnia quae late fuseq; expli cata sunt,rursus cotrahi&in copen diu aliis quod redigi possunt, sitvreade definitiua methodo coieribi queat atque explicari. Quae . n. res Vnci ord ine tradu t u r,elde alios quoq; admittant necesse eae Definitiva meinodo. ae ,
658쪽
vreunque Imperator Iustinianus usus est ii Institutionibus.in docenda Iuris arte.Resolutiua,ut arbitror, in inuenienda. Compc' litiuae nullum in Iure ciuili extat merium Eius qualis sit ratio .antea expositum est. Ea deni sententia ex natura di proprietate nu thodiostendi potest; nam methodus seuoi do est breuis quaedam uniuersaltum in art aut scientia aliqua pr ceptionum dispositi, atq; collocatio, quae non tantu inter se conuenienter apteque haerent, sed ad unii etiati finem ultimu dcextremu destinantur. Porri nihil est in Iure ciuili,nihil in reliquis artih quod non ad praecepta uniuersalia redigi, dratione siqua constringi hossit. Aduersa ripi una argu metis, qui contia sentiui, postea respondebimus. iam vero cum proprii in mentire dcartis sit eausas rerum ostendere,d
cur unuquodq; dc quale sit, aperire principium . n.artis,causae inuetio est quis est qunostr Iurisprudelitis artis oc disciplinae nomen denegare ausit i Certe ut reliquae omnes, ita & haee suas rationes tum ab ipsnatura, tum a ratione eivili petitas habet Huius rei signum esse potest,quod pleriqui
Iureconsulti propter exercitationem, nonnulli propter peritiam quandam . rallidiuatque melius quam taeteri de iure responi dem
659쪽
' A LIBER VII. . Fὁent & docent. Vnde dubium non est, quia si quis animaduertar. quid siti quare alii me lius quam alii id faciant, idq; possit notares atq; in toto postmodu genere praestare, is sεlaon plane artem, artiε tamen exemplar aut tumulachru inuenerit. quadoquide causam cur hic bene,alter male doceat, ostedere porterit demonstratio. quae artis principiti est. verumenim vero statim hoe loco obiiciat siquis Iuliani & Neratii dicta, qui nono
i mnium quae a maioribus constitutaέunt. rationem reddi posse, neq; rationes eorum quae constituuntur. inqu iri oportere aiuntilatur uenim,ut multa ex iis quae certa sunt, rubueriantur. Hanc sententiam multi iape in ore habent,6ccum de retruerrogati,cuius rationem reddere nequeunt, hoc tanquam
firmissimum sus ignorantis praesidium o
tendunt. Verum isti qui haec inculcant,non intelligunt, aliaru quoq; artium praeceptio nes.causis & rationi b. suis confirmari quan doq, no posse; hac.n. ratione nullus esset deo monstrandi finis. daretur semper causa cau--,ratio rationis,&sie pi ogressio in infinitru qua ratione scientiae euent incertae& infinitae, quod a ratione est alienu. Itaq; ut eerti
660쪽
vel primae intelligentiae sint evidentia,nn, laci; demonstratione opus habeant 3 qualia sunt, definitiones, axiomata, postulata .dcliuius generis reliqua,ex qui, conclusiones postea&praecepta demonstrantur. Quare multa sunt in iure, quoru causas reddere de turpe, de no necesse δ: neque enim curvis vi, repellienda, cur honeste vivendu,cur nemol tededu s sit,a nxie i n qii u ere oportet,sed tanquu prima principia,cotra qu nulla dis- Putatin ad mittenda est, nota dc manifesta atque indubitata ponenda sunt.Multa etiam a maioribus re consilio,certisq;de causis - satura sunt qui nos latetan his igitur si no exactMoluntatem 5e rationem imme- tam,ut vorant, inuenire, eur Vnumquod., i positum sit, valemus,probabihtate di contectinus,ad haec consaetudine & autoritate inu iudicatarum colenti esse debemus. H-que semel tenenduntibis est, inscientiis de artibus,causis reruato priceptionu magis -μ necessulas dc perpetuas; in ciuili, tum
disciplinis quae de moribus de re familiari, in rep. agut, magis probabiles,de quotidi