장음표시 사용
351쪽
Primum fundamentum, cstm eloquentia ni eum finem comparata fuerit, ut de quacunque reproposita in bominum animis quandamper Dasonem suauiter o copiose dicendo gignat, auditorumque animos tractat, O quoquo vult impellat; hinc',ut tota adauditores referatur; ac proinde ab eorum νarietate,varia orationis generapotissimum dininguenda unt: non secusae Philosophi varias distinguunt virtutum generatro Narietate assectionum ad quas mod randad referantur; νel pro varietate rerum in quibus versantur. Quare mirum videri non de-he se M etores late fusam sua artis materiam, non solum pro rerum genere, sed etiam pro auditorsim varietate, ad certa orationum capita, ωt satim explicabo, reuocare conatisunt: cum omnis eorum,ad auditores dirigatur oratio, ut
sibipropositum fuem consequantur.Dixi,potissimum ex auditorum dist ilitudine eloquentiae genera esse distinguenda'; quoniam nonulla alia assignantur eiusdem rei miratis tamen idoneae rationes , νt sequentibus fundamentis explica
Secundum fundiamentum, illa quo eam ratio- nem et ponam, quam excogitauit Fabius, qui hunc in modum hac de re rhetoricatur. Oratoris Q um,aut est in iudiciis, aut extra iudiciar eorum qua in iudiciis quaeruntur manifestum es renus ebe iudiciale. Quae uro in iudicium
352쪽
non veniunt, aut habent tempus praeteritum,' aut futurum: praeterit vel laudamus, vel νn nupera us,unde oritur laudationis genus: futura sub deliberationem cadunt, cum omnis d
liberatio sit de his, quae feri per nos possunt.
Tria igitur, O non plura, ct ea qua diximus, erunt caussarum genera. Addit oe bac aliam Fabias eiusdem numeri rationem. Ea de quibus dicendum est,aut funt certa, aut dubia: certa, quisque pro sua voluntate,vel laudat, vel vit perat : unde oritur laudationis genus. Dubia, partimposita sunt in nostra electione, ct de his deliberamus: partim aliorum sententiae sunt comissa, de his lite contendimus: unde alia d exoriuntur genera,laudationis videlicet O iudiei Multa sunt, quae in hac Fabj doctrina heprehenderes. Primum, non videtur verum,
futura solumgeneri deliberativo esse subiectar cum defuturis possit esse dubitatio, que nullo mo niu do ad genus deliberatiuum pertinet ;νt, a mu' dus sit habiturus interitum: an humana corpora aliquando excitanda sim: quam controuersam ornatissimis orationibω antiqui Patres explicarunt. Urget haec ratio ut inciliauum,qui T, tui omnes quaestiobes subi cis Oratori. Huc etiam Athenag. factis,quod diuinationes, quibus defuturo accusatore agitur,non ad deliberativum,sed adiud2ciese genus pertinent. Deinde, νidetur Fabius generi demons tino solum res Grtas subiic
353쪽
De quaest. Oratoriis . ve; quae potius binoriae,quae est testis tempora ,
lux veritatis,vita memoriae, magistra vita, ω nuncia vetustatis subuciendae sint. Et in laudationibus, O vituperationibus etiam de rebus dubiis di putatur: quod profecto negaret nemo. E
Rheti praesens assignauit. P0istremo,ut quadam assia hmisaraciam,.quae contra insignem dicendi Magistrum di putaripossent,non satis recte dictum ii idetur, dubia de quisius es consultatio esse iis
mamu nostra, cum potius sint in manu concionis, Nisue Senatus. Assignantur nonnullae silia no ad- o modum probabiles eiusdem rei rationes, quo si h reuiter subucia, ne eopraetermisisse videar. t Prut tib .Frima Dmitur ex parte Nirium auimG,qη a 3--P''' Dat tres: ius intelligendi, quae dictat bono esse hLong. in laudandos,malos vero vituperandosi; νηue ua- . Lbb φδ4 Utun demonstratior vis appettat,qua cηpimi uiscirrisit utile nec ne, 4d quod expetimus; ode-manat deliberatio: Nis irascendi, qua ad con- , :troia repelienda cum quadam acerbitate com- α movemur, νnde iudiciale genus . Securida ex ti, triplici materia,quae rit es Ri va, quae: G laudis et vituperη capax, vade demonseratio, ve eo altatio, unde deliberatio: vel controuersia, unde iudicium nascitur: similiter tria sunt loca bin quibus Orator dicere solet, forem , curia , t hrostra:
354쪽
vostra. Auditores etiam in tres ordines diuiduntur,in iudices,patres, O populum, ν e tria flatuuntur orationum genera. Denique,tria as
nanturgenera ob triplicem finem,ob quenta dicimus,qui es, honestas, utilitas, ter aequitas;
sue delectatio pes Duitia: se qui sunt alii
huc referuntur: igitur. Quam sint firmae bae rationes alii viderint: nos νnam meliore ab Ar, stotele traditam, O a M. Tullio approbatam sequenti fundamento explicabimus O probabia
Tertium fundamentum, uditores, ex quorum di simili ratione, ut primo fundamento diximus, oratienis genera diuinguere fas es, aut sunt auscultatores tantum, O quas spectatores, quos Graci theorua ct philoibeorus vocant; qui ideo audiunt, Pt delectentur: aut etiadisceptatores, boc es, ide qua agitur, sententiae Ne moderatores; qui non solum audiunt ,sed etiam ubi audiuerint,decernunt;quos Greci crito,ides iudices nominant. Ex qua varietate duo orirentur orationis gemera; νnum ab omni contentione ciuili remotum, quod solam delectationem, approbationem habet: er quia maxima ex parte in laude vituperatione consumit Gideo laudationis, ct exornationis nomen sortitum es. Quod dicendi genus illi olim colebant,qui Sopbblae nominabantur: quos as oratorum numero Cicerρ exclusit. iretam in quo V orator
355쪽
Orator ab auditore aliquid obtinere contendit , cy eo omnem suam orationem dirigit, ut audiatores ad Hiquid agendum dicendo commoueatro ideo genus contentiosum, siue contentionis vocatur. Inprimogenere , qui audiunt potisι-mum de dicentis ingenio, o eloquentia iudicatris altero, de re ipsa de qua agitur, iudicium ferunt. Disceptatores,sive iudices, i Eristoteles loquiture vel iudicare debent de rebus futuris ;it de bello gerendo,de pace facienda,de legere venda, deque alijs eiusdemgeneris rebus, vel in concione apud populum,vel in curia apud Senatores O hiuc nascitur deliberationis genus. Vel iudicant de rebus praeteritis, ut faciunt in subsellijs foro; O hinc ortu est genus, quod audiciale nuncupatur. Ex hac itaque triplici auditorum varietate, tria enata sunt eloquentia gener unum exornationis, ct duo contentionis: alterum deliberationis,alterum iudicioru. Et earum quidem de causis Cicero loquitur )forma duplex est: quarum altera delectiationem sectatur aurium: alterius,ut obtineat, probet, O esciat quod agit, omnis suscepta est contentio. Itas illud superius exornatio dicitur,quod eum latum genus essepotes, saneque varium, num ex eo delegimus, quod ad laudandos claros viros suscepimus , ct ad improbos vituperandos, Oc. eliquum autem genus caussaru,
aut inprouisioneposteri temporis, aus in pratfriti
356쪽
deliberationis est,alteram iudicii. Ex qua par-
. titione tria gemera caui arum extiterrent: unui quo a meliore parte laudationis est appellatum, deliberationis alterum, tertium iudiciorum. Atque haec es magis idonea antiqua ct ab om nibus fere recepta opinionis ratio. Ut autem, i quid in hac discultate tenendumst plane in- . testigatur, has statuo positiones. ' T rima positio, conuenienter tria Gignanturi caussarum genera, ut nec plura nec pauciora pol nenda sint. Primum, hanc doctrinam commu- . . nis meliorum Rhetoru comprobat auctorito. i
, Ita Artoteles in rhetoricis ad Theodecten,auctor Rhetorica ad Alexandrum,quisquis ita fuerit, M. Tulitus Variis in locis, cuiuου verba Lib. . de , in re manifesta nihil est, cur citem: Fabigi, qWizri L. ex professo hanc dissicultatem examinauit, O di iura . tandem hanc opindon retinetam esse docuit , , Victorinuta, Hermogenes, Theon SophiIIa i sui proramnasmatis, Consultus Chirius oe ne plures numerem,alij sexcenti. Deinde, confim mat hanc sententiam optima illa ratio ab audi- torum varietate sumpta, quam hac ratiocin time breuiter comprehendo r Tot esse debent orationi siue caussarum genera, quot sunt auditorum: at haec sunt tria, ut explicatum vi rigitur. P am,aut Orator dicit apud eos qui πλ' hil decem haut apud est qui de reficie , ι
357쪽
non facienda statuere debent, aut de ea, quae iasina est,sententiam ferre: Nnde illa tria emanant genera . Postremo, omnes quotquot sunt aliae dicendi formae sub his tribus continentur generibus, ct ad hac commode reuocantur, ut postea planiin demonstrabitur:conuenienter igitur tot, haec visignantur orationis generatas. Huc referres poeticam illam fictionem de chimsra, cui tria tribuunt capita; νnum leonis, quo ob terrorem genus designatur iudiciale: alterueaprae,quo significaturgenus demonseratiuum, quod ibi dictio lasciuiresoleat: tertium draconis, quo genus deliberativum indicatur, ob amgumentorum Narietatem,longioresque circumductus o spiras,quibus inpersuadedo opus est; vel etiam ob a spectus acumenis. Quam fictiomealiquando amisi cauis in hoc hexasticum rederimus. Turpe etsi mostru finxerui esse chimgra; Pulcra tame sormis indicat illa suis . Perterret iudex: cosultor cernit acute rLasciuit, laudes qui celebrare solet. Tres habet ergo dicendi facudia partes, Quas tibi designat, capra, draco, leoq;. Secundapositio, haec caussae diuiseo es longe diuersa ab illa, qua caussa diuiditur in quinque
genera,vt in tertio diximus argumento. Quoniam hac, de qua nunc agimus,fumpta est quodammodo ex ipsa rei natura,boc est,ex ipsa oratoria r is
358쪽
raria dictione,quae sua vi ad auditores refertur nonsecus ac scientia ad id, cuius est scientia: illa vero extrinsecus petita est ab iis, qua ornioni accidunt: ct ideo Aristoteles haec genera de quitas es sermo, τα επη του λήγου , id en or tionis species oe formo ; filia vero ab Hermogene et id est modi orationis, O ab H
renniano auctore qualitates nominantur. Quas caussarum qualitates, ideo M etores obseruarunt,νt idonea ad exordia conficienda traderet praecepta: cum pro sarum caussarum ratione,
varia esse debeat exordiendi ratio. Tertia positio,genus dicendi didamnsue didascalicon, hoc est doctrina, cum oratio sota docet, non es ab alus tribus generibus disinguedum, cum ad demonstratiuum genus commode reuocaripos vi planius ad argumenta respondendo dicam. Idem de illa generum enumeratione ex diuo Paulo collecta affirmare licet; cuius partes sub his tribus generibus continentur, νt sequenti di putatione patebit. Quarta positio, tria orationis genera iam costituta, uas habent partes, sua temporasuos mnes motus,quibus inter se disserunt, νt cum desingulis agetur priuatim doenonstrabitur . Possunt tamen omnibus generib. duo generales Dei absignari, cognitio σ actio: speciales γero ex tribus spectare licet, ex persona dicentis, ex Guditore, ex rei qualitate. Vnde aliqui hocpa
359쪽
aea De quaest. Oratoriis.cto fines disinguunt , in iudiciali oratoris finis
es accusare et defendere: iudicis, stuum aut crudelem fieri: rei usum aut iniustum. In deliberativo,oratoris suadere, dissuadere; auditoris θ
rare, aut reformidare: rei νtilitas, inutilitas. In demonytrativo, oratoris, laus, , tu peratio: auditoris, delectari: rei honestas, turpitudo. Dodidascalico,oratoris docere: auditoris discerer rei, veritas. Sed alii aliter, Pt infra dicetur: uuintapositio rater allata caussarum diuisione, nonnulla alia a dicedi Magi tris assignatur; ut, alia sint caussae simplices, alia coniunctae: aliae maiores,alia minores: alia absoluta, alia comparata, ct quadam alia, quasmillatim enumerare nihil est necesse D. Sexta positio,iria caussarum genera no sunt ita inter se diuersa, ut Nnum cum alio copula ri nequeatrimmo rars sunt orationes, in quibus non niplura genera, quae orationes missa πο- Lib. a.do cantur. Huc facit hic Tullii locua, Omnino au- ηψ. te qui diligenter omniu caussaru vim atq; natura cognouerit, cu genere primo,tum etia forma
eas intelligit dissiderer caeteris autem partibus aptas inter se omnes, ct aliam in aliam implicat videbit. Dantur itaque orationes mistiae, ut Miloniana, Caesiana, o P lanci ana, quae demonstratione, ct iudicio consant: ut Pompeiana ,
laude deliberatione . Atque had positiones Witulisses sciat: resat,vi argumetasoluamus.
360쪽
. Liber II. De primo, caussarum numerus non sumitura quibuscunque personis,sed solum ab auditoribus,ta quos tota refertur , ct ad quorum animos tractandos en insitaturoratio e quare nia hil hac ar mentatione conficitur. De fecundo, huic argumento quidam rece
tiores cedentes libenter didacticum genus introducunt: sed tamen nihil est necesse. Continetur enim sub genere demonstrativo,quod ut dicebamuN, eo refertur, ut solum aliquid demonstret, et docea quamuis, Uum Jectemus, id vi plurimum laudando, ct vituperando faciat. D monstratur itaque non folum alicuiuspersona rei ve honestas, aut turpitudo,sed etiam natura
O proprietas. Quod se obiicias huius generis
nomen, quod vel laudare, vel ostentare significat; dicerem hoc genusposse appellari etiaprobatiuum, cum non filum laudando, sed etiam docendo,aliquid demonstrare, hoc estprobare,solea . Et certe parum honeste a Graecis, idActicon nominatum fuit. Posses etiam dicere, ad omnia tria genera pertinere; cum in quouisgenere, ct in omni fere oratione docere siti necesse, ut in ciniana oratione, quae tota fere in docendo consumitur. Genus vero illa in quo de praemio et poena agitur,vel ad deliberatione vel adiudicia,ut Cicero fecit, reuocares. De tertio, quid ad hoc argumentum resto