장음표시 사용
381쪽
, 3 3o De quaest Oratorijs. nibus nonram ferientiam aperiemus. Trimum fundamentum, quamuis haec dissu tatio sit de rei appellatione o nomin i tameNnullo modo parui facienda est: quippe quod, si genera causarum appellabis, O proprie loqui
voles latissimam eloquentiae mate iam in amgustum contrabes: cum caussa ea controuersia proprie dicatur, quae certis est definita terminis: ac proinde infinitas quaestiones Oratori sub trabes; cum Hs sub cauos non contineantur.Vide igitur quanti referat,si veram opinionem de eloquentiae materia retinere Nolueris, νtruri caussarum, aut orationis genera appelles. Quo fit, ut .arinotelis doctrina sit a Ciceronis se tentia omninino diuersa. Seeundum fundamentum, o,Nipaucto ante dicebamus, sunt partium genera; alia dicuntur partes magnitudinis, qua rem ipsa int gram conficiunt, quo latetrantes Nocant; 't nidomo tectum,parietes, O fundamenta: aliae, quae rem non conficiunt, sub illa tamen, tanqua jub aliqua communiore, O laesin patente natara contincntur,sicuti formae sub genere; Ῥt bmnesium, utile, delectabile sub bono: brutum, oe homo sub auimali; quas partes,subiectivata vocant. Differunt haec duo partium genera , quod totum quantitatis de Iisis partibus ast mari mDiime potes; non enim diceres, Domus es tectum; at νero,genus de suis maxime: dici.
382쪽
inus evini honestum es bonum, O homo in animal, cum tota animalis natura sit in bomineo . . Tertium fundamentum, cum Aristoteles ait, tria esse genera, suespecies Rhetoricae, duobus modis id intelligi potest, unocvtper Rhetυricam intelligamus habitum ipsum, ita ut rhetoricata sit unus habitus, qui sub fe tres habeat species siue formas , eo modo quo animal duas anima lium species brutum O bominem et altero, vi per Rhetoricam intestigasnus id quod es rhetoricae subiectum,nMirum i tm orationem, siue quaestionem,ita mi tria dicantu r esse genera, si- uepartes rhetorica ratione rerum fub hac arte contentarum, ex quibus non ars ipsa, ed eius ν- niuersa metieriaconstat: O hocpacto intelligendam esse arbitror Arin. fententiam : idque,vel ex eo paret,quod non modo Rhetorices,sed etiaora tionis partes appellat: quae duae loquendi formae non idem valerent, nec ivna pro altera usurpari posset, nisper Rhetoricam id intelligatur, , quod nos diximus. Vbi illud etiam adnotauerim, scriptores saepenumero nomen generis Uurpare pro formis, siue speciebus, partibusquet gemeram; visi quis dicere duo esse animalium gener hoc es pecies: O contra,interdum 'eries pro generibus ponere . His iactis fund mentis, has statuo positiones. Prima positio, si nomen partis fumatur pro e re, ex qua aliquid conficitur , Ahetorica i pro
383쪽
pro ipsa benedicendi arte, sue habitu,tria caussarum genera, Metoricae partes diei non possunt. Doctrina est certissima; quia dicendi δε- cultas versatur quidem in his generibus, to-qαam in subiecta materia , sed ex illis non con flatur, tanquam ex partibus, qua sunt Inuentio, Dispositio, Elocutio, Memoria et Pro uciatio,
Secunda positios nomen partis fumatur pro 1'ecie,quaesi subiecta generi, tria caussar in genera,proprie loquendo; non possunt dici Me toricae partes, sumendo Myetoricam o art adicendi; ita mi dicamus esse tres species artis a cendi; sicuti escimus esse qua uor minutis hymeles. Quoniam Rhetorica. mmes quoddam vinnus, sed species infima artis, qua in fermone
ornato versatur, ut Gram attica in congruor
nullas igitur sub se habebit species, sitie,ut loquuntur,partes s biectivas sicuti nec homo et bos, cum sint species animalis infimae. Mpemegauerim tamen aliquo pacto species dici
Tertia positio, illa tria capita ad quae omne oratori subiectau quaesiones hum orationes r uocari posse fatuimus, nullo modo, si propriaci loqui velimus , caussarum genera appellanda sunt. Haec positio es contra Tisitu, Fabi , O omnium pene M etorum fenuntiam, quam his rationibus nostram dominari con modo ,
384쪽
generibus totam eloquentia matemiam contineri Nolunt, aut non: hoc se dixerint, imperfecte loquuntur, inm eas assignent partes, quae non complectuntur omnia: si alterum as ent,tunc secum fummi dicendi magiseri pugnabunt, etenim cum fateantur Oratori esse subiecto quae-.stiones omnes, finitas inquam, O infinito, a ctionis et cognitionis;hanc doctrinam destruat, cum eloquentia materiam ad caussas, hoc est, ad finis, quaestiones re cant. Quare, quaestiones illae, qua detractis personis, locis, O temporibus generatim tractantur', subtrahe rentur eloquentia. Non esset itaque Oratoris. agere niuerse de virtute, de virtutum gener bus , O formis , idem de mittis dico; cum hae aestiones sub nullo caussarum genere contianeantur. Atq; idem at mares de multis quae- stionibus, deliberationis, O de omnibus conrr uersis quae ad cognitionem pertinent. Se ut quae docemus, melius intestigantur,aliquot subi clam exemplata . Si M. Tulij vera est sententia, non liceret Oratori qua rere, alia Dij sint, an animi mi immortales, an mundus sit ab omni aeternitate fabricatus, an sit perpetuo duraturus, an Deus rerum humanarum procinatione habeat, an liceat vim νι reperulere. In quibus quaesionibus tractandis nostri temporis Contionatores, qui aliquam veterum
385쪽
Oratorum formam retinent, totad saepe concio nes consumunt. Et antiqui Patres viri eloquentisimi, Oratoresque absolutissimi saepe huiusmodi quaestiqnes ornate ct copiose explicuerwnt; ut Baslira, Gregorius Vagiogenus, Chrysostomus, Damascenus, Tertullianus,Cyprianus,
Arnobius ab . see igitur innumero controuersias amplissinis facultati subtrahere cogamur,hac communem appellationem rei ciamus. Ouarta positio, illa tria capita congruenter tria eloquentiae,vel potius orationis genera peciesve nominantur. Patet hac doctrina ex confutatione aliarum opinionum, er ex iis quae diaximus. Et vi adhuc magis explicetur, cogitare debemus Rhetoricam esse artem quandam,qu his sermone, iue oratione ornata versatnr, ut libro primo de arte dicendi docuimus: omnis au-' tem ornatus sermo, aὰ unu ni ex illis tribus generibus reuocatur, visupra expissuimus, Orn ta itaque oratio, en, veluti comunegenus , quod
in tria alia generasve 'ecies diuiditur,sub quibus sunt aliae forma, quarum multo supra r censuimus. Cum ergo nullast oratoria dictio quae sub vno ex tribus generibus non contineatur,merito illa tria summa capita orationis I ncra vocanturein quorum 'gulis ista vis eloquetia νersatur. Cur autem tota oratoxia orationis Ῥis in has tres partes, sue formas diuididcnda sit, supra late docuimus, cum demolistra Mim; s
386쪽
tiimus ob auditorum varietatem, varias sodebere dicendi formas. 2Quin tapositio, tria dicendi genera non Duta ex parte auditorum dininguenda sunt sed etiam ex ratione, sue forma ct methodo tractandi: hoc est, alio dicendi genere,alia dispositioncialiaque elocutione, O uniuerse alia tractatione explicata sutevt de singulis QEtes planius dicemus. ctio enim modo dicendum in ca oramus apud iudices, alio cum apud Senatores,
alio cum api id populum, in gymnasio O pat;
Sexta positio, siquis vellet Tullium defendere,dicereposset, eum in bac re non ta quod subtilis ratio possiebat,spectare voluisse,qua ipsum sumet prasertim illorum temporum apud δ'
mamos: cum oratores solum caussa hoc est finiatas quaestiones,ad Reip. gubernationem accom-m datas perorabant,quam ob caussam, vi apud Cicerone testatur Antonius, Romani oratores genus laudationis rarius usurpares olebant. Cuergo dicendipraecepta ad Uum accommodaueri tria esse dixit caussarum genera. Ut omitta, quod taliquando eodem modo in locutus, quo .aristoteles: qui cum re ipsam ab usu auulsam considerauerit, orationis genera nominauit. Adderes etia Ciceronem fortasse nomine caussa pro quaestione ct oratione abusum fuisse
quod tamen minus placet. Neq; existimandum. T es,
387쪽
est, M. Tullium qui variis in locis omnes messabiecit eloquentia, earum bonam partem isa appellatione eis birabere voluisse. Veru, qui quid sit, accuratira et melius hac in parte loqui
potuisset. Et, ut huic disputationi hi finis, ad
contraria argumenta respondeamus. Ad primum,quid dicendum sit, patet ex viatim positione: Ῥel enim errauit, vel eo modo, ut diximus,excusandus es: aui,ut dicebam, in orati etiam ratione locutus Gi,qua .Aristoteles,
i cum scripsit, sed quoniam plura sunt ora
tionum genera,eaque diuersa, neque in unaniformam cadunt, ct qua sequuntur. Quod autead Fabii auctoritatem attine minus nos urget:
ut enim facile sne x ila ratioκe fua sententia pronuntiauit,ita facile negligi potes . cd secundu,quamuis quae in forum veniunt controuersa ut plurimu sint ad certo circun- santio contracta, nonpropterea omnes quae eloquentia subhciuntur quaestiones causso appellare licet. Ad tertium, iam diximus eos,qui tria caussa rum genem appeIlant, si proprie locuti sunt, necessario quaestiones infinitas Oratori subtrahere,ac etiam secum pugnares omines quaesiones eloquentia subliciunt. Ad quartum, fateor quaestionem infinitam,s contrabatur,tontineri infinita, sicut animal
Misetur in specie , ut in homine is sub hac
388쪽
ratione non es quoddam totum, genus, Dispecieipars: sic etiam quaesto contracta, nora es amplius infinita . ' , Quae sit generis demonstrativi natura, quae causis. Disputatio V. '.
Va de tribus caussarum generibus, ut co-- muniνtamur appellatione, nobis dicenda erant,ea hactenus exposuimus: sequitur, Pt de sngulis dissutare aggrediamur. De genere igitur demonstrativo acturus, qua mihi occurrunt dubitationes, eas priore loco asserami. Primum itaque aliquis dubitaret, cur priore loco de genere laudationis, quam de alijsgen ribus agamus, cum illa sint minoris momenti , O magis huic arti propria: o Rhetores non ignobiles aliunde incipiam. I capDeinde, hoc genus videtur alienum a ratio- Cicerne dicendi, cum versetur solum in rebus manife Ox-xsis,qua nullam habent cotrouersiam: quando- . quidem ea laudam- , qua certa O manifesta
suntl: quam ob causam quidam de eo nihil sibi
dicendumputarunt. Quae igitur ad hoc genus pertinent, aliena erunt a materia Rhetorica, quae est quasio,propositio nimirum dubia . Praeterea, Aristoteles O eius discipulo Theopbrasus, laudationem ad solos auditores relegarunt, et a negotio abesse dixerunt: cu is,
389쪽
qui in ea versatur, solam ostentationis caussa , apud alios dicat; quare, cum a ciuilibus negotiis sit remota, oratori subiicienda non erit. Tostremo, male a Gratis hoc genus videtur
appellatum fuisse epidicticon, latriciostetatiuueemm omnis Uetatio in bono oratore damnetur. Neque etiam congruenter a Latinis vocatur laudativumsue demonstratiuum,cum quaestio nes qua huc reuocantur, iuxta ea, quae supro docuimus,interdum nullam laudationem,uitu perationemve contineant. De opinionibus,quod attinet ad ordinem ista, horum generum tractatione Aristoteles, quem
nonnulli ala secuti sunt, prius egit de deliberativo,postea de demonstrativo, postremo de iudiciali generer 'vis' contra, prius de iudiciali, postea de deliberativo, O vhvmo loco de demonyrattuor at vero Fabiua primo loco de exorna tione, fecundo de deliberatione, tertio de iudici S. Quod stinat ad ista, dubitationem, an hoc genus in emilibu negociis adhibeatur, Aristo tetra Theophrastus, ut Fabius scribit, an rocis abesse dixerunt: atqui ipse contra exi limavit. An Nero demo iratio,sime laus vllam admittat controuersam natumve, incta integra doutatione examinabitur. Quae hic nobis notanda occurreret, ea in ipsis positionibus a sferemar, es quo ac dendo,rta latuo.
390쪽
i Liber II. γ Triuia positis, si1φectemus ordinem doctrianae, hoc effacilitati prius agendu est de genere demonstrativo, ruam de alijs geneributa. Priamum quidem,quonia est longe facilius, id quod
sane mentis negaret nemo O multo Lomunius, quam alia genera, cum sit magis familiare, O in inmmuni bominum Uupositum, nec tant Iludium atque diligentiam, niuerse loquendo, requirat, Halia geri erasa e requirunt. Cum ergo ad recte doeendum a notiaribus et communioribus inisoandum sit; conuenienter in hac de generibua caussarum tractationea demo stragino auspicamur genere . Deiride, qua de laudatione dicuntur, aliis duobus generibus inseruiunt, qribus eum fere semperpermiscetur, non contra: siquid facile suademus,ac deferet dimus, quod laudibus dignum esse demonstra itur: igitur. Secu positis,hocgenus, tum apud Orsos, tum apud Latinos varia sortitum es nomina , . . Primum Graece dicitur, epidicticon, a Nerbs. ιδεκνηνι, quod es densostrare, ostendere, Ut lare 'eciem artis doctrinaes praebere e Nndera,
δ' ostentatio pecimen, ludicra equitu a decurso ostentationis caussa facta Latiariosentativum ct ostentationem diceres, quas m AEdingenii ostentationem comparatum quod Ora tor ideo laudationem suscipiat, ut quid in dicendo in ornando valeat ostendat. De quo m-T 3 mne δ