장음표시 사용
401쪽
ad laudandum, O vituperandum homines per tinet. Sed iam qua hic oscurrunt dicenda certis positionibus exponamus. Prima positio, qua sub exornationis forma eadunt, ad quattuor capita ut etiam supra scripsimus, reuocantur,sub quorum primo Deus res diuinae continentur , sub fecundo res intelli gontiae prsditae,sub tertio animalia rationis expertia, sub quarto reliqua omnia quae ratione sensu carent. ιη vero, tria faciunt capita, num personarum,secundum factorum, tertiurerum: atque nos quidem hanc dinributioneratas quemur. Iterum vero, qua Dpius in laude , ueaiunt, hae recensentur, hominum flarus, virtutes , scientiae,artes, region , Nrbra,montes,
praedia, horti, Mila,plantae, animalia umi-M,fontes,ibeat salatia,signa, conuiuia,tabula, ct aliae id genis res illustres. Secunda positio, partes orationis encomtasti
positio,confirmatio, o epilogua: futatio, qua
raro incidit ad confirmatione reuocatur. Narratio vero, nulla est necessario adbibenda , nisi fortasse, cum facta laudanda sumuntur. Tertia positio, demonstrativi generis exordia funt mάxime libera, ct vari s ex locis etiaremotis sumi possunt; ita tamen extrinsecι fumeuda sunt,ut aliquo pacto ad reliquam oratioκem accommodentur. Interdum licet n0n vel
402쪽
exordio, erat inchoare ab aliqua it - Iiri laude,Ῥel sententia. Quando exordio vis mur, breuiter ab aliqua persona vel re captabii beneuolentia O retentio. Plura qui de hac exordiendi rarione eognoscere cupit,MDipo tionem tertiam,suartam, ct quilinam disputa tationissexta, libro de Dispositione Orasoria r. l nolo.n. hoc loco ea repetere, qua alibi plene Oi plane explicata sunt . Quarta positio,cum in exornatione nulla siti opus narratione, post exordium ponenda eriti propositio O partitio, se res de qua agitur, eam 'b l exposcat, niposita fuerit in exordio; cui narra .l cI, tionis loco, succedereposset aliqua breuispro- 'i, catastasAhoe est,mditus quidam, O ingresus, , siuepraeparatio breuis adpropositionem , cous firmationemve;iuxta ea,qua eodem libro nonari putatione docuimus.
Quincta positio, confirmatio, quae in hoc ge-
θ nere, en veluti perpetua cum amplificatione ιι expositio sumenda est ex locis,qui ad eo enor i dandum O ampli eundum vim habent,de qui
bus addi disputaui, is' infra non Io ς ad cert
rerum genera laudanda recensebo : ct ex qui-μ bus locis fumitur laus, ex eisdem rituperatio ... a. v summenda emit: Ille autem in quacunque, etiao minima re laudanda latum ad dic tam campsic habebis,quii rerum adiuncta, ct circunBantias .iti inueniet, ac diligenter perpendet.
403쪽
ad laudandum, O vituperandum homines pertisset. Sed iam qua hic oocurrunt dicenda certis positionibus exponamus. ., Prima positio, qua sub exornationis forma eadunt, ad quattuor capita ut etiamsupra scripsimus,re cantur,sub quorum primo Deus res diuinae continentur , sub fecundo res intelligentiae prsditae sub tertio animalia rationis expertia, sub quarto reliqua omnia quae ration sensu carent. vero, tria faciunt capita, num personarum,secundum factorum, tertii rerum: atque nos qMidem hanc dinributione , f quemur. i erum vero, qua Dpius in laudem xeaiunt, ha recensentur, hominum farus, virtutes , scientiae,artes, region , Υrbes,montes,
praedia , horti, bsrba, plantae, animalia limina ontes,ibeati salatia signa, conuiuia, tabula, ct aliae id genitis res illustres. Secunda positio, partes orationis encomtastieae,ut plurimum,sunt quattuor, exordium,propositio,confirmatio, o epilogitis: futatio, qua
raro incidit ad confirmatione revocatur. Narratio vero,nulla est necessario adhibenda , nisi fortasse, cum facta laudanda sumuntur. Tertiappsitio, demonstrativi generis exordia funt maxime libera, ct vari s ex locis etiaremotis fumi possunt; ita tamen extrinseco sumenda sunt, ut aliquo pacto ad reliquam oratioκ m accommodentur. Interdum licet non uti
404쪽
exordio , erit inchoare ab aliqua illκ- tiri laude,mel sententia. Quando exordio ute mur breuiter ab aliqua persona vel re captabitur beneuolentia oe attentio. Plura qui de hac exordiendi ratione eognoscere cupit, legat pomilonem tertia auartam, O quinctam disputatationis sexta, libro de Dilpositione Oratoria rnolo.n. hoc Ioco ea repetere, qua alibi plene Oplane explicata sunt . Quarta positio, cum in exorinatione nullast opus narratione, post exordium ponenda erit propositio O partitio, si res de qua agitur, eam expostat, niposita fuerit in exordio; cui narra- tionis loco, succedereposset aliqua breuis procatastasAhoe est,rditus quadam, O ingresus, siuepraeparatio breuis adpropositionem , confirmationemve;iuxta ea,qua eodem libro nonad putatione docuimus. Quincta positio, confirmatio, qua in hoc genere, en veluti perpetua cum amplificatione expositio,sumenda est ex locis,qui ad commendi dandum oe ampli eandum vim habent,de quibus alibi di putaui, O instra non illo ad certo rerum genera laudanda recensebo : ct ex quibus locis fumitur lor, ex eisdem rituperatio summenda erit: tisse autem in quamque, etiaminima re laudanda latum ad dicendam campuhabebis,quii rerum adiuncta, ct circunseantias inueniet, ac diligenter perpendet. i
405쪽
3 o De quaest. Oratoriis. Sexta positio,epilogi ct conclusiones in hoc
genere erui breuiores,quibus latras explicata laudes comprehendentur; cum asiquo animi mom,ad ea amanda celebranda, ei consequenda, qua laudata fuere. V Faciendus itaque eris aliquis motus,vel letitis, vel gratulationis, vel doloris, qui sit rei de qua agitur accommodatus. Septima pesitio; generis demonstrativi communis tractandi ratio, forma haec est, Ῥt oratiost quadam perpetua exornatio, ampli cario, parataque narratio,ad auditorum animos aliqua voluptate assiciendo accommodamta. Conficitur autem, ait Cicero ,- genus dActionis,narrandis, exponerisque Gis,sine vialis argumentationibus, ad animi mans leniter tractandos magis, quam ad dem faciendan . aut confirmandam, accomodate. Is igitur qui personam,aut re aliquam laudaturus est, inuentis iis,unde laus petenda es, ea ordine quodam vecensendo ita exornabit,et amplificabit i auditorum animos leniter asciat, atque delectet .m quod faciendum digressones accommoda' to,comparationes, militudinesque adhibebit. qua r- illustrare o exornare queant.
Octava positio, genus dicendi in demonstra. tione quale esse debeat .,. haec docent Ciceronis verba, Et quoniam in his ea sis omnis ratio fere ad voluptatem auditoris, o ad delectatione refertar , νtendum erit ijs in qratione suuἰο-
406쪽
η rum verborura insignibus quae babent plurimu sumtitatis is est, ut factis verbis, aut vetustis , v aut translatis frequenter utamur; in ipsa confructione verborum,ut paria paribus, os . lia similibus sve referantur, ut tauraria, vi. geminata, ct circumscripta numerose, nomadsimilitudinem versuum , sed ad explendum au- η rium sensum, apto quasi quodam verborura
η modo.Et allio loco, Ab hac o verborum copia In orat. , alitur, ct eorum constructio, o numerus lis riore quadam fruitur licentia. Datur etiam ν . nia concinnitati sententiarum, O arguti,certia ' que , O circumscripti verborum ambitus conceduntur de industria,non ex insedijs, fid aper- ἔη te,acpalam elaboratur, ut verba Nerbis quasi ' mensa ct paria restondeant, ut crebro con-li ferantur pugnantia, comparenturque contra- ria, .ut pariter extrema terminentur, eun- I demque referant in cadendo sonum. In summa, o hoc genus omnes flores,omnes lepores, O venet, res, O schemata, atque ornamenta omnia a a P mittit:ita ut omnia Isocrateo, Theopompeoque i, more dicantur. Sit ergo laudatoria elocutio,inprimis liberalis, iucunda,illustris, oe omni gra-il tira, atque elegantia vemita, rebus tamen σα personis accommodata. Insngulis verbis dei θ ctant,vetusta 2m,trasata in coniunctis, con-ἡ trari geminatasaria, simili ct circumcria' pta.Ex figuris, hae magnam delectationem pro- Z a creant,
407쪽
ereant,admiratio, expectatio, agnitio, dicentis iudicium, epicrisis, improuiso aduentus, praesignificatio, lententia,comparationes, et comunes loci. . positio, conuenienter ct idonee in hoc genus plene tractare volenti, praeter singulare . pingenda orationis artemnecessaria est multa variaque doctrina, qua rerum naturo,proprie . tates, effectusque personarum Liatus mun ra,virtutumque omnium ac vitiorum, artium scientiarum vim, denique factorum dignitatem,utilitatem,atque nece sitatem, oe in summa omnium quae dicit attributiones, ex quibus Iabr' 3, potissimum augentur laudes cognoscat. Huc fa ε' δ et quod apud Ciceronem ait Antonius, Oratori virtutum omniumc cognitionem, sine qua laudatio oci non potest, esse necessarianis . Decima positio, in laudando ea adhibenda se s cura,ne id assumamus pro laude, quod es uituperatione dignum,et contra: ne leuia, O qus nullam dignitatem, admirationemq; nullam ha. . bent prosequamur, enucleemus ; sed maiora O illustriora, sumenda erunt: quae aut mianus illustriasum, per enumeratione leuiter at
iugi poterunt. uuod, si quid in re, Apersona fictoque erit vituperatione dignum, quod praeteriri, sine culpa non poterit,id, vel exc indu serit,uel ad Nirtutem,pulcbritudinemve, qua scam aliquam similitudinem habeat, lactendum a erit:
408쪽
- - Iiber ΙΙ. r. 1 erit stemeritas ad fortitudi,uem reuocetur, a
uaritia ad frugalitatem , si neuum in facie gratiam quandam adore dicatur. Contras vituperabis,quod Pirtutis lyeciem habe ad ,itius ectendum erit. Si itaqκe quippiam in persona Amba linivicto, vel in re eris, quod vitverari possis, o isu id apologia desindondum,aut excusandum, vel, ο, visone, O cita expeditione prater emdum
Quod autem dicebam,de cura adhibenda,ne mitia pro virtutibus sumamus, his verbis docte ct eleganter monuit Tullius, cernenda aua In Parto tem sunt diligenter,ne Iallant ea nos vitia, qua virtutem videntur imitari. Nam, oe prudentiam malitia, CP temperantiam immanitas i voluptatibus as emendis, ct magnitudine ani
mi superbia in animis extollendis, ct desticientia in contemnendis honoribus, ct liberalitatE susio, fortitudinem audacia imitatur: Opatientiam duritia im anis, O iustitiam acerbitas, O religionem superstitio, o lenitat in .... ad mollitia animi, O verecundiam timiditaS, O illam disputandiprudentia, concertatio captioque verborum, O hanc oratoriam Pim inanis quaedam profluentia loquendi. Undecimapositio, ei qui in hoc genere versatur, cum per V, vel Scta laAdat, cauendi.
409쪽
et eant,admiratio, pectatio, nitio, dicentis iudicium, siue epicrim, improuiso aduentus, praesignificatio, lententia,comparationes, et comunes loci. Unapositio, conuenienter ct idones in hoc genus plene tractare volenti, praetersngulare pingenda orationis artem, necessarias multa variaque doctrina,qua rerum naturo,proprietates, ectusque personarum Liatus o muner virtutumque omnium ac vitiorum, artium
o scientiarum vim, deniqueractorum dignitatem,utilitatem,atque necessitatem, ct in f mma omnium quae dicit attributiones, ex quibus potissimum augentur laudes cognoscat. Huc fa ei quod apud Ciceronem ait Antonius, Oratori virtutum omniumc cognitionem, sine qua laudatio essci non potes, sise necessaria is . Decima positio, in laudando ei adhibend est cura,ne id assumamus pro laude, quod es uituperatione dignum,et contra: ne leuia, O qus nullam dignitatem, admirationemq; nullam habent prosequamur, ct enucleemus ; sed maiora O illustriora, sumenda erunt: quae autem mi nus illustriasunt, per enumeratione leuiter at trugi putenunt. Quod, si quid in re, Apersona factoque erit vituperatione dignum , quod praeter ira, sine culpa non poterit,id, vel excusanduerit,Ῥel ad νirtutem,pulcbritudinemve, qua
cam aliquam similitudinem babea flectendum
410쪽
uaritia ad frugalitatem , ers neuum in facie gratiam quandam adore dicatur. Contra, ituperabis,quod νirtutis speciem habe ad vitius ectendum erit. Si itaqκe quippiam in persona in facto, vel in re eris, quod vituperari possit,
id apologia defendendum,aut excusandum, vel, o, nisione, O cita expeditione prater indum
uuod autem dicebam, cura adhibenda,ne mitia pro virtutibus sumamus, bis verbis δε-- ct eleganter monuit Tullius, cernenda autem sunt diligenter,ne Iallant ea nos itia, qua virtutem videntur imitari. P am, oe prudentiam malitia, O temperantiam immanitas i voluptatibus as Onendis, ct magnitudine animisuperbia in animis extosiendis, deoicientia in contemnendis honoribus, ct liberalitatEesfusio, o fortitudinem audacia imitatur: ct patientiam duritia imGanis, O iustitiam acem bitas, O religionem supersitio, ct lenitatem
mollitia animi, O verecundiam timidiota, illam disputandiprudentia, concertatis captioque verborum, O hanc oratoriam vim inariis
quaedam profluentia loquendi. Undechnaposivio, ei qui in hoc genere versatur,cum persens, vel secta laAdat, cauendues, no quid per auulationem dicat, ne qua animi pertiirbatione moruέ, plus aequ0 aliquema , . Zαῖ . attollat, '