장음표시 사용
431쪽
36r De quaest. Oratoriis. . uuareta, si a minoribus ad maiora eum essampli candum, progredietur; νt prius detis . rebus gestis in sngulos , tum in remp. tum is
Deum diceret: vel cum es opus extenuatione , a maioribus ad minora delaberetur. i. Postrema, cre aquabili quadam varitaleper
miscentur parua minis,lata trictibus, obscura dilucidis, incredibiliaprobabilibus, ct grauia
leuibus Insu via igitur,aut temporubaut aetatum,aut bonorum,ot virtutum,maiorum, minorumqκζ scruatur ordo, aut horum varietate intexitur oratio. Verum quibreuiorem in habiturus orationem, ut qui adhuc hominem vi- uenim coram laudaret, nam aliquam, aut pauciores ad sinem propositum accommodatas Ῥirtutes, aut res Adlassumeret: vi mora-ιiove pro M. Marcello fecit Tullius Quod attinet ad locos, ex quibus hominum is lauae, sumendae sunt, legendus est secundus de Inuentione liber, ubi diligenter omnes numeraui m us, e quimus, s exemplis illustrauimus, hic solum breuiter attingentur. Cum itaque omnis tam a bono sumenda sit, tria bonorum gener .pcroer eΠd0,quae sunt ortimae, corporis, animi, praecipuaa eorum partes recensebisnrita In fortuna bonis ante vitam,numcratur,natio, patria,maiores sar ates, quorum res gesta attinguntur,ac etiampra sagitiones, O prodigia, Videndum itaque es an is quem laudamus, ex
432쪽
nobili, aut obscuro genere sit natus: Si ex no bili , dicendum erilsuis maioribus respondisseisi ilia splendorem illustrasse, auxisse, O pra. comparationem,suos maior essuperasse. Si mi Cie Oba obscuro, hinc illa laus ducetur, quod no ab a*a in Saltu. splendorem acceperit , sed ipse nobilitatem filis posteris dederit, ab Auepraeluxerit. Fortuna bona,in vita, haec fere sunt: educatio, opei, potentia, clientelae, amici, propinqui, grati auctoritaπ,delati bonores,dignitatis grasis, pro- θera fortuna. Post mortem, funeralis pompa , publicus moeror, risitu opera, monumenta' 'fama, liberi, relicta de se opinio, o se quae sunt
alia huc pertinentia. Et quoniam laus quae ex hoc rerum genere fumitur in Huspectatur,ideode'eo,qui bis bonis abundauerit dicendum erit, honeste usum fuisse,non ad luxu non ad super ὀiam sed insuam, aliorum utilitatem,Deis Fab. li 2. gloriam. Si νero his bonis caruerit, equo animo tulisse,parui tua fecisse: cu rem augere, Pt apud . 'Tullium ait Crassus,nonsit nobilitatis. Insecun o ' 'do bonorum genere baec fere numeratur, bonus ' Η r. iacorporis babitus, forma, satura, νaletudo, iis epith. NCres,agilitas, velocitas, O si quid singulare ista poxi ni,cliqua corporis parte fuerit. In his etiam noto P xx, ς dus erit honestus usus, utpaullo ante de bonis ΤΤ' fortunae diximus. Quod attinet ad animi bona a
433쪽
has, celem es intelligentia motus,memoriae firmitudo , ct ad animi sensa explicanda facilitas: partim vero fludio ct diligentia acquisitavi sunt omnes artium O frientiarum habitus . Quorum alii cognoscendi vim, alii appetendi facultatem perficiunt: illi artes scientias continent, hi virtutes: illi ad recte mciendum cognoscendumque referuntur, hi ad bene beateq;
tuendum. Atque hic latismus sese offert ad
η laudandum campus, ab omnihus artibus Opraesertim liberalibM ; vi sunt ars militaris, musica,pictura, mira qua in sermone νersan tur, Grammatica,Poetica,Myetorica: aliaro ab Omnibus scientijs,tam humanis, tum diuinis,de quarum fingulis qua dicta fuerint , de
eo dici poterunt,qui in eas operam nauauerit rct denique ab omnibus Nirtutibus morum ;lvt. ς sunt iuniti fortitudo, temperentia,prudentia Pari ub continenturpartes;quas libro de Inuentione secundo numerauimus oe exposuimus . Huc reuocares Iludia, quibus delectatus ' ἐ-is,quem laudibus ornamus. Et quoniam om. . nil virtutis laus in actione consistit, quae cunia, , virtute egerit, ea explicanda sunt,eo modo que' ' insta de laude factorum: agendo demonstrabo. Deinde, inquit Cicero,s ad facta veniendum;
quorum collocatio triplex est: aut.n. temporum
feruandus est ordo; aut in primis recentissimum quoque dicendum, aut multa. varia facta
434쪽
, Liber . II. 36sin propria Virtut genera sunt dirigenda. Quods quispiam virum ChriIliantim,sue
hominem vita functum, ac etiam in diuos rela tum laudare vellet multos alios habebit locos, quos, libro secundo de Inuentione, quod hactenus nemo ferit,mιmerauimus O exposuis ehic lumbreniter attingam.Sunt ergo ἐni, tres virtute quo Nocant Theolog les,Fιdes,spes, Lςςς carito , quibus adde habitum gratiae . cuius '-xRR' participatione homo diuinus euadite Fit enim homo per gratiam diuina nata' consors, ut Tetrin ait: Septem Spiritus fanctι cbarismatae paria, quo ocant,gratis data: miraculorum patrandorum custo, linguarum cognis', ealia. Huc etiamstertinent, octo 'atitudines, patqη- serα salutis Recuperator recensuit, O ' 'duodecim Spiritus sancti stucto a Paulo numeratio. Duci etiam poterit laus ab e ternas:-licitate quaperfruitur. Denique, quilomine, ν ς' chrisiansis laudare voluerit, eos consulat locos quos in Centuria de viro Iuso nos tracta
tiimus,ubim verborum elegantiam,saltem . . . ia ... Artim copiam inueniet. 'i mTlacet hoc loco aliquid adseribere de oratio a' 'ne funebri, de qua Menander libro secundo ca
gloriam illustrium Ina, r imagines,mri domi, vel inforo erigerentur clum ad G - perp tua.
435쪽
eelebrationem, tum ad posteritatem ad eos imitandos incendendam. Quod se aliquorum praeclara facinora hoc rerum genere non poterant exprimere, id publica oratione quam ad tumu- los habebant, licere conabantur . Haec oratio. . a Graecis epitaphium, oe epicedium dicitur:sed illud antequam iusta fierent, hoc ad tumulum
habebatur erum hoc semel habetur,illud etialuolibet anno. Funebris itanue oratio ea dici-ur qua in funere alicuius ha9etur:In hac or tione Plato primum laudes iuefunctorum asse, ri praecipit:deinde moneri uiuentes ossicu : popea filios ct coniunctos ad Pirtutis aemulationem excitari: denique coriolumisium adbiberi parentum, uxorum,o eorum quos dolore alii Ambros ctos viderimus. Continebiti itaque haec oratio Orat. in laudationem cum iacturae luctusque significa- ωnςxς tione, hortationem, o consolationem; quae sumi poterit, a genere Nitae, O mortis,a meliori vita - lentinia- ad quam profectmes, a re aliqua, unde iactu-ni Greg. ra sarciri poterit. Quare funebris dictio piam N Zianz. tim demonInrationis, parrim deliberationis lo- ' 2 ' eis conficitur. Hic licebit Meurrere in locos coAthana, Munes, agendo de huim Pitae misesia, de bono mortis,de immortalitate, o de beati νita.ra xenere dicendi liud caliendum erit , in quo qu= d puerilitem errant, ne oratio sit multum rula ct mereans ; pullatis itaque vestibus, non iuratis ad tumulum mentat funebris oratio .
436쪽
.i Liber II. . 3sr, Exordio, utatur leni maesto, ct pene attonito, sumpto ex signis publici roris, vel a copsu tudine, alioque commmi loco ad rem accommodato:clausula, i diximus,sit hortatoria crconsolatoria, adhibita preca tione, pro eo, qui est vita functus exemplum apud Ciceronem is habes ad finem decimae quartae Philippicae , O initio terti, sermonis de Oratore: oe apud D mosthene, qui Athenieses a Philippo extinctos
laudauit. Extat etiam apud Dionem M. Anto-m, oratio in funere C. aris. Denique, ut huic di putationi sit finis, adda aliquid de laude principum hominu, qui Dius
laudari solent. In Principe igitur, O Imper ' tore,Trameve, publica persona laudanda, vi uniuerse imultos complectar, priuauim spectandae sunt virtutes illa,quae ad harumperso narum munera exercenda sunt omnino necessaria,ut iustitia, clementia,munificentia, vigilantia, tollerantia, religio, a qua Virgilira praecia pue laudauit Aeneam:qua ratione Tullius is Maniliana Imperatorias virtutes commendauit in Pomper Exaggeranda itaque erunt,qus iussiqua fortiter, quae religiose, quae liberalia ter pro ratione suscepti muneris egerit, in singu, in omnes, in Deum: quae omnia similibus , exemplis, O collationibus illustranda erunt: conferendo cum viris,aliqua ex his virtutib Alustribi ,νt Gar clemeti Aeneo pietate , Aa ini in
437쪽
163 De quaest. Oratoriis. arisides iustitia, Themistocles pruia priua felicitate, Epaminodas forti in hamus obedientia, Iosephus canitat patientia. Quid pro discordijs tollendconcilianda,pro artibus conseruanda muni bono augendo, ct pro legibus iuua flatuerit decreta, quae resarciria, quae de nouo extruenda curauercaritatesubditos amauerit, audiuerio pro annona copia laborauerit. TIludia, ct volunto, deque eodem iumonrodum erit. Et denique ex co.
personarum locis illi attingendi sunt, illustres videbuntur. Quod si fortasse hauenda esset oratio,ad eum,qui ad publicum munus, δε- ne magistratum suscipiendum accederet, fumi posset exordium a communi Istitia, a rei necessitate, opportunitate, ad mores corrigendos , ad discordias tollenda ad bonos fouendos, religionemquepropagandam. Hic de eius fama , scientia, rerum agendarum notitia, alusque administrationibus,quibin esset ρ clare functus: De totius populi expectatione 4, hye optimi regiminis,d 0nstrando in eo esse ola, quae in bono' praesides uni necessaria;νbi uno ct eodem tem-
pore laudabitur, ct sui muneris monebitur. Dc-nique auditores ad orandum Deum pro eius imcolumitate felicique administratione excitandi erunt.Et ut aliquando finiam, cum artis non se
438쪽
sngida demonstrare,qui locos communes nou risio adiunctapertimue,loci, O temporis, 1 mureis, semper habebit latum in hoc genere ad dicendum campum.Sed iam quo artificios Lia laudandasint breuiter doceamus.
De factorum laudatione. Disp. VIII. QVoniamfacta fgpenumero seorsim a peΥ-
foris laudari,aut vituperari solent,-vt factumscaevola,Horatis Machabso rum,Christi Fro nostra salute perpesso;qua etiam locos quosdam a laude personarum diuersos habent, ideo 'priuatim de eis aliquid dicendum duximus. Quod attinet ad exordium , ex communi bus locis alias numeratis fumi poterit; a rei magnitudine,uouitate, utilitate,nostro studio, oec. Narratio nuda erit, se factum sit notum: se Exemp. ignotu,breuiter attingetur per capita,qua dein pςxς de exornarid unt: de etiam nascetur propo- Μῆς 'Ρstis,sive partitio: quae fieri poterit per comparationem praeferendo,quod laudamus alus. Confirmatio ex illis locis petenda erit, qui generi inseruiunt deliberativo; visunt, honestu, mille, iucundum, possibile. Honestum dicitur id quod sua vi atque natura laudabile est,propterquese expeteo id nimirum, quod cum virtute, O ex virtutem: cui subiiciuntur omne Vir Libi. de iuris partes alibi numeratae, O expositae usi- Inu ora.
439쪽
3 o De quaest. oratoriis.ca,prudentia, ct aliae.m honestum reuocatur decorum,fas,aequum, bonorabile, et gloriosum. Vtile est,quod per se non expetitur,sed ad aliud
consequendum confert:quo reuocatur tutum, , o commodum. Sunt autem quaedam utilia cuhonestate coniuncta, t gloria, dignitas, amicitio, o horum similia. Iucundum es quod voluptate quadam corpua, vel animum assicit Orecreat: estque interdum cum honestate coniunctum, ut est illud,quod ex honestis capitur actionibus. Possibile,siue dynaton, quod fieri vel esse natura, aut arte, vel per nos,vel per alios potes:quo reuocatur contingens, id scilicet, quod euenire solet: necessarium, quod aliter feri noupotvi; vel id sine quo salui esse nonpossumus . Facile, quod breui temporis batio, sine molestia σ magno labore ct sumptu fieri solet. Huc
referres, occasionem,opportunitatem, auxilia, O consequendi spem: de quibus locis latira imsta, cum degenere deliberationis disputabitur - Habet prsterea factorum exornatio locos iulas quasi proprios, qui circunflantiae ct attri buta vocantur:quos qui tractare amplificare nouerit, rem alias ieiunam ct anguriam copiose ct ample explicabit. Sunt autem circumstantiae, ut adias docuimus iste, Persona, in qua spectaritur eius attributiones alibi recensitae explicatae,natio,patriasieno ortuna, corpu- , rustitutio,mores, ct alia. Re id nimirum quod
440쪽
Liber II. factum est, ubi magnitudo, multitudo spectari
pns,nocte,die,feso,profeso, opportuno, impo tum , c. Quomodo, siue agendi modua, palam clam,prudenter, casu, tarde,velociter, sine diue cultate, cum dissicultate, Oc. Quamobrem , vel cuius rei gratia, O ob quem finem,νt ob publicam utilitatem,ob Dei gloriam, ob honestu, ob utile. uuo referres. caussam a qua motus focit;vi sunt,ira, amor,misericordia, Denique quibua auxiliis, a facultate, .quibo instrumentis,quae ad modum referri possunt. Vt autehic circumstantiarum locus,quarum consideratio lumen rebus tribuit , ut Hilarius scripsit , melius intelligatur, hoc sub cio exemplum, de
chrini perpessione. Quisperpessus esed Christus
Dei filius,innocens, uuidperpessus σὰ mortem atroci mam, indignissimam, O ut ait Paulua, mortem aut crucis. Vbie in ciuitate regia , in loco notissimo, ubi sceleratipuniri solet. Quado Mennissimo die, quando humana natura ad
supremam corruptela peruenerat, uniuersus terrarum orbis sub ius imperio descriptua erat, c. Quomodo Z patienti animo,tanquam agnus coram tendente, ab omnibus desi-rutus,ex caritate immensa, O ex obedientia ,
Quamobrem e ob Dei gloriam, ob salutem bu mani generis,non suased aliorum caussa. Simi- sa 3 liter.