장음표시 사용
411쪽
dere, neque tollere, ut di x. ad I. a. NI. In s. de V. O. Ium, quod utilitas ratione temporis, multo promptius aestimati potest, quam locorum diversitas, quatenus pretia rerum re usum pecuniarum
singulis sere locis variant, ut ad s.f. Bas. de A ction. Theophilus exponit.
latus est, fideius rem acceperit, ea pecunia similiter a fidejussore ut ab ipsis promissore, peti debebit; id est, ut si alibi quam Capuae petatur, actio fiat arbitraria, ut aestimetur id quod ratione loci interest, ochoc praestet fide Gr. Nee ideo necesse est, ut dicamus; obligationem fidejustaris augeri exinde, quod debitor principalis Capuae non lverit, ita quemadmodum obligatio e te.
iussoris ex causa uti irarum augetur ; nam haec
causa dissimilis est. Etenim usura debetur in contractibus strictis ex stipulatione speciali, cl. I. C. de Usur. 9 Et proinde cum fidejussor in
omnem cau1am obligatus tenetur ad usuras, jure
obligationis teneri intelligitur; hic autem una est obligatio pecuniae creditae: dc aestimatio ejus quod interest ob mutationem loci, non venit ex obligatione propria, sed ex ossicio judicis. Atque hujus disserentiae manifesti 1 limum argumen tum est hoc ; Qui centum Capuae stipulatus est, si post moram debitoris partem pecuniae acceperit, respectu ejus quod accepit, non potest agere in id quod interest: verum qui sortis usurariae partem accepit, usuras in stipulationem deductas nihilominus, ei iam de parte sortis quam accepit, recte petet. Haec est paraphrasis Legis CentumCapuae. S. h. t. quae inter difficillimas habetur: sed dissicultas e commentariis Interpp. prolixis magis intricatur. Nihil est potius, quam intendere animum ad ipsa verba textus, quae non vi- ΤΙΤ. V. dentur esse tam obscura, oram predicantur. P 1itiones ea comprehensae ad rit. de Uhuris, s defdejugseribus, iterum nobis occurrent, heic1uisicit intelligere mentem Africani in L L I. 6. Simi casus, quibus haec actio cessat; quorum Primus esse videtur, si quis factum promiserit; lioc enim ut sine adjectione certi loci non valet promitam ita non potest alio loco peti, quia non
esset idem sustulit, a s.f. h t. ι ιιτ. d. r. o. II. Si
alternative, aut Ephesi aut Capuae, sit promitam.& per actorem steterit, quo minus Ephesi petitum sit; Capuae tamen peti potest, ut actio non fiat arbitraria, quia potuit actor, utro loco vellet, agere: Nam in alternatione locorum placet actoris esse optionem, cum in alternativis rerum eluetio lit debitoris, i. a. s.f. ubi ratio differentiae practica redditur a Scaevola; quin, hoc ipsum j ris este contra Omnes, qui duplex sorum habent, inde observatum es L III. Si creditor post moram debitoris acceperit pecuniam. ii ne protestatione, cessat haec acti O, quia poenam remitisse ubdetur, I. ult n. b. t.
7. Moribus hodiernis, haec mutatio qualitatis e stricti juris in arbitrariam actionein, nullam videtur habere facultatem, etsi Graeneuegius hic taceat, secus ac Mornacius; Etenim si maxime differentia stricti juris cx bonae fidei actionum non sit ubique sublata . ut apud nos sine plerique durant effectus, arbitrariae qualitatis nomen dc usus ignorantur : Simpliciter ex stipulatione factove, dabitur actio in id quod interest, tam
ratione loci, quam temporis reiectu. Summa tamen rei serine eodem redibit, ut judex arbitretur, quanti intersit alterius , per quem non stetit, quo minus loco convento petitum suerit. T i T. U.
I. quid Coositurum, is fundamentum obligationis esu. II. An sit Contractus. III. Constituti ususpro alio, discrepans adhuc a Mejussione. IV. Consitutinia pro nobis ipsis, quem usim habet , tam in quam extra judicium. g. Constituentipro alio. dari benescia ejussorum; non
tamen ordinis, si quis ira rempus certum consituerit, VI. An hodie intelligenda fit novatio in easti constituti ad certum tempus. VII. Tralatitiae Consistiti proprietates. VIII. Cessa re actionem consit uti, si Creditor in mora fuerit, salva actione Principali. Quando homines id agere volunt, antequam aliud quam conventio . qua quis spondet citra es in judicium veniat, ut petendi iucultas stipulationem, se soluturum eme, quod ipse, vel alio vel loco, vel tempore, constituatur, in eum fi- alius debet. Fundamentum hujus actionis recte num Constituta comparata sunt, I. s. s. f. l. o. s a Dd. pactuin geminatum statuitur. in quo cessat l. s. h. Est Constitutum, talente Cujaeso, nihil ratio praetoris . ne quis temere promisisse videa
412쪽
fur, quemadmodum in muliere, quae post biennium repetiit intercessionem, cessat imprudentiae P .cluni Ptio , quae causam sanctioni Uellejanae Praebuit. I. aa. C. ad SC. Velles 2. Sed non opus fuerit ambigere de ratione, quam propter actionem pariat Constitutum. si verum iit,quod Cu jacius in parat. h. Ratuit. Constitutuin esse contractum, pro qua sententia minime spernendum videtur hoc argumentum; Conventio habens nomen ad materiam babilem obligationis, es contractus, s quidem nominatus: -- qui Constratum es ejusmodi conventio. Respondetur, non tam Artis ingenium, quam usum Iuris facere . ne Constitutum pro contra mi sit hahendum. Nusquam refertur inter contractus:
quo minus referri possiet, ego quid obitet, non admodum videre me sateor : Nili tu dicas; hanc
Conventionem non vocari certo nomine Constitutum; ubique pluribus verbis,pactum constι ut a pecunia circumscriptum videmus: Ut adeo sorte is an certi nominis hanc esse conventionem, ac ita contractum, negari possit.
s. Quid sit Constitutum, ita compendio ap. pelletur quid disserat actio Constitutae pecuniae ab allione receptitia, die tum jam est in Parte I. p. t. Sed ad Usiura ejus paulo pressius; Ex
definitione liquet, id eo esse comparatum, Ut vetus debitum vel nostrum. vel alienum, in nos recipiamus. Et quidem quo fine alienum debitum alius in se recipiat, per se mani sellum est. cum idem inde fructus, qui ex fidejussione, redundet; imo hanc Constituti speciem moribus hodiernis eum fideiussione confundi, sublato ejus unico
diserimine, quod est stipulationis re pacti, aeque
manifestum videtur,& jam Observatum est Parte I. te. idemque monet Gudelin. l. 3. Dr. novi c. it. v. Mejusf. Grinne . adl. 4. C. h. t. Videndum
tamen . ue non adhuc diversae res csse queant,
veluti: Uxor sine viro promisit; Vir deinde recepit etiam absque novatione 3 non est fideiussio,
sed est Constitutum. Sic etiam si quis aliud promittat, quam Reus principalis debet, fidejuben. do non Obligatur. ι. S. I. I. g. de Mejusf. Atqui pro alio rem aliam. quam is debet, promittit soluturum, ex Constituto Obligatur, I. I. g.F. h. t. nec dubito, quin hodieque teneatur. At quomodo, roget aliquis, in usu vernaculo discernemus Constitutum a Fideiussione 3 Nomina dis inela solis ustata sunt; Mevan aenneminge, Constitutum, Botatoste, fideiusso. Proinde, si quisi ita seripserit aut dixerit; Ego recipio nente am,2-
Iuturum me esse Calendis proximis mille flore nos I itio, quos Cajus ei dehet ex causa tali, erit Constitutum, non fideiussio, nec etiam Novatio, linihil aliud exprimatur. Nuper accidit mihi ipsi. ct saepe usu venit haec species. Primo debebat Secundus Centum.Tertius fidejussor accessit: Qua tus, creditor Secundi. hoc volente &ladsignante, accepit Constitutum a I ertio, in hanc sententiam: Oo Tertius constituo, neemeaen, messis- tui iam Quarto cis mensem, milDFlorenos. quos Secundus Primo debet, pro quibus egoTertius --mo fidem . Erat constitutum hene distinctum a fide justione; nam in tali specie Constitutum fi ri posse, legibus proditum est; sussicit enim, esse
debitum quod constituatur, etsi nec Constitilens sit debitor, nec is, cui sit constitutum, Creditor. l. s. s . a. seqq. h. t. quomodo in isto exemplo se res habebat. Fide jussionem eo modo facultatem
habere nusquam legitur, nec res ita ferre videtur:
Multum igitur abest, ut fidejussio non disserat amplius a Constituto pro aliis, etsi ita communiter omnes; idque bene observandum. 4. Porro Constitutum pro nobis, quem usum habeat, edisserendum. Etenim si nihil quam confirmatio prioris debiti sit, angustam ejus utilitatem esse Oporteat. Igitur primo, Quod naturaliter tantum debetur , etsi inde noa datur amo, tamen constitui potest. ut effectum actionis habeat, I. l. s. 7. h. t. Exemplum; Seriplisti. vel antecetar tuus, debere te centum Calo, sine mentione causae; non potest inde agi, ut superius dictum; Si vero constituas, te soluturum, actio sine dubio dabitur. II. Quando id agere volunt partes, ut aliud pro alio 1 Hlvatur, in eum finem Constitutum utiliter adhibetur, ae l. . s. r. III. Quando in diem debetur per Constitutum id agi potes, ut pure, vel citeriore die solvatur. I. r. I. uu. ljNu. IV. Quod pure debetur, per constitutum a Conditione suspendi potest, i. s. LV. Qui est in inora solvendi, potest in certum di meonstituere, se luturiim ; cui plerumque aliquid ad certiorem creditoris ex oectationciri accedit, tit adsiηnatio rei, vel person , unde solutio profectura sit. vel iubmissio sub alium itidicem. aut subjectio voluntariae condemnationis. quae eri in usu apud nos quotidiano; verum ita ut
plerumque apud acta iudicii declaretur. Quo facto, si Reus constituto non pareat, elapso tempore, dentio citatur, ut videat, Constitutum executioni subjectilin declarari, ut vulgo loquuntur. non secus ac re iudicata. Id fit apud Curiam no-
413쪽
9IOsram, extemporanea declaratione Commissam ad audientias, live ad RoIulam. Idem ne fieri poterit. si Constitutum cum tali paeto condemnationis subeundae, privatim celebretur 3 Ita videtur, per ea, quae de paelo executivo tradit Sandius Lib. i. tit. ιa. desino. Paelo enim, judicis auctoritas per se nihil roboris addere poteti, sed majoris adliibetur certitudinis causa. Solent autem cum hoc estvictu constituta debito clim pro se ipsis celebi ri; quo minus pro aliis aeque fieri possint. hiliit quidem Obi .it, sed rarius usu venit.
tuant. beneficium divisionis inter plures constituentes locum habere, sicut infidejussione, vult ratio, ct lex vit. C. h. t. nec dubium, quin beneficium cedendarum adii mim. s hventi non minus
in constituto, quam in fide jussione sit dandum, per L 71 de Solution. Idem de heneficio ordinis sive excussonis obtinere, licet Constitutum iii N.
q. c. I. Non consiti eatur, quia ratio tamen est ea
dem, non dubitatur, Riti urshus pari. I. ad Nov. c. a. n. U. π hqq. Attamen quia plerumque Constituta lic hodie fiunt, ut quis ad certum diem se recipiat soluturum, quod alius debet, maxime si voluntariae condemnationi. si intra tempus illud non lolvat, se subjiciat; cujus esse flus eii parata executio: 1atis evidenter id agitur, ne tum eX-cu sticanis praetextu solutio differatur. Imo in superiori exemplo, cum Tertius constituit, se Quarto cis mensem soluturum, quod Primus debebat, etsi absque tali submissione, nihil minus cogitatum est, quam de ordinis sive excussionis heneficio Idem est manifestum in exemplo, quod est in I. Iq. h. t. Titius SejO epistolam inis it in haec verba; Remanserunt apud me quinquaginta ex credito tuo, ex contractu pupillorum meorum, quos tibi relidere debebo, idibus Maiis probos. Si stipulatio
intervcnerit. dicitur esse reus pupillorum Ioco, id est novatio. quo certe casii non est locus Ordinis beneficio. Si non processerit stipulatio, dicitur esse Constitutum; cujus praestatio est eadem S aeque aliena ab ordinis beneficio, maxime quia additum erat; Si ad diem seupra sicriptum non δε- dero, tunc dare debebo usuras tot. Respondet Marcellus: In causa stipulationis valere simpliciter obligationem novam. Absque illa. si nihil quam Constitutum sit. teneri scribentem quoad
lartein, non de ut uris, quia debitum non fuerat usurarium; Constitulum autem non valere, nisi
quatenus pure debetur, jam intelleximus in Pariste I . ex la .h.t.alias si debitum suerit usurarium, valet etiam Coviluuium in usur.is, L 27. h. 6. At vero cum hodie discrimen Stipulationis& Pacti in usu esse desierit, an ex ae L aψ. non est dicendum, fieri seinper novationem, quando quis alienum dehit uui recipit, ad certum tempu=1blvendum 3 Reus enim in locum pupilli, d. t. a videtur esse Expromissor, qui Novandi animo alienum debitum in se transfert, ut declaratum quoque e strii Parte I. p. ai. n. . Subsillo; Videtur
enim quando novus debitor interponitur esse novatio, ad quam hodie stipulatio non potest requiri, cum in usu non iit. Nec tamen usus tari talis esse videtur , ut Constituito Ad certum tempus,
quod sere semper adjicitur, primus debitor tib
retur; magis hoc agitur, ut Constitutor inlii per Obligetur, alterque m. neat oblisatus, ut jure civi-Ii cautum est l. ιS. . . uti. TLax b. t. Censeo igitur, in hac specie locum etiam habere connitu liOnciri l. tili. C. de Novat. non inte Ilisi novati O-nem faciam; nisi is expresse aflum iit inter par. tes, etsi quoque processerit adlignatio Primi Creditoris in alium. Si debitor exhibita adsignatione, constituerit Alii certo tempore se soluturum, nec lolvat, aut per Alium steterit, quo minus sol Veretur . adionem primam nihilominus integram mansisse, non potest dubitari. Novatio demum sucta videbitur, quando Primus sitiun jus crediti in alterum plane transtulit; ct tunc pe missio ficta novo Cieditori non est Constitutum, sed nova Principalis obligatio, quod addi velim iis, quae hae de re dicta sit ni iv mr in Parte Lib.n. 7.δc dicenda erunt ad tit.= de Novat. Caeterum,qui constituit, se pro alio soluturum intra certurn tempus, videtur intra tempus illud, debitorem principalem ad solvendum seque liberandum
convenire posse, arg. d. cap. .MU.ψ Uerb. Det tem
put interces ori volenti principialem deducere V c. Habeat igitur locum in Constituto beneficium o dinis; Sed quia vix unquam in usu hominuinConstituta sine certo tempore contrahuntur, dicamus . id in constituto vix usum invenire, certe nunquam in iis,quae apud Acta vim paratae executionis acceperunt.
T. Hoc etiam ad usum negotii pertinet. quod etsi differentia pacti. &stipulationis sive interrogationis S responsionis solennis, quae est juris civilis, hodie cesset; Constitutum tamen aeque ac fidejunio, verbis ineundam esse habentibus vim
obligandi perspicuam , in hanc sententiam saltem,
414쪽
tem; ego reci o mesolaturum. Eis αποτὲ Δ, kis Constituto cum aliis conventionibus, ad locum Παυλος τῆ ἐμη-ορωνα Εgo resituum. ego communem de Pactis alibi collocatum perti-Puuius manu mea Icripst, quod est constituitim nent; Veluti, quod tam inter absentes quam prae- Pauli pro Oneyrmo ep. ad Philem. v. s. Ih neeme sentes, etiam per nuntios,l. νη. g. ult. fieri potest. aen te betalen, ut Iupra. Si quis iii personali. aut per epistolam,ut modo dictum; denique necter diseri satisset, dare mora angenoomen, non alii per alium constitui potest . s. h. t. non obstan- obligatur, qui his verbis usus est didio vel scripto, te L ιη. s. est. In σ. h. t. dc si qua id genus alia Aiit,si quando C. h. t. Quod cuin evidenti ra- sint. tione disserentiae constet, Autumnus ad ae loe. 8. Cessat haec actio, si die constituto, veletis
censens, illam Auth. usu abri)gatana non hi bet ra- iam antea per A florem steterit, quo minus dubitionem . sed optimam Grinne'regius ad eani tum acciperet, etsi per casum fortuitum aetor sit Auth. hoc temper mento addito; nisi ex praee- impeditus, modo reus in mora non fuerit, amite dentibus aut sequentibus verbis, aliisve cuYum- titur haec acti . inquam, re quamlibet extante,
sunt iis appareat, respondentem de se promisis: Lιε g. vlt.. IS. in pr. h. t. Quod quibus
Quod nec Justinianiun puto aversaturiun; siqui. durum videtur ex argum. Lyl. g.I. ARO. dem in conventionibus voluntatem potius con- minisci debent,heic rei ipsius non verti jadiura trahentium, quam verba spe stari, jura pracipi- sed actionis tantum hujus accessoriae; Quia latisunt, L 2s. de V. S. ut id quod ad uiri potius, quam constat. principalem & originalem actionem quod scriptum est, sequamur. I. I . de R. I. ad- post Constitutum, adeoque etiam post moram de l. I. I. a. de V. O. Caetera, quae communia sunt Adiaris, manere salvam, L IS. s. ust. Es l. v. b. t. T 1 T. UL
I. Usur verbi vetur/vernaculus. II. Definitio Commodati remilis ve. III snplures Commo durarii. s Conductores, singuli in solutum teneantur. IV. An aliquando ante ujum reis nisum, si ossit Commodati. Post Mutuum, ex qno datur Condictio, cuius hal. est certissimum discrimen. Utendum dare occasione de Ciandi stionibus adhina sequitur generali vocabulo dieitur lienen, Gallis presς
Commodatum, cujus explicatio non est difficilis, caeterisque populis aequi valente verbo; Hoc au ait Ulpianus in I. I. g. r. h. t. augetque facilitatem, tem sit tribus modis,ut ad certum finem uid mur, quod vix ulla moris hodierni a Iure Civili hac ut ad libitum concedentis, ac ut abuti l ceat. parte differentia conspicituri nisi quod de usu um Prius inmodatum alterum est Precarium, rer cabuli Observare t icet, non valere nunc, quod Ul- tium nihil aliud quam Mutuum; ' vernacule ne pianus ibidem refellit opinionem Labeonis. qui lius quadrat; Bruth - Med - Verbruth - teminge, tradebat, commodare & utendum dare differre quemadmodum in Turi pr. Veruae. lib.I. e. ιo. in ut genus & speciem: Hoc enim more loquendi Comp. T cap. tes mas tract. exposui inus. Quin nec omnium sere gentium, etsi aliter ac Lubeo vole- Labeonis interpretatio, qui res immobiles dari' Sunt tamen, qui Iure Saxonico in Commodatarium dominium, aut possessionem LItim transferri, existi
Coler. Dec. γ. n. I. seqq. Zohel. P. a. dig. Ir. n. ε .'. Sed contrarium rectius tuetur Sehilteri ad s. Fπ. V. I s.fqq. xtus enim bes iandi N. I. a. art. μ. ad commodatum irregulare pertinet, in quo p rtium con ventione,id actum ut possessio in accipientem transiret'. tib. I. autem arrieulus s.de rei commodatae culposa deterioratione accipi potest. eons N l. a. aret. ιε. l. I. art. o. Adde Hertium in 'araem. Iuru Gomanι L.
I. f -m rem. &Sam. Frid. Willen tali dissert. de Ab Asia Canonis Iuris Laborensiu: standi mus obandmabreii Gedani ITo7. ed.' Dieitur & Germanis teiben, lebneni &est Iatissimae significationis vox omnem usitae renes nem denotans vel gratuuam . ut in commodato, precario, mutuo, pro diversitate rerum fungibilium, non fungibilium & harum , sive ad certum finem aut tempus , sive ad libitum, ut recte Nollea Auctor, v l non gratuitam, ut in locatione conductione, & singulari ratione infundis. Conf. Schilper. Institat. Iuris Feu
415쪽
quidem utendas, non tamen commodari puta. hat ab usu hodierno populorum abhorret: nec enim de fundis ix domibus usitatum est vocabulum lienen: Etsi tempore Ulpiani, Commodati vox ad immobilia quoque producta fuerit, ut ipse
testatur in d. g. r. a. Definitionem Commodati, dc actionem inde oriundan executi sumus in Parte Il.an. q. ut αp stationem doli & culpae . ' ibidem n. o. junctis,quae ad rix. A J. Tut .P.7F.praemissa fuerant. Ad usum negotii sorensem pertinet haec Obler- vatici; Re duobus communi periculo commo data . singuli pro partibus tenentur, sic ut alias semper. quando plures contraxerunt, ut docet Asrieanus in L at. 6. r. b. quanquam & duo quodammodo rei debendi in Commodato constitui queunt. si duorum fidem in solidum commodans secutus fuerit, ut Ulpianua L s. ν. ult. h. t. Wissenb. rh. ro. ad h. t.
Adde Struv. h. t. th. 9. Bene esset flaut inpianus diceret . quod amborum Idem in solitam se. cuius fuerit commorator, quod praejupponit II issenbuch.; aut Africanus Ufereret,expacto magis adjecto vasa ibidem communi periculo fuisse, quam ex natura contractus. Jam disputatio
ppolixior Cel apud Ulpianum,ostendit, dissensum fuisse inter Tros. R E S P O N SIO est in sequentibus.
Res haec ingentem usum habet, noli modo in rebus commodatis, sed etiam in locatis, ut bene observat Mornacius ad hunc locum; addens. quaestionis ejus usum longe majorem esse, postquain currus pensiles & locabiles insumptuno Lutetia adeo sunt mulisticari, iis personent urbes, sere ut fragosis mare tempestatibus: quod in nostras quoque urbes majores, sero licet, penetravit, novissimis dissicillimisque potissitnu in temporibus: Est enim haee justissimo Dei judicio perversa reorum humanarum consuetudo, ut quanto major bellis aut vilitate rerum, unde pecuniae rediguntur, est paupertas publica, tanto magis invalescat luxus ιχ prosuso; quae est prudentissima Meterati in regno Henrici III. observatio, perpetua
omnium seculorum animadversione confirmata.
Sed praeter sumptuosas carrucas, in rebus etiam vilioribus hac de re quaeritur; An si pluribus idem
vehiculum, eadem vasa commodata, iocata sint. in solidum linguli, an pro parte sua teneantur. Mornacius tamen nihil ad dissicultatem, quae est inter leges diver1as, profert. Connanus ad h. keum distinguit inter actionem ad rem redimieu
dam, re ad doli vel culpae luitionem, quae eli Barinioli doctrina; sed etiam refellit judicii exactili uni
JCtus Auton. Merenda in tib. S. contro . c. Issi mra. ubi haec verba; Sicut enim obligatio restituendi inde oriens. quod quis rem alterius acceperit;
ad id, quos accepit, refrinSitur; ita obligatio
oriens ex dolo vel culpa altersus, eatenus se ea rendet , quatenus custodire s resiluere tenebatur; si autem non tenebatur resiluere in solidum, cur insolidum custodire tenebatur Τ quodsi pro parte custoAra s restiuere tenetur, cur tenebitur eAculpa s dolo alterius y Quae sit Ulpiani d. l. s. Autoris sententia , patet ex L p. de duob. reis. collata cum d. l.s. I. ult. in . ubi, tandem rem apud duos pariter deposui, ut rivique in Mem I lidum secutus; vel eandem rem Amul commoda.vi; sunt duo rei promittendi. Non sit, de commodato inter partes convenisse. ut fidein utriusque in solidum doiniuiis sequeretur; hoc in De posito. cujus alia ratio est, obtinere; sed in Gmmodato ex eo ipse, quod res duobus simul commodata fuit, id intelligi statuit, quod idem est ing. ult. in M. remota Celsi Objectione. Ratio diversitatis inter Depositum & Commodatum est quod in hoc usus rei vertatur, qui potest esse penes unum in solidum, etsi alter non utatur; Depositarii re deposita non possunt uti. Quia vero in locatione' similiter usus vertitur, inae- pendens unius Conductoris ab altero. idcircore ibi tenet obligatio fingulos in solidum, secundum l. U. C. Locati. cujus haec verba sunt ;Si divisa condictio fuit, ta in Augulis pro partibus jacta, alieno nomine eos conveniri eos opor ter. Similitudo rationis. quae est in Commoda-to,sacit,ut a contrario sensu omnino colligendum sit. locatione non saeta divisim & pro pari ibus. singulos utriusque nomine teneri, hoe est in ilidum. Quibus ha constitutis . nihil ambigen- dum, quin verba, communi periculo, in d. l.M. de
416쪽
eonventione expressa sint accipienda, ut Busius adae s. fuit. α plerique omneS.
N. ADDIT. Ut ingenuus is impartialis Lector ea melius de hae sutoris responsione judicare pusit, apponendi
Duri textus, de quibus agitur. Ita vero inpianus loquitur in d. l. s. . ult. Si duobus vehiculum commodatum sit, vel locatum simul, Celsus filius scriptit libro sexto digestorum, quaeri posse, utrum unusquisque eorum in solidum, an pro parte teneatur:λ ιχ ait, duorum quidem in solidum dominium vel possessionem esse non posse, nec quemquam partis corporis dominum esse: sed totius coreoris pro indiviso, pro parte dominium habere.Uium autem balnei quidem, vel porticus, vel eampi uniuscujusque in selidum esse: neque
enim minus me uti, quod ιχ alius uteretur. Verum in vehiculo commodato,vel locato, pro parte quidem effectu me usum habere, quia non omnia loca vehiculi teneat sed esse verius ait, ct dolum & culpam, & diligentiam ct custodiam, in totum me praestare debere, quare duo quodammodo rei habebuntur, &, si alter conventus praestiterit, liberabit alteriim, & ambobus competit' furti inio.Contra Africanus in l. a I. I. eod. In exercitu contubernalibus vasa uixiada communiericulo dedi, ac deinde servus meus subreptis is ad hostes profugit,& postea fine vasis receptus est; habiturum me commodati actionem cum contubernalibus,constat, pro cujusque parte. Tertius Deus quo Autor his tanquam medio conciliandi uti vult,es Papiniani in d. l. 9 pr.de duobus reis. Eandem rem apud duos pariter deposui, utritisue fidem in solidum secutus, vel eandem rein uobus similiter commodavi, fiunt duo rei promittendi: quia non tantum verbis stipulationis, sed & caeteris contractibus, veluti emptione venditione. locatione conductione, deposito commodato, testamento, ut puta si pluribus institutis testator dixit,Titius ec Maevius Sempronio decem dato. Jam videamus responsionem Auroras. I. Baestionem, de qua agitur, ingentem usum habere, ni acit ad concitiandam antinomiam. II. In textu positionum Autor putavit, Ni enbachium
quam responsionem regessimus inScholio,de ea nullum vestigium apparere in textu Ulpiani. Sensis Autor Dim responsionis, adeoque jam vult, inpianum loqui de natura obligationis pliciter eon derata in materia commodati, eumque in finem adducit textum Papiniani in d. l.'.Sed hic regerimus III. Autor sequi in recensendis verbis Papiniani editiones glonias, quae τα simul commodavi habent, eum Elarentina Haloandrina, s recentiores, rectius G cum contextu verborum convenientius gant similiter commodavi, r. e. ut inpr.ecedentibus verbis de dra to memoratum erat,
adjecto pacto utriusque Mem inmolidum secutur.
Igitur IC tantum abes, ut Papinianus d 4ferentiam illam Vnoscat inter depositum G commoda tum, quam Latius exponere hic allaborat Auror, ut potius illud similiter eam omnino rejiciat. Ita vera V. manet antinomia inter Africanum sinpianum. Nam etsi Autor dicat, bis ita eonstitutis nihil ambigendum esse,quin verba in d. l. a I. Africani, cominmuni periculo. eonventione exprela sint accipi enda, tamen sublatis illis, ita consitutis de differentia inter commodarum s reliquos contractur.
V se ipsa responsione eorruente, 'bes me na ratio ea de re ambigendi,ut etiam in Scholio iam fuit
Moribus hodiernis, ex communi interpretatione Nov. n. locum in eo casu habiturum esse beneficium divisionis, non est necesse monere; quo tamen non penitus tollitur usus hujus observationis, quia frequenter evenire constat, ut bene fietum divisionis cesset;qua de re ad tit. de Me-jussoribιιr dictum est in Parte L ct in serius dicendum veniet. Adde CarpZov. Jurisprinor. parca. Const. 26. def. l. 4. De actione Commodati notabimus, Rem quidem ante finitum usum repeti non posse juX-ta doctrinam I. ι . s. s. h. t. quia primo est vo luntatis,postea fit necessitatis: Videri tamen eXce Ptionem admittendam, nisi dominus improvise
casu in eum statum veniat. ut sine ingenti incom modo re sua carere nequeat. arg. LI. C. Locati.
DE Iiae allione, tam directa,m est ad pignus sis, quod sitis est ad paratillarem tractatum, egi
repetendum, quam contraria, ad iiDPen- mus silpra inParte Ist. Ῥι.Λt de pignore variisque
417쪽
speciebus ejus, expectat nos Iocus ut illisiinus in toruin cuncta referri quam res eonnexas divelle. Iibro vigesimo, ad quem pro majori utilitate Audi- re, satiris arbitramur.
traxerit , an is sinito incio tenemur. IV. Ad mans indistincte sententia refellitur. V. Dcii quoque distinctio inter incium privatum spublicum refellitur. VI. Probatur, non dari actionem pos fluitum incium de eo, quod ex o cis gesum. VII. Catilio sumitatio ejus sententiae. VIII. An s quatorius e delictis Exercitores teneantur. IX. D erentiae quadam moris bonurni a jure civili Post condictiones, quae aliud nomen non habent, ut erant condictio certi, triticaria. αcaeterae, transit Imperator ad condictiones. quae oriuntur e contractibus nominatis, primo realibus, quorum unum, sciL Mutuum, Praemiserat. Dein commodatum & pignus explicavit.
Sequebatur Depositum; sed prius agitur de accessoriis qualitatibus actionum, Ratio obscura est hujus methodi Pacius& Cujacius nullam sciunt; Gothostedi nihilo melior, re rursus huic quaestioni obnoxia est, cur ita potissimum in Edi. MO perpetuo fuerit dispositum. Videtur. quia pignoratilius est accessio contractuum aliorum, occasionem sumpsisse conditor Iuris, de reliquis accessoriis actionibus agendi, quemadmodum saepe fit, ut proximorum titulorum magis, quam
materiae universae. appareat conneXio.
siue dominium sive actio sit, acquiratur, nec per alium alius obligetur, nisi parentes ct si qui praeterea ex facto suo, quasi tacito consensu, vinculo obligationis implicentur. quod fundamentum est actionum, quae hoc lib. sinu. traduntur. De ratione, quod alii per aIium non acquiratur obligatio vel dominium. diximus Fupra in Parte Ly. ισο. FIU. ubi & de exceptionibus.
tractu est Actio Exercitoria, cui sere per omnia similis est Institoria de quibus intelleximus, quid sint ipsae; quid Exercitores.quid Magistri & Insti
tores, e quorum contractibus adversus Exercitorem navis. dominumque terrestris negotiatio
nis, actiones de rebus, quibus praepositi sunt. dantu supraPart. Ip.4 0 I.Navis cujusmodi sit nihil refert, etiam fiuviatiles lane pertinent. S schediae, raptim factae naves Ll.Lά. h. quomodo navicula: statariae, quae apud nos de oppido in oppidum viatores vehunt, laepe per ministros exercentur, ideoque recipiunt exercitores & magistros. Habuimus etiam plerasque proprietates harum certis positionibus comprehensas. inter quas haec rein peti meretur ob usum fiequentem Quaestio, an magistri ct institores suo nomine finii a quoque praepositione sua teneantur iis, cuin quibus
tilitati Iuris insistunt, ut dictu in supra Parre L p. 421. Pro adfirmante postCu jacium, Duarenum, Bach ovium, aliosque, stat Wissen bachius noster ad h. tu. n. N. ct Proseri l. 7. g. II. ad SC Macedon. unde ex eo. quod filiusfam. institor juvatur exceptione Scti Macedoniani,insertur eum,si tui juris esset, recte conveniri. Verum praeter quod noc inde nequaquam sequitur, nihil est in eo textu, quo constet, actionem post finitum filii am. institoris ossicium susse inotam. Idem respondetur ad i. st. β. 17. de Exercit. assit. quam pariter objicit D. Wissenbachius. Multo minus essiciis tur illis textibus ad probandum, quod Magistrict Institores finito ossicio teneantur, quam adversa sententia firmatur ex L ult. de Insis. o. Institor post mortem Patroni, non teneri dicitur ex eo. quod scripserat, alium habere denarios mille penes mesampatronisii veruin enim est, illis verbis non contineri obligationem: sed tantum protestationem, ad fidem mensae declarandam. Quanquam sane argumentum in illis verbis est huius. modi, quod ea . quae aliquis ex ossicio facit. Ossi. eici sinito illum non tenent: etiamsi . qui ita nomine proprio scripsisset, sine dubio fuisset obliga. tus I quia vero tanquain institor ex ossicio scripsit. ideo non tenetur. Magis ad rem pertinet Vlpiani
418쪽
ni responsuin, ex libro a. Responsi Procuratoriqui Pro evictions praediorum, qua vendidit, Memo-am adprinxit, etsi negotia agere desierit, obligationis tamen onere. Praetoris auxilio non levabitur. l. D. deProcurat Sunt heic termini quaestionis nostrae; obligatio contracta per procuratorem pro domino; finis omeli procuratorii; duratio obligationis deinceps. Quod & ratione, quam potuimus d. l. Part. Ipag. 42ε. confirmatur, obligationis vim esse perpetuam, persenae obligatae
quali ossibus inhaerentem, g. I. I. A V. O. junctat. I. inyr. de O.s A. s. Haec adeo res Cujaciuiri movit, ut in procuratore privato ita. non aeque in Procuratore Rei-ublicae, juris esse statueret. l. as. obf.M. idque ex s. g. pen. de Administr. rem ad civit. ubi Administrator. finito ossicio. teneri dieitur,si noPationem fecerit. Unde liquet, absque novatione eum postea non teneri. Verba l. D. Cujacius ait esse desumpta ex libro t. Respons Papiniani, unde et iam est l. I. I.&secutus Haloandrum potius recentesque editiones. quam Florentinum άρχετυπον, qui librum t. reo. praeponit L D. suo arbitra
tu pro hac hypothesi: Verum sit ita. quod utra. que Lex siit ex eodem libro; Ait ideo sequitur esse oppositos sensus ' dixerim potius, inde continuationem ejusdem sensus esse videri; modo id ver. ha serant. Atqui non habetur quidem in LQ. n vationem eme factam, ut in I. i. nec opus erat . ut iisdem verbis, idem sensus brevi intervallo repeteretur. Sed liaec verba Procurator fidem suam ad inxit; item,pro domino Pinculum obligationis sysice t. quae extant m d. l. D. non suggerunt hunc telisum; Procurator qua talis,& ossicii ratione contraxit; sed hunc potius: Non modo ex mandato egit pro domino, sed fidem quoque suam pro domino specialiter interposuit; quae si novatio non sit, quod ad hunc effectuin necessienon eli. vim tamen eandem, quod ipse nomine proprio teneatur actione directa, cuin domi uus
utiliter tantum teneatur, continet.
6. Haec igitur sit vera juris sententia; Qui egit,
contraxit, obligavit se, ut Magister, ut Institor . ut Procuratori etiam qua talis conveniendus est.& eum desiit esse talis, non potest conveniri; nec enim aliud inter partes contrahentes actum vide. tur, juxta vulgatum illud; Actus agentium non operari ultra eorum intentionem, ex l. s. s Lao. D. Si cert. pet. Utilita' civilis hanc interpretationem valde commendat; ne homines a stiscipiendis rerum plic narum administrationibus deterre-
antur. & ne ossicium cuiquam sit damnosum, ul. tra quam aequitas ct partium intentio ferre videa. tur. Ideoque in Foro nostro rectissime viget haec sententia, ut heredes procuratorum di institorumne teneantur, apud Sandium L lib.I. tu. T. def. r. nec ipsi Procuratores & Ιns litores, de suo. nee adeo postquam id ossicium deposuerunt, ut deinceps non semel judicatum memini.
se ipsos obligant, Oportet id expressis verbis dispo.
sitive iaciant, nou per modum clausulae vulgariris, ut plerumque fit, hoc modo; In Idem praedictorum me meaque bona obligo: Nam li in ipso tractatu non aliter quam ut Procuratores egerint &locuti sint. vix est, ut illa clausula majorem vini habeat, quam relativam ad praedicta, quod tanquam procurator sit obligatus,&hactenus su a bona subjecerit hypothecae; proinde fi Administrator esse desierit, ipse vel heredes ejus non tene. buntur. His convenienter accipiendiam, quod eleelio nobis esse dicitur, utrum exercitorem, an magistrum convenire velimus ii l. i. g. m. h. t.Scio . tamen, Curatorem filisse condemnatum, ad Qt vendam de suo pecuniam, sibi ut Curatori creditam, post finem Curae. vi clausulae talis: Sub obligatione mea propria per seme N bonorum. Iuxta
personam ta bona minoris mei; verum antequam rationes ejus ement comprobatae, in causι Petro
Ouod eum eo, qui ac Por. satis constat e contractisus hanc aetionein dari, non ex delictis, veluti expirati .ut Grotius observat II. c. t. v. s.cta Curia
Hollandica judicatum, testatur Groetae vegius adi . Grotii locum. Quid igitur est, quod in l. i. g. r. h. t. scriptum est: Ex delicto cujusvis eorum, qui in nave sunt, datur actio in Exercitorem 3 Intelligendum hoc de ejusmodi delictis. quae per
caiisam navis navigandae hoc est, in ossicio quod est intra navem, committuntur; idque non proinrie ex hac actione, sed ex Edicto Praetoris, quod abuimus de Nautis, Cauponibus, Stabuliariis. Unde etiam haec disparit: s, quod cum e contractibus Magistrorum plures Exercitores in solidum teneantur,ut alias dictum ex LI. g. ult. h. t. de delictis eorum, qui in nave sunt, quilibet exercitor pro parte sua duntaxat teneatur, c ult. g. pen. D. Naut. caup. Stab. 9. Exercitores porro, ut eos descripsimus, eo Eee - se
419쪽
se distiniflos a Mereatoribus, quorum merces in
navibus continentur, aeque manifestuin est, adeo ut hi Exercitores. scut alii contrahentes, habeo ant obligatos. Exercitores vocantur Reeder Mercatores isti Bevrachtera. Et tamen de his mercatoribus receptum est usu negotiantium po-Pulorum, ut per ipsos quoque magistros obligari queant, si peregre agentes ex causa necessitatis, era, Vel speciosa, res aliquas illorum vendant, ut Grotius probat lib. 2o. cap. s. . . Een Schiner. slib., c. I. n. s. idque ex necessitate potius, quam
ex aliquo voluntatis principio. Ex quasi. Contractu. diceretThoinasius noster; ego hoc inter singularia juris hodierni retulerim; juxta illud, quod Exercitores hodie non modo singuli insolidum non teneantur, sed quisque pro parte sua dunta-Xat; Verum etiam, quod ultra quam habent in illa naVe, non teneantur; quae res invitandis ad navium exercitionem hominibus reperta, tam u-T i T. tilitatis, quam aequitatis ratione. praesertur a Gr tio juri Romano,ca. deTB. IP. c. l . n. N. Romani tamen aequitatem praeierunt hanc, quod non staequum,in plures adversarios exercitores eum distringi,quicum uno magistro contraxerit. L a. b.
t. Atqui Grotius, naturalis aequitas fatis habet, si pro Dis Anguli partibus conveniantur. Bene,
quando cum pluribus contractum est: lioc etiam Romani sequuntur, quando plures per se navem exercentes contraxerunt, L 4. in Pr. h. quando plures unitatem secerunt, aequitatis illa ratio GD
1at. Utilitas publica, mercantiumque favor potius, quam aequitatis simplicitas, hanc Iuris c d Usus discrepantiam introduxit. 9. Quae ad hunc locum praeterea pertinent, ex parte priore petenda; quaeda in adhue ad tu. de Ins. a t. per occasionem differentiarum . quae inter illam ct Exercitoriam observatae sint, Oc
I. Continuatio, is de lege Rhodia. Partitis tituli. II. Qualis esse debeat jactus, is quid in eo
servandum. III. Cumjactu comparantur alia damna pro communi utilitate facta, aeon e Ius mere fortuiti, quos inter an direptio piratarum. IV. Nave pereunte regulariter nonfieri conIribuIionem ab his, qui res sua, Iervarunt. V. qua rex in collatione compti tentur. VI.
Modus ineundae aestimationis. VII. Actio, qua detur ad hunc effectum. VIII. 2uando cesset. IX. De dominio rerum jacturum. X. AI L 'Αξ-ις Commentarius. QVperiore titulo fuit aestim de negotio, quodo magister navis cum aliis hominibus contraxerit. super iis rebus, quibus ille magister suit pra- postus ab Exercitore, qui ex suae facto praepositionis tenetur: Sed in navigando seri potest, ut res incidant. quae nihil ad praepositionem ab Exercitore faciam pertinent, verum ad vestores, aut dominos mercium inter sese, aut cum magistro
solo, spectant; inter quae luctuosus eminet casus,si ad evitandum naufragii periculum jamis mercium sit factus; qua de re agi ur in h. tit. secundum I egem Rhodiam; qua Romani hac parte propter
aequitatem ejus, ct receptam navigantium obser ationein, uti sunt, quae nec potuit, nec meruit ab
illis rerum potitis aboleri, nisi in certis aniculas, de quibus nominatim legibus deinceps cautum est, ut Antoninus hiaper. rescribit in Ly. b. t. N
men Legis Rhodiae non simpliciter fuit De Jactu,
sed de re nautica. Nομος φοδίων ναπικος inseribi- tu ut extat in jure Graeco- Romano tom.sec.in .
atque ita citatur ab Antonino in Ly. h. t.De Jaedi, περι isIλῆς. praecipuum in ea lege caput fuit. idque lolum in hoe titulo tractatur; Ponenda sunt hac de re verba Pauli in I. r. h. t. Lege Rhodiacabetur.uis levanda navis gratia actus mercium factus est, omnium contributione Iarciatur, quad pro omnibus datum es. Vulgo Avaria vocatur, aliter Haveris,quoniam in Pori u Haven, Havre, fieri solet contributio. Duae sunt hujus Legis partes. Prima collocat faelium, de cujus merito agitur, quod est iactus mercium, levanda navis 3 ratia pro omnibus laetus. Secunda, ius super illo facio, ut omnium contributione damnum Iarciatur. Videamus singulas partes. a.Jaeliis debet esse faelus navis levandae causa,lainborantis naufragii periculoga.r,pr. Fig. b.quod de mercibus quibusvis, etiam arbore caesa, intelli-
endum. l. s. h. Praecipit autem Lex Rhodia, utrimo vectores, quibus in naDesunt merces. Ieris rogentur, πηρωτατω τους ἐπιζάτας οις χρηματαετιν ἐν τω πλοίω, inquit. Quid si illi consentire nolint ' Magi iter tamen ex consilio majoris partis
420쪽
nautarum, faciet jactum, iuramentis deinde, quod necessitas ita flagitaverit, conficinando. Iu ipso jactu opera dabitur; ut res maximi ponderis, minimi valoris, ejiciantur; in quem finem, qui res pretiosas cistis aut involucris habet inclusas, id profiteri debet; alioqui in contributione facienda tantum aestimabuntur, quanti extrinsecus apparent; et ii credibile est. in repentinis ejectioni-hus urgentes nautas& tumultuante illam exactitudinem haud perinde ubique servare, quemadmodum Italus ille suo incommodo expertus est, apud Erasinum in Naufragio. Sic Iura maritima noliratia, apud Grotium I. I. e. v. n. ra. q.&Graene egius in notis ibidem.
damni vectores,vel ipsi nautae passi siuit id in contributionem venit, ut si arbor. aut aliud navis instrumentim, removendi communis periculi causa dejectum, L I. vel navis a piratis redempta sit. lytrum communiter restituendum, L a. I.I.Quod vero praedones ultra abstulerintplacuit eum perdere, cujus fuerit, sicut nec ei, qui suas merces seorsim redemit, conserendum est, d. g. I. Posterius quidem indubie; sed in lege Rhodia secus reperio de his, quae Piratae promi leue abstulerunt; id enim conferendum est, ut Lex eadem di
ταυτα εἰς τον συμ οβισμον ἐρχεθαι κω κατοιτο ρι-a συι ζαμε . id est; Secundum hae, si quae merces direptae sint ab hostibus atronibu aut
piratisi una cum rebus ad nautas communiter spectantibus, hae quoque veniant in computationem atque in unum contribuantur: Sane u quis navigandi vel navis defendendae causa, vulneratur, mutilatur, aut moritur, damnum dc id quod interest, cum impensis sepulturae, venire in contribuistionem, plueuit nostratibus; ut testes sunt Grotius
et Grcenemegius ex Edictis Ordd. ix Weit senio de Avariis. De rapinis magis est ut Ius civile se- amur, easque pro Λvariis non habeamus. ut raene egius ex eodem Reit senio testatuti ad d. l. a. LI. dissentiente licet Λutumno ibidem a Limitationes aliquot rarioris usus.suggerente Pe-chio ad hune I. & Vinnio in notis ibidem. Ius civile secutus est Senatus Parisiorum. ut testis est Mornacius ad hune Acum. Ratio differentiae est, quia vulnus & laesio pro tuitione navis. in rem communem fiunt;direptio rerum, nihil est quam
infortunium, quod nemo pro alio serre tenetur. Sicut is, cujus merces aspergine aquae aliove casu
deteriores factae sunt, nihil imputat, sed ipse pro illis in iactuin conferre debet, L. 4. g. a. h. t. Idem est, si navis adversa tempestate. fulminis ictu arborem aut armamenta amiserit, nihil consertur: nisi factum aliquod pro salute communi de iu-ceps accesserit, ut si arbor a funibus pendens navem quatiat funesque praecisi suerint, datur contributio, ut Grcenewegius ad Grotium a cap. 2
Caeterum, non est de nihilo, quod Doctorea huius Legis argumento, monent,quicquid in Re pubi pro salute communi singulis damni datum est, id a communitate proportione Rhodienti esse restituendum. cujusinodi plures species responsis &. praejudiciis firmatas, habet D. Bechmam ad h. t. n. 7 o. 5 seqq.
. Λ inissa nave, nulla fit contributio. tame in si quorundain merces servatae, vel per urinatores extractae sint, nil enim tunc in communem gratiam factum. Ls. b. t. verum si scapha, een lichister, in quam merces quaedam levandae navis cauissa conjectae sunt, perierit, silva nave majore, locum habet collatio; quae non habet, si navis pereat, scapha cum mercibus ea contentis salva,
η. inpr. h. t. Quid si isti in scaphain exoneratio facta sit euin fructu, ct deinceps alio in loco navis perierit, nonne jam fiet contributio 3 Sane. si jactus in mare sit factus depellendi communis periculi causa. navisque deinde alio in loco perierit, tum qui merces e naufragio servarunt, contribuere dehent pro lactu antea ob communem utilitatem facto, d. l. η. g. r. hoc est jus mercium. quae perierunt pro salute communi, quod ius in . teritu navis postmodum eveniente, non potest ab illis auferrii Ergo quae servatae sunt communis utilitatis causa. debent idem jus patit Non valet consequentia; nam quae merces in scapham conjectae sunt. non ideo si int jactae ut ipsae manerent salvae. verum ut navis salva maneret. Ergo in scapham conjectae nil debent reliquorum conis
filio, sed fortunae. hoc est divinae bouitati. miis sis. Nuis de queste contraris. s. Hactenus de facto subjectae quaestionis, de
qua praedicatiir, quod damnum pro omnibus datum. omnium contributioue sit sarciendum, qua parte videndum. Primo quae res in collationem veniant, dein quomodo fiat computatio. De primo articulo habemus regulam, conseruntur fee a ouauiu