장음표시 사용
61쪽
Hlis I sex Milesiastic est Ius Gnonicum a summo storia
ethce, seu Concilio generali latum, totam obligans Ecclesiam, dc quinque complectit Vr libros, videlicet t. est Decretum Gratiani or . S. Beded. quod nondum est auctentice approbλtum; valet tamen .undum 3uctorii tesin eo allegaera , Suhe Decretales Gregorii IX. a S. Raymundo in quinque libros .divisae. 3. Est Liber sextus Decretalium qμ inquς prioribus a Bonifacio VIII. superadditusia 4. Est Clementin , quinque libros a Clemente U. compilatos, ejusque Constitutione , ac Concilii Uiennensis, cui Naefuit, Complectens, quae a Ioanne XXII. fuit proniu*3ta . s. Sunt Extra ogantes , & Constitutiones Joannis XXII. prioribu3 sui Pontificatus annis emissae, dc aliae communes suae, ac aliorum summorum Pontificu ni ,nstitutiones. ac Bullae pxtra Corpus lucis vagantes, prioribus adiunctae. Bullad circa magna negotia expediuntur pendente Bulla plumbea, Brevia vero pro parvis negotiis cum sigillo cereo annulo Piscatorii, id est S. Petri, signata. a. Lex Civilis est Ius Romanum, seu Caesareum quin-
que pMira csentinens, nimirum I. sunt Institutiones. 2.. Digestum, seu Pandectae. 3ο Codex Iustiniani. a. Novellis , seu auctenticae. s. Liber Feudorum. a. Ius Gallicum in toto regno diversum est, liquae provinciae enim utuntur jure Rom/no , aliae consuetudinario .
. Libertas Ecclesiae Gallicanae est jus constanter sequeniadi receptos universales Ecclesiae Canones, & antiquos regni usus; unde non consistit in potestate faciendi, quod libuerit, sed praecipue consistit in lis,ertate retinendi aniatiquas leges, vel recipiendi ii ovas, si e s regno conveni res, ac utiles agnoverit, prout plures Concilii Tridentini in Comitiis Blesensibus admisit. quot uple sit non seripta 'RESP. I. Lex non scripta est consuetudo, & definiturius quoddam moribus institutum, quod pro lege luscipitur, Gim descit lex.
. Consuetudo est tri Nex, i. secvngum Iegem, 2. praeter degem, re conv legem. Effectus ejus sunt r. legem
dubiam inter et ri per eius usum. 2. Novam introduce-ie per actus freqventatos. 3. Veterem abrogare per usum
62쪽
GIAER. 29. L amodo c-Deis do tim legis isseterem abroget f αDico. Consuetudo, ut vim legis acquirat, ve3 vementabroget, quinque habere debet conditioncis. i. Ut sit justa, saltem objective, aliasque legis conditiones haheat .
a. in legislator, expresse, vel tacite, non reclamando, consentiat. 3. Ut praescriptionem decem annorum Pro I
ge civili,& quadraginta pro lege Ecclesiastica ha 1 t.
. Ut fiat animo introducendi consuetudinem per actu3 se isentatos, quorum tres, vel quatuor sussiciunt, s r ro v. g. singulis duobus, vel tribus annis eos exercendi, occasio Occurrat, major, ac sanior p/rs eam a Ppiobet: ius autem non usus, nisi fallem implicite legi ut contrarius, non sudicit , nec consuetudo particularis loci , vel proν inciae abrogatur per legem . contrariam uni veri alem regni, nisi specialis sat ejus mentio; bene autem con suetudo universalis, qui, censetur nota Principi non vero particularis. Hine l. Consuetudo dicendi salutationem angelicam ad sonum campanae, vel sumendi aquam benedictam, non habet vim legis, nec consuetudines: ac constitutiones regularium; suia non sunt animo obligandi; tenentur ta- , men ex consuetudine ad horas Canonicas, exceptis qui
busdam Monialibus Tertiariis reformatis ex speciali Papae
declaratione. 2. Licet legem, consuetudine abrogantes, aliquaudo peccent, non peccant tamen eorum uiccetares, illam non amplius observantes. 3G. - ν quotvlex sit uae poenali, RES P. I. Lex poenalis est ea, quae menam transgresso
ribus constituit. Alia est pure poenalis, quae praecipit tantum disiuncti ve, ut aliquid fiat, vel certa pinna iubeatur. Alia mixta, quae praeocipit aliquid faciendum , vesomittendum, smulque poenam transgressoribus imponit.
G R. 3 i. caritur lax pure poenalis , i, quando te tantum ad poenam obliget λ .
Misa, Pollunt dari. lms pure poenales ad solam poenam ostionus; quia i e potest legislatoris voluntas oblis gandi disjunctive a1 Iegem, vel ad paenam& mixtae obligantes in conscientia sub peς io simul, & poena; quia possunt esse praeceptivae , ct poenam simul injungere trana.sgrepribus, quae non tollit obligationem in conscientia: Hem Autem obligare tantum 4 pinnam tribus modis cpρ
63쪽
anoscitur x. ex communi sapientum interpretatione 2. ex Lea Fato sis declaratione, 3. ex ipsa legis Arma, v. gι qu Ioc fecerit, hanc solvet poenam, hoc faciat, vel haec solvatur Poena. AER. 32. An tributa' sint lax mare poenalia, is a Princistibuή iusto exigi ρο t , is a subiici, stoi debeandi λRESP. Praenot. I. Tributum Reneraliter sumptum signiscat omne, quod Principi, vel Reipublicae a privatis solvi solet: proprie autem sumptum est pensio super capita, vel super facultates subditorum imposita, & Principi, vel Reipublicae solvenda, ut statum suum tueri, dccommunibus necessitatibus, ao utilitatibus prospicere possint: si singulis capitibus imponatur, dicitur in jure capitatio, , eu ta ille person nem) si super facultates, di- 'citat, ia ille .rὸelis & est duplex, ordinarium, quod quotannis solvitur, & extraordinarium, quod propter supervenientem causam extraordinarie imponitur. a. vecti-el impotin est id, quod pro rebus, vel mercibus in ur-m, vel provinciam in venendis, vel ex illis evehendissolvitur, α dicitur in jure portorium. 3. Pedagium, seu sui usum specla est, quoa solvitur a transeuntibus Gquo , curru , navi dcc. ponitur , pro viarum conservatione, eustodia, ac securitate. His notatis. inito. Tributum, vectigal, dc pedagium juste exiguntur, si imponantur a. auctoritate legitima. I. Iusta ex causa. 3. Debita cum proportione; quia ita ratio dictat, ut Principes suo regimine Deo, & bono publico ministrantes, a populo tributis sustententur, & Apost. Paul.
Rom. I 3. dicit: Reddite ergo .mnibus debita , eui tribu- tiam , tributum , eui vectigat , vomaal. Illaque defraudan-: tes ex genere suo, graviter peccant contra justitiam non' solum, legalem, sed etiam commutativam, proindeque obligantur ad restitutionem, Sνlves. Caiet. Sol. Leg. Cabasi.& alii communiter apud Bih. quia non solum lege mere
poenali, sed & iure stricto videntur Principi debita, ex implicata populi promissione, taliqom stipendia regii mi
nisterii , sub hac conditione sus vi& susidia rect il
lius administrationis. ': Mine T. Tributa exigere possunt I. Reges, & Respublica pro sua sustentatione, & regni conservatione , etiam extrwrdinaria ex. justa vindicta in subditos rebelles, vel
in hostes victos pro justa punitione, & damnorum repa
64쪽
ratione, vel pro hoste arcendo, vel impugnando pro regni tranquillitate, ac prosperi te: modo sint proportionata necessitati, & ea cessante, cessent. In dubio autem, an tributum juste exigatur, videtur praesumptio stare pro Principe; quia non semper omnes potest manifestare rationes. a. Ubi est usu receptum, Magistratus, Quasdam impositiones populo facere possunt , quas collinas vocant, pro necestitate, ac utilitate Publica, ut reparatione sontium, murorum civitatis, pontium, viarum &c.& Episcopi suo Clero de consensu sui Capituli pro reparatione Ecclesiarum, erectione Seminariorum &c. Bul. quia sunt Principes in sua dioecesi, ut Papa in tota Ecclesia; in Gallia tamen inferiores Rege, illius consensum pro novis imponendis, obtinere prius debent. Hine. Graviter peccant notabiliter defraudantra tributa, vectigalia, pedagia, debentque ea etiam non petita, solvi, nisi alia sit consuetudo, non solvendi, nisi petantur, & seclusa fraude, quae declinandi studio a vix
publiea, vel merces occultanti 'non patrocinatur . Bill. ω tenentur ad restitutionem: aua. sUra est. quia sunt Iurct stricto debita dc licet aliquando a restitutione excus rentur, ut aliqui volunt apud P. Geνυ. quia exactores deprehensos pro aliis stlvere faciunt; non tamen videntur excusari a relli tutione Principi facienda, si propterea viliori pretio illa vendere cogatur. Thom. ex Cbarm. ne sitne absolvendi, nisi imposterum illa solvere sincere velint ; quia ea non solvendo vere peccant, Hine . 3. Non tenentur ad restitutionem . Emenrites merces ab iis, quos vectigalia defraudasse, sciunt. BIII quia vectigalia sunt onus personale obligans merces transvehentem, & si esset reale, obligaret tantum tempore,
quo transeunt merces, .non vero Postea ementem, lusi emendo moveat alium ad iterum defraudandum. BiII. quia tunc emptor peccat, & tenetur ad restitutionem, ut cooperator damni ibid. a. Non tenentur ad restitutionem v
nentes merces sine impositione vectigalis, simpliciter e provincia evehi, vel advehi prohibitas , vulgo leomtrobaudes Billuarto quia non sunt tributales, sed simpliciter,& omnino prohibitae, neque ad mulctam aute sententiam: ibi. quia est poena. Peccant tamen graviter, si gravi se exponant damno, v. g. exilii, diuturnae incarcerationis. c. quia agunt contra charitatem sibi, dc suis debitam ω. TMol. I r I. Pars I. D veli
65쪽
vel si se armis offensuis contra custodes defendere intem dant; quia esset injustitia, An etiam peccent contra I sem Principis Dijudicandum ex lege, an mixta, vel mere poenalis sit; ordinarie eam pro pure poenali habent , etiam viri probi, certas pecuniae species prohibitas, telas Indicas, tabacthin &c. sine scrupulo in regnum secum serentes, vel ab aliis contra prohibitionem introductas ementes. Bol. forte idem dici posset de quibusdam vectigalibus certis mercibus impositis, non pro Regibus, ac Regni sustentatione, sed solius oeconomiae cauta, ne
alienae merces in provinciam invehantur, vel avehantur,
modo non grave inde fiat damnum Reipublicae, & licet in Gallia tabacum extraneum de saeto invehere liceat, sol vendo go. Αsses gallicas pro libra, haec tamen impositio non praecipitur subditis solvenda, sed a conductoribus generalibus sercipienda, & poena a defraudantibus subeun
Ω AER. 33. aeuotvlisis generis sini poena, quotuplex sententia λRES P. I. Poenae aliae sint latae sententiae, quae ipsis facto incurruntur, aliae serendae sententiae, quae tantum post Iudicis sententiam obligant, Ac sunt triplicis generis. I. Sunt mere passivae, quae peragi possunt sine actione rei, ut sunt censurae, irregularitas, privationes dcc. a. Sunt activae, quae non possunt peragi sine actione rei, vel levi, & non valde dissicili, ut poenae constitutionum Religiosorum, vel valde dissicili, uti sunt exilium, mutilatio, solutio certae summae pecuniae &c. Privatio Benes eii juste possessi, vel incepti possideri. 3. Sunt vel irrbiantes actum a lege prohibitum, ut Matrimonii clandest , ni vel inhabilitantes, v. g. ad recipiendos fructus Beneficii; vel conditionales v. g. ut sata infra annum Sacerdos, ad percipiendos fructus. Σ. Sententia alia est condemnatoria, qua reus ad poenam condemnatur: alia declaratoria; qua Iudex declarat reum, poenam ipso facto incurrisse, & obligat a die commissi crimini S.
Ω IAER. 34. An lyges paenales obligent ante Iudisissententiam
Dico . Poenae lata sententiae , quae sine actione rei executioni mandari posi unt, ut censurae, vel actum irritantes, vel inhabilitantes, aut conditionales debent peragi in conscientia ante Iudicis sententiam, secluso vitae s
66쪽
c. i. DE LEG. IN COM ET IN PART
rei famae periculo; non vero poenae , quas reus sine pro oria actione valde dissicili exequi nevit. Post Iudicis
lententiam vero, Poenae omnes, nisi essent crudeles, in conscientia peragi debent , & quidem latae seiuentiae retrahuntur ad diem commissi criminis. Aliquando tamen ignorantia legis in vicibilis eximit a poena: quia excu ea peccato , quando nimirum ob culpam Tneologicam est lata; non vero ignora nita poenae, quia non est de ratione ut sit cognita, dc volita. His e t. Privatus utraque voce potest ad electionem concurrere, si sine gravi infamia ei renunciare nequeat. a. Parochus tenetur ante Iudicis sententiam Beneficium acquisitum per occultam simoniam confidentiae restituere ἡquia est poena inhabilitans; potest tamen Parochiam juste possessam retinere, fructus percipere, dc alienare, poenitentes absolvere, &c. quia privatio juris acquisiti est valde dissicilis. Subsequente vero sententia declaratoria, P rochiam tenetur reliquere, fructus inde perceptos a diis eriminis rellituere, alienationes inde factae debent rescinia di, & haereditas, si inde facta esset, restitui. Idem dicendum de bonis ipso facto confiscatis, quae ante judicis sententiam possunt alienari sine tertii tamen praejudicio aiostea vero a Iudice cum fructibus possunt reputi, si es- et poena terendae sententiae, quae non a die criminis, sed pronunciationis vim habis. a. In vincibiliter ignorans esse jejunium, non jejunando, non incurrit Poenas non jejunantibus impostas', quia ubi non est culpa, non est poena, nisi sit non ob culpam, sed ob bonum commune imposita, ut privatio juris petendi debitum, vel impedimenta dirimentia, quae etiam in vincibiliter ignorantes incurrunt. 4. Sciens obligationem jejunii, sed in incibi Iiter ignorans esse gravem, non incurrit poenam saltem gravem; quia ob cuIpam levem gravis poena non est iussa.
s. Paenae contra stienter, temerarie, audacter, praesumptuose delinquentes latae, non incurruntur ab ignoranti etiam vincibiliter legem prohibentem; quia non cenω-qrPraesumere, vel temerarie, vel audacter agere; modo ignorantia non sit affectata; quia aequivalet scientiae , dc Cum ea agens aequaliter ,-vel gravius peccat . fur tamen scietas , sultum esse contra linem. naturalem, & divinam, ignorans autem invincibiliter esse conir humanam , non eximitur a renis legis humanae quia Legislator non silum legis D et suae
67쪽
suae transgressionem, sed & naturalis, & divinae puli Irct intendit ; & homicida ignorans in vincibiliter paenas inferni, & capitis, utramque tamen incurrit quia non est de ratione rinae, ut si cognita, & volita, ct invito imponitur, nisi unt censurae Ecclesiasticae, quas ignorantes in vincibiliter etiam scienter contra legem peccantes, non
incurrunt. Ita communis, Cap. ut animarum 2. de Const.
in 6. quia non propter culpam simplicite ecundum s. imponuntur , sed ob poenae contemptum, ac contumaciam contra Eccletiam sub censura praecipientem, vel prohibentem: imo nec eas incurrunt vincibiliter ignorantes, modo ignorantia non sit mortaliter grassa , vel supina , DIυes. Naυ. is alii, quia ob eandem rationem non censeatur contumaces contra Ecclesam censuras comminantem.
33. uruid sit lex favorabilis , seu Viυilegium RES P. r. Lex favorabilis, seu privilegium definitur ab Innoc. III. lex privata aliquid speciale indulgens, & dividitur in reale , quod alicui rei annectitur v. g. loco, dignitati, vel muneri, & transi ad successores; &. in personale, quod persbnae ratione sui conceditur, cum qua ex pirat. Censetur autem, reale, quando solum locus, dignitas dcc. exprimitur, in dubio est personale, si si diosum, reale, si sit favorabile. Privilegium favorabile est illud, quod affert privilegiato commodum, nullique incommodum, ut privilegium vescendi carnibus in die jejunii, vel audiendi Missam tempore interdicti. Odiosum est illud, quod uni affert commodum, dc alteri praeiudicium, ut exemptio a tributis, iurisdictione dcc. Privilegia ex motu proprio semper sunt favorabilia, ex juris declaratione, licet alteri sint odiosa ,
ac proinde amplae interpretationis. ωLAER. 36. Ωuomoήo privileg o uti liceat Dseo. Privilegio uti per se nemo tenetur, nis per accidens , ratione praecepti implendi, vel ob praejudisium communitati praecavendum ψ nec extra territorium concedentis eo uti licet, si locale sit, bene autem, si sit personale, & legibus particularibus teritorii non repugnet, quibus peregrini se conformare tenentur. Hine I. Privilegiatus tempore interdicti tenetur in die Festi dicere Missam, ut praecepto satisfaciat. 2. Clericu Stenetur se consormare Iuri Canonico non comparendo iri
causis pure spiritualjs ante judicem laicum, ne statui cle
68쪽
si 1. DELEG. IN COM ET IN PAR r. 3
nihili praejudicium afferat. 3. Dispensatus pro vescendis carnibus ob pelluriam piscium, extra territorium dispensantis non potest dispensatione uti; quia est localis, bene autem, si ob infirmitatem ei esset concessa, nisi in eo teriaritorio aliud esset jejunium particulare. 4. Habens privilegium legendi libros prohibitos, potest extra territorium concedentis eos legere, non tamen prohibitos lege particulari loci, in quo existit.
LIIAER. 37. privilegium amittatur Dico. Privilegium amittitur, ι. Elapis temporis pro eo determinati. a. Renunciatione expressa, vel tagita per usum contrarium, vel non usum Per tempus ad praescriptionem sussiciens, si alios gravet; si non gravet, non praescribitur. 3. Per abusum accedente sententia declaraatoria, nisi esset concessum cum conditione illud amittendi ipse facto per abusim; quia tunc sine sententia amittitur. 4. Per revocationem expressam privilegiato signifieatam, vel tacitam per collationem privilegii contrarii. Cessanta causa finali. Uue: habens privilegium manducandi carnes in qua. dragesima, jejunans illud non amittit; scienter vero, ac voluntarie per certum tempus solvens decimas, privilegium exemptionis amittit; quia alios gravat, non vero Primum 38. 2uid sit lex irritans RES P. Lex irritans est ea, quae a tum aliquem, cui eertae destini conditiones, nullum, & irritum facit. Alia est poenalis, qua actus irritatur in paenam peccati, tali est perceptionis fructuum ab omittente horas canonicas. Alia est legalis, quae fit propter bonum commune, talis est irritatio matrimonii cum assine, testamenti sine solemnitate &C. R LAER. 39. Suomodo ignorantia impediat legam irritantem.
Diso. Ignorantia invincibilis impedit irritationem pinnalem, non vero legalem, quae omnes assicit; quia prima supponit culpam Theologicam, a qua ignorantia ex- cusat, videlicet in vincibilis, non vero secunda. Hine I. omittens horas Canonicas ex mera oblivione naturali, vel morbo, facit fructus suos; quia lex irritans Perceptionem fructuum, est poenalis. a. Ex ignorantia in vincibili contrahens matrimonium cum assine in grada prohibito, invalide contrahit; quia lex irritans matrimo
aium cum assine est Imalis omnes obligans.
69쪽
aeIAERITUR. r. Staint modis Iex eas ra post λMieο. T cessat ab intrinseco. r. Cum ob mutationem materiae, vel circumstantiarum si inutilis, vel moraliis impossibilis. a. cessante fine, vel causa adaequata legis respectu totius communitatis. Ab extrinseco vG lxo I. Consuetudine contraria. a. Interpretatione. 3. Di spensatione. 4: Abrogatione. r. Irritatione. Une a. Cessante periculo perversionis respectu unius,
aut alterius non cessat lex prohibens lectionem librorum haereticorum, & illos sine Ariculo perversionis legentes, Peccant, censurasque, ubi sunt in vigore, incurrunt; quia licet esset finis legis respectu unius, vel alterius, non tamen cessat respectu communitatis. 2. Lex jejunii pro pace simul, & pro sanitate principis lata, sanato Principe, obligat adhuc pro pace obtinenda; cesIat vero, cessante totaliter utraque causa legis. 'PIAER. a. Eeuomodo cesset Lex consuetudine, o interpretatione 'RESP. Praenota quomodo lex cesset consuetudine, dictum est supra de lege non scripta . Interpretatio vero est duplex, nimirum simplex, & Epicheia. Interpretatio simplex , est terminorum legis simplex expositio: alia est authenti ea, quae fit ab ipso Legislatore; alia usualis, quae fit consuetudine; alia doctrinalis, quae fit per viros doctos, pro qua variae traduntur Regulae servandae. Epicheia benigna, ac rationabilis declaratio, casum aliquem particularem ob circumstantias a Legislatore non comprehendi in Iege , quamvis verbis legis exprimitur . His
Diea. Interpretatio simplex in omni Iege fieri potest, non vero Epicheia; quia respectu Dei nullus casus est improvisus, ita solum in lege humana, videlicet: I. Quando lex fit Peccaminosa. a. In damnum Reipublicae. 3. Legi sup Tiori contraria. In dubio vero stat possessio pro lege. Misc I. Non . licet furioso proprium gladium restituere
70쪽
- ράχ. DE CESSATIONE LEGIS . ues
quit illius restitutio fieret ob periculum pecca in nota,cet vero arma lege prohibita assumere, pro tuenda civitate contea huites; quia legis observatio esset in damnum Reipublieae. 1. I test in die Festo Missa omitti a servien te aegroto illius ope indigenti: quia lex Missae audiendae alteri legi sussieriori, nempe charitatis in his circumstantariis est contraria. , 3. aeuomodo lax eesset dispensatiana RES P. Praenot. Dispensatio est relaxatio legis Iegitima auctoritate ad tempus facta in aliquo casu, . in quo alioquin obligaret. Causae dispensandi aliae sunt intrinsecae, nimirum , I. Pietas, 1. Necessitas, 3. Utilitas. Aliae sint extrinsecae, videlicet: I. Pax inter Principes conservanda. a. Defensio Ecclesiae a Principibus Ecclesiae favoribus donatis. 3. Pecuniae solutio pro sumptibus publicis Ecclesiae. His notatis . .
Diso. Supremus Legislator in serenda lege independens, ac ejus successor in suis, dc inserioris Legislatoris legibus secum, di cum aliis valide, etiam sine causa dispensare test; quia ea potestate, qua lex fit, potest tolli, sed non licite sine causa; quia esset in destruatonem, dc scandalum, ac personarum acceptatior inferior autem Legis. Iator in lege superioris, vel in propria a superiore in favorem subditorum confirmata, nec valide, nec licite dis pensare potest: quia non habet jurisdictionem in legem
superioris, nisi ex superioris consensu expressis, vel tacito, quem habere potest. I. Ex consuetudine, ob urgentem necessitatem, & periculum in mora. a. ob dissicilem ad superiorem recursum. 3. In rebus parvi momenti see. quenter occyrrentibus, vel dubiis.
Hine 1. Papa dispensare potest valide, etiam sine causa, in suis, & Praedecessorum , ac Conciliorum generalium legibus; imo etiam ab Apostolis, ut Rectoribus Ecclesiae latis; quia Papa est omnium caput, & pro dispensatione congregare Concilium generale, nimis esset di incile, re ita docet Praxis SS. Pontificum dispensantium, etiam in legibus a Conciliis generalibus iactis, ut clandestinitatis, di aliorum impedimentorum dirimentium; non vero liciis sine causa, nec valide iii juramento, vel votis: quia sunt Iuris divini, sed solum declarare potest, ea oo mutati