Io. Georgii Walchii ... Parerga academica ex historiarum atque antiquitatum monimentis collecta

341쪽

to si

Dcuna Via notet porrectio, sed extensionis quemdam modum, quem mens er ratio assequatur, atque hanc esse animam, quae in or- hem rerum uniuersitatem contorqueat , mun- inque comis contineat atque constringat. hane esse volunt animam, quae gubernat uniuers crmolas animas, quae tamen ram antea a deo

factae sint, in corporibω incitiaeat, cum deus tiali leges dederit, quibus hunc mundum admianistret. sicque anima mundi Platonis erat ipsius essentiae diuinae, ex qua quum animae rerum singularum tractae sint atque haustae, facile ex his colligere possumus, quod ex opinione Platonis quaelibet anima fuerit depromta demente atque natura diuina, ut pluribus de

GI v s 3 aliique, quorum supra iam fecimus mentionem. sed si speciatim doctrinam de intellectu agente resbiciamus, neque de Pythagora, neque de Platone assirmari posse, exi- minamus, quod in talem s ententiam fuerint ingressi. etenim Pythagoras. Vt ex testimonio CICERONI s. superioribus producto adparet, tantum creesidit animos humanos diuitos &quasi disce tos fuisse ab animo per naturam

rerum omnEm intento & commeante, quem animum adpellat DIOGENEs LAERTI VI q

aetberem, quod scilicet philosbphus hic dixe

rit, animam esse απλασμα auulsionem aetheris, etiam immortalem, quoniam id, a quo sit auulsa, immortale sit, quae opinio a

342쪽

sententia Aristotelis de intellectu agente plane diuersa est. nam Aristoteles mentem seu intellectum agentem distinguit ab anima atque asserit, illam esse immortalem, hanc vero mor-tplem, quorum neutrum in Pythagorae philosophia deprehendimus. nec Plato quidquam doctrinae de tali intellectu cum Aristotele commune habere videtur, quum praeter animam, quam particulam essentiae diuinae, etiam immortalem, quamuis peruerso sensu esse credidit, nullibi de huiusmodi spiritu aut anima, quae officium intellectus agentis faciat, disputauit, equidem Io. sELDENV ipsi imhuc resert prouocatque ad locum quemdam, ubi intellectum agentem diuinitus animas nostras illuminantem comparauerit cum sole, cuius verba latine tantum breuitatis caussa proseramus: solem quidem dicis, ut arbitror, is, quae videntur, non mori videndi praebere

potentiam, verum etiam generationem, ami mentum, nutritionem, quum ipse tamen generatio non sit. atque ita dicaου, bonum iis, quae cognoscuntur, dare, non modo ut cognos

cantur; sed esse insuper er essentiam largiri, quum ipsum essentia non sit , seed supra dfen

tiam Eignitate ipsum potentia superans, sed tantum abest, ut his verbis quidquam prae- sidii contineatur, Ut contrarium ex illis possit. Probari. quin etiam Aristoteles unum intel- lectum agentem posuit, quem omnes mortales habeant communem; sed Ρlato singulis hominibus peculiarem vindicauit anim m.

quumve oracula Zoroastris, quae a P L E T H o-NE, PSELLO ac FRANCI sc O PATRICIO

343쪽

collecta sint, dubiam fidem lubricamque auctoritatem prae se ferant, nihil certi de Chaldaeorum sententia definiri potest: ac quamuis Hainus negauerim, vestigia quaedam ph4losophiae orientalis ibi inueniri; illud tamen exin-Ge tantum patet, quod mentem ab anima se-Parauerint, eamque ex dei essentia emanasse sibi persuaserint. sed haec duo momenta: Dum mens distincta ab anima si essentiae diui-riae Θ & num praeter animam detur adhuc intellectus agens, minime sunt perturbanda. g. VI. Restat, ut Stoicorum quoque intueamur sententias de anima, ac speciatim de

intellectu agente, Quippe quem philosophos

hos hominibus vinclicasse, , multi existimant. cuius rei inter alios testem producunt DIΟ- MENEM LAERTIUM L qui ex doctrinis Stoicorum referat,animam hom inis esse τὴν , corruptioni obnoxiam. την δε Των ,

- Θα ον, ῆς εκνω Τάς ἐν Ιοῖς μοις. sed testimonium hoc rei probandae minime lassicit, , siquidem tantum doctrinam de anima seu spi- xitu mundi, qui est deus, & unde anima humaria avulsa sit, attingit, quae opinio de spiritu mundi non plane eadem est ac sententia de in- ,

telle Ru agente. namque anima iuxta Stoicos est Paxs dei & totius mundit hinc s E N E C A cliC1t: animus deos aequat, istae tendit origia memor: item: quid es autem, cur non .

exblimes, in eo diuini aliquid existere, quid ei pars sy totum hoc, quo continemur, cs nuvr est, s δεω U Iocii eius sunΠιs s mem-

344쪽

3I 2 EXERCIT. HISTORICO-PHILOSOPH.

BuM THOMAs IvM alii obseruant, Stoi- eos statuisse in homines praeter animam qu que mentem, hinc ANTONINvs dicat:

νῆς. tria sunt, ex quibus consas, corpus, an ma , mens. sed nondum patet . num mens Gntineat intellectum agentem, quod nonnul- Ii adfirmant, an deus ipse ossicium faciat huius intellectus, &menti lumina praeferat, confer

pter plane mihi persuadeo, quod Stoicorum, doctrina de anima neutiquam inter se cohaereat, quin etiam repugnantia sibi & contraria Complectatur. esto autem: crediderunt intellectum agentem, siue hunc tribuamus menti sue deo; minus tamen sententia haec ex Stoicorum scholis cum Aristotelica potest conci , - liari. etenim Stoicis deus erat mundi forma informans, Aristotelis autem forma assistens, ut ex superioribus adparet. VII. Extat adhuc locus hic apud Arbstotelem: ' γνguia δ ia ζωοιτα ι ut, δια Το εν γῆ δειεν υπάρχειν ύγρον, ἐν δ'

autem in terra humoreque animalia re plant , quoniam. humor in terra, spiritus in humore, crior animalis in uniuerso inest, ita ut quo- aeam modo plena sint animae omnia , in quo nonnulli animam mundi Aristotelis se inuenis- se, sibi videntur, eamque cum intellectia agente confundunt. at vero quaecunque sit illa

345쪽

anima mundi, plane tamen ab intellectu agente Aristotelis distinguenda est. etenim intelleictus agens est ex numero intelligentiarum, veluti adsistens forma; au tem penitus insta est materiae, veluti forma in- .

formans: & prout ille praeest cogitationibus: hominum; ita haec regit ac gubernat viventi um generationes, id quod pluribus persequi

VIII. En indolem animae ab Aristotele expositami primum miramur, Aristotelem

virum acuta iudicii facultate praeditum, tam ieiuna tradidisse de natura animae humanae, , quae ita sunt comparata, Vt ipsius indolem genuinam plane evertant. idem fere fuisset, ac si hominem omni anima destitutum pronunciasset, praesertim quum intellectus agens, a quo cognitiones rerum Pendeant, a nobis penitus sit seiunctus. adhaec Vero, quum Verior mentis nostrae cognitio magno nobis adiminento esse possit, ut Veriora quoque de deo sentiamus, quis dubitaret, talem Aristotelis sententiam non penisus immunem esse impietatis Θ quisque saltem atheorum huiusmolli de indole mentis hominum doctrinam admittere potest, quamssis summum esse numen, nest praefracte. nam Aristotelis aninia nullo aio fungitur munere, quam Vt efficiat motus, cuiusmodi etiam in animalibus, quae rationis beneficio carent, item in plantis deprehenduntur, & facile a vi quadam materiae insita deduci, possunt. si mortalis cogitat, ac quidem pro ratione iudicii, id non ab animae humanae viribus, sed intellectus agentis ope proficiscitur.

346쪽

quippe qui extra hominem sit constitutus. sic discrimen inter hominem ac brutum animal remouetur, quod inprimis in iudicii potestate ac vi positum est, sitquidem satis compertum habemus, esse quoque bestias, quibus natura

Praeter sensum ac motum dedit memoriam atque ingenium. Verum enim Vero maiorem. adhuc lucem rei huic adseramus, si & Aristotelis opinionem de immortalitate animae eX- planemus.

OPINIONE ARISTOTELIS

. . AD IMMORTALITATEM :ΛNIMAE HUMANAE SPECTANΤΕ. '

Σ Υ N ODirendorum summa g. I. variae auctorum senistia proferuntur de Arsoleis, quid senserit de im- mortalitate animae s. II. probatur , ipsum hanc veritatem negasse III. Gustratur hae per exempla Sycipulorum ac sectatorum ipsius' ' - - f. IIII. At eonclusio de impia bac tentia I. V.

I. Quum perspecta sit & cognita Aristo iis doctrina de indole animae humanae, etiam exsuperioribus constet, quid sentiat de ipso deo

347쪽

deo ; facile ipsius opinionem de mentis nostrae immortalitate capere possumus. etenim ut anima nostra semper permaneat atqheomnis expers sit corruptionis, id essicit partim dei voluntas, partim ipsius indoles, a qua pro ordinaria virium naturae ratione omnis Ianis atque interitus longe abest. quae veritas,quod . anima sit immortalis, prout magni est ponderis, siquidem cultum nostrum erga deum multum potest iuuare & confirmare, ita male fana sententia in tam grauissimo momento non mediocre adsert detrimentum & hominibus viam ne impietatem mentis parare potest. quaprompter consialtum esse duximus, etiam hac in re

Aristotelis philosopbiam reuocare sub censuram.

g. II. assi uo cum vetustiori, tum recentiori disputatum fuit in utramque partem: qua H Tia, quave fide in hac doctrina explananu a se praestiterit Aristoteles p fuerunt, quorum reprehensonem philosophus hic minus emug Te potuit. Vt silentio dimittamus antiquio

GO RIVM utrumque; . constat ex historiae ii terariae monimentis, quod PETRUS POMPONATIV negauerit, immortalit temanimae ex principiis philosophicis posse demonstrari, quo ipso adfirmauit, doctrinae Aristotelis, cui ubique eo tempore sancta habebatur dignitas, nullam inesse vim ad Probandam

348쪽

animae immortalitatem: sed quum hoc pronuntiauerit, quid mirum, quod multorum t odium grauissimum inuidiamque sibi coiiflauerit seque in controuersias animum detumbantes coniecerit. alii enim periaserunt sibi, POMPONATIVM animae interitum cre-' didisse, ipsque inter atheos adsignarunt 1edem, uti AUGUSTINUS NIPHVS., qui ad- uersus eum librum scripsit; D. ANIELGEo RG ivs MO RHO FI Us & IOANNEs wIE-uus testatur, se non semel accepisse abdaeo Foroliuiensi, eum fuisse atheum. alii iudicarunt, Pomponatium saltem in eo a veritatis via aberrasse, quod iuxta Aristotelis mentem, animas mortales esse, docuerit, quum de ecclesiae decreto ipsius sententia alia ratione se explicanda, quo spectant CAsPAR CONTARE-Nus, & qui de illo testatur THEOPHIL VsRAYN Aunus 3 quando dicit: non absolute ac - pliciter i mortalem animam censisisse viaeetur Pomponarius, tedduntaxat ratio nuda confu- Ieretur, vi liquet ex opere Contureni, Cardinatis, de immortalitate conscripto aduersus Pomponatium, ipsius quondam Contarent in philo- sophicis magiserism. nec aliud censuerim voluisse ises, eiusaeem aeui philosophos, damnatos a Lateranensi concilio sub Leone X.walios longe ante a Stephano Parisiensi episcopo, anno ian. vel potius 1227. in rescripto, quod extat t. V. hibL Margarini p. I3i9. aque aeamnatos, quod assererent, animam rationalem fecun

aeum fidem e se immortalem, at secundum phialosophiam esse mortalem. id certum est, quod

349쪽

ex philosophiae Aristotelicae principiis immortalitas animae non possit demonstrari, ut paullo post probgre instituamus, qua in re adeo Pomponatius sensit recte; at vero sanae rationi omnem momenti huius Cognitionem, etiam probabilem abiudicare, eamque tantum

ex scripturis diuinis peti posse, sibi persuade

re, id temerarium esse putamus. de cetero caussam mente nostra capere non possumus, cur quis ideo in atheorum ordinem adscribatur, quod immortalitatem animae tantum ex Oraculis diuinis cognoscendam esse, adfirmat. quod omnino fecit Pomponatius. Primum quidem error de anima mortali cum atheismo est coniunctus; sed non sequitur, ut ille, qui in tali errore versatur, ipse tit atheus: deindosi quis asserat, animae immortalitatem firmis rationibus ex sacro tantum codice possse pro hari; iste sane minime negat, animam esse immortalem. praeter Pomponatium autem Commemoramus ANGELUM ROCCAM, qui eXer- Citationes de animae immortalitate conscripsit, iisque istam interire probare, atque hanc lententiam auctoritate Aristotelis, quippe qui idem senserit, communire adlaborauit. sic de

LIVS, AUCTOR obseruat. Halens. 3 existimarunt, hanc veritatem grauissimam ex Aristotelis philosophia minus patere, ut de aliis

taceamuS. at Vero non defuerunt, qui hac in re caussam Aristotelis perorarunt. P E T R V SDANIEL ΗvETIVS ' dicit, eXtare in excer-

350쪽

ptis Photii vitam Pythagorae incerti cuiusdam auctoris, ubi tradatur, Platonem atque Aristo telem docuisse, animos humanos post mortem permanere; & recentiori aetate praeter alios, qui religiosi fuerunt Aristotelis 1ectatores, &grauiores Pomponatio aduersarii, AN To-

c 1 6 aliique ipsius doctrinam aduersus adcin. sationes tueri, diligenter instituerunt. g. III. Sed ab omni auctoritatis studio alieni plane nobis persuademus, doctrinam Aristotelis partim de deo, partim de indole animae humanae ita esse comparatam, ut subinde neutiquam animae immortalitas possit cognoscI. Quod si enim deum respiciamus, ipsius cum iu stitia, tum benignitas escit, Vt mens mortalium immunis sit interitus; sed quum ex sententia Aristotelis fiammum numen nulla rerum humanarum cura tangatur, quomodo

quaeso, talis dei diuinitas nobis argumentum possit suppeditare, quo animi humani immortalitas eluceat ξ quodue ad ipsius animae indolem adtinet, posuit philo phus noster discrimen inter aurmam & mentem seu intellectum agentem, & aperte pronunciauit, ιι ω, ν id est animam, aqua motus corporis pendeant. esse mortalem; mentem vero immortalem, Vt ex super1oribus constat. at vero, quum intelle