장음표시 사용
351쪽
ctus agentis ossicio fungi intelligentiam quam- clam , adeoque extra hominem esse constitutam, satis superque probauerimus; non possumus perspicere , qua ratione per hanc Aristotelis opinionem possit confirmari animae humanae immortalitas Θ nam ex hoc consequitur, ut ista intelligentia, quae munus intellectus administrat atque omnibus hominibus lucem Praesert in cognoscendis rebus, ab interitu sit
Temota, quae quum omnibus eX mortalium genere non solum communis; sed etiam ab
anima iuxta Aristotelis opinionem plane sit distincta ; nemo sane ex his poterit essicere conclusionem, ut & singulae hominum animae sint immortales. quam distinctionem inter
animam & mentem seu intellectum agentem quoniam plures minime obseruarunt, etiam imaiori industria nonnulla verba, quae aliquid immortalitatis sapiant, quam ipsius Aristotelis mentem respexerunt, & adhuc nimia erga Philosophum hunc religione fuerunt occupa-zi, non mirum, quod ipsum de animae immortalitate rectius sentientem defendere,sibi sum-1erint. quid multa Θ si Aristoteles animum viduertisset partim ad cogitationes intellectus, Partim ad cupiditates voluntatis, facile deduci Potuisset in cognitionem spiritus nostri, quod mori solum peculiaris sit substantia eaque a cor- Pire plane diuersa, sed & omnis corruptionis α ers. nam quo pacto id, quod ex nullis P Rrtibus compositum est, pro constituta virisum naturae ratione mori queat, ratio capere
Mori potest: id quod etiam perspectum probee Ioratumque habuit ei CERO: quid
352쪽
multa ' inquit, sic mihi persuas sic sentio,
cum tanta celeritas animorum sit, tanta me moria praeteritorum futurorumque prudentia, tot artes, tantae scieraia , tot inuenta , nonssise eam naturam, qua res eas contineat, esse mortalem : cumque semper agitetur animus,
nec principium motus habeat, quia se ipse moueat, ne Anem quidem 6se habiturum mot . quia nunquam se ipse si relicturus; cum plex animi natura esset, neque haberet in se qui uam admissum dispar sui, atque dis mile, non posse eum diuraei, quod si non ' sit. Inon posse interire. ΙΙΙΙ. Discipuli, auditores ac sectatores iAristotelis etiam hoc in momento nobis ad- , ferre possunt lumen, quae ipsi fuerit disciplina 'de animorum immortalitate. atqui aetate antiquiori ALEXANDER Aphrodisienses scripsit slibros duos de anima, quam esse ειδες τι τὰ σω- lματος ορδανικῆ,-ύσιαν τινὰ ἀυτήν αυτην disputat, etiam profitetur, η se senten- itiam Aristotelis tradere, ipsumque ut in aliis argumentis, sic quoque in hoc de anima se- qui. & alio loco dicit, se a quodam accepisse sententiam Aristotelis ita expositam, quod mens diuina, quae est intellectus agens, extrinsecus adueniens per humanum corpus velut organum Operetur: item aperte negat, lanimam esse immortalem, ac posse separari a Icorpore, 3 & ita quidem, Ut temere dicat eos, qui immortalitatem animae tribuant, perinde mentiri, ac si quis bis duo aiat esse quinque,
353쪽
sic DICAEARCHvs Messeniis, Siculus, A ristotelis discipulus acerrime Contra animorum immortalitatem disseruit, de quo C Ic Eno dicit: acerrime autem deliciae meae, Dicaearchus contra hanc immortalitatem digbruit. is enim tres libros scripsit, qui Lesbiaci vocari tur, quod Utilenis sermo babetur, in quibu, vult eficere, animos esse mortales : & paullo ante lententiam ipsius ita proponit, se omnino animum, Κ hoc esse nomen totum ina ne, rusraque animalia.animantes adpedari; neqtie inesse in homine animum vel animum, nec in bestia: vimque omnem eam, qua vel agamus quid, vel sientiamus, in omnibus corporibus via
uis aequa iliter esse fusam, nec separabilem a corpore esse, quippe quae nulla sit, nec sit qui quam , nise corpus unum cs simplex ita figura
tum, ut temperatione naturae vigeat G sntiat; & ΑΤΤICvs Putonicus apud EusEBIvM 3 commemorat de hoc Dicaearcho, quod τὴν υπλασιν τῆς νάνηρηκε, to
tam animi naturam funditus sustulerit : in
quam sententiam diligenter inquirit p E Τ R v sB AE LI v s. st seculo post seruatorem nostrum natum XII. Ex Peripatetica disciplina prodiit A V E R R O E S, quem nonnulli crediderunt, ita Aristotelis mentem tenuisse perspemm & cognitam, Vt iPsitas animam dicerent esse animam Aristotelis. hic autem eodem modo. quo Aristoteles, inici Iectum agentem statuit, quem jmmortalem, a Dimam Vero mortalem esse adfirmauit; quam in rem dicit G E R H. I O. V o s-
354쪽
s 1 v s. bifariom liabet considerare hominis intesiectum Aueroes, ut est intesiectus ut est forma: priori modo ait, eum a morte nostra
'peresse, quippe aeternum , nec dari homini essentiam, sed uniri illi per operationem rimam, phanta hiatum interitu. LI sane ea spnientia scripturae sacrae e diametro aduersatur,
ut quie suam cuique animam, sua etiam amor te praemia poenas adsignat : Confer P E-πRvM BAELIUM & I O. F R Α N C I s C V MaevD DEUM. 3 Non miramur, quod Ari- stoteles male senserit de immortali animo no
stro, siquidem pro vi principiorum, quae de
ipsius indole tradiderat, aliter sentire non poterat. namque Vt Veritas gignitur ex veritate, di error oritur ex errore, sic veritas de immortalitate animae multum dependet a veritate de ipsius indole. quapropter Veteres philosophi quum assererent, animum nostrum emanare ex mente diuina, eiusque esse particulam, quamuis istum immortalem dicerent, potius adfirmarunt, non posse illum destrui, quam esse immortalem, ut adeo cum ratione cautioneque horum testimonia adhibere debeamus, quod praeter alios HARTsCHMIDivs &PETRus DANIEL ΗVET ivs s minime obseruarunt. de cetero qui sibi persuadent, animas hominum mortales esse, &Una cum Corpore interire, omnino in errore, cum atheisi mo coniuncto Versantur. ac quamuis quis' credere possit, esse deum, ac nihilominus im-
355쪽
mortalitatem hanc aut plane neget, aut in dubium saltem vocet 1, praecipuum tamen religionis cultusque diuini fundamentum tollit. namque qui huiusmodi opinioni addictus est, nullum locum neque praemiis, neque poenis post hanc vitam relinquere potest, quibus tamen mortales Vel maXime aia cultum erga deum eiusque religionem incitari solent. duo quidem momenta sententiae huic obiici pos. sunt: alterum est, quod ille, qui animam momtalem credat, intuitu praemiorum, quae in hac vita hominibus dentur, deum cultu prosequi possit, quae religio Sadducaeorum fuit se tradi
quannm ergo religio Sadducaei in orat, ieiuna Iacrificat, obseruat legem, tamen non emspectat resurrectionem , aut vitam aeternam.
quorsum haec religio ' ut obtineret scilicet ho-ns temporalia, quorum solum promissionem obseruat ide factam in lege, nihil rimans ultra litteram. alterum est, quod quis alserere possift, animos hominum esse mortales, sed cum Corpore aliquando resuscitandos, vi adeo &pinnis & Praemiis locus sit, qΗae opinio fuit Arabicorum seculi tertii haereticorum de nostra
trum ad Aristotelis opinionem adplicari potest, aut quidquam ponderis habet ad excusandum ipsum, aut defendendum. adhaec si Prius mona Entum, quod obiici poterat, respi , Ciamus, ille sane non praestat omcia religionis Verae atque integrae erga deum , qui spe bonorum vitae huitas ipsum colere instituit: posterior vero sententia omni caret vi ac funda-
356쪽
Σ Υ N Ο Ψ Ι Σ. Dicenἀorum summa I. seripta Aristotelis de moriabus breuiter recensentur II. Arisoteles negat certitudinem doctrinae moralis o originem imsitiae atque bonestatis deducit a Lgibus ciuiliabus β. III. quo spectet philosephia practica Ariasotelis, generatim indicatur IIII. qua de recum aliis antiquis pbil θbis comparatur g. U. Deciatim eius doctrina de summo bono exponitur atque ii,seratur VI. VII. VIII. de virtutis indole o diuersis hpeciebus VIIII. X. XI. varia iudicia de hac philog hia Arsotelis XII. conraso ex hisce dictis de albesno Aristotelis f. XIII. g. I. Sic adhuc expolimus sententias Aristotelis de deo,prouidelitia diuina,anima eiusque immortalitate, atque ostendimus, quod ipsius doctrina coniuncta sit cum atheismo. nunc operis nostri ratio postulat, ut dispute-
357쪽
mus quoque de Philosis phi Jauius atheismo
practico, ac probabilitatis vi probemus, ipsiimruisse atheum suaque mente nullum habuisse sensum cle deo eiusdemque cultu, quo ipso duo differtationis huius momenta sunt, qUΟ-rum alterum respicit athei sinum doctrinae Aristotelicae; alterum athei imum ipstas auctoris 1 eu Aristotelis. de quo posteriori dis-1eramus probabili ratione, ac conclusionum nostrarum argumenta partim eX monimentis, quae de moribus scripsit, partim ex ipsa vitae ratione, qUam secutus est, Petam US. g. II. Protulit Aristi teles varia monimenta, quae philosi, phiam actiones humanas spectantena complectuntur. extant enim libri decem ethicorum ad Nicomachum; libri duo magnorum moraliAm, quos cur auctor inseria Pserit magna moralia, quum reliquis sint bre-VioreS. ratio non patet: libri septem moralitim ad Eurimum, quos Aristoteli veluti auctori
adscribunt codices antiqui, SIMPLICIUS, FA VORiNVS apud LAERTI vM, R G E M ISTUS PLETHO aliique: item fragmentum de virtutibus vitiis seruatum a s TOBAEO;
libri octo de republica & libri duo de cura rei omitiaris, de quibus copiose disserunt I O. .
scplius. dissertationis huius rationem spectant Draecipue libri ethicorum, quibus etiam Aristoteles doctrinam de moribus legitimo ordine tradere, & quae ipsi diiciplinae huius fuerint priri Cipia, exponere instituit.
g. ΙΙΙ. Inquiramus igitur in disciplinam
a M. V. - 1. 2 ille bibi. grae. lib. III. e. 6. g. 29. hie vero innoductionε is sita. mor. veterum inst.
358쪽
3 6 EXERCIT. HISTORIC -PHILOSOPH.
moralem Aristotelis, ut illa dilucide exposita, conclusionem de ipsius mente atque erga deum adfectu essicere possimus. antequam vero speciales illius doctrinas attirigamuS, non, ab re erit, si generatim indicamus, qua fide quoue animo tradiderit hanc doctrinam, ut quod pretium illi sit statuendum, cognoscamus, qua Opera duo nobis siliat proposita, ut partim ipsam disciplinae formam; partim illi- Us argumenta. quae eXplanata sunt. Considere. mus. atqui si spectemus doctrinae huius foris mam, constat, quod Aristoteles existimauerit, cognitionem tantum probabithm dari in disciplina de moribus, quae ea de caussa nomen scientiae minime pollit tueri r hinc dicit: ἔγαρ- ουκ ἐν άπασι Τοῖς λογοις ἐν Τοῖς δημιουργου μενοις Τά δε
duputationis ac sermonis genere peraequc Gccurata I btilitas requirenda es: quema mo dum nec in operibsu manufactu. atqui in iis rebΜ, quae bonesiae quaque iustae sunt, quas cianuis scientia consederat , lauta es disson ,
tantaque in eis versetur erratio, ut DLe tuu tumulodo, non natura consore videantur. quibus verbis non solum aperte profitetur, quae ipsi sit sententia de certitudine doctrinae moralis; sed S causimna, cur ita sentiat, non ob 1Cure significat, quod a lege ciuili honcstatis origo si repetenda, nec natura quidquam horaestum aciditum, quando addit λκῶν μονου νομωμναι, τν δὲ φυσειμῶ quin etiam in eam ingrelius
359쪽
est opinionem, quod non possit definiri, quid bonum quidue sit malum, liquidem dicto loco
eademque de bonis quoque controuersia est sidem error extitit, propterea quod ex his multi detrimentum capiant. aliis enim iam diavitiae, aliis fortitudo corporis exitio fuit. ergo Diis er se, si cum de rebus ex rebω eiu mori verba facimus, rudem quamdam veri
formam adumbrenim. quem recentiori aetate secutus est praeter alios HVGO GROTI sex
verissimum es, inquit, quo ripsit Aristote
les, in moratibus non aeque ut in mathematicis disiipuenis certitudinem inueniri. sed quod disciplina moralis 1ha quoque munita si certitudine, ibique demonstrationes, ut eX Principiis certis, veris & claris deducamus certissimas conci usiones, possint institui, adeoque sententia Aristotelis aliorumque, qui ipsum sequuntiar, omni careat vi, argumentis sane grauissimis viri celeberrimi probarunt, ex
nominamus. quapropter non est, quod post nos ijssimam horum Virorum industi iam idem agamus negotium ac Veluti Iliadem scribamus post Homerum; sed suiliciat, obseruare quod huiusmodi horno, qui heic Vero similem tantum cognitionem admittit, viam ad scepticise
360쪽
mi vitium parare possit. adhaec facile illorum sententiae accedimus, qui arbitrantur, Aristotelem eadem ratione, qua Epicurus, sensille de origine iusti atque honesti. Epicurus enia, existimabat . initio homines ferarum more transegisse vitam; exploratis autem in Commodis periculisque, quae talem vivendi rationem sequebantur, eos firmasse societatem Pactis, constituis te ciuitates, iura sanxisse & leges,& ita a barbarie morum traductos fuisse ad cultum atque humanitatis sensum. sic philoso- filius hic nullum ius, nullam legem Praeter Ciui- sem agnouit. ad quam constituendam homines utilitate adducti fuissent, quam sententiam ele
1enserunt Caine naisi, duce& auctore Aristippo. qui asserunt apud LAERT iv M: μηδε, ιε
, nihil natura esse is sum aut bonum, aut turpe, sed lege s consuetudine ; nec Aristoteles ab hac opinione recessit, ut ex superioribus verbis: ί ςg ριονω--νω, Τ' φυσει μη, adparet. quod . quum ita est, in nouam suspicionem scepticismi Aristotelem deducit. si enim non aliis, quam legibus ciuilibus homines reguntur ac gubernantur, haeque ab arbitrio mortalium pendent, omnis sane iustitiae atque honestatis ratio dubia erit, ac moralis scepticismus triumphabit ubique. sant quidem ,, qui per hoc excusant Aristotelem, quod eiusmodi scripserit discipulis, qui
pro ratione illius aetatis au scientias mathema- ticas instituti fuerint, eosque mouerit, ne tales expectarent demonstrationes, quae