장음표시 사용
381쪽
DE ATHEISMO ARISTOTELI s. 3 9 uersentur adeoque digni sint, vi ab usu scholarum atque academiarum remoueantur longissime: confer CHRISTIANUM THOMAS I v M, R G Ο T F R. Α R N O L D V M, ID. . HEN R. VOn SEELEN. 3 quae sententia eo
tempore, quo Aristoteles psilosophiae prin- ceps adhuc habebatur, plerisque nimis dura, videbatur; hinc testatur Io. LAVNO IVS, ' quod ordo theologorum Parisiensium anno post natum seruatorem nostrum M D X X I. plures Martini Lutheri propositiones damnauerit, in quibus & duae fuerint, quae pertineant ad Aristotelem, quarum prior haec sit: phiIosephia Aristotelis de virtute morali, de ob tecto , de actu Hicito talis est, quae nec in popu- is doceri possit, nec aes scripturae intePigentia am utilis, quia continet duntaxat portenta verborum, non visi ad contentiones verborum . ,
conficta. haec propositio quantum ad omnes suas partes loquendo de philosophia Aristotelis, in his maxime, in quibuo a fide non discedit, esti s tanquam ab inimico frientiae arro- .i ganter insipienter asserta: posterior Vero: i theologi scholastici Aristotelis moralia prorsus conuenire mentiti sunt, cum Chrisi Pautique; doctrina. has propositiones impudenter er fani se scholasticis imponit scriptor, quod non es verum : quamquam fatis exploratum sit, in multis moralia Ar Motelis cum Chrisi Pautiquei doctrina consentire. sic quoque PHILiPPVs. MEL ANCHTHON maxime amavit§atus
. est Aristotelem, cuius philosophiae genuinos
382쪽
aperire fontes & ad istam iuuentutem instititere, adnisus est singulari studio, prout di- xit: Ari teles de moribu, citailibus adeo ueristyla erudite, nih/l ut de his requιrendum sit amplius, luibus verbis librum Aristotelis recte adpellat opus de moribus ciuilibus. alio autem loco ' de philosis phia Peripatetica ita iudicavit: scio quosaeam mirari alias siectas. nam, soleos 'spiciunt nonnulli tauquam semideos. Valga quum reliquos philosophos rabisse exagi tet, Epicuro tamen non obscure plausem dat. ego vero qui tias siectarum controuersias diu
multumque agitavi, ανω κώ .πικτω , Ut
Plato facerepraecipit,valde adhortor adolescentri,ut repudiatis Stoicis atque Epicureis,a D-ctiantur Peripatetica. nihilominus quo mariori studio successu temporis veram philomephiam adeoque etiam ductrinam motalem viri grauissimi tradere adlaborarunt; eo maiorem quoque S impetum fecerunt aduersus Aristotelis libros ethicorum , quibus multi inesse, quae christianis scholis indigna essent,
ilemonstrarurit. recte sentit I o. o ENUS: 3 ausim dicere, non uuam veram virtutem vesre se certe doceri in omnibis Aristotetis libris
ad Nicomachum, neque quisquam unquam ex - eorum doctrina ivsus , bonus aut certe 'U' ;δ ος euadet, nec niselaruatus Opocrita. conser . 'CHRISTI AN VM T H O M A si V M. equidem iquod ad sormam adtinet, quam in exponen lGoctrina morali secutus est Aristoteles, nega- ' lxi non potest, quod mereatur laudem ob medithodi rationem, quum ad certum ordinem
383쪽
meditationes suas dirigere primus institue.rit. quando igitur HVGo G Roae Ius dicit: inter pol ophos merito principem obti- . net locum Ari oteles , sitie tractandi ordinem, siue di,tinguendi acumen, siue rationum pondera consideres; de laude obseruati ordinis, quae Aristoteli vindieanda est, cum eo consentimus. namque primus fuit, qui logicae disciplinae operam dedit, eamque redegit informam artiS, quum ante Socratem illud τος ἔψαι atque iii signis philosophoruin auctoritas veluti norma veritatis haberetur; ipse autem Socrates, praeclaris intellectus ficultatibus a natura praeditus sophistas exercens, id tantum essiceret, Vt adpareret, dari quamdam ratiocinandi artem. ac quamuis praecepta, quae in hac disciplina tradidit Aristoteles, suis iisque grauissimis laborent mos his, siquidem regulas ratiocinandi nimis generales posuit, modum tantum aliqua ratione verum & falsum diiudicandi, non autem .inueniendi demonstrauit; genuinam probabilitatis indolem minus attigit, etiam breuiora de fundamento ac variis generibus ratiocinationum, quam par est, fecit praecepta; ipse tamen eo nomine dignus est laude, quod primus talis auctor eXtitit, atque animum ad doctrinam moralem methodo, uti dicitur, sy- stematica conscribendam adpulit: cunser GEORGIUM PASCHIVM. y quapropter Io.
BARBE YRAC 3 profitetus, quod Aristoteles tractavierit de virtutibus δ' vae manibre plus
384쪽
I3sa EXERCIT. HISTORICO- PHILOSOPH.
distincte , plus etendue plus methorique, que n' ait 'it fati fou martre. 1ed licet methodus sit optima, ab ista tamen ipsa operis Cuiusdam praestantia minus tantum pendet, quippe quae imprimis ab argumentorum ac rerum, quae eX ponuntur, dignitate dimanat. g. XIII. Sussicit, nos demonstrasse, doctrinam moralem ab Aristotele explanatam, ciuilem modo felicitatem spectare, quod etiam satetur R A P i N v s: la morale dae ArisO-
te es trost humaine , s trost reinermee dans Ies hornes de cette vie; il ue proposie, presque ' autre felicite a Phomme, que cede de la vie ciuile. quod si ita est, scuti est, magna indo oritur suspicio, Aristotelem pietatem exuis
se, ac mentem Virtutibus, quae animi felici tatem respiciunt, exercuisse minime. nam
quis crederet, huiusmodi philosophum, qui magnam habebat auctoritatem, qui tam CO-pioie de qualibet fere re disputauit, multosque libros etiam doctrinae moralis protulit in lucem, quiue philosophiae penitus sese tradidit, nihil de cultu ac religione erga deum
scripsisse, si ipsi pius quidam adfectus suerit p
sed quid mirum p Aristoteles, quum tam Pra-ue de deo eiusdemque mente diuina, ac speciatim prouidentia senserit, non potuit, quin omne pietatis studium animo suo abiiceret, ac vitam ad leges ciuiles, quo in coetu hominum felix esse posset, componeret. quod si enim pietas amore ac timore erga deum Continetur; illi autem affectus per cognitionem diuinae potentiae, iustitiae ac henignitatis in animis nostris excitantur; remota tali co-
385쪽
gnitione, affectus quoque remouentur. quo nomine officio doctoris morum satis fecisse sibi videbatur, si modum ostenderet quo quis societatem ciuilem colens, eiusmodi vivendi . . . rationem Posset obseruare, Vt quietem publicam tueretur atquῆ opinionem boni ciuis sibi adquireret. sic philoibphus hic male existimauit de indole diuina; sic negauit prouidentiam dei atque animae immortalitatem, sic nulla praecepta Virtutum moralium tradidit, sic nec pietatis secit mentionem: & quis ex hisce momentis probabili ratione concludere dubitaret, Aristotelem mente sea nullum de deo habuisse sensim, praecipue si etiam praue & corrupte transegerit Vitam, quam nunc contemplari, nobis est in animo.
Σ Υ N o et I ta Dicendorum ratio I. character Aristotelis g. II. ipsus ambitio III. qua oecasione ista inpriamis fuerit excitata IIII. quod ambitio sis caussa albet i I. V. sudium rius simulandi odissimulandi g. m. de ipsius voluptate VII. de mortis genere I. VIII. VIIII. X.
386쪽
I. Nunc ad alterum momentum quo nititur atheismus Aristotelis practicus, animum n0strum conuertimus. supra δ quippe ob- . seruauimus , cognitionem de moribus auctorum magnam habere vim ad illorum atheisinum diiudicandum; quod quum ita sese habeat, non ab re erit, breuiter adhuc de ipso vitae genere, quod secutus est Aristoteles, disputare. qua opera muneris est, partim scriptores de vita Aristotelis consulere; pamtim Obseruare, quOdo momenta a nobis prO -
ιata animum philosophi huius fgnificent, a
sensu & cultu dei alienum. auctores, qui viatam Aristotelis scripserunt, sunt cum ex Vetusta aetate, DIONYSIVS Halicarnasseus,
DIOGENEs LAERTIVS, 3 AN ONYMus latinus, quem edidit PETRUS IO. NVNNEs Ius, ' AN ONYMUS graecus, quem eX-hibuit atque obseruationibus illustrauit AE-GhDIvs MENAGIus 3 aliique; tum ex recentior AND REAS SCHOTTus, si FRA CIs CVS PATRITIVS, 7 GVARINvs Vero' nensis & LEONARDVs ARET IN Vs, IO. IACOB Vs B EvMERVs, ' RENATUS RAPIesus, ut de aliis taceamus, de quibus,t-dere possumus Io. I D N s IV Μ dc IO. A L B. FABRICIvM; illorum autem, qui Aristotelem contra adcusationes defenderunt, Varios commemorat L ILIENT HAL. 3
387쪽
g. II. Nobis haud est propositum, accuratius vitam Aristotelis tradere, sed ea tantum momenta attingere, quae ratio disputationis nostrae postulat, ut subinde possit illustraria bquapropter inprimis respicere debemus Aristotelis indolem animi, in qua cognoscenda actiones ab eo susclytae clarissimum nobis praeserunt lumen & efiiciunt facultatem , con elusionem de mentis ipsius conditione con flandi. nec dicemus quid a veritate alienum, si in philosopho hoc partim ratione intellectus magnam iudicii Vim, partim ratione voluntatis indolem ambitioni & voluptati deditam.ita ut studium gloriae adhuc fuerit grauius cupiditate rerum ad voluptatem spectanti-'um, notamus. Patet enim satis manifeste ex ipsius monimentis, quae in gratiam posterita- , tis sunt conseruata,quod alios philosophos nominis quoque fama clarissimos iudicandi facultate superauerit , PYΤHAGORAM&PLATONEM quippe, apud quos vis illa intellectus , quae recipit rerum imagines. inprimis vigebat, atque essiciebat, ut multa ficta & comtamentitia , quorum ingenium feraX est, ad- . imitterent. cuiusmodi intellectus indoles, si adhuc cum mentis ambitione coniunetia est, facile viam ad atheismum parare potest, vehomines gloriae studio incitati, noua proferre& in illis speciem grauissimi & magnifiei iudicii demonstrare, adeoque prae aliis sibi famam adquirere elaborent, id quod multa atheorum eXempla testatum faciunt. sic gloriam libere cogitantium sibi vindicant, quamuis reipsa veram cogitandi libertatem cum
licentia quiduis cogitandi prauisque adse-Z a ctibus
388쪽
Etibus indulgendi de industria confundant, cuius rei exemplum habemus in ANTONIO
III. Sed vero pro ratione argumentinossit, praecipue intueamur indolem, voluntatis Aristotelis, in qua principem tenuisse Iocum ambitionem, iam adfirmauimus. quam in rem dignis argumentis confirmandam quasdam illius actiones perlustrabimus , ut inde fiat apertum, honoris atque existimationis studio singulari occupatum fuisse philoso- Phum nostrum. atqui primum sua indole adductus litteris eiusmodi operam dedit, ut etiam tempus somno consecrandum illis tradiderit , hocque vitae instituto sanitati ac fortunae corporis magnam vim intuleriti hinc DIOGENEs LAERTIVs dicit , tradere
ψου , quum se ad quiescendum componeret, aream θhaeram tenere in manu pelui Iubiem, eo coHisio, ut cum e dormientis manu inhaera area in subditum vas incidisset, senaissi, expergisceretur. quod & Aristotelis discipulum Alexandrum magnum fecisse commemorat AMMI AN VS MARCELLINUS: 3
. Alexander aenea concha supposita, brachio extra cubile protento pilam tenebat argenteam, ut quum neruorum vigorem sopor laxasset in fuge minis lapsi tinnitus abrumperet δε- mnum'. ac quamuis nimiam eruditorum industriam, qua litterarum studia iunt prosecuti,
389쪽
non omnem ex ambitione derivemus; in Ari- .stotele tamen ea deprehendimus momenta, quae plane nobis persuadent, ipsius tanta in litteras studia manasse ex cupiditate gloriae. sic porro ingrato animo erga praeceptorem PLATONEM eXtitit, qui regnare se non posset utauit ni imore Othomannorum fratres omnes truciaearet suos, Ut dicit BACO VERULAM1vs. hinc scribit DIOGENEs LAER
cessit a Platone, dum adhuc superuiueret. unde dixi'sse ilium tradunt, Aristoteles in nos recalcitrauit, non secus atque in matrem pusti geniti. de quo Aristotelis dissidio a Platone praeclara quoque multa tradit AELIANVs, 3& aperte significat, quae indoles mentis ipsi
fuerit, etiam alibi ' ea, quae D i O G E N E S commemorauit, confirmat, quod PLATO adpellauerit Aristotelem πωλον, pultam. quemadmodum enim pullus lacte materno saturatus, calcibus petit matrem; ita quoque Aristoteles a Platone formatus & cognitione bonarum litterarum expletus, aduersus ipsum praeceptorem pugnauit adeoque documenta animi beneficiorum haud memoris edidit. quamuis paullo aliter rem hanc referat H E L L Α-DIv s apud P H O TIV M: 3-ό τῆ πενμ
πος τὸν ἐαυΤῆ πάερα δακνα, hisque significet,
390쪽
quod Aristoteles in comparationem eum equo, qui S patrem soleat mordere, fuerit euectus. AMMONIVs quidem siue PHILo-Po Nus obseruat, falsum esse, quod Aristψ-teles ex odio erga Platonem instituerit scho
lam; nec iste magistro suo, sed ipsius haud
genuinis interpretibus contradixerit; sed Vero num 'AMMONII siue PHILOPONI in ' causis Aristotelis tanta sit auctoritas, ut ipsi debeamus habere fidem, quisque bona mente poterit iudicare. ig. IIII. Nec defuit Aristoteli occaso, tamiae ambitioni atque arrogantiae tradendi animum. namque relicta academia anno aetatis XLII. Venit ad regem Philippum atque ALEXANDRI magni tum annum quintum& decimum agentis studiis. praefectus est, eumque litteris formauit. Per quinque a norum spatium. hinc ivs TINus ' de Astlexandro: exacta pueritia per quinquennia um sub Aristotele doctore incidito omnium phia'sophorum creuit. utriusque regis gratia Vsus in singulari, ita ut v H I L I Ρ P, s ipsus precibus adductus, Stagiram patriam a se eueh-sam instaurauerit, in cuius honorem, Ut A M-MONIVs siue PHILOPONVs Obseruat, Stagiritae singulis annis celebrarunt sic & ALEXAN DER magnus insignes sumtus fecit in Aristotelem, quo felicius ea, quae
in natura sunt arcana, eruere ac perquirere posset, vide PLs Ni V Μ. 3 qua fortuna quum