장음표시 사용
451쪽
gloriae studiosi erant sophistae, ut
continerent, si plausus non sequeretur audien tium, quos ideo EPICTETus apud ARRIAN v M dicit χασκειν περι τους ἐπαινεσοντας, laudantium vocibus inhiare ; THEMIsTi Vs 3: autem Vocat επαίνους Θηρευοντας, homi- nes, qui laudes venentur; & GREGORIus NAZIA NEE Nus' οἱ σοφιςαι, inquit, των δη-i μιοσίων Θηρευταὶ γκοτων,sophistae populares plausus studio in viniato venantur, nec non illos TER TvLLIAΝvs & HIERONYMus adispellant animalia gloriae popularis aurae via Ita mancipia. quo incredibili gloriae studio quum ducerentur, id unice & dies & noctes cogitabant, quibus mediis cupiditati satisfacere' postent, in quibus & hoc omnino princepserat, quod adnatus caelestes simularunt seque diuinitus incitatos iactarunt magnifice. nec I fuit dissicile, aliquid tale multitudini persua-- dere, Quum & in ingenio rudis esset, & in mente 1fudiis prauorum adfectuum trahereis riar, qua populi indole sibi omnino diuinam auctoritatem facile poterant conciliare. quo maior enim est hominum stultitia, eo seliciori. fruuntur successo homines circumforanei, ac famam existimationemque essicere positant auctiorem, id quod verbosius exponemus de y caussis nunc disputaturi, cur alii veteres QPhi- stas atque oratores crediderint, instinctu diuino esse incitatoS.
g. XX. Hactenus igitur de enthusasmo, quem ipsi sophistae sibi adtribuerunt modo ex
452쪽
/ animo per creditum cum daemonibus commercium, quamuis re ipsa sit falsus atque aut ex caussis naturalibus tantum, aut simul a vi quadam mali daemonis profectus; modo simulate, ut aliis facerent fucum ac summam aucto - ritatem sibi conciliarent. sed tamen obserua..uimus quoque, quod & alii, audientes qui e sermones sophistarum atque Oratorum, adΠatus diuinos ipsorum sibi persuaserint, qua de re non solum appellationes, quibus illos ornaverunt, atque adclamandi formulae; sed exempla etiam testantur, in quam persuasionem eiusdemque fundamentum inquirere accuratius, muneris nostri esse ducimus. quae Vi eX- ponamus distincte ac perspicue, non ab re erit, breuiter de vi oratoria disserere, per quam multos in opinionem de instinctu caelesti deductos esse existimamus, quibus expositis rem lipsam ex antiquis sophistarum monimentis il- slustrare elaborabimus. vis ista oratoria modo sua natura, modo quatenus in animis hominum eXerceatur, potest considerari. priori modo pendet cum ab ipso oratore, cuius actio magnum pondus sermoni adiicere potest, tum ab orationis indole, quae iterum pertinet Pa tim ad intellectum, qui modo per Veritatis argumenta ad illius cognitionem ducitur; modo per noua, inusitata atque incognita adfici tur admiratione; partim ad Voluntatem, quae nunc per suauitatem, nunc per grauitatem pro liliuersitate adsectuum commouetur. ea quae lorator praestat in cognoscenda veritate, habet lcommunia cum philosopho ; admirationem
autem ac commotionem mentis eXcitare, Proprium ipsius munus est, quod praecipue in tan-
453쪽
νta peruersitate hominum necessarium. Posteriori autem ratione, quum ipsa oratoria vis debeat exerceri erga mortalium animos, Obseruandum est discrimen auditorum, quorum ratione ingeniorum & adfectuum magna est liue itas, Ut quo magis oratio ad ip1brum in- dolem est composita, eo maior ipsius vis sese prodati quam ob rem interdum postulat prudentia oratoris, si eloquentiam suam ad vium transferre velit ciuilem, etiam rationes ad cupiditates hominum adcommodatas adhibere, ut facilius se in ipsorum adfectus insinuare, at- que ad optatum peruenire pollit finem. T I-πVS CASTRlCIVS dicit apud G E L L I v M : Laciter censer loqui debet , aliter rhetor. rheto
ri conces,m es, Fententiis uti faIps, audaci hus subdolis , captiosis, si modo verisimiles
fisnt ptisunt ad mouenaeos hominum animos qualicunque astu irrepere; in quibus verbis quaedam duriora adparent, quae in usu sunt mitiganda. INCTILIANvs autem scribit: nobis ad aliorum iudicia componenda es , oratioqi epius apud omnino imperitos atqueatiarum certe ignaros litterarum loquendum es . quos nisi s delectatione abicimus cs viaribus trahimus, es nonnunquam turbamus a fictimis, ipsa quae iusta ac vera sunt, tenere non pusimus. locuples speciosa vult esse ierequentia, quorum nihil co=sequetur, F coir- 'clusonibus certis crebris D in unam prope foranam cadentibus concisa, contemtum ex humilitate es odium ex quadam seruitute, ex copia sitietatem, es ex amplitudine fastinoum tulerit. atqui haec, quae disputauimu4,
a noctib. . sitie. lib. I. c. 6.in
454쪽
facile ad sophistas ac praesens argumentum,Vn de aliorum persuasio de adflatu diuino oratorum sit orta 8 possunt adplicari. sophista quippe id agebant unice, ut audientium ingenia admiratione, animos vero delectatione αVehementiori motu adficerent, ac pro sua calliditate, qua propriae tantum utilitati consulebant, omnia ad ipsorum indolem adcommodarent. sic ipsorum orationes magnam habebant vim, etiam ad opinionem de caelesti instinctu excitandam.
XXI. Sed distincte haec ex historiarum
mollimentis sunt illustranda. primum igitur sophistae claborarunt, in audientium animis emcere admirationem, quam in rem Varia media adhibebant. siue rationem, qua declamarunt. siue ipsorum 1 ermonum indolem resipiciamus. in priori momento orationibus extempore recitandis amplissimam dederunt operam, hocque modo, quum celeres & acutos ingeniorum motus ad eXcogitandum atque explicandum; uberes.quoque & copiosos ad ornandum proderent, facile audientihus adtulerunt admirationem. sic sophista
ν κροασατο, ex tempore dicebat iuxta Maei indolem, cuius certe auditor etiam extitit, teste P HIL O S T R A T O; sic P o L E M O N laudatur Propter τὴν γλωτταν άυτοσχ διον τὴν γνώ- χην, quod ex tempore aliquid es inuenires sincere potuerit; sic ANTIOCHUS
' I de vii. sophisar. ων. I. n. 13. I. a. 1 Hid. lib. I. n. 23. s. ' 3 ibid. ub. II. n. q. a.
455쪽
Iatum Asiae gessisse legitur apud A R I s T I D E M, quies illum diserte adpellat ut obseruauit VALEsIVs, fuit άυτοσχελάζων τα Θετικας υποΘε εις, locos quippe communes, 'ex philosophia depromptos, de virtutibuS, vitiis, exilio, paupertate, quod apud antiquos ad augendam eloquentiam genus erat eXercitationis, uti resert UINCTI LI A XV s. ' eX latinis quoque commemorantur, qui laudem subitae ac fortuitae orationis sibi adquisiverunt. de Is AEΟ, cuius fama eloquentiae magna Romae erat, antequam ipse eo ex Asia, Vt putatur, veniret, scribit P L i N I v s: S summa es facultas , copia, ubertas, dicit semper ex tempore, sed tanquam diu fere ferit cuius facundiam IVVENALIs quoque his verbis laudavit: serm9 promptus/Meo torrentior; quae vetus scholiastes de hoc Isaeo interpretatur. quis auctor sit talis promtae orationis de eo adhuc disputatur, 1iquidem laudem hanc alii vindicant A E s C Η I N I, alii P E R I C L I, a
temporalis orationis fontes manasse nonnulli dicunt, quod tradit PHILOsTRAΤvs, 7 qui& paucis interiectis addit, quosdam existimare, το του Αισχίνου - , sed neutrum Veritati est consentaneum. namque
quod ad PERICLEM adtinet, sententiae huici refragatur PLUTARCHVs, qui de eo: 3 ό Πε-
456쪽
Confirmat, D EMos THENEM in PERi CL E lprobasse atque imitatum esse το ρι--
δε περὶ πανΤος εκ τῆ παριςαμενου λεγειν. nec de fAEsCHINE, veluti auctore huiusmodi diceni di rationis quidquam commemoratum legimus, quamuis apud PHOTIVM dicatur
sunt quoque, qui ANAXIME NEM Lamp - , i cenum hanc orationis formam inuenisse di- i Cunt, PAUSANIAS 3 quippe, qui dicit: ου μὴν r- ωπῶν τις αυ'οσυδίως Αναξιμένους προτερος iis kιν ευρηκως, ante Anaximenem quidem nemo , shbita oratione ennatus es dicere , & qui iipsum sequitur sv ID A s. ' ' nec non alii Verius eXistimant, G O R G, i A M hac in re fuisse principem, ut obseruat PHILOsTRATVS, squod primus in Atheniensium theatro ausus fuerit dicere: προβαλλετε, proiicite, hacque voce significauerit, se scire omnia, ac de . quocunque argumento promte posse dissere re. idem testatur P L A Τ o, si &Q UINCTI- L I A N v s : 7 Gorg ias quoque summae senectutis id quaerere auditores, de quo quisque Teia' let, iubebat; C iCERO: 3 quorum e numero primus es ausus Leontinus Gorgias in con- uentu poscere quaestionem, id est iubet dicere, qua de re quis vesiet audire.
huic AN AXI ME Ni tribuunt nonnulli rhe- ltoricam ad Alexandrum , quae legitur inter Aristotelis scripta. conser Μ E v R s I V Μ
457쪽
sic moris erat apud sophistas, ut dicerenta προμάλλετε , qua Voce in hoc negotio Vsiis est PLvTARCHUS de audiendi S P er. ιταν δε
λευση, ubi vero is, qui dicit , auditores qitio ereo ponere , de quo disputetur, iusserit. CICE-R o usurpat vocem psnere, quando lib. I. cap. q. Tusculan. quaestion. dicit: ponere iube-ι ham, de quo quis audire velisto ad id aut sedens aut ambulans dilputabam.
f. XXII. Si hisce eXercitationibus mo- dus quidam adhibetur, utile est, etiam subito
dicere, atque audientibus praeter admirationem magnam interdum adfert Voluptatem. hinc Auc TOR de caussis corruptae eloquentiae : ted extemporalis audaci e atque ipsius temerstatis vel praecipua iucundita4 es. nam 'in ingenio quoque, sicut in agro , quanquam alia diu servantur atque elaborentur, gratiora tameN , quaesia sponte nasicuntur. quamuis utilius adhuc sit, bene eXCogitatam & cum cura studioue compositam adferre orationem,
uti iudicat CICERO: quam ob rem in Utis .ci exercitationibus , eis utile es, etiam δε-' Bito dicere, tamen iliud utilius, sumto spatio ad cogitandum atque accuratius dicere. sed vero multi sophistae inani gloriae studio capti, hac in re maiori temeritati atque audaciae, ruam par erat, sese tradebant, praecipue quum e quacunque re non solum promte & subito, , sed etiam in utramque partem dicere sibis
cap. 6. g. g. a de orator. ιb. I.
458쪽
merent, quo factum est, ut alis disserendi modus rectis eloquentiae magiuris atque auctoribus fuerit odiosus. C I c E R o δ quum Commemorasset exemplum Go RGI AE, addit: au--x negotium; dicerem impudens , nisi hoc institutum postea translatum ad philosophos noseros esset; QUI NCΤILIANVs asipellat
hanc exercitationem ext inporalem garrulitatem s circulatoriae vere iactationis esse adfir
χοι των λογων ἐσπερώας καὶ ἐαλκογἰας ἰμὶ orationes ex tempore habitae plenae sunt multae leuitatis es' vanitatis : PETRO N1v s: 3 ingens scholasticorum turba in porticum venit, ut adparrbat, ab extemporali declamatione nescio cuius, qui Agamemnonis suasoriam exceperat. -
' exemplum theologi cuiusdam in ordinem Franciscanorum adscripti, qui praestitit eloquentia subita, commemorat E R A s Μ v s lib. XV. epist I . rogatus a me in familiari eoEoquio , fuibus modis praepararet animum sumniturus ad covesonandum' respondit, se solitum in manus sumere multam ct in eius lectione tam diu commorari, donec sentiret incale epectus. illic haerebat addens igneas ad deum preces, douec admoneretur, esse tempus incipis
di. nonnunquam siepties contionabatur una die, nec unquam ei deerat Frmonis eruditi copia, quoties vi Chriso loquendum erat. cuius exemin pli etiam mentionem habent Μ o R H o F I V spolyhist. litter. lib. I. c. Ia. II. P A S C H I V sde inuentis nouantiquis cap. II. g. aa. p. 79. HANS CHIvs de enthusiasmo Platonico sect.
459쪽
II. I . adde C R E N I v Μ animaduersion. phil. & historic part VII. c. 3. f. 8. p. 179. seqq. bene adhuc PETR vs B v R Μ A N Nus ad Petronium p. a8. de hominibus,quibus scriptionc occupatis omnia leuia videntur, iudicate quare ineptos illas oratores ct poetas merito ria cdemus, qui cacatis jhis chartis asscribunt temporis spatium, intra quod euomuerunt stripta, i vel loca minus apta studiis designant, se vel inter equitandum, vel nauigandum, vel aliis o cupatos negotiis emtiist. Da statim moritura υerba iactant.
g. XXIII. Atqui hoc primum fuit, per
quod sisphistae audientibus admirationem mo- Uerunt, cuius eXCitandae quum maxime essent studiosi, alia adhuc media in orationum inventione & elocutione adhibuerunt, quibus hanc vim effici posse existimarunt. quod ad inuentionem adtinet, in eo omne studium omnemque Operam posuerunt, Vti adferrent κανά, primum elaborabant Vehementer, Ut dicerent noua, & eiusmodi res, de quibus nemo ante disseruerit, aut qux saltem non adeo fuerint cognitae: hinc I S O C R A-ΥEs adfirmat, illos πειλι λεγε , πεν ων μηδέις προτερον de rebus a nemi ,
ne prius tractatis dicere injiisuisse , de quo etiam testimonium exhibet IVLIANVS. 3 deinde sophistis solemnis ac propria fuit παραδοξολογία, de quibus iam nominatus Is CRATEs 3 obseruat, quod inprimis de eo
fuerint solliciti, quomodo υποΘεισιν ἄτοπον γατ argumentum absurdum admira
460쪽
hile pertractarent. id quod etiam P H I L os TR Arus in variis sophistis speciatim notat, GORGIA quippe, qui ορμῆς Τοῖς σοψι is και παραδοξολογίας , contentionis in oratione FUbi is auctor extitit admirabilis dicendi generis; δ & N I C ET E, de quo tradit: τας ἐννοίας Τε καὶ παραδοξους ἐκλδακτιν, ωσπερ οι βακχ μοι Θυρσοι το μιέλι, καὶ τους εγιής του γάλα,ύος, sententias proprias N admirabiles edit, non fecus atque mel Bacchii torsi lactisqtie copiam. tertium proferebant unde
g. XXIIII. Nec solum haec in inuentione, sed elocutione quoque sunt consectati. namque primum nouas rerum adpellationes novasque Voces confingebant, quo quum haud facile intelligerentur sophistae, promiscua multitudo vexiebatur in admirationem. LVCiAΝvs 3 per irrisionem dicit: εν Ea δὸς
ρίσοφον, nonnunquam etiam tu noua sve monstrosia vocabula: ut interpretandi peritum ἔυλεξιν, & honestorum prudentem σοφονουν, saltatorem autem χ ειρίσοφον. sic PHOTius εdes O PHRONIO patriarcha testatur, quod
pie quidem, sed nimis quam sophistice dicat: ἐπεάερίζει, inquit, et si ς nouis ver