Io. Georgii Walchii ... Parerga academica ex historiarum atque antiquitatum monimentis collecta

561쪽

VIII. Quod si ex veritate de meritis philosophi huius in artem ac disciplinam rationalem velimus iudicare,omnia prauorum adfectuum studia, siue sint amoris, sue odii, remouere debemus, ut neque nimis praeclare, neque abiecte de eo sentiamus. quod ut faciamus, necesse est, Aristotelis logicam duplici ratione considerare, partim ratione aetatis Vetustioris, partim receiatioris, qua disciplina haec purgata, culta ac prout ipsius indoli consentaneum est, proposita. si respiciamus tempora antiquiora, atque Aristotelem cum aliis

philoibphis, qui tempestate illa artem hanc

tradiderunt,uelimus comparare,magna Omni no in doctrinam hanc merita contulit. ante eum cultus artis huius haud nitidus aut elegans fuit, siquidem ea, quae philosophi scholae Eleaticae proposuerunt, breuia erant prae Cepta, minus inter se cohaerentia; nec Plato tam feliciori successu, tam singulari studio opus hoc adgrediebatur, quam Aristoteles. Etenim primus logices συις μα molitus est eamque redegit in formam artis, etiam plurima

scripsit inter antiquos philoiphos, quae ad

rationalem hanc uisciplinam pertinent, prout magis elucerent ipsus merita, si quaecunque Composuit, adhuc seruata essent. deprehendimus ubique vestigia grauioris iudicandi facultatis, qua Aristoteles valuit maxime, a 'que obseruamus, quod ipse instituerit meditationes , haud tantum in magistrorum praeceptis adquiescens, ac quod omnino admiratione dignum censemus per temporis illius rationem , non solum de meliore ac pulcriore

logicae cultura fuerit sollicitus; sed alias quo-

562쪽

que philosophiae partes explanauerit, Cogistationesque 1uas aci certum ordinem adcommodauerit. multi quidem ipsum iis de camsis reprehendunt, quod secutus sit in organo genus scribendi obscurius; quam censuram

autem leuiorem esse arbitramur, si expendamus, quod in multis argumentis atque exemplis habenda fuerit ratio graecae linguae: confer GEORGIUM PASCH iv M. post Aristotelem usque ad felicem illam aetatem, qua ilitterae philosophicae meliorem induebant faciem, illo nemo fuit superior, siquidem omnem logicae doctrinam ex ipsius monimentis hauriebant; quid quod interdum ea, quae magister hic tradiderat, corrumpebant, ac disputationibus inutilibus' ciebant, ut haec Aristotelica ars multum de dignitate sua amitteret. cuiusmodi duriore 1orte ista nobilissima disciplina adflicta fuit tempore scholasticorum, qui meliorem philoibphiae viam fuissent ingressi, etiam bonis litteris maiora int Iiisent incrementa, si genuinum ac purum Aristotelis fontem vidissent eumque fuissent k-ctati. sic philosophus hic immus logicae maingister extitit, si merita eius certo temporis spatio determinamuri 3 VIIII. At vero tantum abest, ut operi huic satisfecerit, atque isti expoliendo supremam addiderit limam; ut multa adhuc recentioribus philosephis emendanda atque augenda reliquerit, id quod generatim indicabimus. etenim obseruamus primum, quod maxime necessaria atque utilia momenta, sine quibus genuina ars logicae haud consistere

Potest,

563쪽

Potest, minus attigerit atque Planauerit,

quo spectat i) quod metaphysica ratione logicam scripserit, id subsidia ratiocinandi nimis generalia dederit, id quod vitium commune est Peripateticis. quo specialiores regulae disciplinarum esse possunt, eo maiorem adserunt utilitatem.

ψ tradidit quidem modum quemdam, V rum & falsum diiudicandi; sed quomodo veritas possit inueniri, id minus alti . git. logica igitur ipsius est analytica, minus autem synthetica, uti philosophi dia cunti syllogisinum enim haud usurpauit veluti medium inueniendi verum; sed diiudicando illud. i

s 3 praetermisit praestantissimam doeti inam

de vera indole deque variis speciebus . probabilitatis. nam quamuis libris το- πάκ-' argumentum hoc explicandum sibi proposuerit; misere tamen illud tradidit.

existimat quippe, quod probabilitas posita sit in opinione aliorum, quae tamen invisa re quaerenda est, adeoque istam confundit cum fuco oratorio, cumque eo

quod fieri potest. vi doctrinam de definitione ac diuisione

non ea ratione, prout decebat, proposuit nec ostendit fundamenta artis, qua desinitiones ac diuisiones, quibus inter alia nititur demonstratio, sint struendae.

sin copiose dissetis de syllogismo ; alios a

564쪽

s32 DE PROGRESSU AC FATIS LOGIC AE. certo verum inueniendi minus obseruauit.

fecundum generatim obseruamus, quod multa admiserit inutilia, quae cum bona logica nullum habent commercium, nec merentur praecepta, quo pertinet doctrina de fallacibus argumentationibus; de praedicamentis, quae adhaec minus accurate in suos ordines distributa sunt; de propositionibus, quum istas velyti grammaticus proposuit, nec verum ostendit fundamentum assirmationis ae negationis, quod in indole idearum siue notionum mentis quaerere debemus. ac quam multa ipsius disciplina de definitione ac de monstratione continet, quae ad nullum lusum possunt transferri p .X. Sed diriἰttamus Allis TOTELEM. discipuli ipsius numero tam multi, fama adeo illustres fuerunt, ut NICANDE R Alexander integrum librum των memoriae eorum consecrauerit, cuius copia si adhue nobis esset, sine dubio accuratius Peripateticos possemus recensere. de cetero hoc in negotio diligentiam suam probarunt I O. I o Ν-

rit doctrinam de syllogismis hypotheticis teste no ET AIO nam quum categor corum

Bllogisimorum amplissime notitiam percepisses, de Opotheticis Digogismis saepe quaerebas , in

565쪽

quibus ab Aripotele nihil es conscriptum.

Theophrasus vero omnis doctrinae capax rerum tantum summas exequitur. AMMONIUS tradit, quod discipuli Aristotelis E V D E M v s, PHANIAS,& I HEOPHRAsTVs aemulatione praeceptoris scripserint categorias, & de interpretatione & analyticam: confer G E R

g. XI. Conuertamus nos ad sectam non cam, Cuius auctor extitit Z E N o Citti ius, in qua logicae studia floruerunt maxime. arbitrahantur ditoici, sine hac arte neminem esse sapientem, teste LAERΤio qui & alio loco Adicit: Τοιῆτοι μέν, Τοῖς λογικοῖς οι Γοαοὶ,

σοφον, ac huiusmodi sunt in logicis Stoici, υν maxime asserant Halecticum solum esse sapientem; quamuis & dicerent, solum poetam, Oratorem,iuri consultum esse sapientem: confer Ius TVM LIpsi v M. ' Stoici posuerunt etiamt dialecticam inter virtutes, ut est apudi CL ERONEM. Τ PLvTARCHUM, 6 sΤΟ-N AE V M: 7 quin etiam dialectici sunt vocati , quam adpellationem ab Euclideis accepe- runt, quare eos ad disserentiam Stoicorum v teres dialecticos s ε N E C A 8 videtur adpella-

N o, qui hanc scholam condidit, multos libros reliquit, etiam nonnullos argumenti logici, quibus iudice LAERTio, ' ita disseruit, vi

nemo

566쪽

nemo post eum Stoicorum. successor ipsius in porticu Atheniensi erat C L E A N T E S, ma- siner Chrysippi, qui argutis disputationibus Indulsit,ut ex s E N E C A atque aliis patet, Vndestin, Cleanthis contorta Cho i coniunxit HIERONYMus. scripta ipsius recensent interpretes LAERTII, MEVRSIUS, THOMAs ST AN LEIVS, 3 Io. ALERTUS FABRICIV s. ' CHR YsIppvs successit Ct

anthi, cuius acumen non satis admirati fiant, unde nonnulli dixerunt, Deos ipsos si dialectica uterentur, usuros haud alia esse, quam Chrysippea. atqui apud veteres auctores traditur princeps huius scholae. C I C E R O : s r inum, quisulcire putatur porticum Stoicorum ; a GELLIO si dicitur Stoica princeps philosophiae; ab A T H E N AE o 7- Mων, Vt de aliis taceamus. quod ad ipsius ilialecticam adtinet, testatur LAERT ius, 3 quod conscripserit dialectica volumina C C C X I, quo

in numero a veritate aberrauit BARTHOLOMAEUs KECKERMANN, ' dum existimat

Chrysippum scripsisse libros logicos CCCLXXI, quo errore etiam REI MANNus forsan KECKERMANNvM secutus sese implicuit, ipsa philosophi huius dialectica composita erat ad facieydas fallacias ac fraudes, nihilque continebat, quod vim quamdam ad veritatem Cognoscendam haberet, ut paullo post demonstrauimus. quapropter iam Veteres, quo rum mens ab huiusmodi nugis abhorrebat, de

567쪽

eo senserunt sinistre: quid quod I v P I T E Rapud Luci ANVM syllogismos Chrysi pi pronuntiat essestigidos. Chrysppi auditor fuit Dio GENEs Bablonius, qui & ipse extitit dialecticus, item ipsius discipulus AN

s Iu M sed tamen quamuis Stoici summa studia, summamque gloriam in dialeeticae curutura posuerint; nihilominus fuerunt, qui a tem hanc nulla cultura dignam esse, arbitrati sunt. sic Allis To Chias, Zenonis Citiei discipulus, philosophiam ac logicam e philo phorum sinolis eiiciebat, censens, physicam esse supra nos; logicam vero ad nos nihil pertinere. dialecticas argumentationes dicebat similes esse aranearum telis, quae quamuis videantur prae se ferre emolumentum quoddam; reipsa tamen omni careant utilitate, vide DIOGENEM LAERT PUM, F sT ORAE V M. ' sic quoque celeberrimi

Stoici sENECA, EPICTETVs, M. ANTONI Nus imperator haud singulare pretium statuerunt dialesticae, quod autemonprimis de dialectica stoica intelligendum est. 2XII. Uideamus nunc breuiter de praecia Puis momentis dialecticae stoicae, in quibus exponendis diligenter versati sunt ν E T R v s

. Stoici existimabant, logicam partem esse philosophiae, peculiarem a reliquis distinctam, qua sententia discrepabant a Peripate ricis , qui censebant, logicam esse instiumen-

568쪽

tum, quamuis reipsa haec nulla fuerit opinio- lnum diuersitas, siquidem aliquid potest esse& pars & iiistrumentum, Vide GER H. IO. vos si v M. plerique statuebant, tres esse

partes philosophiae: & tribuebant primum lo- lcum logicae a secundum phimicae ; & tertium ethicae. CLEANTHES putabat. logicam sex partibus absoluir dialectica, rhetorica, rum doctrina , eluiti scientia, naturali & denique theologica, teste L A E R Υ i o. alii vero obseruant, has partes non esse logicae; sed ipsius philosophiae, quae controuerna in eo est posita, quomodo sumatur vox logicae 3 qua- ropter plerique censent, logicam diuidi pose in duas disciplinas, quarum altera sit rhetorica; altera vero quibus nonnulli adiiciunt partem tertiam de nientem , quae agat de regulis ac iudiciis. rhetorica apud iStoicos fuit ars bene dicendi de iis,quae copio- lsam requirant orationem, ad persuasionem epta. rhetoricae constituerunt tres partes, ut adia sit deliberativa; ilia iuri Dialis; alia aes lmonstrativa, ad quas singulas pertineant inuentio, elocutio, dispositio &pronunciatio; orationis autem rhetoricae partes sint exordium, narratio , confutatio , epilogM, Vide LAER-eti v M. 3 quod ad Stoicorum dialeeticam adtinet, qua Voce plerique etiam partem definientem complectuntur, inprimis obseruamus,

quod philosophi hi, quum duo syllogisino

rum genera, alterum absistorum, alterum B potheticorum traduntur; maXimam temporis

Partem in posteriore Ocie consumserint,

569쪽

prout Aristoteles tantum de priore disseruita

potheticorum Hl grymorum artiscium Stoicyusque ad minutias Iuni persecuti. persuadebant enim sibi, syllogismos abiblutos conci dere sine via atque ordine, ut testis est A L EX AN DER Aphrodisaeus , quam disciplinam

putat, illos forte ideo posse excusari, quod vel naM es olgogisHMabsolutis, qui Opothetice proponi non valeat, ita nuM sit opotheticus, qui obsiste esseret nonpossis , ac regula adeo de his traditae occommodari istis valeant , quo pacto exessari Aripoteles etiamposset, qui cum in illis tradiderit, de sis tamen ne verbum qui Eem. sed heic GAssENnus duo momenta confundit: num propositio categorica & hypothetica sint eiusdem indolis vi eodem modo sese habeant ad veritatem Θ quod nunquam potest adfirmari; ac num exercendi ingenii caussa propositio categorica hypothetice; αhypothetica categorice efferri possit 3 id quod

minime negamus , eXistimantes autem, quod hoc salua veritate eiusque ratione minimo fieri possit. antequam vero Stoici disserant de syllogismis , duos locos, uti dicunt, praemittunt, alterum de vocesigniscante; alterum vero de re Agniscata, quod I. A E R T I Ο,

EMPIRICO, SENECA patiet. Occasione vocis tradunt doctrinam grammaticae atque edis

serunt, quid sit vox, quid dictio, quid oratio a

570쪽

quae & quotuplices litterae, quae orationis partes; simul tamen agunt de definitione, . de diuisione, de genere. de specie, de ambiguis. quod ad rer significatas adtinet, intelligunt res prout fiant in anima, ac ab ista ope sensuum percipiunturi docent quippe, quid- quid sit in mente, per sensus transire, aut cursione Iur, Ut Socratem, qui visui occur-xat; aut militudine, ut Platonem ex emgie; aut proportione, vel amplificando, ut gigantem; vel extenuando, Vt pygmaeum ; aut translatione, ut humeroculos; aut composia isione, ut hippocentaurum; contrario, ut mortem; autprιuatione, Ut mutilum. deinde res in anima existentes duplici ratione Considerarunt: altera quatenus sint impressiones quaedam in principe parte, hoc est ipsa mente, atque intellectu factae, quas dicebant phantasias; altera vero quatenus mente efferantur, unde copiose agunt de vitis.

XIII. Dicta dividebant inperfecta, in. ' quibus principem locum teneant axiomata di argumenta ; & in imperfecta , quo pertineant praedicata. axioma dicitur, quod vel verum sit, vel falsum,& iterum in varias species diuiditur. argumentum autem, quod Bdpellatur λογος, ratio, etiam argumentatio, consistit ex sumtione, assumtione & illati

De V. g.

dies es lux es, sumtio . sed est dies assumtib iErgo es lux illatio idiffert autem Stoicorum λογος a syllogismo lAristotelis tribus modis primum syllogismus 'Aristotelis saltem duas praemissas requirit: λο-