장음표시 사용
691쪽
IIII quod maximast incertitudo librorum do inaeque Arisoteleae. V. quod apud Aa biotelem innumera de
m. quod apud Aristotelem innumera super--
VIL quod apud Arsotelem innuimera sal
VIIL quod apud Aristotelem innumera contradicant. libro autem secundo singulari studio p ET R v sci AssEΝDus eXaminat dialecticam Aristoteleorum ac demonstrat eXercitatione L. quod nusia sit necessitas Nilitasque di . lecticae. ἔII. quod in uniuersalibus seu praedicabimbus tradendis varie peccetur.
III. quod inepte categoria, ut rerum classes distinguentur. IIII quod Iutiliter musta proponantur dapropstionibus. V. quod de Uratio non exstet qualis uuiago depingitur. VI. quod nusia At entia σ maxime AF
sotelea. atqui hac ratione opus hoc contra Aristot Iem.eius sectatores tam solide & erudite persecutus est, ut ingenii magnitudinem GAs-s E N DI, quae in eo conspicua est, nunquam satis admirari possimus, ac omnino fateri debeamus, neminem Praeter GASsENDUM tam grauiter atque accurate aduersus Aristotelem disputasse. optandum esset, ut opus hoc eo
consilio atque instituto, quod propositum sibi habebat o A s s E N D v s, suisset perductum ad sin a
692쪽
finem. namque ipsi erat animus, septem libros aduersus Aristotelem eiusque cultores stribere, ac libris tertio, quarto & quinto philosophi huius physicam ; sexto metaph Aeam & septimo doctrinam moralem accuratius maminare. at Vero caussa, cur haud pro-
ositum fuerit exsecutus his verbis extremo' ibri secundi additis indicatur: si quaeras, b neuole lector, cur haec exercitatio ad umbilicum perducta noui fuerit, curae libri quinque ceteri, quorum praefatio spem facit , non sequantur, scito, commonefactum ab amicis auctorem, sti machari non parum Peripateticos,propterprioris libri editio m , idemque fere argumentumas rancisco Patricio in Peripateticis uis di qui sitionibus, quarum tunc primum copia ipsi acta. prius pertractatum ; hunc secundum librum ulterius persequi, re absoluere nolui se, ipsumque , ne delibatis quidem aliis, in musaeolistii recessum eum blattis re tineis pugnantem ab 'anno MDCXXIV. qualem iam habes, abiecisse
atque neglexisse. DANIEL GEORGIvs MORA OF ivs R de his libris minus bene sentit, quum dicat: meras sane cauis tiones in exercitationibus His deprehendais, dum viam thodum ineusat, vel contradictiones aliquas venatur, qualia sunt repertu facillima in omniabus scriptoribus ; atque obseruat, quod M ICHAEL WATso Ni Vs, quondam professor academiae Κiloniensis reliquerit manu exaratum apologeticum pro Aristotele aduersus has a exercitationes. sed tamen quid mirum, quod
illi, qui auctoritate Aristotelica adhuc capu
693쪽
ssint, GAssENDO, quum tanto philosepho bellum indixerit, eiusque existimationi minus faueant ξ prodierunt hae eXercitationes se- . orsim , ac quidem earum liber primus MDCXLIX. 8. & anno Μ DCLVI. Hag. Comitum; liber vero secundus MDCLIX. 4. etiam inter opera G A s s E N p i edita Lugduni Μ DCLVIII. in sex tomos divisa. quorum to
stant. idem iudicii acumen quoque prodidit 'c AssEΝDus in disputationiDus contra C ARTE f I v Μ , cuius in nisitio metaphdifica opus plane consummatae eruditionis, quae in philo-'sophum cadere potest, esse censemus. ipsi adiungimus THOMAM HOBBESIVM, qui e iam composuit logicam sub inscriptione computationem , quippe quae eXtat inter opera
ipsius edita Amstelodami Μ DCLXVIII continet logica haec sex capita, quorum primodisseritur de philosiophiae ipsius fine, uticitate
iubiecto, partibus, seciandosevocabulis , ter
tio de propositione ; quarto de HBgimo;
quinto de erratione, Distatis.captionibus &sexto de methodo , quae omnia proponuntur breuiter, nec singularis sunt dignitatis. tandem heic mentionem facimus T. HO MAECAMPANELLAE, qui quum sei uitutem Aristotelicam ferre non postet, factum est, ut de Aristotelis doctrina dubitare, ipsum philoλ- Phum & interpretes eius adgressi atque alia via' ad veram philosbphiae cognitionem peruenire' instituerit, quam in rem ipse testatur: δ quum doctores meas argumentis siatisfacere non pos
694쪽
yent, quae contra ipsorum lectiones promebam ; atui ipse libros omnes percurrere Platonis, Ptinii, Galeni, Stoicorum s Dengocriticorum, graecipue vero Telesanos ac cum mundi codice primario conferre, ut ex originalijautogra-sho, quid veri exemplaria habent, quid falsi, agnoscerem. edidit philosephiam rationalem quatuor partibus, quibus deinde quoque quintam addidit, hisque tradidit logicam, rhetoricam , poeticam, historiographiam & grammaticam. logicae tres partes conmituit risu riuam, enunciativam & argumentativam, ac
plura disieruit subtili ratione, pro ingenii indole, quam Vera atque utilia.. g. XX. Fuerunt quoque, qui praecepta eX principiis mathematicis deduxerunt, istaque exemplis ad mathesi spectantibus illustranant, in eam adducti Uinritonem, quod mathesis optima atque promptissima remedia ad colendum intellectum laumanum eumque ad Veritatis cognitionem aptum reddendum adserat. atqui certo modo locum heic merito tenent CARTEsIVs & eius sectatoreos, te quibus bene dicit Io. FRANCISCUS BUD DEUS:
sed quia Cartesus in plasica fere tantum, non
autem in reliquis doctrinae partibus emendandis ingenii sui vires periclitari voluit. disciapuli eius mulseri exemplo ceterarum fere rerum rudes Est imperiti tantum ad naturalem doctrinam atque mathesin modo es ad hane animum adiecerunt: parumque abfuit, quin es ipsi in eam ingrederentur Fententiam ta alios Drducerent, has demum doctrinae tartes dignas
695쪽
osse,in quibus veri effossi confinium discerneretur. praeter hos heic pertinent:
prodiit analdisis Ariuotelica ex Euclide resi- tuta, genuinum Uendi modum s natiuam' resauratae philolophiae faciem per omnes dia 'sciplina. s facultates ichnographiee censaen. ΜDCLVIII. 4. quod opus diui- . Uum est in tres sectiones, quarum prima agit de definitione es subiecto demon rationis; secunda de principiis demonstratiuis & te tia de praxi demonstrativa, quae complectitur duo membra, quorum alterum de praxi demonstrationum Amplicium; alterum V ro de praxi demonstrationum coniunctarum diserit.
H A V s, cuius studio prodiit medicina memtis cum medicina corporis Amstetardami
MDCLXXXVII. & Lipsiae MDCXCV. quae
posterior editio priore auctior est. illiustri auctori fuit propositum, tradere scientiam generalem, qua quis probe instructus omne Ancognitum, quod assequi potest suis viribus intellectus humanus, certa & constanti methodo inueniat. quam 1 cientiam genuinam esse philosophiam censet, euius munus sit, non solum mortalium morbos & animaedi corporis ostendere; sed & illis adhibere remeuia. prima parte demonstrare elaborat, quod in studio cognoscendae veritatis posita sit omnium maxima hominum felicitas ; parte secunda vero tradit ipsam methodum veritatem inuestigandi, his innixam' sundamentis, quorum certitudinem qui
696쪽
quisque in se ipis per experientiam possit
esse, quod principium primum & generale nostrae cognitionis sit; a)se bene a quibusdam, a quἷbusdam male vici, quod principium sit cognitionis boni & mali; 3ὶ quae- dum a se posse concipi siue cogitatione a prehendi; quaedam autem aB nusio modo posse concipi, quod principium sit primum verum a falso uiscernendi ,1 4) se varia sensuum externorum itemque imaginum intem, narum pGlanum ope aduertere, quod principium sit primum, Unde omnia, quae experientiae debeamus, emanent. quiuus expositis, fuse tradit methodum mathema- ticam, etiam adtingit impedimenta, quae inquisitionem Veritatis perturbant, ac tandem parte tertia com mendat studia matheseos&Physicae. cuiusmodi summam, quamuis copiosius libri huius exhibent AvCTORES .inctorum eruditorum & DANIEL GEOR GIVs ΜΟRΗOp Ivs. censor ipsus exti- tit isque grauissimus illustris CHRISTI ANUS THOMAsIVs, 3 quamuis ingenue fateatur, quod liber hic effecerit occasionem, accuratius de coFnitione veritatis ac quirenda meditandi.iclinprimis in ΤsCΗ1R Τ ΗΑvsio reprehendit ANDREAS RUDI- G E R , quod ratiocinationem mathema- ricam perturbauerit cum philosophica, a que existimauerit per integrum librum erronea opinione, quod veritas philosophica
697쪽
6M, DE Ir OGRESSU AC FATIS LOGICA B. eodem modo cognoscatur ac mathematica
atqui hoc est princeps momentum, quo integrum Opus nititur. l
cuius obseruatio de cognitione, veritate o deprehenditur eruditorum. eX. istimat hic illustris vir, quod cognitio sit vel obscura Vel clara; clara vel confusa vel di- istincta; distincta vel inadaequata vel adae- lquata; item vel symbolica, vel intuitiua. i obscura sit notio, quae non sussciat ad rem
repraesentatam agnoscendam; clara Vero, iquum habeam, unde rem repraesentatam
agnoscere possim, quae rursus sit vel confusa, vel distincta. confusa, quum non possim notas ad rem ab aliis discernendam susticientes separatim enumerare, licet res illa tales notas atque requisita reuera habeat, in quae notio eius resolui possit: ita colores, odores, sapores aliaque peculiaria sensuum obiecta sitis clare quidem agnoscamus & a se inuicem discernamus, sed simplici sensium testimonio, non vero notis enuntiabi- libus. at diuincta notio sit, qualem de auro . habeant docimastae, per notas scilicet & ex- amina susscientia ad rem ab aliis omnibus eorporibus similibus discernendam. in notionibus autem compositis, quia rursus notae singulae componentes interdum clare quidem; sed tamen confuse cognitae sunt, ut grauitas, color, aqua sortis aliaque, quae auri notas ingrediantur, hinc talis cognitio auri licet distinita sit, sit tamen. eum vero id omne, quod notitiam distin
698쪽
Etam ingrediatur, rursus distincte cognitum sit, seu cum analysis ad finem usque prod cta habeatur, cognitio sit adaequata. hisce traditis iudicat LEIANI TZius de dignitate argumenti pro existentia dei ab ipsius
idea deducti, etiam extremo attingit controuersiam: num omnia videamus in deo p
lensium mathematicus, qui an.ΜDCCXIII. lingua leutonica edidit logicam hac inscriptione: vernu tige Gedancheniavon deu raten des me chlichen versanis unda Mrem richtigen Gebrauche in Ghηnenis der ahrheis. opus hoc, quod plane mathematicis principiis superstructum est, continet capita quinque & decem, quorum primum disierit de ideis; secundum de usu vocum; . ter m depropositionibus; quartum deperientia; quintum de inuentione proposiationum ex desinitionibuου; 1 extum de ratio- . . cinatione; septimum sicientia ,side, opinionibus f erroribus; octauum cie explorandis propriis is aliorum facustatibuae intesiectus, num lassiciant ad veritatem eruendam; nonum de diiudicandis es suis es aliorum inuentionibus; decimum ἐe scriptis diiudicandis, quae & alia capita de ratione cum fructu libros legendi, de inter pretatione scripturarum diuinarum ; de arte disputandi, cetera, subsequuntur. atqui multi tantam dignitatem habuerunt mathesi, ac speciatim geometriae & algebrae, ut in eam ingressi sint sententiam, quod driciplinae hae promtissima remedia ad intellectum perfi
699쪽
666 DE PROGREssu AC FATIS LOGICAE conceptus mentis, qui cum rebus materiae nihil habeant commune, formandos apte ac dia. gne fingeretur. ad haec pleniore animi co 1ensione sibi persuadent, quod ratio cognoscendi veritates a mathematicis obseruata tam praeclare se habeat, Vt praecepta logicae, quae ex fonte matheseos hauriantur, maxime sint solida ac firma. varii quidem suerunt, qui mathematicis nonnulla opposuerunt, ex quibus posset cognosci, quod eorum methodus non Plane consummatae perfectionis sit, nec ita Comparata, Vt ad Omnia veritatum genera, in quibus cognoscendis noster intellectus versatur, possit adplicari, quo spectant Ii E N R I C vs
CORΝELIvs AGRIPPA, δ BACo de vERVL AMIO, Io. C L E R I C V s, 3 & ipse A v c Τ o R artis cogitandi, ' quorum adcuse- . tiones ac dubia remouere; matheseos autem dignitatem tueri, institiait Io. PRIDERI CVs EIDLERVS. F inter recentissimos, qui con- tra matheseos insignem auctoritatem ac universalem Vtilitatem, quam multi produnt, di
Gesin intesiectum tam insigniter persici, ut ad
eam solam tandem res reaeeat, dicunt, i vero cum grano salis accipiendum puto. nou abnuo,
posse alebrae aegeometriae studio ita subji
sit ingenia , ut per Huae ad conceptus quosdam Jyblimiores cs cum rebus corporeis nihil commune habentes , formandos longe reae mur
a de vanitate Oentiarum eap. XI. a de dignitate is augmenis tu scientiarum cap. 6. 3 Agie.'art. -
4 pari. IIII. cost. q. seqq. s in disput. de vindieiis mathematum. 6 cautel. circa pracet'. -is'.-XI. 7 prafat. artis cogitandi.
700쪽
Promtrora. hoc autem, si recite ponamiου caiaculum , quantumcunque es , non tam aleebrae aut geometria, quam exercitationi . . t tri non
dum, mirificeque meam confirmat, entoia Gam, exercitationem utramque in rationali phi, ino phta facere paginam. nemo autem graUt Us aduersus methodum mathematicam disputa vit, quam ANDREAS RV DIGER, quippe
qui obseruauit, mathesin &philosophiam V versas esse disciplinas, ita ut in his diuersia quoque ratio veritates cognoscendi locum teneat,ti alia sit xeritas mathematica; alia philosophica, hincque duplex esse debeat logica, aliai mathematica; alia philosophica, cuius diuersitatis fundamentum deducit inprimis a diue so obiecto matheseos & philosophiae. alii heic monent, quod controuersia haec facile possit componi, si modo ratio methodi mathematicae rege intelligatur. nam ista haud diiudicanda st ex obiecto matheseos, quasi tantum propria sit rebus quantitatum; sed si methodus quaedam generalis inueniendi veritatem, quae ad varia obiecta possit adplicari, ac pro hiuersitate obiectorum diuersia ratione debeat adcommodari, Ut adeo adpellatio, quod dicatur mathematica , non ab ipsa mathesi eiusque obiecto; sed usu ipsius frequentiori apud mathematicos sit derivanda. g. XXI. Pervenimus ad Io. LOCKIVM, summum logicae auctorem, quippe qui insignem existimationem ac dignitatem Comparauit sibi, ex quo opus de intelieita humano in incrementa artis cogitandi publico tradidit sui. nobis largissima esset copia, de libro hoc disserendi, atque ex monimentis historiae litte-