Io. Georgii Walchii ... Parerga academica ex historiarum atque antiquitatum monimentis collecta

801쪽

in illis fundamenta diuersariam argumentorum rationum cognouerint. per principia canonica intellexerunt canones & regulas,quas ad bene formandos syllogismos magna copia constituerunt, quorum alia dicuntur prima

ria, quo spectat dicitum de omni & dicitam de nudo; secundaria. tandem princi piis perfectivis comprehendunt doctrinam de reductione atque expositione syllogismorum. syllogismus simplex determinatus diuiditur iis modalem & exponibilem, de quibus multasI fecerunt disputationes, nec non de syllogismis compositis, & elenchis sophisticis. quae omniar idistincte recensere, non necessarium est, praeci- l ue quum ex libris logicis, quorum incredibi- is extat copia, peti possunt& cognosci. ote inim non solum hanc doctrinam in scriptis lo- gicis copiose exposuerunt ; sed seorsim quo-.

'g. XXVI. PETuus RAMus duas diale- cticae partes constitiait, quarum altera de arguta , Imentorum inuentione; altera vero de iudicio idisseruit, ac iudicium in axiomaticum & dia- εnoeticum diuisit, ' & ratione dianoetici etiam tractauit de syllogismo, quo quaestio cum argu imento, ut posito antecedente, necessario concis,/ idaturi syllogismi autem duas partes secit, i' antecedens, quod propositione & assumtione . 'constet, &consequens, quod sit ipsa conclusio. s alterutra antecedentis pars desit, sit enthy-

802쪽

mema; si qua accedat, Prosyllogismus. di-yisit syllogiimum in simplicem S composit

ium: simplicem in contractum & explicatum utra δ sit . quando argumentum quasi in exempluin asthmatur, V. s. quaedam considentia est virtus, ut constauras; explicatus vero, quando omnes eius Partes deducantur, V. g. constautia est virtus, quaedam confidentia est constauria; ergo quaeaeam considentia est vi tus. . explicati duas species siue figuras faeit: alteram, quando argumentum tam in propositione; quam in assumtione sequatur; alteram Vero, quando argumentum antecedat in propositione & in assumtiqne affirmatum se quatur. ad priorem refert quatuor modos secundae figurae Aristotelicae; ad posteriorem quatuor primae, etiam nonnullos Proprios addit. syllogismus compositus diuiditur in connexum.disiuncti . connexus sit duorum

modorum: aut enim assumat antecedens &.

concludat consequens, V. g. si dii sunt, diuinatio es igitur; aut tollat consequens, Ut tollat antecedens, V. g. si nussi rei rapiens abstuli

tur unquam ; aliquaΠdo etiam opinabitur:

nunquam autem opinabitur ; nisi igitur rei asseu laturi disiumitus vero duorum etiam sie

modorum. nam vel unum tollat,ut reliquum

concludat, veluti: aut dies est, aut nox est ; at dies non est, nox igitur est di, Vel assumat unum, ut reliquum tollat, Vt: aut dies est, auτ nox est; at Her est,non igitur nox es : conser P E T R v

mendauit, & fylIogismum reiecit.

ccc , XXVII.

803쪽

g. XXVII. Recentiores philosophi doctrinam quoque de syllogismo attigerunt,

ruamuis non Vna eademque ratione, siqui em alii aduersus istam fecerunt censuras; alii vero eam simul ad veriorem Vsum transtulerunt aliosque adhuc ratiocinandi modos eX- cogitarunt : & alii denique placita Peripatetica retinuerunt, contra adcusationes desen derunt,nouisque auxerunt accessionibus. primum genus est illorum, ovi in dignitatem doctrinae Aristotelicae & scholasticae de syllogismo accuratius inquisiverunt, Cum generatim, tum speciatim. generatim obseruarunt, syllogismum haud medium esse veritatis inueniendae; sed ad inuentam veritatem, quae in conclusione sita est, probandam & certa quadam ratione proponendam facere. I O. L Ο-cK1vs dicit: gogismus magis ad victo- . riam in diotitationibus consequendam, quam' ad veritatem inueniendam accommodatus esse

et Metur; & paullo post : BPogismus cognitio- ne posterior es proinde inutilis es; item:

ogymus ad Fummum ars tantum es, pauxilia .isa, quam habemus, cognitione curri aliis dimicandi sine ulteriori quovis argumento. quod iudicium adprobat ANDREAS RV DIGER, si intelligatur de vulgari doctrina: nec non

' bene obseruat, quod, antequam struatur syllogismus, nota sit concluso adeoque veritas, &

804쪽

hinc dicit: quod vero ram votum es, id sitne interimitente forma E Pogisvii nec nove detegendum si, nec noue istegitur & quibus lari interiectis: ergo A quiae conducat DPogis ea forma, disputantibus sane conducet, atque ari. ωersarium impudenter apertas conseqtientias negantem confundet. speciatim vero non in

nulla momenta doctrinae Aristotelicae maminarunt,&,quid illis insit, demonstrare elabora runt. Peripatetici igitur laudant tres figuras syllogismorum ;CHRISTIO, NUS autem T H U- MAsius figuras BPetificas quod adtinet, possemus carere secunda P tertia, tau tum abes, ut quartam prioribus putemus esse superaddendam, quia conclusones tam assisma. tiuae, quam veLatiuae, tam Uniuersales, quam particulares comprehenduntur sub modis sinmae figurae; & GVND LINGIVs: eminis inter olanes figuras prima. ceteris tuto caremus: adde TITIUM. 3 quartam figuram quae vocatur galenica, non solurn Peripatetici; sed& recentiorum philosopho una plerique reie- cerunt; nonnulli autem, AUCTOR quippe

illius modi stat barbari, calentes, dibatis,f-namo, fessem, duos tantum R V D i G E R v sretinuit, quoniam colentes, s Jamo, fresi mpertineant ad secundam siguram, & pro bar

sori

805쪽

DE PROGRESSU. AC FATIS LOGIC AE.

hari posuit barbara, sicque fecit conclusionem pro particulari uniuersalem. conditores logicarum peripatetici magnam regularum co-' piam ad struendos syllogismos proPonunt, quibus recentiores philosophi haud aequale posuerunt pretium. sic generatim Io. CLE-s1 c v s de illis ita iudicat: verum qui quid 'dicant dialectici, hae regulae inanes sunt, Anerei, de qua agitur, cognitione; quoniam saepis e sensum vocabularum latet gere non poFfumus, adeoque an adregulas exactum sit argumentum dignoscere, nisi rem aliunde noscamus.' contra re cognitasne regularum ψὰ haud difficulter fastatem ratiocinationis deprehen inmus; unde colyigere licet, inania esse logico

rtim posiicita, qui se esse ros nondent, ut quispiam ope solius dialectices post quidlibet

defendere es oppugnare: confer G yN D L I N-GIvM &GER HARDVM. y speciatim vero regulam illam vulgarem, quod medius termi- .nus non ingredi debeat conclusionem TI- . TIus ' pronuntiauit, frustra esse positam:& I o. L o C Κ IV item A N D R E A S R v D I-G ER obseruarunt, quod canon ille, nihils-

'qui ex propositionibus particularibus, sit falsus. nec minori industria doctrinam HVogi incompositis examinandam emendandamque eL se censuerunt. ' nonnulli putarunt, . syllogismos compositos duplicis Eue generis di vel co

stet ex propositione composta, quo spectet syllogismus conritionalis, disiunctivus, copu-

806쪽

. . v .

Diiuus, & comparativus; vel constet ex pluribus syllogismis simplicibus, cuius generis sit

duplicem syllogismum compositum: vel enim eundem syllogismum bis exhibeat, sed imperfecte; vel plures syllogismos simplices, occul-.

tata una aut altera propositione, contineat. ad

priorem classem spectet .syllogismus copulatia vus, disiunctivus, i & complectitur dilemma conditionalis; ad posteriorem vero jsrites:

cuius sententiae quoque est Io. FRANCISCVS

Gius ' existimat, quod syllogismus compositus in prima statim propositione sibiecti &

praedicati collationem cum media idea ostens dat; sitque vel coniunctivus, Vel disiunctivus, illeque iterum vel conditionalis, Vel copulati

quod ratiocinatio disiunctiva & comparativa non admittant formam syllogisinorum, quia

Plures quam quatuor termini Occurrant; con-

clusio non sequatur partem debiliorem, &hinc in nulla figura nulloque modo sit. -: -g. XXVIII. Secundum genus est illorum, 'qui vulgarem doctrinam de syllogismo non so-:lum emendaxunt & ad usum veritatis cogno- ,scendae adcommodarunt; sed de aliis ratiocinandi i modis excogitandis solliciti quoque

fuerunt. atqui huc spectat ΑJAPREAS RV DIG E R. nam quum obseruaret; quod claris-

807쪽

qui in purganda hac doctrina a Qrdibus scholasticis multum operae ac studii posuerant, partim nimis generalia Praecepta tradiderint; Partim modos inueniendi veritates haud demonstratierint; animum adpulit ad negotium hoc thgicum, idque magna fide & industria in inclementum disciplinae huius egit. quam in caussam anno M DCCIIII. Lipsiae edidit disser lationem de nouis ratiocinandi adminiculis, cuius capite primo disserit de principiis δε- hoobatiue ratiocinandi proximis ac fundamenta ostendit, quibus propositiones, quum adfirment ouid, aut negent, sint uniuersales, aut particulares nitantur; secundo de modoratiocinandi pliciori receptis doctrinis haud

adcommodato ; tertio de modo conclusiones nouas eliciendi receptis doctrinis accommodato ; di quarto de usu huius doctrinae. qua disputatione multas quidem emendationes doctrinae Peripatetiςae de accessiones non leuioris incrementi fecerat; curis tamen&meditatio-inibus, quibus animum penitus consecrauit,

posterioribus meliora & praestantiora praestitit omnia. quapropter quum anno Μ DCCVII. ederet philosophiam Bntheticam, ei inprimis

cursu fuit; quemadmodum viam non solum ad examen veri; sed inuentionem quoque commonstrarer P praecepta de examinandis ratiocinationibus exhiberet & - ratiocinations m quatuor.terminorum & obiectivam exponeret. sed anno M DCC VIIII. librum de

Ieis veri Iosi emisit in lucem publicam,

808쪽

quo omnia pleniore & Clariore ratione explanavit, atque inprimis discrimen inter ratiocinium mathematicum & philosophicum ostendit, etiam de ratiocinatione grammatica egit.

anno MDCCXI. iterum philosiophi dinthetica publici usus fiebat, qua editione adissidit ratiocinium a maiori ad minus, & a minori ad ma- .ius; & anno MDCCXVI. prodibat ipsiusρ si diuina, qua copiose disseruit de disserentia ratiocinii mathematici & philosophici. tandem tertia editione philosevhiadntheticae anno MDCCXVII. duo ratiocinationum genera , caussalem de practicam adiecit, etiam de .sossibilitate, cognitione vulgari, ratiocinatione negativa consequentiae adparentis & demum composita egit, cuius doctrinae de variis ratiocinandi modis a Ru DIGERO traditae iam exhibebimus summam, secuti editionem te

tiam philosophiae syntheticae. diuidit igitur

veritatem ratiocinatiuam in sensualem, idealem de irammaticam. sensualis siue mathematica ex circumstantiis quantitatis applicatione sensitum immediata colligitur, quod discrimen inter ratiocinationem mathematicam& philosophicam Ru DIGERus primus distincte exposuit, praesertim diuina, quae caussa quoque, cur siepius aduersas Cartesium, eius sectatores ac plerosque mathematicos disierat. quam dis rentiam alii quidem

BE R TVs ; nemo tamen istam tam copiose& distincte exposuit. ideatis veritas ratioci-

809쪽

nativa siue philosophica, est vel generalis, vel' specialis. generatis vel duobus 1blum constat terminis, vel tribus & quatuor, Vel pluribus. quae duobus selum constat, diuiditur in con- versionem & oppositionem, quas in speciebus

- Tatiocinationum numerat, quum a Peripateti-- cis habeantur adsectiones propositionum. Ve- ritas ratiocinatiua ideatis, quae constat tribus &' quatuor terminis, est syllogistica; considerat

autem R V D I G E R v s syllogismum synthetice, veluti medium inueniendi nouas veritates.

quibus de caussis fundamenti loco ponit pro positionem, & inde deducit nouam ideam, quam complectitur conclusio, quae noua ideas coniungitur cum illa idea, unde deducta est, essicere potest propositionem minorem adeoque formam syllogistini. dicitur igitur haec Tatiocinatio assumtrua, quia nondum positus terminus siue idea assumitur: quae idea deducitur modo ex subiecto, modo praedicato tantum, modo simul ex subiecto & praedicato pro- positionis fundamentalis, ut inde duo generaveritatis ratiocinatiuae assumtiuae, alterum per tres terminos; alterUm Vero per quatuor terminos gignantur. qua doctrina exponit momenta de figuris & modis syllogismorum, eaque ita eXplanat, ut variis ratiocinandi modis ad inueniendas veritates debeant inseruire. quibus traditis, eXplicat Veritates ratiocinati-.

vas, quae ad syllogismoriam formas haud pos. sint adcommodari, quales sunt transsimitus, quam diuidit in disiunctivam & eomparativam; obiectiva,practica, caussalis, & addit doctrinam de diuersis ratiocinatiuae assi1mtiuae formis. tandem disserit de veritate ratiocinatiua

810쪽

nativa verbali , qua rectum Verborum usum concludimuS.

--XXVIIII. genus est illorum, qui

placita Peripatetica ac scholastica retinuerunt. - notisque illustrarunt & accessionibus auxerunt. quo spectat vir clarissimus Io. CHRISTI AN vs LANGIus, qui additamentis ad - nucleum logicae Meisianae multam operam doctrinae huic de syllogismo dedit, Varias imagines ad modos syllogismorum facilius percipiendos spectantes exhibuit, & omnino admodum subtilis regularum extitit auctor, Ut non omnis ingenii esse censeamus, ipsius praeceptis animum ad artem hanc cognoicendam ex e Cendamque praeparare. equidem Peripatetii corum placita non tam sancta considerauit testimatione,ut ab illis nonnunquam discedere, ' . nefas atque impium esse credidisset; in expli . Candis tamen atque illustrandis doctrinis inutilibus maxime fuit diligens, easque retinuit, uarirm magnam partem Potuisset dimittere lentio, etiam confutare, nisi forsan lingulari quadam caussa adductus tale seruauerit insti tutum. quos modos syllogismorum tradide

idem doctissimus L A N G i V s 3 obseruat. 'g. XXX. Ρerueniamus ad doctrinam ded monstratione, quae VOX non Vna sententia usur- Patur a philosophiae magistris. notat enim generatim probationem, siue sit certa, siue probabilis; speciatim vero Probationem certam . modo illam, quae sentione ipsa nititur; modo eam, quae eX indole idearum siue notio- Dum mentis deducitur, quae posterior a ple-