장음표시 사용
811쪽
rtioue demonstratio; prior autem ostensio adpellatur. quodsi philosophorum monimenta perlustramus, non obscure ex illis colligere possumus, quod per longum temporis tractum doctrina Aristotelis multis in magno fuerit pretio atque honore; tempestate Vero, qua nova lux philosophiae orta est, magna ceperit si menta, & quae de demonstratione tradi debent, ratione plana, euidenti atque utili sint
bus philosophis, quos aetas vetus protulit, in hoc logicae argumentum incubuit diligentissime, ideoque ab asseclis suis singulari aestimationis cultu est adfectus ac creditus, quod caelesti motu quodam incitatus ad opus hoc adgressus, eiusque partesdiuinis auspiciis peregerit felicissime. scripsit autem ARISTOTELEs libros duos priorum anablicorum &libros totidem ana ticorumposteriorum; άν λυειν autem est resoluere quaesionem ad propriam caussin , VteX THEΜisTIo colligi potest. erat enim ipsi princeps propositum, artem syllogismum componendi tradere, C ius tres species, demonstratim , dialecticum&sophisticum constituebat, quam in caussam quum syllogismus compositus sit ex propositionibus; & propositiones constent ex terminis , praemisit libros de enunciationibus & categoriis. de syllogismo igitur demonstrativo egit libris analyticorum, ac quidem priorib- de syllogismo geheratim; posterioribus de demonstratione 1peciatim, quam dicit esse syllo
812쪽
ENDVN. y quapropter GAL E N ys inducat, veram & antiquam inscriptionem analyticorum priorum fuisse συS,ογισμοῦ, quod etiam confirmat BOETHIus: i autem duos resolutor os libros de DLogismo; posteriorum autem analyticorum antiquum titulum fuisse. περὶ, de demon atione. demonstrationem, cuius essectus sit scientia, diuisit Aristoteles in demonstrationem τουλοτι,&του ο τι, quarum Prior est, qua probatur essectus per caussam propriam, & dicit quoque demonstratio a pisei, quae secundum Aristbtelem constare debet εξ ia1Θων, καὶ
in ne quatuor proprietates principiorum,quibus nitatur demonstr alio, posuit. primum enim dicit, haec principia debere esse vera, quoniam ex false verum naud possit cognosci, ac quidem necessario vera, cuius necessitatis tres gradus ex ARIsTOTELE Obseruant, κατά παν- τος , αυτο & καθολου. Principia κατα παν-
τος dicuntur, ubi praedicarum de subiecto omni semper vere dicatur; κατ αυτο , si praedicatum comprehendat notionem differentiae subiecti; & καΘολου, si praedicatum ratione subiecti ita se habeat, ut reciprocando possit effer H. secundum principia debent esse prima &immediata alia non sint demonstranda; diuiduntur autem ista in axiomata ac th Ist, & has in definitionem & hypothesin. ter :tium putauit Aristoteles, demonstrationem, esse instituendam. ex principiis notisrUM
813쪽
prioribis, fion nobis; sed natura. scilicet alio
loco tradit distinctionem inter notiora natura & nobis, inter κατα τον λογον &,νωομαρύτερα τὴν o Θησιν, id est, notiora
secundum rationem es fecundum sint , illa
vero lon Sissime a sensu abesse & esse maxime uniuersalia docet. quae omnia si colligamus, deprehendimus, quod notiora natura siue secundum rationem sint uniuersalia notiora nobis vero siue secundum senium singularia, quam sententiam plane Disiam & erroneam cur amplexus sit Aristoteles, definire non possumus: ac quamuis nonnulli crediderint, ipsium per PLATONI s doctrinam; quod ideae veri fuerint in mente, antequam sit coniuncta Cum corpore; in hanc opinionem esse deductum; constat tamen ex aliis locis, Aristotelem his Platonicis nugis nullum praebuisse assensum. ceterum non mirum, quod existimauerit, Cognitionem nostram incipiendam esse ab uni-'versis & ducendam ad singularia, 3 quoniam totum sit notius iis partibus, & uniuersale sit totum, hi ncque aliis adhuc adductus caussis physicam tradiderit ad rationem metaphvta corum. sed tamen confundit philosophus nia totum logicum sue uniuersale cum toto phy-sco. de hoc verum est, quod sit notius sitis partibus, quoniam propius adpositum yest sensibus, quam eius partes, quod autem nemo dicat de uniuersali.tandem principia huius demonstrationis debent esse conclusonis causse. . quod autem ad demonstrationem του om adtinet, illa ignobilior priore habetur ac defini-
814쪽
tur, quod si0cisntrat, qua cognoscatur scientisce, hanc vel idam adfectionem huic vel illi iubiecto inesse, cuius tria genera eX ARISTOTE LE numerant Peripatetici & adhuc multas speciales regulas tradunt. q. XXXI. Non defuerunt, qui hanc Aristotelis doctrinam commentariis illustrarunt, ex-Plicarunt, ac per longum temporis spatium Propagarunt, ea mentis opinione occupati, quod in ista summum logicae praesidium posi- vim sit. ex Vetustioribus in posteriorum analyticorum libros Vtrosque 1cripserunt T H EMISTIVS& IO. PHILOPONVs; in librum . secundum EvSTRATIVS aliique, quorum opera haud seruata sunt, nec non A VER
posthac Praecipue tempestate scholasticorum hanc quoque logicae Aristotelicae partem coluerunt diligenter, nec solum istam in scriptis
Iogicis E posuerunt; sed & seorsim tradiderunt ac de demonstratione peculiares scripserunt libros. eXquibus prae aliis vioT Tus& se AEGRIVS celebritatem ac famam nominis sibi compararunt, quamuis non 'mnia, quae Aristoteles ea de re sensit,consentione sua confirmauerint, Vti de hisce operibus iam supra disseruimus. praeter quos alii idem argumen-
815쪽
suis philosophicis. XXXII. At vero qui philosophiam Aristotelis non sancta & deuota animi religione coluerunt, ac suo ingenio veritates sapientiaeque arcana perscrutari instituerunt, de hae quoque dotarina iudicarunt liberius, ipsamque diligenter examinatam non adeo grauiorem esse pro nuntiarunt. PETRUs RAM Us 3
multa in Aristotelis praeceptis de demonstratione atque in libris analyticis de assidua obscuritate queritur; quum contra PROCLvs Aristoteli vitio vertat, quod ipsius analytica nimis sit perspicua, Vt a quouis non plane stupido possit intelligi. atqui huiusmodi cen-1uram aduersus rem laude omnino dignam
merito reiecit GER HARDUS IO. VOS IIVS squi autem, quum obseruasset, quod in analytica posteriora nemo melior Zarabe a & lio scripserit, de R A M o ita iudicat: si Raminia. riosa conuitia in demonserandi artem, quom nou intestigit, nec asse emptitem. Iane dum i titiles herbasse ex toxicis runcare velis promit tit, euestis Iove utilissima. , dumque arborem totam princetur, ramum tantummodo exhibete Thessati re aliorum similis, qui ut Galenus pridimo methodi libro ait , haad exquisie accurate que instituendo morborum diuisones, perinde . Iaciunt, ac si litteraι dispescerent in vocales consonas, ae e besie se defunctos putarent, quas non es ilia suas habeant disserentias ac species. nostro iudicio& RAMus&vossius affectis
816쪽
DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE. 783bus aliquid dederunt, & humani quid passi.
sunt. ille, quod acerbius interdum Aristotelem perstrinxerit; hic Vero, quod nimio erga philosophum hunc amore incitatus Vehementer disseruerit aduersus Ramum, nec discrimen inter res ipsas, & modum disputandi fecerit, qui reprehensione quidem dignus esse potest, quamuis res ipsa suum pretium habeat. PETRUS GAsSENDvs Vt grau issime de integra Aristotelis philosophia sensit ac iudicavit; ita & in hoc argumentum ad demonstrationem spectans animaduersiones instituit accuratius. etenim obseruat non solum generatim in hac doctrina multa deesse; multa
haud utilia; sed inania, quin etiam sibi contraria & repugnantia proponi; sed & speciatim singulari industria magnaque iudicii vi demonstrat, neque talem demonstrationem, neque scientiam dari, qualem eXposuit Aristo-.teles, cuiusmodi obseruationes dignae omnino' sunt, quas omnes diligenter legant mentisque' meditatione assidua contemplantes eXpen
quum breuiter placita Aristotelis de demonstratione attigisset, addit: his omnibus missis, partim ut euidentibus, partisv ut intiliciterii h-titibus,partim visasis; &IO. FRANCISCvs B v D D E v s 3 dicit: cetera, qua prolixe de δε- monstrationestraecipiunt, dum de quaestione, quae monstrari possit , de immedietate rationum pro/antium, de gradibus nec Patis operose dis
putant, futilia sunt f inepta. scut-ilitiae
817쪽
inepte satis ridicule asseritur,quodis demonstrarione apex scientiae humanae, immo .mnis felicitatis consi lat. veritas enum indemonserabilis praestat demonstrabili: s vero similitudianis interdum maior es utilitas, quam sesentiae.
ANDREAs Ru DIGER y obseruauit, quod .
principia, quae Aristoteles ad demonstrationem τοῦ λοπι necessaria esse putauit, aperte significent confusionem demonstrationis mathematicae & philosophicae; alio autem loco ostendit rationem, qua haec doctrina sit eXPO- nenda. nec negari potest, quod Aristoteli praecepta non solum perturbatim & saepe obscure tint proposita; sed & multa contineant, quae in nugis numeranda, & momenta haud 'leuiora silentio praetermittant. nam ante 'Omnia ignorantiam verae indolis veritatis cum 'certae, tum probabilis deprehendimus, nec 'non discriminis demonstrationis, quae modo immediate ex sensione; modo ex desinitioni- 'Fus idearum est instituenda. multae dantur demonstrationes maxime firmae ac solidae, quae /haud principiis immediatis ac primis nitun-
tur, nec niti Possunt. nec in gradibus necessi- ltatis, quos tradidit Aristoteles, verum adsecutus est fundamentum, siquidem necessarium silexum inter subiectuin & praedicatum, ex .' quibus enunciatio composita est, ex subordi-
natis & diuersis ideis, num idea praedicati pertineat ad essentiam subiecti, an accidentia. nec lne 3 demonstrare debemus, ex quibus facile potest colligi, num propositio sit pronuntian- da uniuersa, an particulares. quod si ita est,
818쪽
scuti est, hanc doctrinam rectius ac verius tradendam esse putamus,quod hac ratione nostro iudicio fieri potest. demonstratione philosophica vel adprobamus, vel refutamus conclusiones. priori modo conclusiones nostras probamus per definitiones nostras, quae est demonstratio a priori; definitiones autem &alias veritates demonstramus per sensionem, quae est demonstratio a posteriori. refutamus' autem aliorum conclusiones ex definitionibus
ipsius ac diuisionibus, quas si ipsi quoque admittimus, est demonstratio κατ αληΘειαν, simminuS, κατ ανΘoωπον. definitiones vero ac diuisiones aliorum refutamus vel per sensio
nes, quae est deductio ad impossibi; vel per conclusionem manifeste falsam, quae est in theoreticis deductio adabyrdum; in practicis
g. XXXIII. Ratio ordinis postulat, ut do- ctrinam cla probabilitate ex historiarum monumentis illustremus breuiter. Veteres philosophi ante Aristotelem nihil tradiderunt de hac 1pecie veritatis, siquidem satisfecisse aliis persuadebant sibi, quando argumentandi artem demonstrarent. AnisTOTELEs disse' rentiam constituebat inter anal ticam, id est, doctrinam de demonstratione, cuius finis se scientia; & dialecticam, quamuis haec vox a Peripateticis non una adhibeatur sententia. quando enim dialecticam opponunt analyticae, dialcctica apud Peripateticos est ars exprobabilibus clinerens: hinc a sv ID A quo
θρε sissinitur, quod sit μἐΘοδος περὶ
819쪽
86 DE PROGRESSU PATIS LOGICAE. παντος τῆ προκειμενου , mereoaeus, quae
per probabilia de qualibet proposita quotione
ratiocinatur. at Vero quum aliquid vel vere sit probabile, Vel tantum tale adpareat; VO-Cem usurparunt modo ampliori se
'i tentia pro utraque specie probabilitatis, qua ratione dialectica in organo Aristotelis complectitur ipsius libros topicorum atque elencho-
rum sopbisticorum 1, modo usu strictiori pro ea
doctrina, quae tantum Vere probabilia tractet, & octo libris topicorum eXponatur. quibus. Aristoteles proponit syllogismum probabis Iem, dialecticum, quem adpellat probabile autem ipsi est propositio, quae omni-hus, auiplerisque, aut sapientioribus, iisque vetomnibuου, vel plerisque, vel celeberrimis vera vLaeetur. δ id, de quo instituitur heic disiputatio, dicitur problema, item quaestio, ut adeo dialectica tradat artem de rebus vere probabilibus disserendi, bene interrogando, apteque ad interrogata respondendo, usque dum deducatur probabile: atqui haec est caussa, cur doctrib, .na talis dicatur κα. qua' propter Aristoteles multa dat praecepta Cum etnterroganti, 'tum respondenti, atque existia anat, quod haec logicae pars animam praeparare debeat ad argumenta, quae gignant scientiam. . nam ipsi dialectica est ἀνάλυσις; & ana-Wtica est secunda &-vera: triplicem autem Vsum speciatim commemorat dialecticae, R ad exercitationes, ad cosioquia Se ad pHIosophiae scientiam. at vero quum existimat Aristoteles, omnem disputationem institui de
Problemate & quaestione, ad quam Pollier
820쪽
sponderi es aut non es; omne problema pertinere putat ad rei, de qua quaeitio instituatur, aut definitionem, aut genus, aut ProPrium, aut accidens, conser G E RH. IO. Vos SI UM &PETRUM GASSENDv M. y exstant e graecis commentaria in libros Aristotelis topicorum ALEXANDRI Aphrodisq; THEΜISTra autem commentarius periit: e latinis huc spectant CICERONI s topica, quae libris septem exposuit Bo ET HI Vs, Cuius latina interpretatio topicorum Aristotelis quoque exstat, Conser ΙΟ. ALB ER TUM FABRICIVΜ. 3 sophistae & rhetores transserebant usum topico rum ad studia eloquentiae, & corruptam CXercebant artem, qua de re quadam in utramque lisseruerunt partem, id quod G E R H. Io. ossIVs ' quoque Obseruauit, quamuis alieno a mente nostra iudicio. namque tale institutum probat Vchementer, quod nos iis de caussis reprehendendum esse censemus, quoniam genuina disciplina & logicae &eloquentiae inue multum cepit detrimenti: illa quod Uialecticam siue doctrinam de probabilinae ado atoriam praecipue pertinere existimauerint; haec Vero, quod mutata fuerit in sophisticam artem de omnibus rebus disserendi in utramque partem, id quod munus quidem est sophi-uarum; minus vero germanorum oratorum ac rhetorum. Veteres STOICI quidem discrimen posuerunt inter scientiam, opιnisnem EE comprehensonem . scientia erat firma ac stabilis comprehensio, quam ne ratio quidem