Io. Georgii Walchii ... Parerga academica ex historiarum atque antiquitatum monimentis collecta

831쪽

amones spectent, cuiusmodi labore functi lanei in primis Io. HEN RIUUS BARTHI Vs, qui disputationes theologicas edidit praeiudi--

, Pr Appius duabus dissertationibus de praeis dictis theologicis, quippe quae multa praeclara continent & cultoribus sacrarum litterarum, praecipue hac tempestate commendandae sunt

diligentissime. XL. Recte ac vere sentiunt philosophi,

quod animus ad Veritatis cognitionem possit praeparari per dubitationem, s modo legitimai instituatur ratione. namque duplex dubia tandi modus est, quorum alter, quando sine caussa aliquid vocamus in dubitationem, neci tam de probationibus, quam de ipsa re sine rationibus dubitamus,id quod sceptici secerunt; alter vero est, quum dubitandi causae nobis sunt, qualis dubitatio dicitur sobria& duplici modo fit. primum enim in rationes, quae inprobationem rei cuiusdam Proseruntur, inquirimus, num sint solidae, nec ne Z deinde ve- . ro si deprehendimus, rationes productas haud γ esse firmas, de melioribus ac vere solidis excogitandis sumus solliciti, quorum prius si facia μ mus, dubitamus de probationibus; posterius - austem,de ipsa re. Vetustiores philosophi Oxe . Cuerunt quidem dubitationem modo sob id ac continenter; modo Vero licentius, quam , ' Par erat. Prioris generis sunt, qui philoὶ-:phiae rationem eclecticam, uti dicitur, sunt se ctati, in quibus principem locum tenet merse 'toque Occupat SOCRATES, qui a scriptori bus antiquae aetatis singulari adficitur laude & .

832쪽

n E PROGRESsv AC FATIS LOGICAE. 799

doctissimus omnium philosophorum. celebre quidem habuit hoc prouerbium: SE NIHIL

SCIRE, NISI HOC ' 'NUM, RUOD NIHIL

sc IAT, quod nonnulli ea sententia intelle-Xerunt, ut ipsum inde insimulauerint opinio nis, quasi nullam dari scientiam humanam, existimasset. sic LACTANT ivs de effato hoc Socratis ita disserit: Socrates ut ceterorum

argueret insitiam, qui se aliquid tenere arbitrantur, ait,se nihil scire, nisi unum, quod . nihil sciret. intesiex is enim doctrinam idam nihil habere in se certi, nihil veri. quam sententiam autem LACTANTII doctrinae Socratis eX XENOPHONTE, PLATONE, STO-BAEo aliisque scriptoribus a THoΜA STANT. E 1 o 3 collectae haud probabilem esse, confirmant. ut itaque ab accusatione scepticismi Socratem absoluerent, existimarunt nonnulli,. ipsum hoc prouerbio per ironiam usum fuisse, id quod obseruat MO RHO FI Vs; ' quam coniecturam cum ipsius satis celebrata modestia haud conuenire, alii monent, ac credunt, Socratem effatum hoc adhibuisse, ut tum rem sophistarum, qui se omnia scire gloriabantur, redargueret. Ceterum lapius euenit, ut verba ab hominibus bona mente prolata ab aliis modo prauis affectibus, modo inscitia. modo imprudentia adductis in. malam transserantur Partem, quod non modo eXemplum Socratis, Dd & Epicuri, nec non secta Sadducaeorum tessantur. namque quum Antigonus Sochaeus

833쪽

doceret, Deo non ita obediendum esse, vi se vi dominis, spe mercedis commoti praestant obedientiam; Sadoli Issariter & Baithus haec ita intellexerunt, ac si dixisset, Deo esse seruiendum sine spe retributionis, & hinc porro Collegerunt, nullas poenas,nulla praemia post hanc vitam esis exspectanda, animas hominum cum

Qorpore interire, Vide Io. FRANCISCUM B v D D E V M. δ praeter Socratem dubitationes adhibuerunt PLATO, ARISTOTEL Es, EPI-c v R v s, aliique, quoniam alias nihil inuenire nee quidquam diiudicare potuissent; sed remota penitus dubitatione, omnes praeceptorum doctrinas sincte conseruare ac Propagare habuissent necesse. posterioris generis sunt; qui licentius iusto de rebus praeter necessitatem dubitationes instituerunt, aut, Vt rectius iudicemus, ea quae in aperto fuerunt posita,

negarunt, id quod solemne erat scepticis, de quibus paullo post disseramus. aduersus quos kii quidem disputarunt, Veritatem eiusque certitudinem defendentes ideoque adpellati dogmatici; ipsam autem dubitationis genuianam indolem, aut modum, quo in salutem&gratiam sensus Veri & falsi debeat ista fieri rite, et

minus demonstrarunt. .

g. XLI. Recentiori tempestate praecipue o ARTE fius doctrina de dubitatione largi smam disputandi dedit occasonem, etiam3 apud nonnullos eXcitauit suspicionem atheisia mi aut scepticismi. de praeiudiciis cognoscendis atque eliciendis leuiore egit industria, nee grauiter atque accurate de illorum indole, ve-

834쪽

Ta origine ac modo, quo illis medicina possit adhiberi. disteruit. praecipue vero docti inam de dubitatione, in qua multum momenti positum est, si rem ipsam accurate inspiciamus,

omnino corrupit, atque ea tradidit, quae cum genuina dubitandi ratione ac cognoscenda veritate nihil habent commune. nam commen-- clauit cultoribus philosophiae talem dubitationem, quae non est dubitatio, sed negatio: hine licendi genera dubitare, reiicere, habere fato, euertere & alia usurpat promiscue, quasi sint eiusdem significationis; quin etiam aperte in- dicat, quid per dubitationem intellexerit, quando dicit: quin-isia etiam , is quibus aulitabimus , utιle erit habere pro falsis, ut tanto clarius , quidnam certissimum re cognitu scidimum sis, inueniamus; & alio loco : Hia omnia , quae prius ut vera quam maxime credi eram, propter hoc unum , quod de in

aliquo modo posse dubitari, deprehendissem, siane falsa esse seno Z at Vero quum C A R-

ESI vs certitudinem sensuum negaret, quid mirum, quod dubitationem ad eiusmodi quq-.que res traXerit, quae per sensus & vere &clarissime percipiuntur, ut de illis. dubitandi no- his neutiquam relicta sit sacyltas. quapro- pter dicit: 3 facile supponimus, ni alam esse Deum, nusium caelum, nulla co pora , nosqge etiam ipsos non habere manisis , nec pedes , nec denique vitam corpus. eX quibus patet, quod etiam de Deo dubitationem institui posse, existimauerit. quod & aliis locis confirmat, siquidem ' supponam, ait, non optimum Deu bn-

835쪽

tem veritatis; sed genium aliquem malignum, eumdemque summe potentem es castidum omnem tuam industriam in eo posuisse, ut me Disseret i item: num quid est aliquis Deus,ves quocunque nomine illam vocem, qui mihi has ipsas cogitationes immittit ' quare vero

hoc putem, quum forsan i met illarum auctore se possim. praecipue Uubitationem iis de

cauuis commendauit, ut hoc medio falsae opianiones generales eiicerentur o mente, etiam animus posset praeparari ad puriores cogit riones & notiones concipiendas.

X.L II. Propter hanc doctiinam de d

hitatione RENA Tvs CARTESIVs varias

censuras expertus est. alii ipsum adcusarunt atheismi, quod fecit LoENIus ea ratione, quoniam Cartesius de omnibus dubitau xit, etiam. vi expresse ipsius verba adhuc t stentur, de existentia Dei; quum autem ipsius 'dubitatio nihil aliud fuerit, quam negatio, is queretur inde, illum negasse Dei exilientianu ART1NVS SCHO OCRI Vs, profestar pes

ophiae Groeningensis, eandem instituit as

inuationem, quamuis posthac coram magistr in se Cartesio secista iniuriam, profiteri co ctus fuerit, id quod commemorat A D R I A N v s

v o E TI ' s huiusmodi grauioris censiuae - ritit auctor, o cuius discipulis quidam edidie' admirandam methodum noua philosophiae R nati des Cartes, qua Caroesium non solum o culti atheismi accuset; sed etiam comparatio-

836쪽

DE FROGREssu An PATIS LOGICAE. M Polle numerariath ismum exii nolcenda. & in

plicismiun hoc positum, quod sceptici temper

e Permaneant, iacuod Carteum minus fecerit

-- talia de dubitatione tradiderit, quae facile quemdam in atheismum ac scepticismum pos

runt ex sectatoribus CARTEs II, qui ipsius auctoritatem tueri elaborarunt, obseruantes, quod haud serio dubitauerit,Video I O. s C H O-

837쪽

TANV Μ. y at vero, qui alienus est: a studio prauorum affectuum ac partium Cartesii, remque accurate ac 1blida meditatione considerat, omnino potest cognoscere, quod Cartesii du- hitatio fuerit negatio, quae nihil habet commune cum veritate, sed viam parat ad atheis- nium&scepticismum g. XL ΙΙΙ. Variae autem doctrinae fiant, quarum historias tradere, e re esset, si id per spatii rationem ac temporis fieri posset. quapropter Vt nobis propositam breuitatem ob-1ermemus, paucis tantum de arte disputandi ac methodo ex historiarum monimentis edisseramus, praecipue quum nobis sit in animo, specimen modo huiusmodi historiae logicae exhibere. quod ad prius momentum adtinet, va

rii modi disputandi celebrati apud philoso

phos possunt commemorari, quorum principes recensere instituamus. non est, quod dicamus de oratione continua, quam in disputationibus adhibuerunt antiquissima aetate, ut pluribus ostendit IO. FRIDEM. SCHNEID E R; quoniam artem logicae ex historiis illustramus adeoque artem quoque disputandi respicere, necesse habemus. apud veteres graecos celebris extitit modus disputandi per dialogos, de cuius auctore diuersa ratione disseritur. etenim inuehtio eius vindicatur modo ALEXAMENI TEIo; modo ZENONI Heati, qui scripserit dialogos; modo s O C R ATI, modo PLATONI, quae diuersae opiniones facile inter se possunt conciliari, si dicamus , quod post ZENONEM hoc scribendi

i ac

838쪽

ac clisputandi genus maiori cura coluerint at- que Omauerint SOCRATES ac PL ATO. in Primis autem obseruamus, rationem hanc disputandi praecipue adtribui a scriptoribus f CR ATI, etiam adpellari methodum Socrati-- cam, quoniam istam Socrates praecipue contra sophistas, qui illa frequentissime usi sunt, adhibebat felici successit. hinc & alias leges praecipiebat, ac sectatores fallaciarum, siquicem unicuique liberum relinquebat respondere, quidquid ipsit videretur, quin etiam iubebat alios, cum quibus disputabat, opiniones

suas explanare. methodi huius eXempla reperiuntur in PLATONI s dialogis, & in XENOPHONTE, qui plurima refert Socratis colloquia , vere, ut Videtur, habita, quum P L A--T O multa finxerit, eX quibus I O. C L e R I c v s R. regulas heic obseruandas collegit diligent r. sic ante Aristotelem sine ope syllogismorum fiebat disputatio per dialogos, quod colloquia quoque, quae Iobus cum amicis instituit, confirmant : nec non poli aetatem Aristotelis m*dus hic adhuc vigebat, quam in rem saltim uisputationes seruatoris nostxi cum iudaeis, pharistas sadducaeis testari possunt. recen-.tissimo tempore CHRISTI AN Us THOMA-s Iv s magnum pretium modo huic disputan li statuit eumque cultoribus logine commendauit studiose: ANDREAS RV.DIGER . vero de isto hoc tulit iudicium: ut non diem'. methodum per quaestiones concis ones flum

incere κατ ανΘρωπον, non κατ'

aetos ambagibis ideo est , quod alter non potes

839쪽

ob ar; , ut perpetuo aiat vel neget , sed ipsimique etiam permittendum , ut nescire quaesti rationem respondeat. iam si cassidus sis , tamdiu alis negat , donec ad quaestionem pal- mariam perueniat alter ; ad hanc per το ne is Hypondet: sis noua feries quaestionum aures erit ἡnstituenda, ad quarum principalem fi proce

fum denuo sis, iterum eodem modo eludere eum solem confer CAROLvΜ SIGONIVM,

g. XLIIII. Apud veteres celebris quoque

extitit modus di utandi Megaricus, cuius I ventio tribuitur E V C L I n I, conditori se Megaricae. namque teste L A E R T I o, 6 pH iosophus hic aliorum sententias ac conClus nes confutauit per conclusiones, quae Varia continebant absurda & incommoda, prout iam sipra I verba LAERTII sumus interpretati.

, To ratio disputandi per θ'gi mos longo temporis tractu in scholis celebrata fuit, cui ARI-sTOTELES praecipue multam dedit operam. etenim quod ad illius inuentionem adtinet, discrepant auctores sententiis siais, cui haec laus ' debeatur, siquidem alii hac in caussa fauent Aristoteli; alii vero obseruant, quod non so-

840쪽

lum vox more Aristotelico adhibita deprehendatur in Platone; sed & res ipsa , prout ALCI No vs Persectas syllogismorum

NUM sCHNEIDE Ru M.' quidquid sit; modus hic disputandi vim multorum seculorum obtinuit, adeo ut & nostra aetate, qua philosophia per operam atque industriam clarisum rum virorum a sordibus purgata est, confir ludo ista per syllogismos disputandi, praesese tim in academiis, sit stabilita & confirmata. at uui multi persuadent sibi, eam vim arti huic clisputandi inesse, ut nulla alia ratione veritas inuestigari atque in lucem proferri possit, e iam aegro serunt animo, si quis a more isto dit' cedere atque alio modo addisceptationem a gredi velit. recte iudicat de methodo hae ANDREAs Ru Di GER: 3 DPogistica methodus e hoc non laboret, laborat tamengrauror incommodo. opponenti enIm licet argumentara

a baculo ad angulum respondentem δε nos pondere, saltem copia inanium argumentorum tamdiu lacessere, donec tempus praestitutum flit elapsum. respondenti conceditur ad maiorem ὀel nihilrespondere,fedihem modosuam profare, verineptis disinctiunculis vim argume torum tamdiu eludere, donec rure suo excipere queat, animum iam esse in patinis, s diore dam adeo huius rei disieptationem in aliud rem

sus ese. adhuc ex antiquioribus commemorare debemus D I o G E N E M onicum, qui a