Io. Georgii Walchii ... Parerga academica ex historiarum atque antiquitatum monimentis collecta

861쪽

ridica, tabulis comprehensa, qua etiam e 1 prehenduntur praecepta logica; vi de aliis taceamus, quos iam collegerunt

Rus. ' a studio erga pETRI R AMI dialecticam institutum hoc, quo conscripserunt logi- . Cas iuridicas, manasse, non immerito iudicat CHRISTIANUS THOMAs Ivs. etenim quum magnus impetus fieret aduersus R Α- M v M, iuri consulti hraecipue caussae ipsius favebant, amplectebantur praecepta eius diale- cticae, componebant ad illius methodum com- pendia iuris, defendebant R A M v Μ contra aS- seclas disectatores Aristotelis, quod exempla RENNEM ANNI, TREVTLERI atque alio-l rum confirmant, atque hac occasione cogitabant de logicis iuridicis conscribendis Iocis' Iegatibus topicis, uti dicuntur. g. VII. Nunc breuiter exponamus, quae de adnuc commemoratis modis logicam tradensentiamus. quod ut fiat accuratius, poni- . mus ante, quod bona tractandi ratio debeat esse consentanea & indoli rerum, quae pro PO- nuntur, & conditioni auditorum & discentium, quod utrumque essicit, ut ratio haec sit cum λlida, tum facilis, quorum illud respicit res; hoc vero discentes. quod quum ita est, scuti est, non possumus probare rationem logicam tradendi per Bmbola & hierogl hic

hece

862쪽

quae ex ipsa horum 1 criptorum sententia inse vire debent imaginationi & per hanc memoriae , hinc ipse i O. I v S T V S WINCΚELMAN-N v s, cuius tabulam supra commemorauimus, profitetur, se istam composuisse in gratiam Puerorum,quorum memoria ad retinendas diactiones'res per tales imagines repraesentatas praeclare a latur; & appellat interpretationem illius tabulae Iogicam memoratiuam. at vero, si ad genuinae logicae artem spectamus, ista sane non pertinet ad memoriam; 1 ed opus est iudicii, quod bene quoque D A N I E LGEORGIVs MO RHOFIvSy Obseruat, cumhus impraegnatam turbabuntur circuli. si etiam logica praecipue memoriae subsidio addiscenda esset, quod de scholasticis nugis, quae contine-hant tantum terminos, certa ratione dicere possumus; minus tamen adiumenta, quae in INCRELMANNUS&MVRNE Rus dederunt, debent laudari. haec enim via, aliquid memoriae tradendi, dissicilis est admodum multisque circumsepta incommodis, quippe qua necesse est, primum significationes imaginum ac figurarum percipere ac posthac vi imaginationis istas menti repraesentare ac retinere memoria cum ipsas imagines, tum res, quae illis significantur. quibus rationibus &hanc addere possumus, quod imagines, quas exhibuerunt WINC UEL MANNUS&MVRNE Rus, sint horridae, absurdae, nullam ha-

bentes 'inquit, iis laia vim potissmum talis diasciplina requirat,nepue ideo a pueris apprehendi sitispossit , eius per phantasiam nouis ima ini-

863쪽

83o DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE.

bentes similitudinem cum rebus, quas debent indicare: quapropter MATTHAEUS BER-NEGGERus de chartitudio MuRNERI ita iudicat: huius farinae videri queat Monachi cuiusdam ordinis minorum Thomae Murneri gentoratenses doctoris theologiae chartiis-dium Feriptum annis abhinc centum, quod excurrit: cuius ope intra spatium unius mensis etiam indoctos ac rudes artis Iogica admiraculamvsque peratos escisse se iactat, visuspicio suboriretur, aliquiae magicarum artium intem senisse. pollicitus etiam es ,se daturum qua tuor libros institutionum si istanearum in μmilem chartularum lusoriarum formam re actos. quo praeclaro munere an sudiosos iuris heauerit, mihi non constat, nec enim vidi. Iogicum chartitudium vidisoliditatem artis vanissimae detestatus. institutum autem illorum, qui logicas exemplis sacris & iuris illustrarunt, uti PE TRVs RAΜVs exemDla ex scriptis poetarum atque Oratorum adferebat; penitus reiicere nolumus, siquidem exemplis interdum magna vis inest ad praecepta facilius capienda; si modo aeropter haec ornamentalogicas haud inscripsissent theologicas & iuri- . dicas. inscriptiones enim librorum respicere debent rem ipsam principalem, aut simul m thodi rationem, quorum neutrum Per eXempla mutatur. ceterum & hodie multi utuntur hoc instituto in academiis, quum litterarum studiosis polliceantur, se in recitationibus interpretari velle logicas in item theol gicas , eum in finem, Ut iuuenes maiori copia

cle resi

864쪽

DE PROGRESSU AC FATIS LOGICAE. 83r

confluant ad audiendas lectiones, id quod Pe cum fraude quadam coniunctum esse, cen-

1emus.

g. VIII. Nonnulli instituerunt conciliationes inter diuersos philosophos, etiam inter philosophos & sacras scripturas, quod fecerunt in omnibus fere philosophiae partibus, ut paullo post generatim obseruabimhs. idem quoque accidit logicae,quum quidam Ramum cum Aristotele & Philippo Melanchthone

conciliare elaborauerint, cuiusmodi scriptores supra commemorauimus. sic quoque

gicae & politicae in academia Alidorfina pro-Iesor quondam clarissimus, edidit logicam veterem D nouam, quae prodiit MDCCIII. nec tale institutum, talem logicam scribendi modum probare possumus, quoniam multa incommoda ex conciliandi studio oriuntur. nam aliud est, num possimus instituere conciliationes ι aliud num istae sententiis auctorum, quae inter se conciliantur, resipondeant, quod posterius plerumque haud respiciunt, praecipue quum in talia studia sepe per prauos adfectus

deducantur. quo nomine trahunt philosophorum placita in sententias ab ipsorum mente omnino alienas, atque ea, quae sibi contra dicunt ac repugnant, quorum omnino aliud debet esse falsum; aliud verum, inter se volunt conciliare,quo fit, ut errores propagentur, nec nouae veritates possint excogitari.

LIBRI

865쪽

LIBRI III.

. DE . .

VARIA EXISTIMATIONIS

LOGICAE FORTUNA.

Diis dirumstin a. I. de fortunapro periori logicae tempore vetustiori. g. II. III. tempore reiscentiori , ubi ostenditur, quid ad hanc felicitatem is formatio doctrinae sacrae per Luthrarum contu- Ierit. f. IIII. felicitas logicae, quum a nugis

sobolasticorum fuerit purgata. 6. U. illius fomtuna per philosiopbiam eclecticam. f. VI. VII. g. I. Vod non omni tempore eadem fata fuerint artis logicae, ex dictis colligi potest haud obscure: quam fatorum diuersitatem iam breuiter eXponamus, &simul in caussam illius inquiramus. disputabimus igitur de varia logicae fortuna, quae fuit modo prosperior, 'modo aduersia, quod ut fiat distincte atque accurate, necesse est, breuibus interpretari, quid

per hanc duplicem fortunam intelligamus. prospera logicae fortuna haud dependet tantivn a cultu illius ac magno illorum numero, qui tradunt se eius culturae, ac scripta logica in publicam emittunt lucem, quod si ita esset, ars haec tempore scholasticorum in summum felicitatis fauigium fuisset euecta. quaprIter

866쪽

felix potius pronuntianda est disciplina quaedam, ii secundum suam indolem ita Colatur , ut utilitatem, quae inde debet profici sici, cultoribus possit praebere. quod si ita est, scuti est,

prosperiorem logicae fortunam a modo istamo adendi & colendi merito derivamus, qui naturae atque indoli eius consentaneus esse debet. dantur autem gradus huius selicitatis e

prospera quidem fiuitur logica fortuna, si viri. negotio huic sese consecrant, qui & iudicioci animo veritatis studiosissinio valent; prosperior tamen ista erit, si per rationem status ciuilis & ecclesiastici ista, quae acutissimus philosophus excogitauit bene, possint feliciori Propagari successu. quodsi haec a se velimus

iistinguere, possumus priorem adpellare fortunampriuatam; Iosteriorem v Opubticam, quam Vtramque respiciamus. g. II. Tempore vetustiori interduni logiem erat fortuna prosperior priuata; minus autem

publica. nam quamuis multi ex philosophis graecis eclecticam philosophiam tractandi raritionem sequebantur, quod eXempla soc R Α-

TIS, PLATONIS, ARISTOTELIS, EPI-

cvR1 & aliorum confirmant; ipsi tamen hoe philosophiae gemis discipulis suis haud com mendabant, 1 ed ut isti in verba sua supersti ..tioso cultu iurarent. elaborabant. ouapropter primus omnino fuit l o T A M o N meAlericaedrinas, qui sicliolam eclecticam constituit, quam differentiam si obseruamus, facile pos-runt conciliari diuerta 1ententiae . quod nonnulli originem philosophiae eclecticae, quam L Ipsius & vos s Ius electivam dicunt, no minato POTAMONI vindicent; alii autesti

867쪽

.43 DE VARI A LOGIC AE FORTvNa. istam a vetustiori aetate repetendam esse cense aiat. nam quamuis ARISTOTELES, EPI-cullus a doctrinis suorum magistrorum discesserint; ipsi tamen haud scholas eclecticas constituerunt, id quod fecit PoΥΑΜΟΝ, quam in rem pluribus legi possunt ό E s E N-

β. III. Prosperior igitur sortuna logicae multum debet primum s o C R A T I, qui quamuis iiihil scripserit; studio tamen veritatis occupatus sophistis atque auctoribus fallaciarum 1ese opposuit, & acuta iudicii facultate praeditus, viam monstrauit ad veritatem eruendam cognoscendamque. cui addimus ARISTOTELEM, quippe qui de meliori artis huius fa- cie multum meritus, ac primus operi huic manus admouit, ut illud ad certam sermam redigeret, etiam praecepta non penitus contemnenda dedit, si modo eius sectatores atque assectae pari fide, eruditione atque industria sa- Iutem huius disciplinae promouere atque ausere voluissent. tertius est EPILVRVS, Cuius canones, quamuis sint breuiores, superioribus iure ac merito multa adfecimus laude, quoniam solida atque utilia contineant praece-yta, a multis aliis philosophis haud cognita, multo minus tradita. atqui hi sunt, quos ex antiqua aetate nominare possumus. plures

quidem adhuc logica praecepta scripserunt

868쪽

DE v ARIA LOGICAE FORTUNA. 83s

aliosque docuerunt, quorum & supra copiosum fecimus indicem; illis tamen prosperior disciplinae fortuna non multum debet, quoniam plerumque sequebantur magistros, atque accessiones, quibus nonnulli istam auxerunt, leuioris erant momenti.

g. IIII. Tempore medio sortuna logicae erat durior; quam autem felicius sidus ortum se quebatur; quum caelestibus auspiciis L v Υ Π En v s noster doctrinas diuinas purgare ac pristinam lucem restituere nobis institueret, quo factum est, ut non solum religio christiana; sed

di bonae litterae, & in his musta philosophicae

priorem dignitatem, puritatem ac splenuorem reciperent: ab hoc tempore sanae libertatis cogitandi, per tot secula penitus oppressae&in perniciosissimam seruitutem immutatae sundamentum ponebatur, quae posthac sensim ac sensim redire coepit, in quo maximum fortunae logicae momentum positum esse, iudicamus. ipse LVT ME Rus alienus fuit a midio

sectarum, ac praecipue philosophiae Aristot licae. iam anno MDXUI. Iodoco Isenacensi epistola quadam multas dubitandi rationes amversus Aristotelem & Porphyrium fgniskaverat; & anno MDX VII. ipso praeside dispu

tatio quaedam a M. FRANCISCO GUNTH

n o habita, qua Lutherus de Aristotele ita sentit: tota fere Ariuoletas ethica pessima est gratiae inimica. error es, Ari telis sententiam de felicitate non repugnare doctrina catholicae. error es, dicere, sene Arisoreis non

869쪽

836 DE v ARIA LOGICAE FORTUNA.

net interminis diuinis. non tamen ideosequitur, veritatem articuli trinitatis repugnare for

mis DPogisicis. si forma segistica tenet is

diuinis, articulus trinitatis erit situs π non credituae. breuiter, totus Aristoteles ad theologiam e t tenebrae ad lucem. bonum erat ecclesiae,' sitheologis natus non fuisset Porporius cum suis iniuersalibus. Uitatiores definitiones Aristo- 'telis videntur petere principium, ut de alii testimoniis taceamus, eX quibus patet haud obscure, quod Lutherus Aristotelis logicam, ethicam & physicam minus probauerit. nec deerant, qui hac in caussa ad theri sentetis

g. V. Non negamus, quod Lutherus interis dum iusto vehementior fuerit erga Aristoterilem; qua in re autem facile per temporis illius rationem & n mia ac bona studia in puriorem doctrinam debet eXcusari. Ceterum quamquam Aristoteles non penitus de sede auctoritatis ac dignitatis deiiciebatur,praecipue quum PHILIPPVS Μ EL AN CHTHON ipsi multum esset addictus; philosophia tamen scholastica magnum capiebat detrimentum ac noua illius sexies oriebatur, ex quo logica quoque multa bona liberali spe sibi poterat polliceri. alii Operam studiumque collocabant in humanioribus litteris resulcitandis & barbarie scholasticorum profliganda, IO. LUDOVICVS VH

870쪽

Nigo Lius; alii reiecta scholastica philosophia, Aristotelem ipsum eligebant, in quibus

Itali inprimis eminuerunt. ac quamuis P H ILIPPUS MELANCHTHON compendia philosophica ex Aristotele ita componeret, Vt in terdum ornamenta quaedam ex elegantiori doctrina adferret & a magistro ac duce discederet, quae multorum adplausum nacta fiant; fuerunt tamen alii ex germanis, qui exemplis Italorum purum Aristotelem reuocare volum,mnt, quales sunt PHILIPPUS SCHERBIUS, - MICHAEL PICCARTVS, ERNES TURSON NERVS, CHRISTIANVS DREIERUM MELCHIOR ZEIDLERVS, IO. ZEIS OL-D v s. equidem seculo sexto & decimo P E-ΥRus nAMus ab Aristotele magno strepitu discessit, suoque exemplo praeclare demon-1tiauit, ab unius auctoritate haud veram pendere philosophiam ; minus tamen de Aristotelis sectatoribus potuit triumphare. . t. g. VI. Hac ratione logica a nugis scholasH- eorum liberata filii, quae felicitas non exigua quidem; nondum autem consummata erat, quum disciplina haec neutiquam ea ratione coleretur, Ut munus de cognoscenda Veritate potuisset praestare. quapropter seculo decimo septimo feliciora adhuc tempora oriebantur, quibus accessiones maximi momenti lor. Gicae nebant, haecque ars nobilissima noua inriduebatur facie: scilicet FRANCISCVs BACode v E R v L A MI o in philosophia naturali viam monstrabat ad eiusmodi illius culturam, quae , , non aliorum auctoritate; sed propria obie vatione di meditatione absoluebatur, quem