장음표시 사용
261쪽
ulla fraude affectis,aut egeant,aut Peant, aut suis paternis opibu sper astutiam ullam emungantur, praesertim hoc seculo loge corruptissimo,& ad nullas non technas instructissiano. Sed ut omnibus dolis, ac fraudibus exclusis summa cu squila a te eae rones tractent, & examinetur, quae t ita ex bono S a 3 quo propendeant, adeo,' ut nullae non leges bonis pupillari 6 ribus, diligenter prospicere, lac pie costilere iusserint,ob id quod eorum bona plar runq; tutorum, accuratorum fraudis bus ne dicam rapacibus technis sint exposita. 'Iudices cogo qui in limo trat sonu tutelarium causa iudicare habent,niam me se reddat dissiciles,aut morosos inuidendis, ac diligeter reuidendis administratae tutelae, aut curae rationibus,
sis per quas minorii, atque similium miserabilium persiona ε ru indemnitatibus succurritur legaliter i procedant, prouideantq; sicuti leges uolunt ut tutoris, aut curatoris dolias, tum in administrationis principio,tum in medio,tu in fine,
omnibus tye &casu, acoi ex parte coerceatur, & purgetur. Horret prosecto animus ad comemorandum quatis uersu-tijs, quati, technis, et fraudulentis modis pupillorum bona nunc pa:lim oppugnentur,ac diripiantur, a debui mihi com 'memoraturo lachrymae prius deficerent quam uerba, si oes causas,&fraudum illarum occasiones, S modos explicare Prexero. Tantu, praeterea circa pupillorum, minorumq; rones redde da , misero hoc in orbe est error,atque defectus, toni in tutoribus,tum in magistratibus, tum in patriae consuetudinibus,aut italutis, ut his explicandis nulla queat suta scere Oratio. Cςterum ut copcndiaria uia huius negocij ue stibulu ingrediar, precium opere me arbitror facturuin, si mei captus tenuitate prius oculis summatim exposuero quic
quid huic n Istro proposito conuenire uidebitur. Relictis cr go multis a tergo diuerticulis in sacris legu uoluminibus,
curatorem,administratoremq; alienarum rerum, naturaliae ciuili ratione debere librum rationum c onficere, ratione rerum a se gestarsi, plenam, fidelem,& diligentem reddere,
vi reliqua si q sint uber soluere.Nem det sequisiua tali
262쪽
ratione reddenda putare esse liberum, aut iure ab lutum,
aut cum tuta conscientia. Quum enim in rebus omnibus, receptorum&expensorum exacta reposcitur rat Io, multo magis in hac pia administratione bonorum pupillarium unicuique reddenda ei it ro, scilicet ut boni administratoris appareat fidelitas,&integritas. Et ut mali administratoris coar-8 guatur infidelitas, fraus, S rapacitas.' Haec enim duo sine ra' tionis redditione nec certo apparere, ne certo cognosci poss sunt.' Atq; ideo ut dici solet Rationes cu die & cosule edi debent, qm accepta S data non aliter possitnt apparere, nisi dies & consul fuerit editus. l. i . f. Rationes .ff. de eden. Nec enim melius possunt reduci ad mente accepta & data, si de clarato, quo die singula facta sunt. Idq; cora iudice copetenti, tametsi cora uiris bonis & calculi expertis, per Iudice ad hoc datis id et fieri nequaqua prohibeatur. Cauetur l. l. 6. Osficio .ff. de tute.& rat. dili rati. quem textum ad quemlibet adn,inistratore extendunt doctores, atq;. l. 2. ff. ubi pup. educa.deb. Necno. l. Thais ancilla, uersi. Sorore sua, ibi poti sit inu respodit. No spectandum quid hqredibus displiceat
sed id quod bono uiro possit placere, ut libertate consequar o tur. ff. de fidei commissi. liberi. Attament huiusmodi rationem, ut tutor reddat, in multis locis cogi nequasi potest, nisi post finita tutela, neque curator nisi poli cura. l. Nisi finita,&.l. Si cu adhuc. is de tutet.&rat. distrah.l 2. S. l. Rationes. .de administra. tur. uel curato. Ide inhospitalario uelo phanatropho. iuxta l. Orphanatrophos. C. de episco.&es ric. Cle. 2. q. ut aut, de religio. domib. lde in testamenti executore. l. Nulli. C. de episco.&cleric. c. Tua nobis, &c. Ioannes, ex. de testam. Simile in procuratore, siue ad lites, siue
ad negocia. l. qui proprio.f. Procurator. ffide procura. Et in simplici negociorum gestore. l. 2 .ffide nego. gest. Et generaliter, siue necessarius, siue uoluntarius, siue a lege, siue a iudice, siue a testatore uel parte priuata comissus,siue sine ullo madato & comissione administrauerit,ad haec praedicta Prsus obligat. Sicuti tenet Iacob. de Are. Nic.de Neapol .in dicto. 6.Ossic. Bar. in. d. l. a Bal. in cons. 137. lib. s. Ludo. Ro
263쪽
Cum in praesenti .lib. i. quod est duplicatum in consit. 1r 3.
lib. 2. Idem Soci. consit. 73. circa prima, lib. l. cons. Is s. in praesenti .cons. I9o. Memini, lib. 2. Iason cos. III .coL ι. lib. D. Stephan. Bertran. cons. I 36. Non est dubiu col. I.lib. I.
Haec aut loca adduxi, no ad confirmadam rem indubitata, sed ut illis, qui in materiarum tractatibus expatiari gaudet longius, quasi campum quendam insigniorum locorum , αι I amplissimum, & uberrimum, 'tanquam digito c6monstrare,& ipsorum auiditati satisfacere. Superiorem aut conclu. . intelligeda cesto, i administratore uniuersali, uel gnati, uel plurium reru, uel etia unius rei quaeq; redditus uel impensas habet. Secus si administrator utroque careat. Tunc eminuentario,non ronum libro, nec calculo opus est. Aut certe si utilius sic aut magis expedire uidebitur ei cuius res ad mitratur, tunc nec inuentarium, nec Rationum libri Grunt conficiendi per . l. i. g. Tractari. Tad Tertul. Bart. in . l. Tutor qui repertorium, col. 3. nu. i 6. T de administra. tu to.&quod notat Ludo. Roma. in singui. io .inci p. Secudo quaero, Hyppol. de Marsil. notab. 3οι. M r. Caeterum hac de re coperio & cosuetudines S statuta nra Flandrica, inter sese multu esse diuersa,& co trama. Gaudensu em ordinationea x decretsi est. Tutore, i curatoremq; quecunq; singulis annis aut ad minus biennio semel ad Rationem reddendam obligari, idq; fieri nec ile est coram Decurionibus uulgo Scabiim ueluti supremis ipsis tutoribus praesentibus. Ilcm Proesentibus agnatis, cognatis, aut minorum amicis , sub poena seu potius iniuim deccm libraru Parisiensium, S deinde 1 3 sub poena Decurionu siuel Senatorum arbitraria. Brugensiu uero statuto ordinatum est, ut tutor, curatorq; tutelae curque admini liratae rones reddat, n6 cora magistratibus, sed
in praesentia Pximorum Spinquorum. Ob horum aut defectum cora prouisore,&cora Senatoribus pupillorum, aut
minorum, ronem reddant oportet. Cuius rationis, minam
ultimam uel conclusionem Tutor ad clericum, uel graphiartu ilico registranda deseri, ut ea i libro pupillario ut mortis est inscribatur. Et rone huius inscriptionis, is graphiarius no ampliua recipere pol et duos grossosFlandricos,id 4,
264쪽
sub mulcta dece librarum Parisiensium ab ipsis tutoribus,
curatorIbuSq;,pioprio e marsupio exoluendarum. Qui prae χη terea poenae Senatoru siue Scabinorum t arbitrariae sub iacent. Hyprensium aut ita tuto ordinatum reperimus, ' tutores, curatorest semel in anno, ad ronem omnium, ac singulorum bonorum pupilli, aut minoris indubie obligentur. Imo quandocunque supremis tutoribus id ipsis iudicare libuerit, atque eandem in ipsorum Senatorum praesentia submulcta trium librarii Parisiensium, a quolibet tutore, curatore ve defectuoso, propria e crumena exoluendarum. Poria 11 ro prancoru seu Francostaru ordinationei statutoq; ordinalsi atq; statutu e , ut tutores curatore,q; tutelari administratione iungentes quotannis,aut ad minus biennio semel rationem sua exacte reddant coram agnatis,cognatis, atq; a
Iiis quos ad ea uocari operae precium est, hoc est ut uulgo coram uocatis & uocandis praesentibus, idq; iub mulcta sex librarum Parisiensium, quolibet a tutore,curato reve negligente S defectuoso, proprio e mar Iupio exoluendarum. I 6t Quod a sit tutores ad ronem reddenda obligentur, couincit eos illud Euagelii, Lucar. i 6. Redde ronem uillicationis tuae. Na si is oeconomus siue dispensator reposcit a d no suo, ad ronem suae administrationis, multo magis id quoque sa-ciendum ut in administratione rerum pupillarium. Ideoq;& huius exepli meminit quoq; .c. Qualiter & qn. 2. ex de ac
II cunt.1 Hinc clare nuc claret,iutorem, curatorem, S alias tales personas, quae alienarum rerum gubernatione receperunt, duplici rone ad ratiocinia astrictos esse, primo, tan-Q administratores. Secundo, ueluti tutores & curatores. ritq; hinc male simul S uerissimum illud axioma Iuris eae I 8 xit, quo dF. Qui alienae sese administrationit immiscet, ii
ratiocinioru , reliquorumq; restitutioni sunt obnoxii. Nasiue ut tutores, siue ut curatores, siue ut negociorum patroni, pupillotum bona administrauerint, semper ronem redis
dere obligant. Administrator t m quilibet ad id uti supius Is dixi copelli ipsit,atq; ex mala negligentiq; ad miniit ratione, ad copensatione,& ad restitutione obligat, ut est casus,
que ibide notabiliter declarat Bart. diues illud ingenium
265쪽
ad praeallega. l. Σ. Similiter atque in quibuscunque administratoribus sibi uenditat locu redditionis, rationis necessitatas, queamadmodum concludit D. Lud. Rom. Pelicissimo inge uio natus, in consit. ccccxiij. Quo ad primum, in quo quaeritur. An haeres in principio, & in conisiio centesimoso xagesimo octauo ad exordium. Quo quaeriturin 3. dubio,ao quo quidem loco c6cludit,l fratrem qui admininrauit, rationem debere reddere. Tradit etiam D. Abb. uir singulari sapientia,doctrinaque praeditus, in consil. xii. ut clare materia thematis, in s. dubio, lib. o. Et cumanus doctor spectabilis doctrinae ac sapientiae, in consilio lxxxvii. in casia I, misso, in principio. Et coleberrimus. I. V. doctor D. Philip . Decius, in elegantissimis suis iuris responsis, siue consiliis,
consit. II o. colum. 3. uersic. Circa secundam conclusionem
a I principalem. i. volu .inci p. Diuino implorato 'praesidio. Caeterum istius rationis reddendae necessitas, non solum ipsos tutores, curatores, aut ad mini stratores ipsos ligat, S co pellit, sed et ligat ipsos tutorum,&c. haeredes, & meorum
bona succedentes, quod contra eos eadem actio simul transeat, quae aduersus administratores, scilicet, ut ratione retaderet. l. 3. 6. Haec autem actio. ff. de nego. gest. &. l. Omnes tutores. Necnon l. Tutelae. C. Arbit.tutel. Apertissime. l. f. C. de haeredibus tuto.& curato. notati Ludo. Roma. in
praealleg. coiit. ccccxiii. in principio quoad, primum, in quo a 2 quaeritur. An haeres. Ideoq; t nihil mira cotra aduersusq;
administratoris cuiuscuq; haerede, aut haeredes, sicuti cotra administratore, actione materiae subiectae congruente, intetari posse, siue ob rationem redde da siue occasione alterius a 3 cuiuscunq; cauis. Atq; in eam roem non t modo deducenda sunt,q note pia pilloru administrant, veru et quaecunque in re eoru habent impensa. Aequissim v. n. est, sumptus cum iis quae recepta sunt, et hoc casu aequari atq; copensari debere. l. a. ff. ubi pup. educa. debeat. Accedit huic. l. Sumptus C. de adminis . tuto. uel curato. His quoq; seruit. l. i. g. Prgterea. T. de cotra.& utili adtio. tute. facit. l. Quod in die .f. a Si roem c6pefationis. ff. de copensa. Ite in roem t uenire
debet, quicquid post pubertatis ips finita. s. tute. uel tutor
266쪽
gessit, uel quicquid ex rebus minorsi du no erant petiti euis ratores disperi t. l. Tutor post i pubertate.C. Arbit. tuis. Proinde, quead modii, tutor functus officio suo ad reddedaro , si ad hoc aequo tardior,negligentior , ac legnior essergat,ῖ Praetore cogi debet.I. I .f. Otac. ff. de tutet.& ratio. 26 distrati. Ita e cotrario , si adultus oblata P tutore roem , t suscipere c5tepserit is similiter P Iudice copelli poterit, ne tutoris opera ues ludificet,uel diutius in suspenso teneat. Plurimu .n .in rem tutoris est, ut si polocissime roem administrationis reddat, ne bona sua. t oia, pro hac una administratione, diutius interim maneat oblig.l. Pro offic. C.de admiar nistra .luto. S. l. s. C. de usu. pupil. Et rationes t sic reddendae sunt,ne uel administrator, uel is ad quem administratae res Ptinent, habeat qa quaerat, uel qd merito alter possiereiicere, aut alter immerito inserere. Na sicuti in tot bus ad comodu rei gestae nihil praeteriri debet. lta cotra sumptus bona fide sectos no oportet repudiare, ut indemnitate cois quat,administrat. l. l. ff. de tui.& ratio distrahen. Haec quuita sese habeat, rogo ppendere uelis, quid mereant hi, quuno obitate debita, decenti,ac sufficieti roe reddita suisquθda minoribus, atq; ab eis quemadmodu decet Dabita liberatione, seu uulgo quietatione, nihilominus in eosde suos
tutores, ac curatores, quotidie uexant, molestant, Pturbat.
huc illucq; distra hut, ac maliciose citare n6 desinut. Porro si plures sint dati tutores,& tutela eade suerit diuisa, ita uesinguli singulas reru partes debeant administrare,uel unula 28 omnes res simul, t tunc primo coueniendus est is, qui gessit, atque eo non existente soluendo, magistratus couenieria 9 dus erit . ea actione, q subsidiariam uocant, t& deinde tutores reliqui, qui non gesserunt,de neglectis autem quae ingernorum numero non habentur omnes tutores ex aequo sine
3o obstricti,t & aequalis sunt culpae. Sin autem legitima tui lar diuisio per testatorem, aut iudicem non sit facta,&unus interim ex tutoribus solum gestit, uel si tutores inter se repupillare sic partiti sunt,ut unus huius rei, & alter alterius rei administratione gereret, tunc in arbitrio est adulti, uel
cessimul uel quelibet ex eis,et eu qui no gessit, que ho-M norariu
267쪽
norarium appellat. l. 3 . 6. Si parens. 8 . de administratione tu 3 i to. uel cura. in solidum couenire. ' Vsqueadeo paris culpae sunt,non gerere, aut alteri male gerenti aliquid comittere, ruae manifestissimo iure sancita habentur,in l. a. C. de diuiend. tutet. Atq; in l. ita aute. q. Gessisse. T. de administrat. 31 tui. uel cura. t Quod quide axioma iuridicu alta mente,tenaciq; memoria recundendusiuadeo, contra aut fraudulentos, aut nimium stupidos tutores, & curatores, qui pla rumq; sese purgatum iri putant,ob hoc, quod ipsam reru praecipuam administrationem non gesserunt:Atq; in huiusmodi ociosa uerba fere prorumpunt. Si pupillus noster tantum passus fieiacturam, ego susq; deq; sero, nihilo irrequietius dormia, quum nihil de meo deciditur. Viderit ille qui uniuersam 'rei administrationem sibi assumptit, male gestir,peiusq; d
coxit. Ego prosecto nullam administratione nec habui, nee habere uolui. Is scilicet curct,& trepidet, qui tam male rexit, Suideat is quo receptorum, & expensorum debitam ac legitima ratione sit redditurus. Mihi nec seritur, nec metitur, ideoq; nec quicqua mihi imputabitur. Ah stupidi,& im prudeles tutores, qui uos liberos & immunes existimatis a culpa &periculis,ob id quod administratione caruistis. Singuli enim tutorum, &curato ru,ta non administrantisi, qua
administrantiu , ijsdem subiecti semper sunt periculis, si peruriu ipsoru res pupillares male dispereant. Quocirca prudentu tutorsi, curatorumve est, tametsi administratione careat
qm honorarii sunt no minus ad pupilli, adulti ve negocia aduigilare, qua est illius, qui solus rei administratione in se suscepit. Hoc .n. nisi secerint, a tuteis curque periculo mini33 me liberatur.' Sed si quid ex reb. minorii, secto durate sic decoctu,atq; perierit, id oe tutoru curatoruue la administrat tu,si quiescientisi hoc est honorarioru) damno atq; periculo perit.Nec quisquam eorum a talis tutelae curaeve m te gestae damnis aut periculis releuabitur, praeallegata. l. y. '6. Si parens. Haec quia longe sint certissima,optare omnibus quoq; esse notissima, potissimum illis, qui pecuniarum amo.
re, vam temere ad tutelas aut curatelas quorundam opulentorum sese ta laciliter ingerunt,unde post se dissicillime
268쪽
extricare queunt, sicuti & in sequentibus manifestius comis monstrabimus.
I Rationum reddisio plurima requiris.1 Rationum cholas reddeax tantum,non est rariones reddere. 3 Reddere debita tantum , non es rationes reddere.
risu sufficit. folle reliqua offerre.
Si tutor aut curarar debitore in pecunia non reperiatur, nunqui die obligaetur rasionum codices ostendere, dominum; instruere. 6 Deficienis eo quod est principati, atque causa alienus , destruem . Osubsequenssu accessorium annihilatur. 7 Rationum redditis quaturer complectitursecundum Baldum, secundum uero talis,a.ct Vlpia duo . 8 Rariones reddere obligatus, potes impetrare a magistratu 'arbitrum v rgo caecuda rem, qui de acceptu ct expensis duntaxα -- g cm.' Rationes debent omnia recepta ct ian pensa clare O singulatim e c.
Io Ratio debet continere nominatim a quo receptum cui data o tua tum, ct ex qua causa, ct qua die. II . Quomodo inrelligendum est,quod dictum es de die. I a Milones reddere quid sit φIs Enarratio plurimorum inconueniensium ab adulterinis tutaribus θω roribus,insiluendo tardioribusprouenientium . I Viario ximi elogium. Is opinis authoris haud conremmenda . I 6 . Carius o liceat uendere,ob terminumsonesoni adiectum. I7 Preciam temporis, usura est. I 8 Quicunque re pluris,aus carius uendis,m duntaxat respectu, quod ereptori terminum adfluendum tribuat,usurariae prauitati ἀ- . noxius censebituar. Is Mn debet quis crimen suum,commodis alienis palliare. zo Absique scrupulo potest quis merces uendere cariori precio. Plaran propta pecunia carenti sed terminustationis petenti. qua Socrati easdem proptapecunia emenui, modo iusto precii latitudinem non excedas.' Di
269쪽
23 λι deat quilibet ne mentiatur iniquitasti .
ne Uura ct imu M. 2 nec uendentis iec ementis est.27 De uenditore Oemptore idem iussicium .
a'. conficientiaoptimus Iudex ct testis.
cando im arat litem suam. 38 Iussus Iudicis uel Se rus, authoritas , excusas, Ofacit licitum, - ' ρα alias fretillicιtum. γ sit is mimaduersio.
LVI Haec ot gulatim sausipice Deo recensiere costitui. Primo nec tum est,ut rrationale, libelli, in ciuibus rati nes conscriptae sunt magistratui exhibeantur , & postea
270쪽
ipsis pupillis, atque minoribus exhibitae tradantur, alioqui tutores, curatoresq; tutelae iudicio obligabunt, iuxta. l. Finale . inter caetera, & ibi D. Bart. ff. de libera. lega.&l. Si cur libertas, atq;. l. Cit seiuus .ff. de Condi.&demonstr. Ide Bart. ini. Cu testameto. C. detesta. manumiss&ini. bito suem f. Quaestio. ad sine. F.de manu. testamen. Ide Bar. in l. i . 9. Officio. is de tutet.& ratio. distrahen. Ratio aute exhibitionis lir ex praeallegata. l. Cum seruus, scilicet,ut rones reddantur, quo reddi solent, nempe ut rationes primu legendae, deinde copulandae sic offerantur,ut diligenter exantinari possinr, an Rationum formae, S res probe ac fideliter, an infideliter, perperamq; sint digestae, & copositae an accepta
recte relata, an non recte. Atq; ita debent res incipere a facto, id est ratiocinatione:ut deinde perueniatur ad pecunia, id est, dationem & numerationem. Ad qua rationum notitiam tutores instrui debent, ut Magistratus itati m uideat,&stiant, quid in quacunq; ratione, seu rationu librum scripta sit. Ita habet notabilis. l. Cum seruus .ff. de condit.& demonstrat. His seruit. l. Si cui . ff. eodem titulo & l. Si ita fuerit. 6. Quaestio haec. ff. de manum ill . testa. Nec non. l. I. g. Oiscio.
ctis manifeitu nunc euadit, qa rationu chartas solummodo exhibere, nequaci sit r6nem reddere, quum is etia exhibeat 3 chartas, cui ratione reddere uetitum est. tbicetia solummodo reddere debita, no est rationes reddere, ideoq; illud nolassicit, sed praeterea requiritur, ut Dominu instruat, ipsiq; etiam reliqua reddat,praeallegata. l. Eu seruus. No enim absoluuntur rationes uerbis duntaxat, ut uult textus notabilis
in d. l. Cum seruus . t Neque etiam sufficit in solle ut dici solet reliqua offerre, uti ibide ait textus in illis uerbis. Na noutiq; si ille in solle reliqua obtulit, li' er erit: non enim testator hoc sensit,&c. Sed Dominus Bal. ini. Cu testanaeto. C. de manunaisi . test. sciscitatur. Si tutor aut cura. debitor i pecuniano reperiatur, an ne salte obligatur rationu codices
s ostendere,dominumq; antequam liber sit,' instruere Qui in loco prsallegato subtiliter queadmodu frequeter suo moro xcijpondet, negativa parte amplectes, sic. Quavis dr, tuto