장음표시 사용
281쪽
eentes,nullo quippe modo tutores, curatoreri; minorsi dehonis, quicquam sine supremorum tutorum decreto, auctoritate, uel licentia disponere posse, nisi quibuscunque periculis aut damnis subiacere uelint. Quocirca omnis generis tutoribus curatoribusq; consulo, ut in omni comparatione seu uenditione, siue itidem emptione pupillorum uel minorum nomine facienda)de redditibus, praedijs, nemoribus, uillis,censibus, ac de quibusciinq; rebus immobilibus, supremorum tutorum consensum, decretum, &auctoritate postulent,& expcctent. Si rationali legitimaq; ex causia recusauerint, illorum recusationi obtemperandu omnino, S nequa gemendis,aut minorii nomine uendendu . Secus si petitioni, licentiar, auctoritatiq; petitae ibscribant,& consensum permittant. Tunc a Scriba permissionis eius decocessae, syngrapham qua uulgo passim nostra in Flandria Acta uocant cusumma diligentia poscant, qua obtenta diligeter culto diat, ne si forte post ea de causalis, aut controuersia quemadmodu frequenter cotingit oriatur , ipsi tunc inermes c5periantur, quo minus se tunc cotralegsi, aut malevolorsi cotrouersias tutari poterint. Prς dicta uero Acta muniti, oibus litibus S controuersi js per ipsos supremos tuto rex resistendum , &respondendu erit,ad quos hoc ipsum deuoluitur, ratione cosensus, licentiae,authoritatisq; concessae,& tributae. Sunt in alij contrariae opinionis & sententiae, qui dicunt quod perpetuo mente tenendum est quod tutores uel curatores nul3 1 lo modo obnoxij sunt praedictis i damnis S periculis, ratione illius cotractus,que pupillorii, aut minorii nomine gesserunt, quantumuis male ille ide cotractus pro pupillis aut minoribus succedat, aut eueniat, potissimu si tale contiacta emptionis aut uenditionis fecissent praesente pupilloru aut minoru matre & consentiente , & consentientibus etia ipsoru cognatis, S assinibus proximis, et sine cosensu magistratus, iuxta gl. magna in l. a. in uerb. Pupillo. C. de his quib.ut in- dig. qua ibi de Paul. Castren . admodu singulare reputat. Si militer D. Iason in l. I. C. de transact. eandemq; gl. dicit e se celebra doctissimus Boetius in cosiue tu. Bituriceh. in titui de coluetu. iur. sta. persona. 6.8.ingi. Haec conssuetudo videtur
282쪽
detur etiam probari,in sine illiu gl. Porro aliquo prael ictorum modorum solent uti cauti,& prouidi tutores, S curatores. idq; non solum laudabiliter & recte, sed etia sibi admodu tute ac secure. Addendum est hic quoq; aliud no inutile remediuiti,quo Tutores, & Curatores sese facile a periculis, & a damnis resarciendis defenderint. Nempe fi contractus oes faciant, adhibitis pupillorum aut minoru proximis,& cosanguineis, & praeterea adhibito Iurisperitoru cosilio. Haec enim si secerint,quicquid damni postea euenerit, ab eo tunc tutores,& curatores liberi sunt,& excusiandi, ut lixabet Gl. notabilis & signanda in l. Polla. in uerb. Pupillo. C. de his qui b.ut indig.nequasi dissimile tenet Gl. in l. Tutor;
fide bono. possess. quod D. Iason refert In l. Bonorum. C.
Qui admit.ad .possi post Addendum & aliud in simili id 3is habetur, ini. Transactione . t C. de trant act. ubi praesentia consanguineorum S proximorum inducit praesiumptione, quod obfuerit dolus. Hinc D. Bald. diligenter obseruanda ponit cautelam quam ipse quoq; in Francia subinde obseruari conspexi in Rubra. de poena iudi . qui mal. iudica. C. scilicet, quod hoc quod supra dictu est. Quod Iudex qui male sinistreq; iudicauerit, foleat facere litem suam, atque ex tali delicto teneri & obligari,uerum tantum habeatur, nisi i se sic perperam iudicauerit,cum assessoribus, consiliariis ;37 quos habct de publico adhibitis,tum enim aiunt. 'Iudicci
nequaquam debere facere litem suam, nec eius rationc occasioneq; teneri aut obligari. Quia uero in hanc rem tam uariae opiniones incidunt, propterea ego tutoribus et curatoribus suas rhia, ut omnium opinionum certissima amplectantur, quae dicit, quod in omnibus supremorum tutorum, hoc est, magistratus consensum, decretum, & authoritate implorent,& consequantur,antequam quippiam periculosi ex sua authoritate tentare praesumant. Idem quoq; condidi & fideles quiri; aduocati atq; alii causaru patroni,tutoribus, accuratoribus suadere de borent, nempe,ut tutores, curatorerq; ad omnia,& in omnibus, quoru superius meminimus, supremorum tutorum, fiue dominorum consensum,autoritate Selicentiam requirant Sexpectent, potissimum cum in inges N contra
283쪽
ET CVR A. 'R ATIO. CAPA III. x Io
emantur, cupiditate ac ardore xenioli seu munii sculi pollicitiassequendi oblata emunt, demiseros pupillos S minores ita in damna protrudunt. Ah execrandam, iniquam, & summopere dolendam talium adminil ratorum inescationem, qua ipsorum animae tam misere captiuantur, & pupilli tam nefarie corraduntur. Sed hic mihi occinet quispiam, quoa thmoi omnia iaciunt cum consensu magistratus: Audio, sed nondum excuso. Na si id essiciant cum Iudicis aut Magistratus decreto, siue authoritate. Ipsi interini iniustissimi haut ruerentur sacramento solenni,& iudicialiter celebrato, ac p-stito affirmare,& asserere, id pupillo aut an inori expedire, ct eo modum esse,quu tamen diuersiimoppositumq; certissi. Eme conscientia telie sciant. Ideoq; contra suas coscientias, quae optimi iudices ac testestant, nequissimo periurio colaminare non metuunt, sed ut uiri improbi & proditoris officio sed munere fungentes, Iudicem, Pr ore Praesidem, Ma igistratumq; , falsis asseri ionibus circumueniunt, & sallunt. Quin &miserabiles pupillos atq; minores qui se ac sua pro pter aetatem tueri nequeunt fraudant,damnum S detrime rium, contra sua iuramenta, ad exordium assumpti numeris praestita illis inserunt. Quorum astutias ct insidias, hic lon- tgius aperire & taxare liberet, nisi temporis angustia me nile et
a Metio etiais reddenda es eius , de quo tutor uel cura rex causa si . . deiussionis astringituΥ. - Le3 Laeta culpa censetur,omittere in aliors,quae administrari oportuit. '6 . Ad quorum rario nem astriciusfuit tutor , ad eamdem astringuntur reiusdem tutoris haeredes . t ts Inrasione reduenda sum omnes syngraphae, ct instrumen ad pupit αlos spectantia. ' e
284쪽
um rationum.1 Praesumitur contra non facientem librum rationum, sicut emera n facientem inuenta rium.
s Qui non facis id,au quia scis. uel scire debet se obligatum ex o ii, siue publici,siue priuari rone. eo ipso in dolo esse praesumtum .
Io Inuentarium nun faciens ο ipso de dolo cmumcitur, in propter δε-lum ac probationis di uctus , ad omne detrimentum obliga
II Nyn eonficiens,uel non exhibens cum effectus computarionis ae N nae examinationis Iabrum rationum , etiam de duo conmmirare , O ad detrimentura illigatur. Iα Quini lium penitus inremetarium, os rarisnum librum confecit, sequi Asicurum libellum edit,ita ut ex eo de rerum qui Bare,ac Malore,aut de reddisus ct impensae quantitare,non clare appareat, pariter in dolo α detrimento esse censetur.
I 3 Raris est reddenda omni fructuum, qui percepti sunt,o qui em
suetiιdine communi ex re administrata percepi potuerunt. I Reddenda est ratio non unius partis sed totius administrationis. Is Reddita semel ratione approbara non potest adminissωτοτ denuo urg ri ad iteramdam calculandi molestiam. Is Rarimum errasis,calculi beneficio succurritur . 17 Error ea Hi ueritari nullum adfecti praeiudicium.18 Calculi beneficio in erroribus renunciari non 'uam consitieuit. Is Pssummatam rinionem mercatorum , adbue potes petere debit reuel creditore,ut itemum computetur, ei uideatur , si inarum Hm calculo. ro Emor calculistum debet detegi, intra triginta minorum spacium. a I Treor calculi siue faciatas reuidendae rationis, quemadmodis aliis facultatibus, triginta annorum spatio praescribisur. 2 1 As inserasor rem suum rationem reddere,verum etiam, parias cere debet. . 2 y Sententia rationis redde dae ad reliqua, qualem extensione admittat. 24 Paria facere, extendit sese ad totum debitum .as Reliqua trahere ad panem debiti restantem pertinet.
a G Reliquari quid o reliqua res, qui dicantur: 17 Rationis reddendae nece ras,an per resia in m remisit posset is Reddendae rinionis remi , non liberat a reliquissoluendis e
285쪽
apud admirasi rorem fuerint,multo minus a dolo malo. 29 Illa uerba,quae in ultimis elogiis apponi silent utores meos amati sat esse uolo,quid important φ3 o Reddere rationem rincipaliterfauore pupilli uel adulti intraducta censetur, ergo absolute non uideturper restatorem remitti posse. 3I VI ructu rius non minus asAringitur salua consertia re bona domini proprietarii,quam ipse tutor curarome bona pupilli uel adulti. 32 Tmor non releuaris,etiamsi per testatorem 'ubiuncti fuisset, Tametsi tutor condemnatus esset,rarione administrationis aliqua inquantitare,tantum m eidem lego,ipsique dari uolo , O ad dandum Oad hoc praestaendum tutori, haeredes m s gra m o condemno, ut ipsum tutorem omnino liberent.
33 Adolose siue fraudulenter gerendis,alsiluere testa r nequit, Hesper uiam directam ,neque indirectam. 3 D sum non uidetur,id propter quod tutor, emarar,ac quilibet administratur, ad delinquendum imitarum . 3 s Nemo si malicia eis calliditarem frumis ulum consequi debet. 3 6 Temror nonpotes moriens , administratores futuri haeredes a rasisHe reddenda absiluere scut nec potes eundem Esi uere, quin semper boni uir ungatur oscis . 37 Mna parentes pupillis reli urens. ut iis ma morte utantur,non usper administratores ab iisdem frustrentur. . 38 Absolutio facta lusoribus,mn extenditur ad ea, quaesunt dilogesta,
33 Ius publicum nemo remittemere potest. Αο Liberario quando relinquitur ab administratione futura simpliciter non corrigitur ad Glogesia,etiam si hoc esset e presum , secon
i Dolus futurus remitti non potes. i 2 Testator quando remisit tutori uel curara consectionem inuentarii, quid operetur talis remit' ς 3 Caseus in quibus repertorii confectis remitti potest. 44 Qua actione petatur rationis reddendae aeditio a s omnium administratorum honestatis regula, ut de adimis r bus rationes fideliter conscribant, es molabituri quoties o
Rariis ex quibus constare debeti -
286쪽
I C v Tiossicium tutoru,& l curatorum est, rationem exapam reddere de rebus gestis , ita eorundem quoque est reddere debitam rationem de rebus no gestis, quam alioquin ex ossicio, non minus quam alias res gerere, A gubernare debuerant, quod nisi secerint, in damnum inciduntμ ad compensationem tenentur. l. Si tibi. C. de testam .lutei. l-I.&. 2. C. Si tutor uel curator no gess. l. Si qς. tutor. g. in aute. F. de rit .nupta. I. ad exordiu T de tutel. x &rat. distrahen. 1 Et sicut rationem reddere debent de non administratis, ab ipsis in administrandis, sic et rationem redder cogutur, de rebus quibus per fideiussione sunt astricti, licet ea nondu sint administrata. l. Pater, S. l. Aduersus. C. de haeredab. tuto . uel cura. Na & cessationis inquit Antoni, 3 nus ' Imperator ratio reddenda est. Porro, si legitima adserat a tutolibus causa, ob qua aut no potuerint, aut no debue rint res ab ipsis geri, a Rone reddenda pro se to excusin dilant. Alias uero minime. Nam Alexander imperator latam culpa censet omittere in alienis, quae ad minist rari oportuit. l. a. C. Si tutor uel cura. usi gessi. t ultima. C.de haeredib. tu-6 to. uel curat. Atq;t haec ota intelligenda sunt, non solu in ipsis tuto rab.& curatoribus, sed etia de eoru haeredibus, haud inconvcniens est dicere. l. r. C. de hae red ib. uito .uel curato. 1 D. l. 2.eiusdem titia. Debet' praeterea tui.& cur. pupillis adultis in rationibus r dendis tradere omnes syngraphas &quietantias, alia instrumenta,&munimentὴ , qRae ipsi tutores de ad ministratione rerum habent, quaeq; postea plipillis possent esse usui,&praesidio. Nam si talium litetarum quippiam seppresserint, aut si dolo id, aut culpa non fiat, iurare debent in litem. L i cui libertas. T de condit.&demostrat. resert rescriptum hoc Pij Imperat. Aditi a uobis amplissimi c5sules, arbitru dabunt, qui excussis rationibus,r On tinureliqua
287쪽
reliqua sunt Epaphoditi, constituent: uerum et quas rone S, quaeq; instrumenta tradere, aut exhibere dominis suis debeas. iuramentum aut in litem probatur per. l. I.&. l. 2. S. l.
6 l Alio iure: C. de in litem iuran. ubi distinguitur inter ad ministratorem ipsum', qui de dolo,&ex oi culpa tenetur, ct inter haerede ipsius tutoris aduersus que non nisi ex dolomatio re culpa iuratur. Sed hoc sane intelligendum est. Nasi quis enorme hinc pupilli detrimetum,pbauerit,& si prius
aduersus uiuente tutorem lis suisset cotestata. tunc aduersus itutoris mortui haeredem et ex leui culpa instrumenta non reddente, iuratur in litem, non minus aduersius ipse ita tu- rei rem iurari potuisset. l. Alias. Ede in litem iuran . Simili 7 quoque ratione, contra no conscien re, uel non exhibente librum ronum, in litem iurabitur. l. i .g Oificio. ff. de tutet.& rat. distrali. Qui text. licet de tutore loquatur, tamen de omni administratore locum habet secundum Doct. Soci. consit. 6. Cum in praesenti, lib. I. Quoniam ut notat Bald.
8 post RV. de sor. in . d. g. Oiscio. Sic etiam cotra illii qui nec fecit librum ronum, sicut contra illum qui non secit inuentarium, Drael umitur. Qui enim non facit id, ad quod scit, uel scire de et, se ratione offici j sui, uel publici, uel priuati obligatum esse, is prosecto est in dolo, uel salte dolus de ipso p- sumitur. l. bi procuratore. 6.dolo. l. Dolus. T mandat. &.l. Iot Dolo. Tad. l. falcid. Ob hanc quoque causam, is qui inuen . tari si no facit, eo ipso de dolo conuincitur, Spy dolum , di probationis difficultate,ad omne id damnii, quod ex eo profluit obligatur, ad declarandu per iuramentum in litem v - iritatis, quod quidem iuramentum aduersario desertur per iudice sub taxatione prius prς missa, iuxta personarii Sc negocij qualitatem. Atque haec sim ea quae leguntur, & notantur, in. l. In actioni b. E. de in lite iuran.&in. l. Si qn. C. undeui. in. c. finali, de his quaevi mei .catis text. est in. l. Tutor qui repertoria, ad principium. ff. de administrat. tuto . uel curat.
ri t Idem quoque iuris est, ides iudicandum est, de non coficiente, uel de eo qui libellum rationis fio exhibet cu css ctu copulationis, ac plens examinationis, sicut expresse decidit Bar. suis incosilijs,cosit. Iso. Cu pdicta. Et ring. suis inco consilio
288쪽
eon sit. 27 7.Tutor alimentauit, ad finem, ubi loquitur d negociorum geliore uoluntario. item Ludo. Roma. suis in consilijs, consit. si 8. Quo ad primum,ubi loquitur etiam de mai 1 tre relicta domina & usu fructuaria. t Atque haec nonsolauera int, de eo qui nullum prorsus inuentarium, aut librurationum confecit, sed et de eo qui inuentarium aut librum
rationu exhibet nimis obscurum, ita ut hinc aerio apparere.
non pollit, quid sit de rerum quidditate ac ualore. Aut quati qualesq; fuerint redditus, aut quales expensae, aut unde natae. Haec enim nisi clare exprimat,sormaratiun is nec subsistere potest, nec honeste concludi. Et certe turpe esset & illicitum, in ronibus onusta passim per alienam manum ascribere &ad ij cere, aut perperam conscripta litWris passim d Iere aut dispungere, ut in repertorio seu inuentario tradit D. Bart. in d. l. T utor qui repertor . ad exordium col. pe. nu.i3 i8. Est praeterea reddenda ratio,omnium fructuum qui p-cepti sunt, & qui per consuetudinem communem ex rς administrata percipi potuerunt. l. Si sine haerede. 6.1.&.2. ff. de administ. tuto. Damnum, ait, si quod accidit eo, quia cautiones soluti uectigalis inuentae non sunt,ad tutorem, caius culpa admissa proponitur, minime pertinere. Mode stinus respondit tui orem eorum redditum nomine, rationem
pupillo reddere debere, qui ex sendo bona fide pcipi potueI rut . t Imo non solum reddenda est ratio, de iam praedictis,
sed etiam de tota ac uniuersia administratione habita reddeda erit ratio, nullo autem modo de parte aliqua rationis sicuti cicit Bald.& recte, in. l. Si plures. C. de condit. inserta&. l. Cui landus. ff. de condit.& demonstrat. Cui fundus, inquit, legatus est, si decem dederit, partem fundi consequi I 1 non pol, nisi totam pecuniam numerarit.' Porro si administrator semel digne & debite suam ratione exhibuerit, eaq; conclusa S approbata fuerit, non debet is administrator novis melestiis sollicitari, ut eiuIdem administratoris rati
nem odiosissime denuo ad calculum reuocare praesumant, 16 ut uult. l. Semel. C. de Apoch. publi. lib. Io.' Sed ex hoc
ritur quaestio quid faciendum sit, si postea eadem approbata Ratio reperiatur adulteri na,falsa,&insuffciens nempe in qua
289쪽
qua pollea reperiantur multa falso adiecta, aut multa necessaria dempta,& non expressa. Quid inquam. Huiusmodi ne ratio reuocabitur denuo ad calculum paut ad eiusdem iter tionem no cogendus erit a ministratorὸ Ad quam qoem negative respondent,talem Rationem, non eine iterandam, lillis erratis calculi approbati beneficium patrocinetur, de Iet subueniat. i Et hoc ex ploratiis imi iuris est,quq iura statu ut quod error calculi siue ijs ex uno,siue ex plurib. contractib. emerserit, ueritati non adferat praeiudicium, quia hoc saepe constitutum est, illud debere esse ratum, quod semel placuit S probatum fuit, & de quo ueritas semel manifeste apparuit,& ratiocinantium oculis clare exhibita fuit, iuxta. l. Illicitas. f. ueritas. T. de osti. praesid. imo etsi per errorem calculi uelut debitam quantitatem,quum esset indebita, promisisti: condictio liberationis tibi competit. l. Vnica. C.de erro.
calcul.& ibidem Glossae. Sed hoc intelligendum. Nisi illi i8 iuri, t hcc est erroris calculi beneficio expresse per partes
esset renunciatum, sicuti interdu fieri consueuit dicta.l. Unica. C. de errore calculi. Alioquin nisi hoc fieret, rationis reddendae tandem nullus esset finis, sed ob quamcunque occasionem in ratione deprehensam, administrator ilico & saepius ad iteratione calculi sic retraheretur, & semper nouis molesti js sollicitaretur. Postquam autem hic incidimus in mentionem erroris calculorum, non abs re me hic factura arbitror, si huic materiae etiam subiunxero, qa cum aequita , te magis ur consentaneum quam superius allegata quodq;
D. Bart. nequaquam displicuit in .l. Vnica. C. de erro. calcia.
Is praealleg. t Nempe, licet inter plures mercatores sit solidata, probata , S summata ratio, potest nihilominus debitor uel creditor adhuc petere,ut iterum ratio computetur,&uideatur si est erratum in calculo. Idem quoque affirmat Bar. in . l. Instar. C. de iure fisci. lib. Io. Cui seruit illud Raph. ao Fulgo. in . d. l. Vnica. t Rationes possunt repeti ut exhibeantur, ad hunc finem, ut huiusmodi ςrror possit detegi, Verudummodo id petatur infra triginta annorum spacium. Que admodum enim per triginta annorum cursum, alijs praescribi; facultatibus. l. licet. C.de iure delib. S. l. PIgnori. T. de
290쪽
' deii cap. Sic pari ratione et huic facultati reuidendae & recognoscendae rationis indubie praescribitur. l. Calculi erroris. ff. de administrat. versi ad civit. pertinen Ibiq; melior
plossa totius corporis iurix Bari teste ibidem, necnon eode uariolo in da. Initar, id est, de uderans rationem reuocare, .cr roris ratione, id potest usque ad triginta annos duntaxat, rost uero minimc , quia tum per pra scriptionem temporis
sententis dissinitiuae uim habet. Sed de his satis. Qui plures distinctiones,ali in; ab hac materia nec extranea, nec indigna, cupit,e dcm ad praedicta loca cosulenda remitto, a 22 que ad reliqua pergo. t Ministratores itaq; non solum rationem reddere obligantur, uerum etia paria facere , hoc est, totum debitu praulare,S persoluere debent, quod aliis reliquum soluere dicitur, sicut nihil apud se retineant, quod ex calculo deberi copertum fuerit.l. Lucius Titius .ffide manu. testa. l. Si quis ita. 6. Si duo. ff. de statvlib. Neq; enim uidebitui ut inquit conditio in persona alterius satis implet , nisi id quod computatione rationum habita reliquii su
rit, aut uterq; aut alter totum soluerit. f. Africanus. ff. de condi. & demo strat. Quia inquit rationes reddere,nihil aliud est, qua reliqua soluere. Pulchra disputatio fore sis est, apud
Calistratum. I. C. ini. Cuseruus ita liber. Teo.tit. de codit.& demonstrat. que text. ad calce sui nO mediocriter comendat doctus Ang. Aret. in g. Actionum aute, institu.de acti' Σ3 nib. ad exordiu χι. colum . t Exsuperioribus nunc habitis colligitur, sententiam redditionis rationis, aliquando extentione recipere ad aliqua praeter quam in allegatis legibus. Haud dissimile habetur mi. Si ita fuerit. 6. Quaestio. aede manumiss. testa.& in l. Si pure,in fine. Ede fideicommiss. liberta. necnoini. Si statvlibera. 6. Si quis non dare. aede statuliber .atque in l. Boues. s. sin. ff. de uerbor. significat. Sini. Non solum. 6. is qui reddere. H delibera. lega. In quibus legibus dicitur, redditionem rationis duo simul complecti, ct rationem exhibere, & reliqua reddere, hoc cst, omnia et persoluere, luti supra quoque memini. Haec igitur uerba, sacere paria, pertinent ad totii debitum. l. Sticho. libertas.