장음표시 사용
291쪽
ET CVRA. RATIO. CAP. II a. Ios
a sies, in fine. T. de iure immunita. Ex diuerso ad ' patrem de
26biti restantemptinent, i reliqua trahere, reliquare. Atque hic reliquatores sunt , qui ex parte se a creditore exemerui, S ex parte debitores manet. l. Creditor. 6. Valerius .ff. de solui. Vbi Accurat. dicit, reliquatore dici ex mala administratione. Reliquari. n. uulgo dicimus. Reneno tereresis schui-dith ta uena. Lucius Titius .ff. de administrat. tuto S.l. Re-stripto. E. de munerib.& honoribu . Eos demit inquit debitores accipere debemus, qui ex administra. Reipub. reliquatur. i. debitores glol. teste ex reliquis manet. Sed hic mouea .ri posset qo. An ne reddendae rationis necessitas i remitti inter uiuos, uel ex ultima uoluntate P testatorem possit Ad
28 qua responderi potaffirmatiue,t quod sic, veru talis remissio non liberat a reliquis omnino soluendis, si quae apud administratorem fuerint, multo minus a dolo malo, de quo insigniter Martianus I. C. st. de lega. i. Si seruulinquit uetitus est a testatore rationes reddere, non hoc cosequitur,ut
quod apud ipsum est reliquum omnino no reddat, sibique hoc lucrifaciat, scdim hoc consequitur , ut scrupulosa ni- curiosia inquisitio non fiat, hoc est, ut culpae leuis uel leuissimae, siue negligentiae ratio n6 habeatur , sed tantu ut modi fraudum diligenter observentur, sicut ibi de Bald. N que huic dissimile probatur, in l. Quum tale legatum. 6. Quid ergo. T. de conditio.& demonstrat. ln plano itaque
calculati, acceptorum, & expentorum articulis omnibus diligenter perquiretur ab administratore, an plura receptorii enarranda restent, quod si hoc moneatur ut ea praestet, Sereliqua iaciat. l. Nec quicquam .f. de plano. ff. de ossic. Proconsul. l. Pomponius .ff. de negoti gesti. Astipulatur huic egregius Iu reconsultus Franciscus Mingon , suis in c5mentarijs, ad consuetudine, Andegauiae, tit. De lanaru des1id articu . xcij. sol. xlvu . num. 4. Necnon excelletissimus,
ac luminus practicus, Ioannes Petri de Ferrariis sua in practica, in forma libelli. In quo agitur de reddenda ratione tutelae, superglossam in uerb. Analogistas, folio cxxxii. columna . Atque Angei. Areti. uir perspicacissimus,siis in commentariis , super Α. lib. Institutionum Iustinia, O narum
292쪽
narum,titu.De actionibus. 6. Actionum autem,numero ε' soli O. 2 II. uersic. 21. Quaero. Et hoc pacto censendium est ilis la uerba significare, ' quae quotidie in testamentis a cultimis elogijs apponi solent, nempe, Dictosque meos tutores Analogi itas esse uolo, ita quod nec teneantur reddere ronem, sicuti traditur in . l. Quidam decedens, ad exordiu. M. de administr. tuto. His seruit. l. Non solum. 2. g. 2.S.6. pe. 3o El. l. Aurelio. Sempronio.' ad fine. T de liber.lega. Potest assignari & alia ratio, scilicet, quia reddere hanc rationem principaliter ad fauorem pupilli uel adulti seu minoris introductum censetur, ideoque absolute non uidetur per testatorem remitti posse, argumento l. Scire. C.ut in possessi l gat. &.l. I .C.de ususruct. facit.l.Nemo potest.Tde lega. r. N probatur in . d. l. Quidam decedens,in uerb. Nemo. Ide credit Ioan. Pet. de Ferra. in loco praeallegato. In hoc itaq; casu idem iudicandum est,quod usu fructuario. Hic enim u- sufructuarius tametsi per testatorem facta ipsi fuerit rationis reddendae liberatio, &quamuis rerum substantia salua uideatur,tenetur tamen nihilominus finito usustuctu deprietate rationem reddere,non obstante illa liberatione 2 3I uia,argumento. d. l.t Scire, &. d.l. I. cu ibi notatis C.de sustuctua. Pari enim nodo astringuntur. Tutor, & usuisu ctuarius, sic ut ususructuarius salua facere bona domini proprietarij, S ipse tutor,curatorve bona pupilli uel adulti salua facere debeat. Quinimo quod longe fortius est Angelo 3a. Aretin. loco praeallegato sustinet. t Tutorem nec leuari, nec absolui,etiam si per testatorem subiungeretur . Imo etsi tutor ratione administrationis aliqua in re uel quantitate a testatore condemnatus fuisset. Tantundem eidem lego,tantumque ipsi dari uolo, S ad dandum, & praestandututori, haeredes meos gravo & condemno, ut ipsum tutoro omnino liberent. Unde obseritandae memoriae D. Bartho someus de Saly.cum hanc facti quaestionem habuisset, lesitur consuluisse. Neq; sper uiam directam,neque per indirectam,testatorem cuipiam tutelam posse relinquere, ac simul eundem a dolose, ac fraudulenter gerendis rebus ab
soluere Et prosecto is rationibus ualidis, & praegnantibusio moue
293쪽
ET CUR A. PATIO. CAP. III. Ioc
3 mouebatur. 'Priinb ne remissium videretur id, propter qs
tutor, curator,ac quilibet alius administrator, ad delinquendum invitentur,ita intelligi debet .l. Si quis, ibique glos. RBart.ff. de libera. lega. Coniuncta. LConuenire. ff. de pactis
dotal. cu pluribus similibus iuribus, S. l. Si unus. 6. Illud, de quod ibi per Doct. de pact. His seruiunt text. ibiq; Dy. &Bart. in .l. Quidam decedes, prae alleg. Haec copiosissime tra iactantur per D. Bartol. in . l. Aurelio. g. Caius uersi LQtiam. to quaero,usque ad uersicul. Quinto quaero,& ibi glos. isdelibera. lega. Cum his c5sentit. l. i. cu ilia materia. C. de us fructuario. Hanc materiam etiam explicarunt Salycet. Cy.3 s Bald.& Angel .ad i. Actionem. C. de transact. Secundo,
ne malitiae, seu calliditatis suae fructum consequantur & a cipiant tales dolosi administratores iuxta. l. Penultimam. 36 C.de legat. tertio,' quia talem absolutionem nomerentur, qui dolum & fraudem committunt, scilicet, ut per testato bono iure a reddenda ratione ullo modo liberentur.l. Si legatarius. T. de dolo. Quin & legatis omnibus ob fraudem commissam, etiam carere debent, atqueab ijs merito per iustitiam priuari, nempe quod talibus legatis sese per dolum indignos effecerunt. l. Nec adiecit. T. pro socio, & l. Luci inar Titius. 6. Lucius Titius damam. is de legat. Σ.t Quarto,
quia tales administratores, sunt haeredis futuri, aut futurorum haeredum debitores, nullo modo potcst testator in riens,aut mox uita persungendus, eosdem administratores liberare, aut absoluere a reddenda ratione, sicut non potest eisdem satisdationem, aut satisfactionem remittere, aut relaxare abutendo uiri boni ossicio, hoc est , ut non perpetuo& in omnibus, quae bona erunt & iusta optimi uiri ossicio 3 3 not fungantur. l. Scire. C.ut in posscis lega. Qui lato, quia pupillorum bona omnia in eum finem relinquuntur,ut pupilli haeredes iisdem legitime utantur, & nullo modo ut sinant sese ab iis per dolosos administratores seponi aut decipi. Quocirca & clare constre pupillis sua omnia syncere esse tradita,& fideliter omnia esse administrata, opus prosecto est ad hanc certitudinem, debita rationis exhibitione a quo imprudens testator dolosos administratores nullo modo absolo i ueres
294쪽
uere,aut relaxare potest, aut debet. l. i. C. de his qui poenarno ne. Et ex hi, nunc apparet, quid respondendum sit, adimi quis rationes. f. de libera .lega. quae istis aduersatur, &quae in contrarium allegari Si adduci potest, quia ille text. loquitur in debito ipsi defuncto ex administratione praeterita, sicuti ex illius. l. exordio pater,& ita intellexit gloss. eum
text. in . l. Aurelio .g. Gaius .fideliber. lega. Et si quis interroget. Quid igitur testatoris uerba operanturὸ respondebitur : quod per tellatoris uoluntatem tantummodo remissa
sit ab administratoribus scrupulosa,& immodice curiosa illa inquisitio facienda, qualem putandum est testatorem post Sortem sua omnino seri noluisse, uti uult gloss. in .d. l. Quiam decedens. Haec autem sunt diligenter signanda, qnquidem perea pupillis, minoribus, atque id genus alijspλnis
in opibus, contra tutorum, curatorsi, ac quorumcunq; administratorum fraudes, de dolos malos succurritur, & patrocianium praestatur. De hac quoque pupillis opitulandi uia, etiam eminit idem Saly. in .LCum necessitatem. C. de fideicommiss& ita consuluit. Sic esto quod testator absoluisset tutores a tutelae ratione reddenda, S grauasset haeredes dare tu roribus id, in quo suissent condemnati per tutelam male gesam, nihilominus non uidetur re sisse dolum, quem nec potuisset remittere. His etiam congruit, quod uoluit Ang. in suo consilio cxlj. inci p. In Dei nomine, Amen. Ad primum dico, ubi accidit secundum eum in facto. Testator uoluit,quod uxor sua administraret omnia bona ipsius tutoris eo mortuo, & de fructibus, reditibuique percipiendis ex bonis ipsius testatoris non teneretur dicta uxor reddere rati nem, sed stari uoluit conscientiae ipsius uxorinusque ad filii in stituti pubertatem, dubitabatur, an teneretur administrationis rationem reddere,& an testator potuerit inuentarii confectionem remittereὸ qui utramque ibidem partem disputat, & tandem apertissini e concludit .hViduam illam
ipsam prorsus obligari, & teneri doli, fraudis,& latet culpD
non leuis . Et etiam debere rationem computumque reddere. Quantum autem spectat ad prohibitionem testato, ris, qui uoluit ipsam a reddenda ratione esse liberam, hoe
295쪽
intelligendum esse dicit, ne nimium scrupulosi & anxia inis qui sitio, in uiduam fieri deberet, Allegat optimam. l. Si seruus uetitus .ffidelega. l. prae alleg.&. d. l. Cum tale. 6. I. E. de condit.&demonstrat. S. l. romponius .sside nego. gest.& ea quae ex fructibus & nis mobilibus apud eam remanserunt, tenetur restituere. Allegat. d. l. Quidam decedens,&.d.l. Aurelio. g. Gaius. Quocirca ita concludendum e it, dictam abso itionem,& liberationem facta tutori, aut tutoribus, non extendendam esse, ad ea quae dolo gesserunt, uel ad reliqua, quae sunt penes tutores,casus est ad literam, in. d. l. Non solum. f. finali, S. l. Si quis rationes, in princi p. V. de libera. lcLa.& text. in . d. l. Quidam decedens. Necn O ploss. in . l. Cs necessitatem. Et Petrus de Ancho. suis in consiliis, c6silio cxviii. l. 4. Nec obstant iura quae in oppositum allegari possent, quu illa intelligi debeant ut saepe ia diximus
de scrupulosaronis redditione non exigenda. Nec obstat, P contra legatum tutores pollea condemnetur in mulctas ob
infidelem administrationem, quia talis condemnatio no fiere spectu legati, sed causa perfidiae, doli,& fraudis conuiuiia far, a qua testator contra iustitiam, S aequitate, administratore infidelem absoluere non potuit, & si hoc maxime u luisset, ipsius tamen uoluntas nihil operari potuit, nec ullius esse contra dolum suturum roboris. Neque hoc et praelum edum erat de livente testatoris, scilicet,qnod dedissset, uel p-beret uoluisset maleficii seu delinquendi causam, an Caria Scoccasionem, quia hoc testator facere nequiuisset, quia hoc est ius publicum, quod nemo remittiere potest, d. l. Quid a decedens, in principio. Quinimo nec fidei commissum respectu reliquoru , sutura in administratione quicquam operatur. Neq; huic ea Iura obstat, quae uidentur uelle . Quod fidei commissum reliquorii postit relin ibi tutori,quia debentea Iura intclligi de reliquis administrationis Deritae, S nosuturae .lta D tis Bariolus indicta l. Quidam decedens, & indicta. l. Si quis rationes. Necnon Doctores indicta l. Cum necessitatem. Hinc conclusiue dicendu , aliquem posse petere administratione intcgra ad minit iratoru, post fine tutelae
administratae, 2 tutores respectu doli & reliquoru .Rhoqi L
296쪽
s diuersum, contrariuq; sentiremus,tutores, curatores, ac similes adiministratores rerit pupillariu, ac minorii semp solicitarent & lcurarent tutelas,ac curatelas, cu istis, ac similibus clausuli, contra textu lite ratem, in. d. l. Quidam decedens, in uersi. nec eo note Ang.tamen in consit. clxxxij. uti
otur distincti ucula haud aspernanda, line pe, eo calu, quo testator legat administratori, ab haerede id in quo fuerit condemnatus ratione administrationis dolose geliae malet quidem testatoris legatio, quia tunc praesumitur, qa dolus tu comissus, ipsi tellatori suerat tunc manifestus, & eo casu uidetur testatore bene potuisse administratori remittere dolum illum praeteritum. Si uero dolus ille erat testatori incognitus & occultus, tunc no est praesumendum, quod dolo egesta remiserit, quoru ipse tunc ignarus fuerat. l. Lucius. E. de Iibe. lega.&.l.Tres fratres .ff. de pact. Vbi dicit se loqui
de dolo,P quem leganti aliquid abest, & legatario aliquid
abest, alias bene intelligeretur dolus remissus, sicut in contractu. d.l. Actione. Et subdit ide Angel. Qii relinquitur liberatio ab administratione sutura simpliciter, concludit ea liberatione no debere, nec posse intelligi, de dolose gestis, aut gerendis, etia si hoc esset expressum, quia dolus futurus. 4I nequit remitti . Nec et porrigitur ad reliqua, ' ne cui detur ulla occasio fraudandi. Atq; ad hunc modu dicit deberi intelligi dicta. l. Quidam decedens. vide Paul. de Cast. con-s l. suo cccvi. incip. Aduertendit, quod si mala redditione copuloru . Sed hic mihi quispiam dixerit. Quid si testator remisisset administratori per haec uerba prignantia, volo ad miniit ratorem no posse cogi ad rationes , nec quouis modo uexari, nec inquietari Dicendum est illa ac similia uerba referri ad uexationem & inquietatione iniustam atque maticiosam,& facti, sed ad iustam legitimamq; uexatione, nullo modo referri nec intelligi posse, nec debere. Ita sormaliter ait Bald. in l. I. C. de his qui poenae nomine. Andreas, Barbat. in cofiliis suis,cosil. . lib. .inci p. Illud in medium adducam, qa glorioso Paulo Apoll. Sc. Saly. tamen in . d. l.
Cum necellitatem. C. de fidei commissi. refert Dy. tonuisse
ac consuluisse. Licet directe remitti non possit, in testamen
297쪽
to, illa obligatio reddendae administrationis suturae, & consignationis reliquorum, iuxta stipra deducta,in sim eum per indirectu hoe fieri potest, ut si subiungat testator. Et quicquid apparuerit tunc deberi ex ipsa administratione , lego
ipsi tutori per.l. Si quis rationes, secundum unum intelleiacium. T de libera .legata. Porro licet maxima sit Dy. authoritas eius tamen opinio hae in re nonnullis displicet. Alex. teste suis in consiliis, consit. cxcij. in 7. uolum . inci p. Visis narratis in themate, ad finem, sed dicendu ac resoluedum,
uti superius late discussum est. Sed hic qu ri posset, quid dicendu sit de. q. quotidiana, cuius etia& alio loco memini. Αα Quando testator rem i sit tutori uel curatori, linuentarii cosectione,quid operatur talis remissio,anualida an inualida erit Uulgares limoi remissione, tutorem credui ab omni ratione recidenda, sitie syncere, siue sinistre administrauerit,debere esse excusatum. Atq; ideo non pauci et decipiu-tur,& falluntur. Licet. n. per Linoi remissione a consectione inuentarii excusetur tutor aut curator, non tamen excusatura ratione reddenda omnium eorum, quae ad eius manus
peruenerunt,uti probatur in d .l.Quida decedes, in principio.Tde adminittrat.tuto. multoties in mediu deducta. Est 43 ergo casus in quo pol remitti, inuentarii seu repertorii cofectio,nempe per testatoris dispositionem. Est praeterea &alius modus p quem posset fieri haec remissio,utpote per c5 suetudinem, per lege municipalem, uel per iudicem ordinarium. Sed haec im, quando causa legitima interuenit, ob stpossiet & Iudex ipse remittere. Imo quod magis eli ob gcausam legitimam posset etiam remittere tutoris dationem S constitutionem l . x. f. Tractari uersic. ergo si mater. T. ad Tertullianum. S. C. & argumento. l. pen. C. de alimend. pup.praestan. Caeterum priusquam hanc materiam absolua-
η mus t restat ut hic explicemus hanc quaestionem. Per qua actionem rationis reddendae petitur aeditio λ Bariolus ad hanc qusstionem, in l. I.6. Ossicio. T. de tutet. & ratio. distrahend. distinguit. Aut ceptum est inquit) de alia causa iudicium, puta negocio quopiam inuicem gesto. Et tune inuocatur Iudicis ossicium mercenarium, hoc est, actioni
298쪽
: IN IT. DE TVTO. 'institutae deseruiens. l. No solum .ffide rei uendicat.I. Aediles, prima. g. item sciendum. Necnon. l. Quod si nolit . ff. de aedit. edict. Aut principaliter, nulla praecedente alterius causae cotrouersia,petitur ratio administrationis gestae, Et tunc utendum est actionibus. Si ex contractu, uel quasi ex contractu processit administratio, contractus actionem pariet.l.
Quaedam, in principio. ff. de edend. Alioqui enim uel officio iudicis nobili, uel actione in factum, rationes cum eo quod interest exigi possunt. l. Si quis ex. 6. Ex hoc edicto. ff. 1 de edend. ' Hoc loco nunc statui potest certissima regula, quae administratoribus omnibus usui esse debet, & gloriae,
scilicet, V t semper de alienis rebus rationes coscribant,eas . dem exhibitura, quoties opus erit. Rationis autem reddendae sormam, sicut de iure,& consuetudine seruari debet, α consueuit ob imperitorum adolescentium gratiam, paulo infra subnectere statui. Ideoq; eam breuitatis causa hic omi 6 to.' Sat enim erit illis hic scire, quod omnis ratio conliat ex prooemio, praefatione,aut titulo. praemittendo, scilicet in duobus primis capitulis, scilicet ante primum caput acceptorum,& ante primuin caput expensorum . Atque ab isto praemisso titulo, S a primo capitulo acceptorum debet incidere omnis bene ordinata ratio, ne peruersus ordo intelle- , ctum turbet, & bene ordinatam rationem uiciet, uti notat.
Albericus in l. Quamuis. ff. de condit. & demon strat. Post
omnia accepta enarrata, subiicienda erit totalis summa r ceptorum. Mox insequenti facie, praemittitur titulus expensorum. Atque hinc ilico omnia expensorum capita per o dinem ut factum prius fuerat in ordine acceptorum. Haec
autem rationis reddendae duo membra ulterius diuidi possunt, in plura alia membra subdiuidua, uel in plares sui uocant Rubricas partes,aut canones,pro materia subiecta, &pro arbitrio conficientis rationes,ad hunc modum. Sub c pite acceptorum ponetur unu capitulum, de rebus receptis ab initio contentis in repertorio siue inuentario. Item aliud
capitulum de rebus additis, uel postea repertis. Item aliud
de fructibus aridis,aliud de fructibus liquidis,aliud de cano. ne emphyleuston uci censium. Aliud de reditu investitura
299쪽
rum. Et alia pro unoquoquegenere reditus rei. stib capite expensarum, ponentur capitula de expensis,ac solutis redditibus. D e reparationibus, de expensis alimentariis, de emptionibus agrorum,aut domorum. Item caput unum de exispensis extraordinariis. Item aliud de computatis & non receptis, id est, de his quae debuerant recipi, S in capitulo receptorum descripta sunt, sed sine culpa curatoris uel admini 7 stratoris, no fuerant ab eo recepta. 'Polt enarrata omnia capita expensorum, subiicitur semina eorundem uniuersalis, iquae eam rationis partem claudit,unde ab imperitis uocatur . clausura. Sed hic notandu est, quosda receptores magnopere gnaros esse, & acutos in rationum subductionibus. Nam , praeter hoc quod singulis capitibus suam summulam uniuersaleni subscribant,etiam singulis pagellis ad infimam margi 'nis partem , singulas summulas eiuldem paginae subnotare σςonsuescunt, atq; ex ijsdem summulis debite collectis, hoe hquoq; modo finalem coclusionem elicere, conferentes hos duos modos inter sese an in summa uniuersali subductiones ..per paginas,S per capitula,simul bene conueniant. Porro si t in ungulis ut supra diximus capitibus, tum receptorum erum expensorii, aperte exprimenda sunt rationum substantialia, scilicet dies anni menses, & huiusmodi alia plura. Ita riquoque post generalem summam quam uerbis logioribus,
non numeris,aut cystis perscribes,ut omnis fraudis, &malitiae occasio tollaturo S post rationis concluta isionem,necessum est, ut & annum, mesem, HI& diem quoq; collectae & approbatae rationis clare exprimas, S i qu rum praesentia, cum singu- . l. lorum siyngraphis di- . iligenter su scriptis. I
300쪽
sulti , in titulum , de tutorum & curatorum Rationis iustisatione.
I In omia rar line opus est iustificatione . 1 Rationem non reddere,ct insufficientersine iustificarisne reddere, sunt paria . 3 R immitis in rationario conrenta probare iustificare tenetur. 6 Rationarius, quantum ad contentorum insuis rationibus co Nobasionem,habendus es pro actore. 1 Rarsinarius dissutationis tempore halendus est reus. 6 Rarionariasps exhibitam , ct legi coeptam rarionem , uerus actor esse incipitiarque dominus deinceps defensoris locum obtinet. 7 In mazeria rationis reddendae, probatio siue uerificario uariis modis
s Frabationes iura nolunt angariare, sed e renita sunt his quae eoncisanienter secundu diectam materiam haberi possunt.' opinio authoris contraria opinioni. D Barioli,osequacium . .
io confesopotes diuidi infamseu capitulo sparato , Defacta, eo
interuallo. II ADa in mercioribus,asa in tutoribus conficiendara rasonia ratis.1 a .Mercararis libro etiam simplici, O recenter tantum coepto, sideradhibenda prascribente,quando in plurimis capitulis ibi deseria
pris ueritatis reperitur conformitas.
r3 Exsepararis, nihil recte colligitur . 14 2 ibit probatur per hoc quod facile ct f equenter abesse contingis. I s Impensae omnes smo sint notabiles probari ac uerificari debem.
i s Leues impense, etiam iuramento probantur. 17 Impenseparuae , siue nanulae,quae dicantur. Is Proprer detrimenti exilitatem, ct alioqui propter Iasorum Hsficultarem probationessu iuramento firmantur. I' In magnis expensis non fossicit per iura eratum probaris, sed certis. ribus tunc probationibus opus erit.