장음표시 사용
341쪽
ET PRO D. INTERES. CAP. I. t 3o
uertamur illud quoque Scoti Doctoris subtilis, distinct. et sΑ. q. 2. arti. 2. haud aspernandum de interesse in mediu ad . ducere constituimus .: Quasnuis inquit creditor no possit co
tradebitorem ita re actione ad dana, quia desunt pacta, stipulationes uel iuramenta, tu in foro conscientiar, debitor o tenetur ad interesse creditori . t Q aia aut hic agimus de interesse, S de lucro pupili strum,non abs re me facturum puto, si hoc loco explicauero tria illa iura , lata & aisposita sunt super pecunia pupilli,minoris prodigi,ac similium subicctarum personarum, an ea uidelicet ad scenus aut usura i dari possit Primul fuit ius st quo tutori aut coratori iniunctu fuerat, ut pecunia pupillare icenori deponeret ac daret,& si in hoc negligentes deprehenderent, ad omne damnat exinde proueniens tenerentur. Imo quod sortius est, si ad
damnum resarciendu non sussicerent, extraordinarie coemcerent, tex. est notatu dignus, in l. Ob scenus. frde admini. x tuto .uel curato.' Eo iure et prouisum est, si tutor pupillares pecunias non deposuerit pro comparandis praedijs, aut eisia depositis, in copai ando negligens fuerit, aut eade legitimum intra tempus, foenori no dederit, uel si eas suos in usus
conuerterit, idque euidenter conlitterit, ipse usuris legitimis earum pecuniarum conueniri potest, quas praestare obligatur, uniuersia autem haec probant ordine, notabili necnon .
utili in . l. Tutor qui repertoriu 6. Si post depositione,
Pecuniaest, cum teque tibus. 66. ff. de administra. tuto . uel curato.& in optima. l. Si tutor costitutus,eodem titu. Item,
eodem iure dispositu reperitur,eo dumtaxat casu ad usuras usurarum pupillo tutorem obligatum esse, si quas usuras ab alio per eum pro pupillo exactas aut suos in usus couertit, id est, usibus suis retinuit, aut si scenori dare,cu potuisset, ne glexit, hic est casus apertus, in I. Qui negociationem. 6. ex duobus, S. 6. . de administ.tui. uel cur. atq; in. d. l. Tutor 43 qui repertorium. 6. Si quas usuras,&. g. seq.: Et ita tutores& curatores praefati, pro pecunia pupillari ac minoris , qua in suos usus conuerterunt, tenentur ad interesse actitaliter
ipsis pupillis ac minoribus praestandum, iuxta. c. Per uras, de donatio. inter uir.&uxO. ac Bartol. S alios in. l. Diuus
342쪽
Tad .l. Dic id.&d. l. Tutor qui repertorium. 6. Si post de' positionem & q. fina. ffide administrat. tuto. Bald. ii l. pri ina,ad finem. C. de condit . in Ieb.& int .s n. ad fin. C.de prtit. haeredit.&in specie D. Ludovicus Romanus, in consilio. xx ix. incipien . l/ro propositae quaestionis decisione praemittendum ell,& caetera. D. Iasion inconsilio ccx I x. r. volum in. incip. illa materia rationum tutelarium tota ex bono
& aequo pendet,&c. t tem eodem iure cautum est,t Si tutor sibi pupillarem pecuniam mutuo accipit clam , obligatur ad maximas ut uras, scilicet, centesimas expressa. l. Qiii sine. T. de nego.gest. Aut ad legitimas, ' id est, pupillares, si palam, uel a contutoribus suis accepit. Idem alio loco, uidelicet in I. Non existimo. T. de administrat.tuto. uel curato. &d. l. Tutor qui repertorium. 6. Quae autem. Huic quadrat per notaubilis glossia in uerbo, legitimas, in l. prima. C. de usur. pupil. 66 1 Et dicuntur usurae pupillare ς , quas pro conditione suae personae, potest pupillus stipulari, secundum. l. Eos. C. de 7 Miur. Ilai glossa, ad Rubr. C. de usur. pupillaribus . t Eadem praeterea iuris dispositione lancitum est, Tutorem finita tutela imusuras pupillaris pecuniae conueniri posse, ad eum tis que diem quo adminiit ratae tutelae rationem reddiderit Sed hoe intelligendum est ni ea; prius obtulisset, Sin tuto loco depositi illet l. I utor qui repertorium. q. snal. praeali P. ubi inquit. Sciendum est 'tutorem, & post ossicium finitum usuras debere usque in diem qua tutelam restituit, <utor pro pupillo. g utor qui post, cum . l. sequenti. nec non l. Lucius. g. Qitae litum .st. de adnianistrat.tuto uel cura-
8 to: t Postremo eodem iure prospectum legimus etiam hae redem ipsius tutoris ad usuras pupillaris pecuniae per cunae administratae, astringi & obligari,'Iudicis tamen arbitrio ex bono& aequo moderandas γ' sicuti. niani seste declarat. l. Cum ostendimus. f. usuras. T de Edeiulsorib. tui. Atque ita hactenus de primo Iure pecuniae pupillaris dandae ad usura. 49 f Secundum uero ius. C. superueniens quae primo & sectu . do locis, pro iure .st. superius posita sunt, approbauit, in l. I. Rin l. bi pecuniam, a contrario sensu. C. do usur. pupilla. atque expresse probatur in Rubi Cleo administrat. tuis. uel cis
343쪽
ET PRO D. INTERES. CAP. Ii I 3 et
so raro pecu. pupilla. sceneranda uel deponenda. t Tertium
autem ius est nutenticorum, atq; hoc plane contrarium ei, cum duosus iuribus praecedentibus, ut in Authenti c. ut iij qui obliga. se haber. perhib. res ii ino. 6. Quoniam autem cois i la. f. Conlii tu . 2 Necnon in Authenti c., Nouissime. C. de. . administra. tui .uel cura. uetuit pecuniam pupillarem foenerari id est, expendere ad usuram qu si secerit, mutui subiacebit periculu, nisi sit mobilis eius substantia,cuius tutela uel cura administratur, tunc enim illud solum ad laesus mutua re licet, quod ad dispensationem adolescentis S rer um eius suis ciet, quod uero superest, caute recondatur. Haec uerba habet in forma dicta Authent. Caeteria ex his iuribuς cinerrot tandem & alia utriusq: iuris dispositio, quae usurarum p rq
dictarum plane est prohibitoria, eoq; magis Christiana, i cu iti plenissime probatur, in l. Cunctos populos. C. de sum. Trifiit.&s d. catho.& in Authcnt. Ad haec. C.de usur atque plς ne signatur, in c. Quia in omnibus, per glois. S Canonis auextra,eodem titulo. de usuris. ideo , inquit D. Bartol. 'ne
is hoc plaertq; omnes imitari gaudent in l. Diuus .ie ad i. si
s 2 cidiam. Quod eo modo, i quo olim obligabatur tutor cura torve pupillarem aut minorum pecunia expendere so apri, eodem modo eandem pecuniam mercatoribus idoneis, a 'Gcietatem honei am,uel ad aliquod comercium pro honerila quadam ac licita lucri parte ais gnare, S tradere cogitur.
inod quid eius adhuc hodie licitu esse censetur per casum iexpressum in c. Per uestras, extra, de donat. inter uir. & x x
si ibi D. Panor. ac scribentes. Ex quo syncere te qui indubiqςii, quod quemadmodu obligabantur tutores uel curatores ad legitimas usuras pupillares restituendas, scilicet,pupillis, minoribus, S prodigis, si pecuniam pupillarem, minor u ,δult prodigorum ad foenus no expendissent prae allegata. l. Si tu- . tor constitutus, cum sinu libus multis) Ita hodie ijde ad in. eresse pupillare, minoru & prodigoru obligantur di altrine guntur, si ipsoru pecuniam, mercatoribus idoneis in societ tem honesta, aut est comercium ali quod non tradant & coqsignent, ut sic ex ea tande honesia aliqua S licisam lucri pastana consequantur. Atque hoc est quod sensit Bart. inid.ς
344쪽
Tutor qui repertorium. 6. Si post, cum . f. sequenti. Cuius concluso etiam stabilitur ex eo quod notat glosin. I. Socia qui in eo. T pro socio, S in d. l. Cunctos populos, in , l. Iuli
nus. g. Ex uendito. T. de actio. empl.&uendit. Necnon in . l.
1 3 Curabit C. de actione empti & uendit. t Ex praemissis apertissime nunc patet, de iure ciuili usuras esse permissas, petique posse per dictam. l. Curabit, & ibi Baldus, &. l. Frusiis. C. de actio. empl.&uendit. cum mille aliis locis huic. l. suffiagantibus. Ac etiam licitas esse de iure Potiscio, quatenus interesse uerum aut saltem probabile resarciunt & copensant. Quocirca non sunt licitae per se,&quatenus sunt usurae, sicuti habet Glosa notatu dignissima, post Dominum ΑΣonem, indicta. l. Curabit. in uerbo Ratio. Ideoque regula Iuris Canonici dicit,t usuras eo iure peti posse, quando ut interesse exiguntur, alias uero minime, hoc est, usurarratione interesse sunt permissae, etiam iure Canonum. Glosa est singularis, pro hac materia, teste Baldo, in. l. Petens,in repetit. C. depact. Cui applicare operae precisi erit
Dominum Panormitanum,& Doctores,in. c. Conquestus,&in. c. Salubriter, extra.de usur. Car. in c. Super eo. eod. titulo,& in Cle. eod. titulo. Istis quam optime accedunt c. Peruenit.&c. Conquestus, extra, de fideiussoribus,&c. Dilecti. ex .de Q. compet. Ex quibus authoribus luce meridiana class rius constat sim l Canones, damna & interesse peti posse. s6 Nee regula illa tritissima: ' Quicquid accedit sorti, est usura, huic obstat. Nam illa dumtaxat procedit, quum petit aliquid ultra sortem, nulla rone ad interesse habita, ad haec optime suffragatur, quae ponitae notat D. Bartolomeus Cepola, suis in c5siliis, con L i s . numeris potissimum . s .& 6. Est igitur uerasma & indubitata, ronique maxime consentanea. 1 Quod in bonae fidei c5tractibus,t ueni ut usurae iure Canonico,no quatenus usurae, sed quatenus interesse. Et facit liea. l. Sociu, qui in eo. ff. pro socio. Nullatenus igitur abrogatae iure Pontificio censentur usurae, si qn ueniant, ut inter ecla, sicuti et nec dis plicuit D. Ioanni de Blanasco luriscosiulto, suis in cometariis super titulo De actionibus, institu. i ca.de actione exuedito. Sed hic diligenter quisu: sua inte
345쪽
ET PRO D. INTER E s. CAP. I. I 32
tionem perspiciat,ne mentiatur iniquitas sibi. Quidam e-38 nim imo permulti suas usuras palliant, uestireq; tu olut suos
contractus usiurarios & iniustos,alterius contractus note, dicuntq; se ex mutuo passos magnu interesse, propter eius pecuniae carentia,& non usum, quum in in rei ueritate, nihil
horum csi ueritate substat. Ne ipsos hoc modo non Desi, ques no fallit misere fallentes. Usuras enim D no Panormitano
testante, in c. Nauiganti. extra, deustr. quo ad Erma contractus non c6mittitur, nisi in contractu mutui, sed quo ad intentionem deprauatam , etiam aliis in contractibus com-εo mittitur. t Quum igitur humana tribunalia n6Judicent de occultis, hoc est, de notum intentionibus, sed im de manifestis, S i seris patent, aut factis,aut uerbis, signa ter id e Pan. asserit, aliquem in soro iudiciali posse exculari, & absolui S eundem in foro poli & conscientiae accusari,& ligari. His itaque iam habitis diligenter obseruatis, audacter hanc colligemus conclusione,& certu de Interesse hoc statuemus Iu6 I ridicum axioma, omne Interesse pupillorum, minorum, S prodigorum, uerum, non simulatum , Ssaltem probabile licitsi est idq; tam tute Potificio, qua Ussiario. Ideoq; Sillud interesse pupillare, ad quod obligantur, quouis hi repes a ti pota callidis tutoribus,&curatoribus, quatumuis sese Pignorantiam excusare nitantur, quae crassa est & supina, Nm6 ad interesse pupillare n5 resarcied si excusabilis, ut etiaeximius D. Bariolus fuit inet, in d. l. Cunctos populos. C. des 3 sum. Trinit.& fid. catho. inquiens, 'Vsuras nullo modo exigi, quasi usuras, sed ut interesse,iuxta Iuris Canonici praeceptum. Glosa est in uerbo. Petrum Apostolu . In d. l. Cunctos populos Glosa in finesiui, in uerbo. Excedit. in . l. Iulianus. g. Idem Papi . ff. de actio. empl.& uendit. Glosa eli in uerbo,
Batio, in .l. Curabit. C. eode titulo, De actio. empl.& uedit. S in c. Conquestus, ex. de usur. nonnunqpraealtcgato. Vt e ego praesentem materia omissa superflua prolixitate tandem absoluamus, eam una aut altera qone ta utili, si necessaria, o terminabimus.' Plures enim adferre non est necesse, quude similibus ide sit iudiciu , ac ubicunq- eade est ro uel aequitas, ibi locu habet una iuris dispositio, sim . l. Illud. st. ad
346쪽
an radice &causa conueniunt, conuenilint etiam in effectu, iuulgata. l. De quibus,& ibi Angei & Doctor totant. T. de legibus. Quocirca ut dixi explicata una aut altera q6ne, facillime decidentur & reliquae, quas breuitatis studio Oml 66 tendas censuimus. t Prima itaque quae itionum sit. An tutor, uel curator pupilli, adulti, siue minoris aut prodi-
gi obligetur ad interesse, si no statim pupilli sui lucro S utrulitati inuigilauerit, hoc est, si pecunia sui pupilli, ad siti, minoris, aut prodigi, ex patris, matris, alii, auiae, aut cum lcunque alterius haereditate,uel aliunde debite, dextereq; pro- , ueniente, in possessionii, fundorum, seud alium, aliodalium, praediorum, domorsi, reddituum, S eius generis haud dissimilium emptionem ac comparationem non couerterit, aut hono S aequo mercatori ad honestum licitum quaestum legitimum intra tepus non dederit,aut ea suos ot liquido conitat)in usus conuerterit. Nam sic.ad pupilli, adulti, aut Prodigi utilitatem non satis inuigilasse conuincitur.l. sin. C. de 4 administrat. tuto .uel curato atq;. l. Generaliter, necnouul'gari. l. A tutorib. T eodem titulo, De administiat. tuto . uel .cura. St. I. in principio. ff. de tutel. Uro. distrahend. cu similib. Ad hanc itaque quaestionem ex lurium, atque acutissimorum scribentium sententi&cxij quae supra per nos
probata sunt, facillime respoderi potest sic: t Tutor uel Curator si pecunia pupillarem,aut prodigorii quae tanqua interesse,&no ut usurae, uti supra declaratu est exigedi ueni ut non statim ad pupilli, aut prodigi utilitatem ex pederit, pr secto de eiusde pecuniae interesse conueniri poterit, & id interesse sine dissimulatione praestare te nobitur, ut patet in L Tutor qui repertori v. g. Si post dc position L ae de admianistrat. tuto .uci curato.& quod ibi per Bar. nec non per cuns3 de Bar .ubi hoc tenet in l. t Diuus Mad. l. Dic. licet ethpu' pilloru, minorum, prodigoru pecunia hodie ad usuras darino pollit ut indicta Authen;ic. Nouillime, & in Authetici
unde d. Authenti c. deyrompta est. C. de administrat. tuto. uel curato. Sollicitare tame,& diligenter curare debet, tu
347쪽
ET PRO D. INTERES. CAP. I. I 33
ad legitimum honestumq; quae ibim expendatur , ut ex iV aliquid fructus S utilitatis pupilli,&c. tande percipiant, qanisi tutores, S curatores ilico praeitensi negligentiae accusantur, S fi ut obnoxii, ps qua S in culpa incidunt,& ad uerum. interesse aut saltem probabile no aut ad simulatum interesse coueniri εἰ damnari possunt, iuxta. l. Ita autem. 6. gessit
se. ff. de administrat. tuto.&. d. l. i. ad exordium is de tuteL&ratio .disti aliend.&. d. l. Tutor qui repertorium. f. Competit .versiculo, Quid ergo atq;. l. De his. C. de adminiit. tuto.&uulgatam. l. Quicquid. C. Arbit .lutet . cum aliis iuribus ia minime dissimilibus. Omne ergo lucrum siue omnes usurae .quas olim petere licuit a tutore aut curatore, respectu negligentiae comita in non scenerandis pecuniis, idem adhuc lii crum interesse Susiura hodie peti possunt, &non uocatur tunc proprie usiura, sed interesse: quod quidem iure compensandum permittunt, propter 'egligentiam tutoru, aut curatorum, qui dictas pecunias aut fidis mercatoribus pro honesta aliqua lucri parte non commiserint, aut ad redditus, aux. fundos emendos non expenderint. D. Bart. in . d. l. Diuus N
in. d. q. Si post depositionem, iuncta. d. l. 6. Si tutor constitui et o tus. Moderanda tamen ac t temperanda sunt praecedentia h oc modo. Tutor & Curator ad interesse non tenentur, si pdia, redditus, idq; genus alia nequaquam dissimilia, tuo puluilo, minori ac prodigo non coparauerint, nisi ea uaenalia fuisse aperte con stitisset, S liquido apparuisset. Huic modo irationi subscribit D. Bart. ini. Tutor qui repertorium. 6, Si post depositione crebro praecitata. Necno Phili'. Decius, in t3.consiliorum parte, cons. ccccxxx. Dcbct et apparere tanta peetaniam prius peruenille ad manu tutoris, aut euratoris, N.Auar ad praedictos redd itus,sundos, aut prae a merito sum
ceret, alioqui de negligentia damnari no possent. tata aut 36. I. praeallegato & Ruthentico,ut hi qui obliga. se hab. p. hib. res mino. 6. Pen. His similiter cOgruit. l. cu plures. 6. s. Eoiς adminisbat.tuto. S. l. idemq;. g. i. ff. pro locio. Itaque
.priu Gquam intor & curator ob negligendam conueniantur,
edditus, possessiones p d ia,Shoru nec dissimilia prius suisseusnalia certo probari debuit. quid . n. tutor pupillo copara-
348쪽
retp An id quod vaenale no praestitit ΘEo igitur casu tutor, &curator de negligentia damnari non possunt. Alia praeterea ratio tutoris,&c. negligentiam liberat, siquidem pecunia ad manus ipsius peruenisset, sed minime permasisset .l. 2. f. peruenisse. ffide haered. & actio. uendit. ergo si eius ad manus peruenit,& non ad tempus aliquod notabile permansit, sed in pupilli adulti uel prodigi necessitates expensa suit, excusationi profecto locus est. Haec opinio & limitatio etia cofirmatur per D. Paul. Castren .suis inconsiliis, consit. 3os .nu. yis . I.partis. ι Hic obseruandum est, si Iudex tutoribus uel curatoribus praecepisset ut ex pecunia pupillari, aut minorv cω monstrotos, aut oblatos emerent redditus, praedia,&c. eos 4; tunc sine legitima causa non comparassent, quin potius neglexissent aut negligenter obliti fuissent, eo quidem casu ad imgitimas usuras compensandas obligarentur, quae hodie iure etiam nouissimo peti possunt, non tanquam usurae, sed quatenus ex fructibus tantum percepissent uulgata. l. Tutor qui repertoriu. 6. Si post depositionem, Sibi Bart. T de adminiae tui. cum aliis superius diffusius c5 memoratis. Atq; hactenus 1 de priori quaestione. Altera o est. Tutores & Curatores si rerum pupillarium, minorum, prodigorum, necnon limitia subiectarum personarum, rationes reddere distulerint, an ob illa causam ad uerum si quod acciderit interesse obligentur Huius quaestionis solutio ex superioribus hactenus habitis satis colligi potest,& respodendum est affirmative, quod
maxime tunc obligentur ad copensatione intereste. Statueneta da est igitur ex superioribus haec conclusio. t Tutores & curatores tenentur pupillor si, minorii,&prodigoru ociosam pecuniam conuertere ad lucrum, scilicet ad emptionem reddituum, praediorum, Sc. si quidem per opportunitate ea vaenalia cognoscantur, aut his non oblatis, saltem eam pecunia camercatori b. ad honestu & licitu lucrsi aliqd couertere. Noenim sufficiunt tutoribus aut curatoribus, si tale pecunia d mi in scriniis ociosam usq; ad die rationis recondant, quum Christus inertem illu talenti Dominici custodentam acriter obiurgatu, multo accerrime puniri ius erit. Non amat, non
qnit Clicus ociosos, sed laboratores, quosque perquiri iussin,
349쪽
Non comisit sua talenta recondenda, sed ad lucr si exponedar tradidit. t Quocirca tutoribus,& curatoribus non patrocinabitur, si in die rationis reddendae acceptam pecuniam Int
gram retulerint. Ab eis enim sicut Chrillus fecit ei illae pecuniae lucrum , aut lucri interesse merito tunc reposcendum erit. Quod diligentissime notandu eli aduersum tutores, aut curatores pecunia pupilloru, minorum, ac prodigorum ociosam relinquentes, praesentantes, putantes interim se per hoc etiam multa gratiaru actione, imo & remuneratione digni C.
simos esse. Deoq; optimo maximo rem prς stare gratissima, quod bona fide pecunia accepta integram seruauerint, & no ut quida alii)eande prorsus absumpserint, aut bona eius de partem sibi decoxerint,quales ego ipse noui: Fateor, sunt illi quide istis aliquanto S cora Deo, ta pro pupillis utiliores,
iterum ob hoc ab ignauia, inertiq; negligentiano sunt prorsus excusandi, aut absoluendi. Posset hoc loco ctiam moueri quaestio. An tutor , & curator teneantur ad interesse omi Oportunitati suci omitti oportuni retractus ζ Huius. q. minia
me inutilis, ex his quae supra diximus, perfacilis est solutio,
nepe tutore uel curatore, tutelae aut curatelae actione teneritanti quanti pupilli uel minoris interest, si talis retractus utilis, ct oportunus non fuerit factus. Atq; ita fine huic titulo, De pupillorum, minorum, & prodigorum interesse imponimus: Ecit enim re quasi comonstrasse digito, qa omnibus Deris Iuristis,tu dicta, tum adhuc dicenda passim sint obuia, ct notissima. ideoq; ex una aut altera quaestione discussa facile soluuntur & reliquae nequaquam absimiles, praedictas a u. te dunta, at dedimus ad ex eplum, ad quod innumeras alias similes quas sora citi ilia quotidie suppeditant) reser re licebit. Sati; hic mihi sui , si dubi andi, ueritatem ;nqui tendi, simile q: quaestiones fabricandi ac resoluendi occasionem, S materiam dederim.
350쪽
r Tutor ct Curiis per Iudicem ad rasionem reddendam Ggedus est. x Pupillus, Minor,uel Prodigus rationem oblatam cogitur suscipere. 3 . Tutoris aut Curatoris bona , qua libet multa , fra tamini raris manent obligara. 4 Tutor aut Curator poterissumum rationum, ac omnium administrationum, necnon inde dependentium liberationem exigere, quam
si tame neglexerit us&jas es huiusin di per Iudicem cogere. s Liberalis, Qideratio, Apocia, siue Quieta via hac in materia saetis'
6 Laberatiunes nonnunquam generatis, ct aliquori specialessunt. 7. Liberationes generales nemo facere cogitur , sed bene speciales. 8 Laberisiones generales sunt captiosae,deceptoriae , milleque periculisae dissicultatibussubiectae. ' Generali, liberatio ct absentis,appellanda es liberalitas captiosa. Io' Consilium auliaris pro uolentibus, aut ex stipularione aut alias dare obligaris liberationes generales. II Quomodo generalis liberalis icito feri possit. I x Liberationis furma es,ut cognita ct incognita,cogitata O incogita.
1 3 Liberario generalis etiam ad iura, quae liberans sibi competere in
14 Liberatio,incognita non comprehendit, quando ignorantia es in genere, o in specie ,sed Pando es in specie, , non in genere, ne susscit illa mentia generalis. x s scientia in dubio praesiumitur saltem in genere.
16 Praesumpi, num uiolentarum e perimentum est, ut cum rebus semoris concordet. 17 Iaberatio seu absolutio, sciu non ad ignorara, ita nee ad dubitara extenditu r. Ubera.