장음표시 사용
321쪽
uam partem approbandam censuit D. Paul. Cast. sitis in consiliis, consilio ccclxxj. inci p. Super istis dubi js: in 1. dubio, in nouis consiliis, impressione ooua, ubi ait, huiuscemodi consuetudinem esseCauo distriae. subditq; etiam quod sortius es in id habere locum in fructibus, quoru bona extra territorium, locumq; consuetudinis sita sunt, que eriam in haesententia sequitur D. Barthol. Chasleneus, Iurium doctor nostrae tempestatis admiratione dignissimus, suis tu comentariis, ad Burgun. consi et . in tit. Des enfans deplausimrs li'. f. q. sol. ccxvj. nu. I. Cum his quoque congruit, illud quod Σodici solet, ' quod consuetudo, seu usius quotidianus essicit licitum, quod alioqui per se esset illicitum, sicuti passim explicant Doctores,& signanter D. Iason uir. V. tur. haud uulgariter peritus, in l. Certi iuris, in x. colum. Q de iudic. ar t Tria tamen sunt, quae non sinunt, ut per consuetudine, aliquid illicitum fiat licitum. Primum est ne si sy tale consuetudinem illicitum seret licitum tande uideretur ob id nutriri peccatum, S dari occasio peccati illiciti. Quod quidem
percon sinetudinem non uidetur posse firmari, aut tolerari quemadmodu habet Gregorii q. c. snale, extra. de cometa. Quapropter Ludo. Rom. male defendit contra Nellum doctorem integrum. Vsurarios, absoluendosa poena, propter consuetudinem Florentina, aut per quotidianum usum Floa a rentinorum, quotidie tales usuras exercentium. l Secunduest hoc. Nam si per consuctudinem illicitum seret licitum, fieret tandem id illicitum malit, occasio mali pessimique exe i, Sper hoc disciplina ciuilis corrumperetur,quod profecto ob nullum quotidianum usum seri debet Iicitum. Consuetudoest, ut officiales, magistratus, & curatorcs rerum publicarum quoties conueniunt ad Rationes audiendas,ut postea ibidem laute commessentur, & sae pae strenue potitent, bonorum publicorum partem ita indigne absumentes. Vera haec praua consuetudo illicitu factum inam me excusar. Te 13 rium est,' si id qd est illicitu, in. nulla unquam specie excusabili repertum fuit esse licitum, ut dat D. Felyn. exempla, de episeoporum procuratoribus, quae contra Canones fui. Haec tria per ordinem ponit Feb. in c. Cum exossicii, ins e
322쪽
colum . de praescrip t. cuius opinione , Pauli atq; Bartholo- mei aut horitatibus praeponenda censeo, idque ob multas &urgentes causias, quas hic breuitatis studio subiicere malui, quod ea tu plerasq; nulli Iurium candidato notiora esse coag gnosca,' q. ut ulla maiori explicatione indigeant. Neq; his obstant paupertas, S inopia, quia licet tutor aut curator sit egenus S pauper, modo uiciosus aut mendax no sit, sed si-delis,& diliges, is certe nihilominus accepta dus & nequaqua reiicie dus uenit. Quocirca talis S huiuscemodi paupertas tutelae minime nocet, dumodo tuteis curaeve possit superesse, queadmodu habet text. in . l. Cura,s inopes.sside mu. Shono.& i. 6 6 institu. de suspe . tuto .uel cura. NatCXt. in c. quo iure. 8. distin. ait. Pauperes &diuites una terra sup- .portat. Dns de uno limo fecit & pauperes& d iuites. Hoc idecofirmat. c. uidetes n.q. I. ubi dr, qa susscit si sit uirtuosus,
licet pauper sit S egenus. Huic quoque seruit, qd uoluit c. as Si qui testiis,' extra detestib. Cotingit frequeter,&saepe qa licet quis pauper, egenus,& inops sit, habeat th,& calleat
arte, ex qua comode uiuit,ac uictu i necessaria nanciscit. Paupertas. n . non est de genere malorii, imo fere seri videmus, ut in paupertate plus regnet candor, fides, S integritas, qua in opulentia. Et pauperta, sola non facit hominem improbum, institu. de suspect. tuto . in fine cum multis quae adduci.
possent. Et dicit Flori. in I. Testium, superglos. ff. de testibus. Quod in his in quibus requiritur idoneitas circo fide, in illis paupere fidele non esse reijciendo. Atq; hoc diligen
ter quoq; notandum est, quod tibi usui csse poterit in materia testiu . Ex hactenus igitur habitis nunc mani sellum est, qua inique,&indebite faciat, qui ex sua aut horitate, in suis roni b. aliquid mercedis &salarii caula interserui. Hac emspa nihil illis concedend si arbitror ab iis, qui a Iudice ad Bonem audienda sunt co stituti, quales sere in Flandria sunt scribae publici, cum uno,aut altero magistratu, sub quorum praesentia Rones necessario seri oportet, si recte Rones curari uelimus. Qssea ob cam dico, quod aliquando Rationes licet minus tutae sub praesentia proximo ru, agnatorii & c
323쪽
& simplices,ideo saepe in copiitu cocedui,& Ptra sire permittunt, merito iureq; optimo dolendu fuerat, aut litura tollendu . ideoq; in rationu libellis nihil admittendu eis, quod mercedis loco inseratur,ob id quod ut supra dictu est tutoris, curatorisque munus officiumq; debeat esse gratuitum nisi eis per Iulicem cau fa cognita, salarium constitutum re periatur. Hic aut interim moueri pollet qo talis. Demus qd Tutoribus, ac Curatoribus iuxta modum,& sormam, & causam praedicta: a iudice constituta sint certa falaria, eademneas falaria locu habebunt, i & se porrigere intelligenda sunt,
si postea iidem tutores,aut curatores postea incidant in ta dum M log m quum morbuὸcuius nempe causa, tutelae aut curatelae munere no satis plangi poteriit. Ad hanc quaestione multi negative respondent. Vcru si aliquanto cosideratius, humanius, & aequius rem perpentam habeamus, res Scae quitas ilico monstrabunt assirmative respondendum esse, quod
Σ per totu morbi 'actu decreto ' salario gaudere debebit, no secus, qua famulus in herili ministerio interim in mombu incidens, idq; partim respectu laboris prius insumpti, &ut in morbo ipla succurratur,ut postea causam habeat, ob si diligentissima si prius diligente opera in si a tutela,& cura tela impendere debeat. Atq; haec diligenter sunt considera da,& animaduertenda, ad eade, & similia dubia euctura, qualia in mediu adsert D. Stet,panus An Trerius uir cosummatae disciplinae, suis in decisioni b. Capellae Tholosianae. q. cclxviij. sol ijs lxxxj. Sseq. Superiori qstioni quod amodo asa 8 finis erit isthaec. Si tutori aut curatori, ' cui uti dictum est costitutu fuerat salariu, ex bonis pupilli uel adulti, singulis annis. scilicet, sex librarii grossoru Flandriae, quodq; singulis annis in redditione copulus a rationu auditoribus ipsi P- solui cosueuit. Si in qua ide tutor autor morbo succumbat, uitamq; pro morte infra annum comutauerit, quaeritur aneti in casu, tutori aut curatori totius anni, aut pro temporis
rata reddendum erit, salarium Θ Hanc quςstionem is liciter explicat Bariolus ille, qui in distinguendis factoru speciebus, ut certum ius colligatur, inter iurisperitos sui saeculi nulli secundus est cui & ipse astipulator ad .l. Die sun-
324쪽
cto T. de ossi .asse. Vbi inquit, salarium non deberi, nisspm rata temporis, quia ad salarium non censetur ex publico costitutum, sed effectualiter, decreto tamen Iudicis a parte promissum. Iudex em hoc casti est loco pupilli, aut minoris inhabilis ad salarium promittendu . 'Ideoq; secus censendueit de assessoribus iudicis,aut de aduocatis, quibus salarium ex publico constitutum debetur: Ideoq; ipsis nequaqua prorata temporis, sed uniuersum S integrum totius anni salarium debetur, iuxta allegatam atque expressam l. Diem suncto T. de ossi. assesso. Necnon l. Post duos g. Is quoque C. de aduoca. diuerso. iudic.& sic secus censendum est, de salario 3o promisso a parte quandoquide tunc non debetur, t nisi irata temporis, secundum Bariolum in allegata l. Diem sun-3i cto. t Nisi profecto ciuitatis, aut alterius loci consuetudo contrarium haberet in usu. Tunc enim talis patriae lex aut consuetudo in dubie ueniret adobseruanda. l. i. C. Quae sit
bus iuribus. Hic quoq; alia succurrit quaestio, scilicet, An tu 32 toris uel curatoris salariu dici possit peculium t Castrense aut quasi aduentiliu uel quasi . De qua quςstione lectore mitto breuitatis gratiabad D. Baldu in l. Cum oportet, in uer-3 3 sic. de tertio genere peculi j C. de bo. quae liber.' Sed si egeni sint pupilli uel adolescentes, de suo eos alere tutor aut curator, nequaqcopellendus est. Verum si post decreta alimeta ad egestatem fuerit pupillus minorve perductus, tunc diminui debent quς decreta siue ordinata sunt, quemadmodusolent augeri quae patrimonio accelserunt, iuxta insignem I. Tertia. 6. Sed si egeni is ubi pupil. educa.debe. Qua quidet. eximius D. ac praeceptor meus D. Ioannes Hazius, legum Doctor, a capite ad calce usque miris comendauit modis, qidcirco lectoribus et atque etia commendo. Rursum quaeri 3 por, quid iuris erit,' si tutor aut curator misericordia, officio, pietate, S charitate ductus,pupillu, minoremue,egensiae inope de suo proprio aluerit,atq; is ide postea ad spicdidiorem fortunam euectus fuerit. In eo inqua casu quae rix, An poterit tutor curator e a pupillo,aut adulto repetere id iquod in educatione siue interuetione eius consumpsit, atq; expendi
325쪽
expendit. Ad hanc quaestionem ur omnino negative respondendum esse, per allegatam. l. Tertiam g. bed si non constat fi . ubi pupil. educa. deb. Cui congruere uidetur. I. Osficio. ff.eo .istu. continens, quod pro modo facultatu pupilli debet arbitrio Iudicis aestimari, nec enim permittendum est tutori tantum reputare, quantum dedis, si plus aequo dederit, &ibidem gloss. in uerb. pro modo facultatum allegas plures
concordan. pro modo facultatu faciendos esse sumptus. V ritas tarmen est in cotrarium, atque affirmative respondendum esse docet, iuxta l. Tertia T. de cotra.& util. actio. tute. qui ibi de dicit, tutorem aut curatorem, sumptus, imo ac sorma supradictis factos repetere posse. Idem et expresse sustinet Bart. in l. Ius alimentorii, quae est, tertia. 6. Sed si non costat, ad fine. Tubi pupil. educa.debe. pluries praeallegata.
3 1 Subsequitur S alia haec qo. t Si tutori aut curatori certu salarium foret constitutu . Quaeritur qn, quo modo, S qualiter id peti liceatὸ Ad quam qonem manifeste respondendum est si modo iuribus fidem adhibeamus: quod sicut post sua finita absolutamq; tutelam aut cura, salarium costitutu petere licet, ut id sibi in redditione rationis persoluatur, si plura expendisset, si recepi sset. Verum si tutor plura recepisset ii expendisset, tunc in fine ronis satisfaciet sibi ipsi idem sal
riu per articulii ad expensa adiectu . Attamen coletudine, siue rectius statuto, aut lege municipali,nra in Fladria secus cautu est, nempe ut secundu hoc quod ratio semel in anno aut biennio redditur, secundum hoc salarium constitutum a rone per tutorem aut curatore defalcari poterit, aut alias satisfacere oportebit, iuxta qJaeqvu, ac roni consentaneum 36 ratiocinatoribus,& rationu auditoribus censebitur.' Quaeritur praeterea quomodo, quaque actione foret petendu costitutum, sed refutatum salariu Respondendu est, hoc nullo actionis iure repetendu esse, sed Iudicis ex officio qa de iure latissimum est l. i. ff. de iurisd. oim Iud. &c. a. ibiquegi.& Doct. extra deo . Iudi . tale salarium ex causa cognita constitutu, certu,ldeterminatumq; repetendu esse, ut est text. S glos.& ibi D. Bart. in d .l. A tutoribus f .fi. B.text. atque hoc ibi notat Bariolan d .l. In eos. Ide quoq; notat D.
326쪽
Bart. in l. Athletae. 6. Athletae. ff. de exeu tuto . text. est Scibide. D. Bart. in l. i. f. Si pupillis pallegata et cessiit Ang. Αret. intit. De actio. institu. fol. 23 I. nu. 36. Hi sth praedictis no refragat. l. In eos prae allegata, qua D. Bart. P Oppositionis modu allegat & adducit in d. l. A tutoribus. g. fi . quae cotinet, qa tutori nequeat dari pecunia. ut sit tutor. Huius n. apparentis diuersitatis perfacilis est solutio , quam ponit D. Bart. in d. l. A tutoribus. 6 fi . praeallegata. l. in eos, no pugnare cum his quae diximus per arbitriti Iudicis tutoribus posse conititui, pol enim iudex ex causa sicuti dictu est tu-37 tori aut curatori certu salarium constituere: t S authoritas
Iudicis efficit licitum, quod alias per iura scripta sor et illi-38 citu i iuste possidet. T. de acqui. posseis. c. Qui t peccat. 23. q. q. Neq; dicendus est peccare qui iuris,uci iudicis aut horitate fretus aliquid facit & molitur sicuti memini et D. Bart. in d. l. In eos. Exurgit hic quoq; Salia ob frequente euentu, non contemnenda qo. An liceat tutoribus, S curaturibus 39 rerum 1 pupillorum,& minorum, pro suo arbitratu , &cuin comodo pupilloru,& minorum Receptores costituere, quod uidem uς hodie esse frequentissimuὸ Huic interrogataon: omlisa toga disputatione, quae piu lectore magis one o ret, si doceat faciet satis unica isthaec distinctio. t dia tuto.& curato. tale, receptores aut costituunt simpliciter, & cum sumptibus S periculo pupillorum, aut minoru, aut eosdem constituunt cu luis propriis sumptibus S periculis, eaque lege, ut ipsi a laboribus, di mole it iis quibus fortassis sunt impares sese liberent,&quieti dedat. Priori itaque m 6, non
licet tutorib. constituere receptores. Na cu tutelς & curationis munus sit gratuitu, oportet ut ipsi mei gerant munus personale propriaq; licitudine& uigilantia, Sabsq; detrimeto aut errogatione patrimonii sui pupilli, aut minoris iuxta l. l. ff. de nati.&honorib. notatur plene per D. Bart.&Doctores in l. Placet C. de sacrosianct. Eccles. N in l. Rescriptos . finali, ff. de mu. & honori, deq; ordine & natura tutelae
'cura Ve, quae est carere salario & mercede, glos. in l. In eos,
in nerb. datis T. de tutet.& ide asserit glossa alio satis notabili loco, ln l. I .b Mandatu, in uerb. nisi gratuitu ff. mada. quc admodum
327쪽
admodum ad huius tituli initiu latius ante como strauimus. Sed haec intelligenda sunt nisi ludicis, Praetoris, aut Praesidis aut horitas, siue decretum accessem, quae & ex causae cognitione, illis id ordinet S costituat, textus notatu dignissimus in l. A tutoribus f. fi .ibiq; Bar.& Scribete, ff. de admimit. tui. uel cur. Nasi ipsi tutores aut curatores salario atq; mercede carere citra aut horitatem Iudicis debeant, multo minus i j de ipsi tutores, receptores recipere, aut eis salariu, aut mercede c5stituere possunt, nisi ex causa superius comemorata .Quo enim alteri, LReceptori mercede collituet, sibi in eadem causa nulla mercede collitus re potest ρ Huic Aa quoque te ruit, qdi maius est, s. Quod ipsis tutoribus nullo modo liceat administrare cum dano,& diminutione rerum pupillarium, aut minorum. Ergo ct multo minus i jsdem licet cu pupilloru atque adolescentu sumptibus, & expetis re 43 ceptore aut receptores constituere. t imo si hoc ipsi, esset licitu, hoc ipsorum iuramento in principio assumptae administiationis Pilito, aduersaretur, quo iurarunt se bona pupilloria aut minorum non indiligetius curaturos, q res proprias,
Seade augmentare sicubi possent. Qd no sacerent si receptorc cum Incomodo pupillorum constitueret, eiq; salari si 44 ex bonis pupillorum uel minorum decernerent. t Sed potius sic faciendo, eoru hona minuerent. Secundo aut modo hoc est, si tutorcs, aut curatores ad bona pupillorum aut minorum secum administrandam receptorem constituerent
suis proprijs ut diximus) sumptibus,& impensis S periculis qd raro euenit coinqua modo, hoc oino tutoribus liciis eis, et sine Iudicis, Praetoris, aut Praesidis decreto, aut horitate& licentia, quae sunt diligentissime animaduertenda in reo ditione ronis di copulus. Secundum enim priore modu, Martii Receptori constitutum, minime admitteretur in copulum, sed prorsus deic mihi foret,& rei jciendii. Secundum uero sim modum salarium quod nullum esset rationi 4s interere plane superuacancum cset,& uacu u. t Sed hec omnia sim rigorem Iuris dici, sunt potius, quam secundum re 6 rum considerataru aequitate .l Quocirca tam in hac re, Q. cibus alijsputo aequius futuro, si non sirictu rigore, scd potius
328쪽
quid res,occasio, ueritas,& utrinq; utilitas, c5moditas,imb quid fraterna charitas suadeant i amplectamur. Durum. n. uidetur, quod uir grandeuus,& mediocris sortunae, qui alicuius pupilli praediu itis gubernationem assumpsit, quod hie
inquam in extrema aetate,&graui corpore, nusquam non locorum uolitare deberet, ad tuitionem, S receptionem bonoru talis pupilli, idq; suis sumptibus,& periculis, atque idedicendum est de curatoribus. Quantum quassio offenderetur legum integritas quae aequitati , hominum commodo seruiunt si in praedicto aut simili casu per magistrato, aut et per se talis tutor receptorem assumeret, qui cum rationabili salario durissimas quasq; molestias subiret, & grandeuum tutorem difficillimis laboribus liberaret. Profecto optime cosuleretur seniculo, laboribus Receptoris satisfieret, & ni-48 hil, t aut parum pupillo incommodaretur. Huiusmodi itaque & similes rerum circunstantiae, a Iudice non minus conderandae fiunt, quam legum Icriptarum seueritas,& fm sensum communem permittendum &decernendum, quicquid aequitatis & honestatis ratio ex certis causis, ad hoc mouen- stibus, uidebitur,t exposcere. Iuxta hanc itaq; sententiam ,
quam spero multis non iniquam uisam iri licebit tutori fideli S diligenti secum assumere receptorem unum aut plures, quos secundum rei, negociiq; exigentiam &necessitatem constituant, cum honesto salario, idq; cum decreto, Rauthoritate iudicis, Praetoris, aut Praesidis, ad hoc, R id genus alia, ordinati ac constituti,qui tue id cu caae cognitione efficiet. Haec sunt candide Lector, q sese mihi offerebat, Ssufficere mihi uisa sunt, ad utcunq; declaranda psente materia, circa q si quis sit, qui rectius aut melius sentiat, non dedi Inabor illi adhaerere, eiusq; sententiae subscribere. Haec. n. .me scripta sunt, salua cuiuscunque rectius sentientis aut horitate. Facile enim fuisset mihi & alia hic adiicere, tam ex meo & si tenui ingenio, quam aliunde, nisi intelligerem in re levicula cuiusmodi est haec mihi non esse memoradum diutius . Caetera quippe quae ad hanc materiam pertinent, ex aliis cuique repetere licet, sunt enim peruulgata , atque
Iuris candidatis satis ubique obuia.
329쪽
in Titulum, de Pupillorum, minorum &prodigorum interesse. SUMMARIUM.
I Interesse quidproprie dicatur 'x Interesse est triplex. 3 Interesse commune quid sit: . .
Α . Interesse specialeseu singulare quid sit
3 Inre se conuensum. s Intere se conuentum nihil aliud est,quam usiurarum palliario . 7 Vsurae cum aperto exerceri non poj-s, transfertur. res ad interes
3 cmsidici restitutionem interesse cloco usurae Inuenerunt.' Interesse,aut propter damnum emergens , aut proprer lucrum cessans, oritur. x o Exemplum de interesse,quod eaeestpropter damnum,ct moram. I i Damnum duplex, aut ante, aut post moram accidit. I a sui uis efficaram damni causam Hieri praebet, is liud compens re debet. 1 damni causam aut dammon etiam ex leuissima'culpa praebet , obligarum in fora conficientiae.14 In mutuo interesse eompei andum est,etiam sine stipulatione praeuia. Is Interesse lucri cessantis,tanture mercatoribus permittitur. I 6 an interesse lucri cessantis per Iudicem permittitur aliis te sinis. II In mutuo ipectandus es metuantis aismus, 18 In mutuo habenda ratio lucri cessantis. as Interesse quid sit ecundum Bartuum. ζ2 O Pecuniam muruaram, qui seruasset sterilem, nihil de mutuo repsin
xi A stimaris interesse lucri cessantis unde petenda φaa Stipulatio in mutatione nunc est usitara, saepe praetextus es t --
330쪽
2 3 uitre usu a,ct id quia interes , disiemum.1 4 cessantis lucri compensum limitatur ad mercagores, ct ad aerisita
23 Certius decernitur compenseris interesse AHquestipulatione , qtiam eumsipulatione. 26 Ex pecunia ocisse,no est petendum interesse, quum hoc sit usurariis. a I Ob licitam compensarisne interesse,no excusantur edaces sinaciarii. 1 8 Anancta es honestae negociarioras ct Reipub. pervicies .
a s Pecuniarum negociatio apud anciarios uberiori quam mercium 3 o Financiarum incommoda . 3I Verum interesse etiam ante moram peti potes. 3 2 Leges Mnestam interesse compensationem decernunt ..33 In quovis contram commune ct aequum interesse compensandim .
3 4 Interesse Diuere non es intima ,sed debiti uera solutio. 3 s Ob probarisieme fa sipulari licet , ante moram lucri cessantis ,
36 compensatis interesse , sine probabili ratione urgente usura e 3 di
37 causae aliquot,cur usiurae tam sint iniustae. ura certum breue,ad oppulentiam,compendium. 3s Phuraria pecunia nulli unquam Deliciter cessit. 4o Tria iura,quae pupillorum bonafaenori danda disponunt. I Tutor, qui pupillarem pecuniam non dedit ad lucrum , tenetur adda mi restitutionem. 42.43 . Tutor pupillarem pecuniam non expendens semori, miseris usi-ε7. 68 tasseruans, tenetW ad compensationem Interesse. 44 Tutor pupillarem pecuniam clam mutuo sumens , tenetur ad Wk
4s Tutor qui pupiliare pecuniam per consensum contruoris sibi mutuo sumit, tenetur ad voras pupillares tant- .
6 Vsurae pupillarei sunt, quas pupillus sipulari potes. 7 Tutor ps tutelam pro usura pecuniae pupillaris , contuendus es ,
usque ad diem Rationis. 43 Turreum haredes etiam tenemur ad usuras pupillaris pecuniae.
so Tertium ius. ri nendae ad usurami r a 'puiliarem pecuniam samerar mutui periculosubiacet.