장음표시 사용
311쪽
si pignori biis.' Quamuis autem de impensae quantitate liquido & minutim no appareat,& sortassis nec rationarius minutatim per singula exprimero possit, non tamen rei jcitur articulus huiusmodi impensae, ex quo non est dubium, nisi de sola quantitate, sed satis erit probare , quod in ea re bonus paterfami. tantum expendisset, uel set aestimatio per duos tali in opere peritos, secundum Bart. in d. l. Id quod pauperibus, in fine.Facit huc quod uult idem Bariolus in l. Si qd ex Pani32 phila. ff. de lega. a. t Quod licet ualor rei uel damni quantitas non sit probata, Iudex tame ex officio debet aritimare. l. Semper. 6. Oificio, in fine. st. quod vi aut clam, atq; per omnes scribentes in l. Vnica. C. de sentent. quae pro eo quod in 3 3 rer.limitatur ' etiam praedicta. l. in consanguineis, a quibus sicut non exigitur tam stricta specificatio, ut ab exrraneo, sic nec tam stricta probatio, uti decidit Paul. Castr. in consiliis suis consilio i i. in sexto dubio, in fine libro primo. Soe. suis in consilijs, consit. 7 s. lib. I. quemadmodu allegat Bald. suis in consiliis, consilio incipien. Ad primum, quod secundum nouam impressionem eli in ordine ηi8. lib. 3. Vbi Baldus dicit, quod etiam in non modicis statur iuramento, si personae 34 qualitas, uerisimilitudo, t& iudicis motus cu hoc cocurrant. Soci. tamen suis in consiliis, consilio 46. Cum in praesenti. lib. I. colum. I. imclligit istud procedere, si consanguineus,
puta, frater administrasset tantum iure fraternitatis. Secus si administrasset ut tutor, uel curator, Tunc enim uult tu tene
3 1 ri ad diligentiorem, i S ad exactiorem ratione reddenda, quoniam expressa & solennis obligatio, forma & uis publici officii magis obligant & plus operantur, quam priuatim suscepta negociorum administratio, quod tamen intelligendu. puto, nisi illi quorum bona ad ministrauit fuissent minores,
quorum tutelam uel curam tunc prorsus suscipere, ues quiabus tunc prouidere tenebatur. Eo enim casu arbitror ipsumna nullo ella reicuandum aut absoluendum . Non enim ob .
id melioris conditionis esse potest, sed peioris, quod contra I iis neglecto ossicio tutelari, & authotitare Iudicis, priuatim ex proprio motu, S ratione consanguinitatis tantum,
talem fraternorum bonotum administrationem in se susce-
312쪽
perit, sicuti liquebit per ea quae sortassis alio explicabuntur,
loco, si temporis ratio permiserit, atque Deo Opt. Max. ita tandem plas uerit. Conseo tamen hanc limitationem, atque
illud dictit Baldi non solum locum habere in administrarito
bona maiores iure fraternitatis, sed etiam si bono Iudici id aequum uidebitur in administiante bona minoris nomi ne tutorio uel curatorio, licet hoc no ita prompte & facile, nem36 pepy iuramenti, ' & publici ossicii uinculu. Limitatur pterea praedicta lex in eo, cui rationii reddendarum praelegata suimet liberatio, non em tunc is teneret ronem ponere, nec probare, nisi quatenus dolum Sc lata culpam a sese excluderet. Nihilominus tame libros, & rationii codices exhibere, &restituere tenetur una cum reliquis. Et etiam cum his, qsuas ad manus peruenerunt, quaeq; damno eorumq; dolo αlata culpa uel fecit, uel aliquando omisit. l. Quidam decedes
in exordio. l. Qui plures. T. de administrat. tuto . uel curato. I. Non solum 2. 6. Si haeredes. l. finali, 6. Inter caetera. T delibera. lega. Quocirca, de his omnibus rationem reddere necessario obligatur,&astringitur quantumuis testameta& legata his istis imprimis refragari uideant. Acque hoc pacto decidunt Ang. in cosiliis,c6filio tet s. Viso dicto statuto. Alex. suis in consiliis,consit. 4. In causa&lite lib. 7. Practi. Papie. in lib. ad red. ratio. tute. in uer. Analogistas. Ad hoc aut operabitur huiuscemodi legatum, ne scilicet nimis scupulosa specificatio, uel ne nimis anxia probatio ab administratoribus requiratur, ita ut obleuiusculam culpam, aut negligentia condemnari no debeat, ut est pulcher textus, in l. Si seruus uetitus. T. delega. i. ibiq; Bartol. atq; pulchre Salycet. ini. Cum necessitate C. de fidei commisi ubi Phi. Cor. ex presse uult latam culpam minime esse remitam, sicut et memini in titulo proximo. Limitatur et & explicatur praedicta lex, ah mani fellum eis certum aliquod:opus,atq; impensam facta essta, nec comode potuit,aut nunc no facile potest rationarius eam impensiam speciatim ac minutatim perue itigando cognoscere, tunc enim sussicit, si dicat in tali aedificio tin impensum esse, potissimum si id per inspectione uerisivulitudine aut per aestimationem peritoru probare poterit.
313쪽
poterit. Bart. ind. l. Qui sub c5ditione. T de condit. & demostrat. Ex superioribus aute habitis atq: ex D. Bari .iin l. ι .f. 37 Ossicio. Ede tutet.& ratio. distrati .perbrevist haec nalcitur quaestio, s. An libro rationum in expensis omnimode sit credendii, Hanc quaestione ita dissolues,&distingues. Aut expens, sitnt magnae,& tum non creditur. Aut sunt modicae, Sctunc rationu libello in expensis creditur, per ea quae not. per Raij. in l. f. 3. 6. In computatione. C. de iure delibera. Attamen in hoc casu id est in leuibus expensis, etiam iuramentu adhibendum est, argumento eius quod notatur in l. Diuus. ff. Si cui plus quam per. l. falcid.& l. Si quis pro rcdemptione. C. de donat. coniuncta gl. in l. uxori. E. Ad. l. Cornel. de
38 Alcquae fideicommissarium, ' & tutorem aequi pyrat. P ae- γ3' terea in paruis expensis etiam & de s quibus uix probationes requiri consueuerunt, fidendum est libro rationario tutoris paulo ante desuncti, uti notat Bart. in d. l. Id quod pauperibus, in fine,& in l. Nulli in 3. colum. C. de episcop.& cleric atque quod nota. in Specul. de in stria. edit. f. nunc uero aliqua uertic. sed nunquid secundiam dictum, Sc. & quod nota. in l. s. 6. In computatio. C. de iure delibera. Huic autem non obstat, quod dictum est. 4n paruis impensis etiam ad ij-ciendum esse iuramentum, ut hanc ob causam simul cum libro requirendum esse uideatur iuramentum tutoris, quod
quia praestare non potest, ob id quoque ipsus libro, etiam in
paruis omnino credendum non esset. Nam illud adiectum,
de in ramento quoque praestando, tantum locum habet de uiuentibus, non autem de mortuiς, qui iurare non possunt 3 argumento. l. Cum non facile. T. Si cui plus quam per. l. falci . Atque quod notat. eod. tit .l. Nisi. f. quamuis. Et qua uis , εο mortui iurare non possint,t ipsorum tame mors non mino- s rem fidem rationario libello adhibet, qua iuramentu, iuxta notata per Bariolumini. 'dmonendi. T. de iureiurandi qui r i ibidem ' dicit pro defuncti scriptura praesumi,uerumper. l. Rationes. C. de probat. quia no praestumitur, quod quisqui administrator aliorum bonorii uellet imminente morte ali,
quid falli committere, ac quasi salutis suae immemor alium fraudare,&seipsimi ab aeterna beatitudineta inclementer ς x t
314쪽
eludere,i. 5.C.ad .l. Iul. repetun. Bartholo. Soci. suis inc5gliis confit .clxi .incip. Pro decisione uerb. nec obstat.si dicatur, & uerb. quin imo, in s. parte Paul. Cast.suis in consiliis, consilio ccci . in prima parte,ibi, Super tertio quaesito. Abis i lute igitur ad superiore qilione. An in paruisi habenda sit fides soli libello rationarioλan ne praeterea requirat iuramεtsi λ sic respondebis. Si administrator uita potitur, cum suo codice requiritur iuramento. Sin lato piunctus est, soli credendum est codici rationario. Haec autem de rationis iusti
ficatione dixisse, quam breuissime fieri potuit,sussiciat.
DAM MovDERI I BR vGENS Is IvRACON- sulti, in Titulum , de tutorum S curat rum Mercede.
ito I I utile ae mmareia, prae sint accidentadia . 1 Tutelae ct curationis munus conuenis esse graninum. 3 De tutelae curave nazura es, mercedem non accipere. t
4 Tutela originem ducit at amicitia. 1 Merces tu telae es contraria, ct ad conductionem post Mussectat. ε Pauperias a sus ipienda tutela non excitos. 7 Tutelae curate que officium,onus est, non labenas. 8 . Ex certae se iudici cognita, muri Halaria con rimipossunt. s Timres o cura res egenhianis pupilli aut minoris diuitis aspos sumaro Tutori aut curatori etiam fati m eonstituitur in profectionitas , pupillorum paria. Ir Ulaium non debet esse tutori ac curarari damnosum.12. Is Salaria tutoribus, ct curatoribus constituendasunt inprofecti alis rusticuS. Tumor rubus pro qualitate pe sonnum.
3 3 Alio alimen ta curandus nobilis o ciuis,
315쪽
I Tutor aut eurior ara ex pupilli uel adulti bonis alimentalia deberi 16 Satiri potest etiam xnstitui ex causa,a Iudice,contutoribus,curatoribus, o concuratoribus.17-An tutor, aut curior posis inhabitare domum,aut fundum pupilli fui,uel minoris gratis. Is Tutores O cura ressalarissunt incapaces , nisi Iudicis accesseris
authoritas. I' An ualeat consuetudo, qua tutor aut curasor , omnium pupillorum arat mim rum uni utatur , ut propriis
ao conssuetudo seu usus quotidianus e it licitum , quod alioqui fores illicitum. ΦΣ consuetudo peccata fouen nullo modo potest esse Deta. Σχ consuetudo abens exempla,mali exempli, non es licita. a 3 consuetudo quae nunquam in ulla Jecie fuit licita , illicitum excusare non potes. Σε Tutores,ct curatores pauperes modo probi ct fideles, retici non da
as Paupertas rum est degeneo madorum, us quam fere sequuntur 1ε- . des O integritas . 26 An tutor, stet curator tempore morbi debeas habere falarium l27 Tutor ct curaetor per totum morbum Jim debent gauderesalario, urbemiles famuli.
28 An tutis uel curator sipendiarius ante mmum moriens , reciperepo salarium totum anni an pro rara temporis las Tutoribus 9 curatoribus moriantibus, totius remi salamia debentur.3o Salarium ex parte promissum, debetur pro rara temporis. 3I Lexo consuetudo patriae seruandas mi. 3 2 An salarium tutelare,dici post Castrens e peculium. 3 3 Pupillos egem,tutor de suos non tenetuΥ alere.
3 Si tutorpupillum inopem alat,atq; hi e postea ditescat, impensar poscemepotes. 3 s suam , o quomodo falarium constitutum petendum emit. 36 Qua actis negam alarium repeti pinx. 37 Per iudicem ex causa sit licitum, quodperiura videbatur illicitum. 3 8 2Xm peccat,qui cum iudicis authoritate aliquid facit.
3 s An tutoribus licear ad pupillorum bona constituere receptorem' 4o Tutaribus aut curaroribus non permittitur connituere recepto rem Ium2:ibus
316쪽
mptibus o periculis pupillorum,aut minorum. 1 Si tutoribus non licet assumeresibi pro tutela mercedem , minus ipsis
licet aliis constituere mercedem. 4 et Turoribus non licet adminiArare eum damno pupillorum, ηmnui Gni occasionem erogare.
4 3 Si tutores receptores constituant uramentum sum uiolant. 44 Tutoribus 9 curatoribus licet receptares constituere , cum propriis fumptibus 9 periculis. 6s Tutoribus non posse receptorem constituere,es ex rigore haeris. 4 6 In mendo receptore tutelari idendum quid aequiras poscat. I Durum exemptim da tutore grandeuo,cui non Per aitur Raceptorem assi ere. 4 8 Iudicis est,mn minus rerum circunstantias, quam leges,si eruare. 69 Quando quo nodo Receptores tutela res constituere licebit.
N superioribus titulis me hactenus sic satis declarasse existimo,
quicquid ad tutorum , curatoruauiue ossicia aliquo modo sipectare uidebatur. Restant nunc nobis explicanda non, quidem quae tutelae aut curat elae sunt subi antialia, ' aut essentialia, sed uuae ipsis uerius sunt accidentalia, atque accessoria, qualia sunt tutorum, atque curatorum mercedes,aut falaria, pupillorum damna, tutorum pericula, tutorum liberatio, pupillorum erga tutores gratitudo, de quibus posthac ex ordine dicemus, non quidem longis, aut prolixis uerborum ambagibus, α coloratis sententiarum flosculis, quum ornari enim res i ta neget, contenta doceri ut inquit Manilius) Neque etiam quaevis in farcire studet, inaus, sed tantum ea, quae quam maxime utilia, necessaria,"idiana uidebuntur, explicandaeturabimus. LLegaui. ff. de libera. legat. Primo itaq; Omnium de tutorum uratorumque salari me de eorum mercede
317쪽
ET CURA RAT. IUSTI p. CAP. I. rig
a eede tractemus. De qua mercede scie dum est, ' quod tute-3 lae,& curationis munus merito deberet esse gratuitu, deo;
ordine & natura tutelae, cura ve esse ut minime gaudeant lalario, uel mercede, glos .in l. in eos, in uerb. datis .is de tute.
Sidem glos alio satis celebri loco, mi. I. f. Mandatum, in uerb. nisi gratuitum. T. manda D. Guido Papae suis indecisionibus. q. lxviij. l. 19. D. Nicol. Boerius suis inglossema
tibus, ad consuetudines Biturigum. 6. xi.titu. de consuetud. ivr. sta. perso. l. lib. meo. xix. Tutores em & curatores midatum habet,uel a defuncto, uel a lage, quoa quidem mandatum, nisi detur gratuitum, nullum est, ct irritum. Tutelae enim S curatelae officium originem sua ducit ab t amicitia, Porro amicitiae nihil aeque aduersatur, si mercedis promitas P, aut expectatio, aut acceptatio. ' Haec enim ad locatione, aut ad conductionem proprius spectant, et ad amicitiae iura. d. l. I. 6. Mandatum, quod & regulare est, quandocunq; emcontractus gratuitus fieri debet, pecunia interueniente, est locatio, &conductio. Idem quoque placet. 6. fina. institu. eod. titu. manda. Ratio autem, quare tutori siue curatoria pupillo aut minori salariti nec aquam debeat, est haec, nam
si deberetur salarium, ex eo salario tutores, & curatores partim alerentur. Atque eo alimento postea cessante, a tutelae aut curatelae admini stratione sese subtraherent & excusiaret,
quod longe diuersum alienumq; soret, a lauda da tamq; nobili lustiniani Imperatoris conititutione, in. g. Sed N prO- Pter paupertatem, excusationem tribui, tam diui fratres, si per se diuus Marcus rescripsit, si quis imparem se oneri iniucto possit docere . ideoq; infinitis propemodum iuribus oste ditur tutelae curae ve munus t quomodocuq; intelligas, uere
onus est e, di sarcina, nullo modo libertate, ut licet uidere T. C.& institu. de excusat. tuto.& curato. uarijs in locis sele ibi de offerentibus, quae hic comemorare superuacaneu foret,
sed commone secisse sat fuerit. Quae licet sint uerissima, dicertissima, limitationem tamen S interpretatione in sere cipiunt, sicut & Paulus. I. C. hoc sua aut horitate c5firmat, in I. A tutoribus. g. finali,& ibi D. Bartol. ff. de administ. tuto.
uel cura. Ex qua claret quod ob iusta legitimamque causam, a. Iudice,
318쪽
Iudice, aut Praetore, causa cognita certu aliquod determinatumq; falarium tutoribus curatoribusq; costitui nihil .phibeat. Fit enim non raro ut pupilli aut minores sint diuites, Tutores uero & curatores pauperes, qui eo in casu non tenentur scilicet diuitum bona tueri,&administrare, cu sua
tenuitate, imo cu suis laboribus & sudoribus, idq; gratis: hos nestatis enim aequitatisq; ratio hoc n5 exposcit. t Quocirca si tutor aut curator licet pauper, diuitis sui pupilli uel minoris bona diligenter atque fideliter gubernaverit, , psecto ex ijsdem bonis pupilli aut Minoris merito alendus est. Dignus
est enim operarius mercede sua. Atque hoc etia notat Specul .m titulo. Qui sint legiti. g. primo, in uerbo, Item pupillus, S praeclarissimus Dris Ma uerius, suo in tractatu practico loge elegantissimo, sub titulo, De tuto.& curato. Et maxime falariu tunc decernitur tutori, quum est pauper, &aliunde se non potest sustentare, iv x ta. l. primam. 6. Si pupillis. Iom de tute.&ratio. distrahend. t Aut si tutori aliquo proficiscendu esset, pro factis, ncgociisq; pupilli, tunc enim aequo iure, tum pro maioribus molestiis serendis, tu pro grauioribus sumptibus in itinere insuimendis, si impenderet domi suae, aequa talaria a iudice colli tui solent. Nemo enim sui ppriis stipendiis alteri militare cogitur. Atque istud confir- II mat.l. 'Sed etsi haereditas T. ad exhibend. quia officiu non det sibi esse dano sum. l. Sed si quis ex signatoribus. T. Que admodum testa. aperiant. Ad hunc itaq; modii det intelligit. A tutoribus f. fi . ff. de administrat.t ut . uel cura. Nisi enim ita intelligas tutoribus nullum constituendum esset falari ii, uti Glosae placuit in l. prima, super uerbo Gratuitum T Madat. Verum priori huic, scilicet. Vlpiani sententiae accedit Paulus Castre sis, suis in consiliis, consili occcj.numero 7. in 12 prima consilioru parte .l Ponatur igitur hac in re distinctiucula talis. Si tutor aut curator, pro bonoru pupilli, uel adulti administratione, hos est, ex officio, necesse habuit aliquo excurrere, uel proscisci, iuxta l. i. g. Si pupillis ad medium. ff. de tutet.&ratio. distrahend. tunc ei adiicient talaria diurna, pro qualitate sus personae, S pro quantitate, uel lacultate, siue pro redditibus patrimonii pupilli,uel adulti. Idq; Pimpen
319쪽
impensis &sumptibus itineris, equi,& uictus, &c. Astipulatur huic Bar.& Doctores, in praeallegata l. A tutoribus f. f. ia hoc eii, Si t ysona tutoris, uel curatoris sit honesta&diues iaut Primaria, is non uulgari cibo, sed uino,pullis,atque huiusmodi alendus erit, Atque pier has expensas, sim sua per sonae qualitate,& iuxta quantitate seu facultatem reddatuu , aut patrimonii,conloquetur pro laboribu nihil. Si uero tutor sit rusticus diues tame, is fabis, pisis, allio, butyro, caseo, lacte,& huiuscemodi uulgaribus cibariis soris alendus erit, praeter quae nihil recipiet amplius. Aut horum loco illi sti ipendium quoddam diurnum a ludice assignabitur. Porro si tutor sit ciuis, aut milicus pauper humilisve conditionis,
i tunc praeter expensas &uictum tantum accipiet, quantum
domi suae per laborem fuisset lucratus. Quam distinctiunculam crebro sultinuit doctissim . uir ac legum Doctor D mi. Ioannes Hazius, quum Imperiales militutiones Louaniensi in Academia publice interpretaretur. HSc quoque distinctiuncula ad multa alia non incommode applicari poterit, de quibus uidendi Bartol.& Baldus. in d. l. A tutoribus f .fin. qui non dissimile praedictorum cciuerunt, ad i. In eos. T. de tutel. Dicitq; eo loco subtilis Baldus, id tenuis Iaco . de Aret. Oldra.& Ang. de Pis. ad i. i . 6. Si pupillis. inde tutet.& ratio. distrahend. Meminitq; ibi de Nicolaus de
Neapol. de solutione qonis, q saepenumero ut inqui m d
I biu uocari nouit, scilicet, ' An tutor uel curator debeat ali mentari, habereq; expensas, ex bonis pupilli uel adulatim noris an non Atq; ibide id e Nicolaus negatiua amplecti e parte, sed exceptione addit,s nisi iudex excaei sal tu, audid,uel simile qui cu salari j loco cost uat, S decernat o Atque hoc Iudex qde pol, uti paulo supius claruit, atq;-eade inter Ptatione ad accit ad d. l. In eos. Eade quoq; solutione ponita D. Ang iri f. Actionii initiis. de actioni b. Praedictoruitide
Neq; eiusde qonis oblitus est D. M a suerius, suo in tractatuas practico, itit. tDem.&cu.λ. 17. Sed quonaqlo leti pacto Iudex tui. aut cur. salariu csilliinet Certe ut ibide insit Mysons qualitat , ct pupil.aut i noris facultates, pati . l. A tas D toribus
320쪽
toribus. 6. s. Applaudit huic resiponsioni. l. i. g. si pupillis.
ff. de tutet.& ratio. distrahend. Nec omnino extraneum sue
is rit adiicere. l. Sed & si haereditas. ff. ad exhib ' Potest quoque salarium a iudice constitui contutoribus. Item curatoribus,& concuratoribus, idq; ob certam causam, iudicem ad bo c mouentem, iuxta dictam. l. primam. 6. Si pupillis. Ide quoque annotat D. Bart. in l. In eos praeallogata. idem quoque non di licuit Angelo Aret. in 6. Sed S propter, institu. de excusat. tui. uel cura. Ex praedictis nunc prae facilis coli et ligitur solutio, ad uulgare illam quaestiuncula, scilicet, ' An
tutori aut curatori absque pensionis conductionis solutione inhabitare liceat domum, uillam,aut castrum sui pupilli,aut minoris. Aut ipsoru standos gratis possidere, aut colere . Ex praedictis enim authoribus, S locis perfacilis propendet solutio. Ad hunc igitur modum, superiora concludes, & dices. 13 t Omnes tutores uel curatores salarii incapaces prorsus ense, nisi Iudicis, Praetoris, aut Praesidis acceis erit authoritas, siue decretum, &nisi ex certa causae cognitione illis id ordinatum fuerit, & constitutum. Causae aut Iudici obseruandae erunt, an tutor uidebitur industriosius, uaser, siue peritus Rcallidus, an pauper, an diues, an fidelis, an inops. Nisi isthae e& similia iudicem permoveant, nullum salarium decernere potest, iuxta textum optimu, pr qallegata in l. De tutoribus. g. s. ibiq; Bart. atque scribentes, quem textum tanquam n tabilem saepiuscular allegauit Lotiani j obfetuandus Dominus meus &praecepror. Dominus Ioaunes Hazius, legu Doctor disertissimus, quum Imperiales institution ex interpretaretur me praesente, Raudiente. Cu his idem sentiunt D. Guido Papa, suis in decisionibus,q. lxviij aolio xxix. Similiter D. Nicolaus Boerius suis in glossematibus, ad consu
tud. Bituricen. f. I l. titu. De conluetudine tur .stax.perso. Glio lib meo xxix. Commode hic quoq; sese alia prodit quae is stio,icilicet: An ualida sit illa consuetudo,tquae in quibus . dam locis est receptissima no autem in nostra Flandria) scilicet, per quam tutor, aut curator omnium, siue nonnullorubonorum pupilli aut minoris fructus habeat, illisq; Diatur, ut libet, non secus, quam suis prpprius Certissime assirmati