장음표시 사용
361쪽
thena ex successione materna, uxori suae quondam pupillae prouenerat. Harum itaque summarum omissio ac non traditio, ei proculdubio magno detrimento fuit ad summa usque o. I 3. q.supradictae monetae Flandriae. Atq; haec lumina ieiare quartam omnium bonorum suae uxoris partem consecit. Haec igitur omnia quod uiri boni & prudentis est ossic um dicto tutori prius common strare,& cum eo familiariter ω- ferre uoluit,priusquam cunde in iudicium protraheret, negociumQ; omnibus palam facerct. Hic uero tutor postquam ea audisset,ac intellexisset, animo summe irato ac itomacho mait sese ea nihili aestimare,quandoquidem haberet liberationem sufficientem, qua sese defenderet, ac ei re si iteret. Ecce hic pie Lector fraudulenti tutoris uanam arrogantia,& cassa nuce inaniorem responsionem, quae indubie se hominem sinistrae conscientiae suisse demonstrat. Hae igitur fraudes tam iniquae, per proborum, & peritoru uirorum impulsus persuasiones,&rationes urgentes sopita sunt, S per tutorem restituta, priusquam in Iudicium res controuersae sue rant pertractae, S multorum auribus innotuissent. Atq; haec
de isthoc primo capite dicta Iussiciant. SV MMARIV M. I Quaesis, quid faciendum si errares per tran amoria non essent opiti
j a Admini atores nec cito,nec rem e conueniendi. 3 Liberario per dolum extorta iniqua nini seruanda .
Liberalis est inualida,si constet de a seueratione falsi , aru retentione
s Liberaris est ismalida. si constet de reliquorum retentione. ε Liberario est inualida si e Mei quia tutor cimiam pupilli in proprii
7 Pupilli pecunia mn debes permanere sterilis. 8 Qui in ratione necessaria omittit, ex fraude omisi Je putatur.' Omiso alicuius fructus, liberationem infringere potes. io Doli commis di ctio. II Dorus rem sus uidetur,vi commitiitur ab eo eui nihil ex dolo adest. 11 Dolus non est remsus, qui committitur ab eo m aliquid ex dolo M-
362쪽
Dolus praesumitur,quandopupilli pecunia ad luctum nori expend3
1 4 Pecunia,quae es apud tutorem , eadam apud haeredem esse' esu
3 s Si pecunia tutori tradita non sit reperta,de dolo remisso praesumitur. IK Dolus remissus per tranfactionem aut liberationem purgatur.3 7 Dolus cum causa permanente. scilicet cum lucra Lli per liberinione purgari non potest . 18 An iuramentum liberationem confirmeti 1 9 Iuramensum sine praemutim consensu desemu,nm NMrra Asera
Iuramentum cum certo consensu defectus , liberationempotismum specialem roborat.1 Iuiramentum in genere,cum clausula specialisberationem roborat. a 2 Renunciario generesis non inducit consenseum. a 3 1 3. Generaris dispositis non extenditur ad ardua,nisi specialiter ex
2 Consuetudo iuri iHionis non extenditur ad ardua. 1 1 In arduis singula siuris exprimenda,oad superiorem referenda. 16 causa cimiis ardua, criminali cause aequiparanda. ar Dignum expressio speciali ira neglecto habendum. as Clausula in liberarione insenta, uspecta certa fraude praetessit. 3o Quietatia per procuratore data,no liberus a duos administratione. 3 I Sicut quietantia non roborat dolosam admisserationem,ita nec eiusdem quietantiae ratificatio.
32 Rarificatio tantum es de lichis, O mn de dolosis aut ignoraris. 33 Ignorantia nihil operatur in facti alieno. 3 4 Liberatio risi se extorta,actione de duo . laut per exceptionem resim di potest. 3 s Liberalis dolos per condictionem sine causa excipitar. 36 Liberaris cii promissane, orato,no extedii ad dolio adminiserara. 3 7 Pr iso i quietatus,no ratificat, nisi quarenus iam sint et licita. 3 8 Quaecuq;principale no Obligat,ea nec procuratore obli Te possunt. 3 9 Procurator no magis obliga e potes,quam principalis. 4o aut aerum iniquum impugnat s rati si canoni non derogar. I Liberario ad tempus facta,non fortitur effectum lori tempus. x Li laeta caro limitatum signis effectum.
363쪽
ET CVRA. LIBER A. CAP. II. I t
43 Ps tendis induciarum,non inchoarum muton bellum sed continuatur prius. Interdictum ad tempus post hoc tempus re assumisur, non recento
s S pensa licemia ad tempus , sinito eo tempore , continuatur , u
46 Legarum ad ritum euenturum . nihil operari potes. 47 Liberatis in plena forma, non extenditur H Mna pupilli quaesis persunt . 48 Quietantia generalis, tametsi eum iuram is, o decreto Iudicis, non tollis reuisionem rasurus, ct reliqua dolose retenta. 49. Forma operose faciendaΥum quietantiarum generalium .so pupcillus per iuramentum excludasur a beneficio restitiaisma is a Pupilli debitor soluere debet cum mandato Iudicis uel Praetoris .s 2 Decretum Iudicis facit licitum, quod per se erar illicitum.13 Solutis eum arishoritare Iudicis omnium est tuti sim .s Stamtum Brugense. Quod Lbitoribus 8upilli non liceat fluere , rasi duobus tutoribus coniunctimssu poena iurandae stationis.
O s T QI A M cognoueram liberationis materiam in superiora capite non latis absolutὰ pertractatam esse, sed nonnihil ampliori notitia explicandum restare, uolui eandem matariam, per continuationem aliquanto fusius Innoca. cap. reuocare& quod deesse uidebatur: persectius absoluere. Primo igitur hanc quaestionem explicare placuit. Quid ex iure faciendum sit, ' si errores praeali gati pertransactionem nequa j sopiti sui illant, & per tales rationes, argumenta per quae praedicta, & similis liberatio impugnari potuisset. Ad hanc quaestione nonnihil laboris& molestiae insumere placuit,& ut naateriam tam utilem Sc& quotidianum latius explicemus omnino gestit animus, Lut minores, maiores, & qui sui iuris effecti reperiant, Se habeat, quo possint ac ualeat crasse negligetiae, latae culpet astutii di quod a tutoru , t aut curatorii callidoru resili re
364쪽
Omnes interim admonitos uolo, ne temere sin8 deIemr, . Ec absque prude tum, circumspectorumq; consilio, sunt quo
da tutores, curatores, aut administratores molestet, aut eorde statim negligentiar, latae culpae, dolive incusent.) In pri-3 'is igitus hoc tenendu est, ' quod liberatio, & quietatio, superius in mediu adducta, sit cui denter iniqua, ac ideo no4 sequenda nec observada. Primos Spotissimu qnde falsa alf seuerationc, ac dolosa rationis redditione,ex inuentari j, rationumq; inspectione&inquisitione Iiquido costat errores Iubesse, atq; ideo per c6lequens talem de dolo reperto liberationem, ipsi liberanti non posse obesse, ut quae dolose, Scfraudulenter extorta praesumitur, gl. notabili teste in l. a.s.s r .m de contra.& util. actio. tui. Secundo 'qn constat de r
II quorum retentione, tunc. n. dolose extorta cen lebitur omnino liberatio, sicuti sentit D. Bart. ad textum celebrem &aytissimu l. Aurelio. g. Gaius. T. delibe . leg. Huic quadratuulgatissim a. I. Dolus. ff. de man. Vbi obsitudolsi in dicta liberatione comissum ipsa liberatio merito uenit rescinde daruxta. l. Subptextu. 2. C. de transac. His si optime seruit, inuald .alii'; post eum ponunt,ad singularissima. l. Si Seritus .sside liga. r. Alig.&ImoI. in I. Si seruo. T. de her dib.anititu.&in insigni. l. Aurelius. 6. Meuia eo. tit. ff. de li-Ο be.Ieg. saepiusculo allegata. Tertio qnconstat,t qatutor aut curator pecunias quonda suae pupillae tua in utilitate coue tit. Ex eo. n. dolus nomediocris censevir commissus, ct ip- Ie tam fraudulentus tutor, pupilli praedo nominari merci, Ib i SMOder. minime displicuit ad .l. Poponius. n. Ex facto,Peu text. ff. de acqui .hos. ponitq; Romanus ea- de in I. . Sed si legatariae. Necno Alexand . de ImoI. in I. Si ex stipulatione. T. de acqui. possessi. quib. suo ex ossicio praedia seu redditus coparare obligabatur, qn uaenales reperti 7 fuerint. NO. n. debuit pupillae sterilis p mansisse pecunia, ' licet eade p se sit infructuosa, ac dutaxat ad emendu inventa, ut habet textus ad modusignadux, in c. Eij cies lxxxviii. di- a uinc. Quisquis.n. id facere debuit,' id plane omittit. Huc ex dolo,& fraude id ipsium omisisse praesumitur,sim tritissima .l. Tutor qui repertorium. T de administrat. tutor. uel
365쪽
ET CVRA. LIBER A. CAP. II. I x
curato. quae qui de psumptio, probandi onus in tutore, curai tore ve trassert. l. Sive possidetis cu ibi notatis. C. de PbF. Ex quibus censendu est dololam suisse administratione , Psi tutori aut curatori, aliquid adeli, ac comodu ex ea Psentix Et ideo in hoc casu mani se itu est liberationem ad limoiadministratione ex tedi no debere. Cu his cosentit illud Paul. Cast. suis in colitiis,consilio cccvj. inci p. Aduertendu , ubi s concludit, Quod per talem fructuum ac t quarundarum re-rsi omissione,tutori aut curatori facta liberatio prodesse nopossit, sed quod optimo iure retractari debeat, non obstante iuramento ac Iudicis decreto, ut ipse late prosequitur , quem locum breuitatis gratia ulterius non prostro. Quum
Io enim sumus in liberatione inter uiuos, t ea per distinctio-y Ii nem explicanda est. Na in tali liberatione, idolus comissus suit, aut ab eo cui propter dolum nihil adelf, & tu dolus praeteritus uξ remissus, sim glossam in I. Aetione C. de transact. quam approbat. Pet .m d. l. Sub pr textu specierum eodem
titulo,& Guil. de Cunio, in l. Pomponius scribit .ssi dene-' Ii goc. gest. Bald.& Sali. simpliciter i transeunt in d. l. Actione.& Bald. in l. Cum necessitatem. C. de fidei comis. Aut
dolus commissus est ab eo cui py dolu aliquid adest, nempe
quia nonnulla retinuit ut in casu praeallegato &tunc remissio aut liberatio generalis, ad talem dolum no quaquam e tenditur, nec per illam huiuscemodi dolus praeteritus uidetur remissus, nisi expresse doli illius commissi mentio facta 'sit. l. Lucius. T. de libera. lega. Huius aut dillinctionis meminit Bariolus in d. l. Aurelio. g. Caius, eodem titulo qua
Baldus approbat in praealle g. l. bub praetextu in fi . Fulg. RMod .i d. l. Actione Bal. Ang. ac alii ad i. Si unus 6 Illud nulla. is de paci probatur ex his quae ponit Bart. in I. Tres fratres co.titu. & in d. l. Pomponius. Paul. Cast. in d. l. Tres
fratres post Ange. ibi Cum ue igitur in casu praesenti, nulla doli mentio facta fuerit, hutulinodi dolus praeteritus nor 3 videtur remissus. Quia aute ob aliquam i causam pecunia non conuertit ad pupilli lucrum , ex eo dolus & subtractio praesumitur, uti dictum cit. Praeterea ex quo demonstratur pecunias ad eius peruenisse manus, ex eo quoque pr sumitur
366쪽
mitur quod factus sit per eas pecunias locupletior, nisi per
ipsum de contraria praesumptione in bonam partem doceatur, ut est glossa notabilis ibiq; Angel. in l. Vtrum. ff. de petitio. hqred. not. per gloss. ini. Si sine. f. Modestinus .ff. de administrat. tuto .P Docto. post glos. in I. i. . Si aduers. credi.&ini. Ρraediorum C. de praed. mino. dicitq; Paul. Cast. suis in consiliis, consilio ccclxx. incip. Ad primam quaestio-s ne respondetur in fine primi dubii,' Sc. quod postquam pecuniae numeratae suerunt apud tutore, eae dem & apud haerede eius esse praesumuntur, allegat. l. r. 6. Quod penes haer
dem. ff. de fideiusso. tuto. Bald. in d. l. Sub praetextu, in finars libus uerbis. Quod illa pecunia no repera at adesse, t censet dolus remissis, , quia talis dolus causam habet transeuntem, Ic ideoque a tali dolo per transactionem, laut remissione, seu liberatione pollea sequente, purgatur. l. 2. ibiq; Angel. C. de transactIo. notaturq; in d. l. Tres fratres. veru si admi-i7 nistratori postea comperiat aliquid adcsse,i tunc talis dolus causam habet ymanente, S transactioni s ct remission is siue liberationis temporibus durante, ideo is minime purg tur, quia cu ipsa transactione, siue liberatione cui inest se per coitinctas mansit. Et hoc ita placuit Bald. s. ut quoties ex dolo administrationis praeteritae, aduersario administratori aliquid adest, dolus tunc causam ῖ manente habere dr, ac ipsi liberationi &transactioni inelle censet, authore Baldo, in d. l. Sub praetextu a. ad finem, uti supra retuli. Ned qn
ipsi transactioni ac liberationi inest, licet liberatio facta sit per Aquilianam stipulatione, doli replicatio copetit, ut est
casus in d. l. Actione. C. de transact. Quocirca in casu praeallegato in quo probatu est, aut salie haud difficulter probari potuisset, ex dolo aduersario aliquid adesse, doli replicatio obstat. Qusi uero ex dolo praeteritae administrationis aduersario nihil adest, dolus causiam transeuntem habere dicitur, S per libetationem aut remissionem subsequutam, Purg tur. Et sic quando aduersario aliquid adest . propter dolo sam administrationem, dolo tunc aliquis seductus uidetur, ad ita transigendum S liberandum, & administrator huius . modi liberationem a seducto extorsisse ur, quo casu liberatio
367쪽
ET CUR A. LIBER A. CAP. II. I 3
ratio otia si iurata esset, effectu caret,&effectum sortiri nodebet, pro quo est glosa insignis & notabilis in l. 3. f. i. ff. de contra. & util. actio. tutet . qua allegat Paul. Calli. consilio I 8 cccvij. Cum hoc tam et pugnare uidetur, expressum iurametum,quod habere uigorem clausulae specificatae dicatur, uti belissime notatur in l. Cum pater . f. Filius matrem. ff. de lega. a. probatur singulariter in c. ex rescripto. de iureiurad. ergo babetur perinde ac si praefatae summae omissae in supra dicta liberatione suissent explicatae,comemoratae&expreΩsae, quemadmodum in simili habetur, in l. Quum auus. T. de condit.& demonstrat. in uerbo, plus dictum quam scri-Is plum. t Veru hinsii iuramentu cum superiori Baldi opinione, pugnare non pol, quod renunciatio, liberatio, Geu quietatio generalis non roboratur iuramento , quum est desectus praelum tuus consensus. ita Cy. in l. i. C. commod. allegatao glosiam ordinariam, in t Authenti. Sacramenta pube. C. Si aduer uendit. Secus igitur iudicandum esset, si consensius manifestus cum iuramento certo adfuisse conflaret, praeterea si renunciatio quaepiam seret specialiter & non genera iliter & tali renunciationi speciale coniunctum esset iurametum,tunc ipsa talis renunciatio ualeret, & haberet clausulae specificatae uirtutem & effectum. Ita ait Baldus, in d .l. I. C.
commod. Idem Bald. in c. I. de controu. seu . apud par. ter.
Nec displicuit Ioan . And.& aliis, in c. i . de commo. Et io ineat piati abluutio seu liberatio effectu caret respectu co sensus, quia non adsuit absoluentis consensius, prςsumitur. n. qa noluit absoluere de ea re, et ipse absolue diis, seu absolutus no restituit. Hoc ita placet Bal. in d. l. i. an uero adest colanai sust in senere, licet no adsit in specie, & iurametu accedit, tuc tale iuramentu clausula specificata operatur, Ideoq; scri
c latione generale no inducere cosensum, ad hoc l. Cu A quiliana. ff. de trafact. allegas. Et a simili, superioribus consen-23 tire uideretur, quod i in gen crati dispositione non sunt coprehendenda aidua,nisi specialiter exprimantur. Hinc a ja Holliensis in c. t literas de restitu. spolia. Consuetudo licet det iurisdictione , in no dat in arduis, quiaardua de bet exprimi
368쪽
exprimi specialiter ut pulchre uoluit Ioann. And. in additi
Specu. in titu. de S in dico: g. I. vers. Pone quod nomina,ubi et ait, in facto arduo singuloru t nomina exprimi debere,fa. c. Ad haec, de ossi. Hrchid. ubi. Etsi Archidiaconus solusola, respectu sui Archi diaconatus,explicare possit S ualeat, minime in ardua explicare pol, haec n. ad Epum referri debet. Huic proposito satis quadrat illud Exodi, c. xviii. Vbi lardua ad summu sacerdote referebant, & fir in c. Per uenerabilem f. Rationibus qui hin sint legit. Voluit Hosti. in c. Ex
gestis, de cleri. non resid. ioan. Mo. in c. Super eo. de haere. lib. sexto D. Card. in c. Quum a nobis, de teltibus, S in c. licet de uitanda. de elect. Placuit Baldo in l. Quum multa C. de bonis quae liber. D. Glosa admodum elegans, in si Porro
16 3. di. ideo dixit Ρct. det Anchara . Causam ciuilena ardua causae criminali aequiparari. Ita consuluit consilio 16. Voluitque Baldus in l. Parentes C. de teltibus. Facit ad haec uoluit D. Abbas in . i. de excessib. praelat. N in c. At si clerici f. de adulteriis, extra, de iudic.& Baldus in l. Nullum C. de αν testib.&ini. Iudices C. desid. instrument.ZAtque ob hanc
causam,dici solet. Quod illud, quod est dignum elegati specificatione, si non exprimatur, uidetur neglectum,icue Vupiano. I. C. in l. Item apud Labeone g. Ait Praetor, uersic. Ea enim quae . ff. de iniur.& famos. libet. Modo in casu factoque nostro laesionem insignem quam nonnulli Doctorum nostroru enormissimam uocanto praesumi sui illa ac esse manifestum est. Quamobrem in tali absolutione, non uidetur de ardua summa absoluisse, quia talis ardua & ingens summa, expressionem specificam requirebat, quae in generalem remissionem seu liberationem uenire non uidebatur, argumeto. l. Generali. ff. de pigno. St. finalis. C. quae res pigno. uel
a 3 hypo. ob postst Quare ea generalis rem illio arduam summam comprehendere nequit,ad quam soluendam tenebaiatur absolutus, Debuit enim fieri specifica mentio de tam arduo debito, maxime considerata ipsius absoluentis simplicitate,& considerata tam insigni ipsius laesione, quam ad sua commodum cum dolo quaesiuisse uidetur ipse absolutus , Splane contra mentem,& uoluntatem absoluentis, iuxta illud
369쪽
quod habetur in I. fi. C. de his quia non domi. manu. inuerbo, Mentem noliram sesellit, ergo si non soluit tam ea, quae eius ad manus peruenissent, quam reliqua, non opitulatur ei absolutio, seu liberatio, quod ea per dolum, S fraude machinata fuerat, S omnino pater mentem, S ipsius absoluenet' tis uoluntatem,t Praeterea colligitur, S praesumitur dolas ct fraus absoluti, ex eo quod in sui s liberationis schedulis, appositit cautelam quadam suspectam,& apponi i talibus actibus insolitam & inconsuetam. Nempe quia administrationis rationem non fideliter satis reddidit, nec reliqua assignauit, aut solum pauca expressit, ideo apponi secit hanc insolitam & suspectam clausulam, per quam cupit ut liberas ipsum absoluat,& liberet ab incognitis,&ab incogitatis. Quae profecto clausula manifestam prae se fraudem fert, &continet. Ita ait glosa singulari sint. Si quis sub conditione is de condit. initi tu . ideoque ex tali cautela apponi insolita, iuris di de iure praesumptio oritur, dolosam esse talem absolutionem, Glosia est singularis in. l. Quum allegas. C. de usur. Nascut desectus uel omissio alicuius solennitatis falsitatis praesumptionem inducit, ut stupra diximus iuxta glosam singularem in l. Iubemus. C. de testament. Ita quoque solennitatis redundantia apposita a calido, astutoque homine, fraudis p- sumptione arguit. Sed hic quaeri posset, quid iuris fuerit, si liberatio facta fuisset per procuratorem speciale & irrevocabile mandatum habentcna, prout hac tempestate frequenter contingit quae etiam ratthcata fuisset per mandantem , an ex capitibu, ac rationibus, quorum supra memini, huius
3 o modi liberatio rescindi posset ps Ego censeo adhuc plane rescindi polle, ut satis superque demonstratum est. Nam claruot, quod si mandatarius habuisset mandatum ad liberadu, non extenderctur illud ad liberationem dolosae administrationis, hoc est, ad reliqua praesertim dolole & inique retentavi occultata, per fraudem, uel scienter, argumen. l. Credit r. f. Lucius. T. Manda. Quodque notat Bariolus in . l. finali. ff. de Praeto. stipula . cum concordant. Neque huic obstat, qg3 id icta liberatio ratificata dicatur. t Sicut cnim liberatio no a 31 extendebatur ad dolosam l administrationem, ita nec ratisficatio
370쪽
scatio aut approbatio. Ratificatio enim non auget liberati nem, ut comprehcndat plusquam de sui natura in ea induceretur. Nam, ut inquit Baldus in l. 2. in fine. C. Si aduer rem iudicat. Natura confirmationis est, robur addere co firmato, non autem extendere ad id quod in eo non includebaturin .leg. pro hoc textum in l. Aprelius. f. Testamento. ff. de libera. lega. Eadem confirmat Pant. Castren .suis in consiliis consilio cxxxiiij. incipien. Notandum est quod ista,& caetera, in principio . Praeterea, approbatio non extenditur ad dolose administrata, sicuti notatur per Glossam, ini. Poponius striabit. In fine. ff. de nego. gest .atque Bariolum, ind. g. Gaius. Item ratiscatio non extenditur ad ignorata, uti notatur perpl. Bart.& Raldum in l. Mater. C. de rei uendi. Necnon per Babium in l. Obseruare .f. s. colum. s. uersic. q.quaero. T. deo: sc. proconsul. S legat. Neque hac in re administrator sua 33 praetexere potest ignorantiam , quia talis i ignorantia non praesumitur in facto alieno. l. s. st pro suo, nec ubi agitur de
damno uitando, quemadmodum notatur ini. No fatetur. ff. de consess. Nec non ini. Error. C. de iur.&fac. ignor. Ex quibus nunc manifestum fit, quod quamuis dicta olim pupilla,
S post eius maritus, aut eorum mandatarius, siue procurator liberationem praefatam ratificassent & approbassent, tamen illa liberatio posset infringi. ideoq; nullii ex eo impedimentum aut interesse oriri poterit, siue talem liberationem secusa suisset ratificatio, uel approbatio, siue non: Ex praedictis. n. contra tales ratificatas liberationes, multae colligi poterunt
defensiones, S per quas ostendi poterit absoluentem ex prae 3 dicta obligatione minime teneri ac obligari. t Primo quia ex quo probatur,dicta li berationem fu i lle dolose extortam, competit absoluenti sue liberanti actio de dolo ad rescindendum, iuxta id quod habetur in d .l. 3. f. primo. T. de contra.& util. actio. tutel. N in d. l. Sub praetextu. C. de trania actio. Quin & hic idem ita circumuentus cita per uiam excirendi, exceptione scilicet doli se defendere potest sic ut teatur Vlpianus. I.C. ini. Inuitus. f. Cui damus. ff. de regul. ivr.necnon in l. prima. f. r. ff.de superscieb . Secundo quia
3 s competit i ci condictio sine causa ratione erroris, ut tradi-