장음표시 사용
351쪽
t 3 Liserationibus ac assolutionibusvneraditas facillime multicircum.
13 i rumo cum aberius iniuria locupletiri Lbei. ab Qui cum arteritis Liuria locupletari studet, is per Iudicem repelli
a r In liberarione generali obseruanda es utrinquepers m qualitas. 22 Sicut in callido sole miraris alicuius ο φο , fraudissuspicionem, parit, ita ct supergua cautelae excogitatio . 2 3 Per quos, ct quales liberarionesgennales feri curent adminis to res frauduleneti. 2 Liberatione, generales a Iudice diligenser sunt expendendae. a s Boni Iu is es civicta rimari. a s Exemplum lepidum, quo quidam pem quietanii generalem Olsum
ad niseriorem ad reductionem calculi coegit. 27 Amam es omnia audens,omniaque promittunt, ut uoturum compotes fiant
et 8 Liberationis, acquietantiae stodulensae formalia .a' Tres instinus errores per quietosum generalem stati teneo com
3o I diiuspro temporum ct locorum uarietate mutantur.
tor, aut quilibet alius admini-lirator, perfunctus ossicio ad reddendam rationem, si in hoc cessare, aut tergivcrsari ueste uideatur per Praetorem, Praesidem, aut iudice cogi debet, teste Vulpiano I. C .haud infimo, in i .i. 6 Officio .ssi de tutet . di ratio. dia
strahend. Ita contra i si pupillus
adultus, aut maior, aut a digus ad sana mcnte reuersus,obla ta P tutore, curatore, aut Pallu, aut per procuratore rationem suscipere con; epserit, idem similiter p Praetore, Praeside, aut Iudice cogi poterit,ne tutorn, curatoris, aut adis
352쪽
nistratoris cuiuscunq; opera uel ludificet,uel diutius in Q-
et spenso teneat, quum bona, ' maxime tutoris, aut curatoris , ' quantumlibet multa, pro hac una administratione Interim temper maneant siligata. l. Pro o M. C. de admi . tuto . uel 4 curato. Et . l. Κ. C. de usur. pupil. Quamobrem ' superioribus absolutis, non abs re tutor, curator aut administrator quilibet facturus erit, si suarum rationum, ac omnium administrationum, necnon inde dependentium liberationem , seu
uulgo, quietationem exigat, &postulet, quod ipsi licitu est..Hanc autem si dare neglexerit, aut absque occasione legitima renuerit, ius & fas,est, suum pupillum, aut prodigum ad lim sit liberationem & quietationem per Praetorem, Praesidem, aut iudice cogere, sicuti enim in unu , ita & in altu te inpore tamen ac loco oportunis, cadit coactio. Nam ut breui-
e bus hoc quicquid est, absoluam liberatio, quietatio, t apo cha, siue quietantia, hac in materia, satis inter se conuenitit, ε quae quide quietantiae nonnunquam generales,' & aliquando speciales sunt, ut ex infra dicendis apparere planius poterit, quarum descriptiones hic inserere non putaui praesentis esse initituti, sed eas omnino elementariis esse relinque das. r Vt aut a generalibus incipiamus sciendum est, i quod nul- tua iure copelli potad faciendas quietantias siue quietati 8 nes uel liberationes generales, ' quod tales omnes si ni captiosae,deceptoriar milleq; periculis ac dissicultatibus subiectae, imo quod manifestam iniquitatem in se contineant,ut singulariter ait Bari .in L Cum Aquiliana. per eum text. in illis praeclaris uerbis, liberalitatem enim captiosam, in-s terpretatio prudentium fregit .ssi de transact. t Appellatur autem captios liberalitas, generalis illa liberatio & absolutio coniuncta.hVnde si neruae. ff. pro socio. Nam remistio
aut liberatio talis seret de incognitio, ideoq; ob id facilius aliquis posset decipi. Huic etiam seruit textus singularis, in l. Coninarium, ibiq; lacob. de Aret. Oldra.& Bald. notant. Ede contra. & utit actio. tutet. Atque hoc eidem Baldo etiam non displicuit, in I. Pactum, in I 6. q. C. de colla.& Sali. in l. Sicut datam in fine. C. de libera .causa hoc quo oue non displicuit D. Iasoni in notabili.l. Si de certa. C.dera transact.
353쪽
transact.&. l. Lud. Ro .stiis in coli. cos. civ. Incip. Praemissum laudum, in z. dubio, ubi reputat textum. d. f. Contrarium,
esse ad hoc singularem & insignem,& D. Card. in c. Super
eo. de transact. atque D. And. Barbat. suis in consit. consit. 16. incip. Praeclare scripsit Psalmista celebris. 2. volu .ad S, ne. 3.colum . quod est memoria tenendum,tanquam quotidianum, multumq; frequens, ac utile, inter omnis generis ac conditionis homines. Ad speciales uero liberationes, aut
quietantias aliquis compelli potest, quandoquidem id omnis ratio suadet,& requirit. Recte ergo & tuto ex his est inserendum,obligatos ad faciendas liberationes, posse si uelint generales facere,& tradere,atq; hoc est oim tutissim v. Speciales uero liberationes rebus ad id dispositis, facere,
di tradere, omni postposita excusatione ac tardatione , cuiuis est licitum, quum id sit rationis, & aequitatis notissimae. Caveat ergo qui sapienter, prudenterque agere cupiant, ne generales liberationes dent, sibi ipsis bene consultum esse cuIopiant. Porro si generales nonnunquam eos t dare contigerit, aut ex stipulatione aut ex alio modo,ad id obligati su rint, sint tardi, difficiles, non ueloces aut leues ad eas expediendas& tradendas, nisi prius alios peritiores S prudentiores de eo negocio consultauerint, alioqui. n. captiositati milleque difficultatibus, ac inuolucris sese subiacerent, quod ego non raro non modo audiui, sed et hisce oculis uidi. Rei i missio ergo, renunciatio, tu et liberatio praedicta generalis,
an fieri possit,&qualiter possit fieri,ac quid comprehendat
nunc discutiamus & examinemus. Urincipio itaq; manifestust, qd liberatio gnati, uti diximus) olo fieri possit. Quo uero ea fieri coueniat, quidq; coprelie dat paucis absoluamus. Si absolutio, liberat io seu quietatio, fieri debeat de rone administrationis tutelae, curae, institoriar aut similis, & si rationem reddens, cupiat absolutionem seu liberationem quae iii se comprehendat cognita,& incognita, cogitata & incogitata, tunc in apocha liberatoria, instrumento, aut quietantia, huiusmodi uerba exprimantur necessum est. Visis inspectis& cognitis administrationis tutelae, curae, institoriaeve administratae libris, lapa per seipsos quam per alios calculato
354쪽
res ac peritos huiusmodi in re & negocio quibus constat absoluendum soluisse,&reliqua consignasse,& reddidisserationeadministrationis) absoluit S liberat administranter 2.Talis n. absolutio seu liberatio haud dubie cognita &tur cognita, cogitata & incogitati in sese coprehendit, testin te
D. Ang. in l. Tres fratres. ff. de pact. Hinc uiuuenit ut infi-I3 gnes, ct callidi aduocati, t Rcausid ici Oxercitati in praxi,
quoties requirunt liberatione in siue quietationem, tunc ea ira generalem requirunt, ut Etiam ad ea iura , quae liberans'sbi compercre nescit porrigatur Sc extendatur , atque ideo
exprimi faciunt quicquid liberat S quietat omne ius quod habet, quodq; habere posset & sperat, etiam si esset tale qgliberan ignoraret sibi compctere . Haec formalia praedi- sua dct insereda esse in literis liberatoriis. Ang. in t Qui iure militari. ff. de testa. milit. Haud di istin de uidetur uelle
idem. Angel. in Authenti c. ex causa. C. deliber. praeteri. &'in l. Flio praeterito .fLJde iniusto. rupi. S irrito testa. &int. Qui Romi. g. duo fratres. ff. de uerbo. obligat. Nemo id e 1 ιΑngel. uarii, in locis breuitatis studio praeteranissis, in quibus certissim am hanc dat cautelam , ut incognita & non co-lgitata comprehendat absolutio seu liberatio in eum modii I ac forma facta quo supra. t Angelus tame dixit in . d. l. tres fratres, quod absolutio seu liberatio, tunc incognita non co prehendit, quando ignorantia est in genere &in specie simul, scd quando est in specie, 9 non in genere, tunc sufficit Iilla scientia generalis, ita intelligi. l. Sub praetextu. C. detrafactio. ait dixitq; optimum esse argumentum .d.l. Qui iure rs militari. T detesta. milit. in dubioq; fpraesumitur scientia, saltem in genere,& ibi Ang. docet elle cautum contrahentem, ut comprehendat cognita & incognita. Sed huic opunioni ac sententiae D. Angeli nonnulla obitare uident. Primo huic aduersari uidetur illud dictum Baldi haud contemnendum in c. Afferte mihi gladium de praesumpt. quod ex-Is perimentum violentarum praesiumptionum est,t ut cum relbus sensatis concordet, ideoq; uerisimile minime uidetur absolutionem, liberationem seu quietationem incognita Sc
355쪽
ET CVRA. LIBER A. CAP. II. I 37
Bartol.tested singulari ini. Manifestissimi. g. sin autene-I7 scius. C. de furi . t Sicut absolutio seu liberatio ad incognita
non extenditur, ita pari ratione ad dubitata nequaqua exteditur, cui dicto seruit tex. in l. fina. C. de condict. indeb. Eringo &c. Secundo praedictis obsistere uidetur quod superius tetigimus, de liberalitate captiosa, quam prudentum Interpretatio fregit, sicuti placuit l. Cum Aquiliana. T. detra Lact. quam quidem liberatione captiosam, generale liberatione
ac absol utione appellitant, Atq; haec in se piae ruinq; iniqui
Is tate manifeltam continet S coprehedit. ideoq; huiusmodi absolutionibus ac liberationibus generalibus multi circumueniuntur , quemadmodum unicuiq; manifestum euadet, quisquis deducta, ac deducenda diligentius intueri, &expendere uolet, quare, dic. Tertio a praedictis dissentire uias dentur iurauulsaria disponentia, ' Nemine locupletari deberecti alterius iniurialia et iacturat . Iure naturae is de regii l. iuris .ca. locupletari, de regu l. iur. lib. s. l. Naturaliter, in fineμ l. Nam hoc natura is de condiction. in dabi. cum mille concordantiis. Imo aequitati naturali reptisnare uidetur, &bonis moribus iustiti arci; ciuili prorsus este contrartu, ideo ipso iure talis liberatio generalis censenda e it esse nulla,nula o litisq; mometi aut roboris,adeo uti Iudex suo ex otia,eum qui cupit si cum aliena iniuria uel iactura locupletari repellere possit, uti probatur l. Plane, ac l. finali. ff. de peti. haere. Atq; talis locupletatio cum alterius dano *pe accidere poterit in huiusmodi libcrationibus, seu quietationibus generalibus, ergo, Sc. Quarto obsistercur praedictis liberationia I bus generalibus . t quod inoibus similibus seius habe da sit diligens ro, S consideratio Oium personarum, scilicet absoluentis & liberatis,absoluti & liberi. Atq; in his no solum a parte, sed et ab ipso ludice diligenter consideranda sunt, ipsoru simplicitas, inscitia,& iners bonitas,& cotra ipsoruuera a sutia, fraus, calliditas,aut nocedi uafricies. t Nasicut solennitatis alicuius omissio, sinistram inducit praesumptione,uteli Glosa insignis & singularis in l. Iubemus C. de testa. ita quoq; abundas, superflua & insolita cautela,ab hole callido, atq; astuto apposita, fraudis psumptione iducit, ergo talis P. - S dicta
356쪽
dicta absolutio , & liberatio merito censetur ae praesumitur captiosa, quum sit generalis & facta a persona simplici, ho-23 mine uersutoae calido. t Huiusmodi enim liberationes generales plar rumq; curant ac solicitant sibi fieri S odi, qui sibi jpsis culpae fraudis ac doli alicuius machinandi, sunt conscii, omnibus uiribas denique ac neruis aduocatum quaeritates aliutissimum, ac uersutissimum, ipsiumq; sollicitantes, ut eis tales liberationes fabricet generales, omni ex parte absislutissimas, quibus sese undique defendant, aduersus omnes ac singulos, & contra omnium ac singulorum oppositione, obiectionem ac conti adictione. His aut ita confectis & fraudulenter excogitatis liberationibus uniuersalibus scu gen ratibus multum fidunt, spemq; in iis suam omnem reponsit, atq; arroganter immodesteq; suas scilicet excogitatas fraudes et pallim iactare non ueretur. Huiusmodi aut liberatio 26 nes quomodoctaq; machinatae fuerint,l certae insulsae sunt
invalidae & suspectae,&a prudenti Iudice spoit quam ad eius cognitionem peruenerant diligenter obseruandae & ri- inadae ob fraudulentia in ipsis procelsuu & carum deductio 2 s mbus, ueti lationibus,& discussionibus. t Nil Iudicis est, cuncta rimari c. Iudicantem 3 o. q. s . Neq; sagacem iudice m uere debent tales quietationes generales. Neq; taliu fraudulentoru administratorum iactabundae exclamationes &exultationes, quibus imp rq denter clamitant. Moliant nune qui ccluid uelint ac pollini aduersum nos atque contra Dram quiete habemus generalissima, amplistimam, ac plenissima liberationem leu quietationem, sese porrigentem ad Oia cognita & incognita, et si dolo nostro citent incognita, S tam in genere, quam in specie,& etia ad iura, ct ad obligationes ex futuro pendentes, ct cx quacunque, R in quacunque causa, aclite,&c. cuius nucleum, si esse uelint, frangant nucem, hoc est, huiusmodi liberationem nostram ta generalem &firmam ditatuant, necessum est. Per huiusmodi enim inquiunt generalem liberationem nobis nata est securitas, Rrobur, quod contra omnes eorum calumnias, & lites intentandas tuto obtendere poterimus. Ah mi seri, & deplorandi fraudatores, qui ita glorianter uram perditis alam, S cotra
357쪽
charitatem Oia agitis, & sic laetantes ad damnatione tam p-ΣO pitanter ruitis.' Haec aut, ut clariora evadant, uno excplo, quod mihi contigit, apcrtuis comonstrabimus. Venit ad me nuper quida Iuuenas, profecto honestus, modestus, acris iudicia, diues, multi, naturae N fortunae, S corporis dotibus pditus, in quo nihil reprehensione dignum quisquam colpicere potuisset. Is ubi adoleuillet. decreuit animum ad ij cere ad nuptias, Sambire uxorem, Dan de rcpperit unam filiam
pulchram, modesta, S ut putabat )se sui q; moribus digna.
occessit ad me, implorabat meam opem, de Operam, ut mea potiunda ipsi deesse nollem. Roganti Iuueni, & tam h ne ita petenti libenter more gelsi, & eius honesto desiderio libenter obsequi uolui. Tutores itaq; eiusdem honestae puellae, ac diuitis ipsius nomine primu conueni, rogaui uellet ne eande Deliciter elocare, si ipsam dignus cotingeret ambire spoliis,& futurus maritus . illi tutores alacri uultu assirmatiuu mihi dedere responsum, quo lςtior factus, iuuene statim ipsis nominaui, rogaui quomodo placeret, & quid de eo sentirent,&statuerent, aud ito huius Iuuenis nole, gratias mihi egeriit, de tanto ipsis, S suae pupillae honore praestito, pollicentes sese cum puclla,cum puellae cognatis, & amicis mature consultaturos. Poti aliquot dies rursum eosdem tui res adii, rogans num prudenter de oblato negocio deliberassent, S cum propinquis egissent. Hi tunc aliquantulum sei -gidius responderunt se quidem cum amicis bene consultasse,uerum nihil quidem certi constituisse, promittentes intcrim suam operam, S intra pauculos die, resoluturos. Post aliquot igitur dies ad eosdem redii,ablolutam resolutione S responsionem urgen QTunc hi quasi alieniores effecti responsionem tulerunt magis alienam, & impertinentem,&. sic tacite negatiuam. Ego ad miratus tam indignam, & imprudentem responsionem tutorum, qui tam honestae&diuitis conditionis iuuenem aspernar i uiderentur, Rogaui et dipsos ad ita tergiversandum moueret, uerum ilh ut aequitatis ratio semper est superior quum non haberent quod responderent, pisce magis muti, hoc tantam responderunt, de eo negocio inter conranguineos nondum satis conuenisse
358쪽
Qu' accepto responsio tam simulato, indignabundus abcessi. Poit ad me reuersus cogitare coepi,arborem primo ictu non solere decidere. Itaque non fatis perspectum habens quidnam impedimenti rei progressum remorari posset: aliam igitur uiam ingrediendam mihi esse putaui. Prius enim ue bis tantum, posthac muneribuq & pollicitationibus mihi tutorum animos expugnandos esse putaui. Quocirca iuuenis ambientis nomine praecipuum tutorem rursum ad ij. 3O. cO- tonatos in gratitudinis symbolum promisi, si rem ad optatum finem sua authoritate perducendam curaret. Is hac promissione laetior factus, omnem quam poterat operam Promisit . Et quodammodo nos uoti compotes futuros esse certo firmauit. Pol ira die hic idem mihi factus obuius alacri uultu, ipse quidem ex hoe alacrior, rogabam num certa esset nobis speranda uictoria. Is tunc omnem operam, & certam spe ad futurum matrimonium promittebat, si modo is iuuenis procus medio illi consentire uellet, per quod solu ipsi ad has nuptias pateret certus accelsus. Ego curiosillus de eo medio auspicando, rogare coepi, quod nam id esset. Is in cunctanter respondit, se iuueni tali cadi de Lucre,&ad easde suturas nuptias optime uelle, easq; te solum co iii tuere polle, si hic adolei cens ipsi polliceri uellet, sese liberationem seu quietationem generalem omnium ac singularum rerum, atque inde dependentium administrataru daturum ac praeitaturum, qa quidem poli quam audissem id ipsum adolescenti summa cudiligentia relaturum me pollicebar. Potiquam igitur ei ne- glacium omne clarius eκ posivissem, flatim iuuenis spopondit se animo hilari atq; lubenti omnia atq singula, quae cura 17 tori aut aliis quibusvis placuissent, esse facturii, i ut pleruq; perditae amantes alsolent qui omnia audentes,Oia pollicitates, quo suis uotis:& desideriis optate fruantur. Hic itaq; tutor accepta promtisone,& stipulatione, sub uerbo S si de boni adolescentis, sic negotio tuo initituto inuigilauit, ut hoc ad optatu exitum tande perductum sit, & iuuenis sua amica
potitus laetas cum ea nuptias celebrauit. Postridie uero celebrationis nuptiaru, hic tutor eunde nouum maritum accessit
quandam ipsi papirum obtulit, liberationem generalem cOprehen-
359쪽
ET CVRA. LIBER A. CAP. I. I 3'
prehendente, quam edi describiq; uti in dubie praesumendum est ab aliquo aduocato astuto, S practico curauerat, ut congruentius suas fraudes fallacia,q; contegeret, cuius charx8 taetenor hic erat.' visis, insipiactis, ac cognitis, ta per me. N. in uxore habentem. B. subscriptum, qua per alios peritos, expertosq; calculatore ,& Iurisiperitos, inuental io, rationu administrationii libris seu codicibus, necnon Oibus singulisq; ex illis dependentibus, mihi uxoris causa obuenietibus, quibus constitit ac claruit. R. curatorem quonda uxoris meae a soluendu nunc soluisse,& uniuersae praefataru administratio- nu reliqua, tam mobilium, stim mobiliu bonoru, rationes, atq; omni uac singulor si literas de monil ratorias, siue munimenta reddidisse ac tradidisse, ideoq; de his omnibus & lingulis plenarie mihi satisfactum esse cognosco, S lateor, ob
quod eunde tanqua quondam uxoris meae curatorem nunc absoluo S libero, tam a cognitis, et incognitis, tam a cogit iis, quam incogitatis. Similiteri quieto eide omne ac qualecunq; ius, quod habeo, habere , aut etiam sperare possem, etiamsi esset huiusmodi, quod copetere ignorare, ratione &occasione praefatae administrationis, aut praelatarum administrationum, promittendo eidem in fide boni uiri, necnon iuramento si missimo, me nunquam eunde molestaturum Occasione praefatae administrationis, aut praedictarum administrationii, renunciando omnibus ac singulis,tam iuris, quam facti exceptionibus, quibus praesentem liberationem infringere ac infirmare possem , quod testor. 7 . Decembris, i ,9. meo signo manuali solito, ac consueto subscriptis. Ita est, Io. Sc. Hanc deceptionis plenam schedula ubi ille fraudulentus tutor obtulisset nouo marito, instanter peti jt ab eo, ut liuieschedulae iuxta pollicita, & in fide boni uiri subscriberet, &suo cirographo muniret. Quod simulatq; secisset promisit
se ilico uxoris ipsius bona oia,S singula mobilia ac immobilia,& omnia inde dependentia fideliter demo nitrare, S tra dere. Porro hic nouus maritus, ne statim mendacii a cicuitatis coargueretur, S ut suis respoderet promissis,inco sulti cunomine, cognomine, Sconsueto cirographo, subscripsit, tuo
signauit, S ita eande schedulam ratam habuit, ct assim auit.
360쪽
Tutor uero hilaris factus de ea subsignatione gratias egit, Scmulto hilarius abcessit. Post aliquot menses autem hic nouus maritus ad se reuersus, & quasi expergefactus recordari coepit tam operosae, & uerbosae qui tantiae, cui no ita pride :subsignauerat, ex ea nescio quem sucum, & dolu suspicans Smetuens. Ad libellum igitur rationarium perlustrandum sese totum tradit, omnia rimatu 'omniaq; & singula cum uiro perito,& in calculo expertissmo, ct potissimum rationes nonullas, quas quondam fecerat cόmmunicat, examinat, S dias ligenter omnia discutit, i & crrores aliquot insignes in . iis
rationibus,ta in omittendo, qua in addendo comissos rCpperit. Quoru primus error erat, summae 3 o. libraru grossorumoniistio, qua qui de liam ma a quod a in comodum,ac quondapupillae, nunc juae uxoris utilitate receperat, sed qua copulis seu rationibus suis exhibitis no inseruerat. Secundus Error fuit, quod s6. grosioru libras monetae Fladriae annis q. apud se reseruauerat vacua, aut in usum propriu expendisset, sine ulla praedio ru, fundoru aut reddituu emptione, quu in notissimum esset quod illis annis in multis locis uari j redditus extitissent 3 aenales, ob qua omissione,& crassam negligentia, latae culpς annumeranda accepit damnu uel intereii e 14. librarum grossorum monetae Flandriae. Tantam enim 24. librarsi annos praedictae 9o. librae lucrari potuissent,n in redditus annuos per negligente tutorem expensae sui C. . sent, ut cuiuis est notissimum , qui diuersarum ciuitatum co- siletudinem exploratam habent. Comuniter enim aestimantur ad denarium i6. nonnunquam etia I 8.&quadoque I s. duntaxat, quam consuetudinem sere receptam videmus hac
tempestate Antuerpiar, Louanti, Bruxellar, aliis ei; in locis3o Brabantiae, t Flandriae, Hollandiae,& Zelandiae. Precium enim h moi reddituum non est ubiq; aeque certum & desinitum, sed sim locorum distinctione,& etiam temporii uarietatem uariari consueuit. Similiter etiam secundum assignationum, landationum,&hypothecationum diuersitatem, unus redditus est melior altero, cariusq; uendi potest. Tertius error fuit de cathena aurea, floreno et Renenses centum ualente, tradere ac restituere praetermisit, quae quidem cathena