In Hugonis Grotii jus belli et pacis, ad illustrissimum baronem Boineburgium commentatio Jo. Henrici Boecleri. Cum praefatione Jo. Schilteri

271쪽

1 s I M L I B. I. CAP. I. suo genere excellentius est.Nam leges positivae non raro res indifferentes, quae ex se nec honustae, nec inhonestae, nec justae, nec injustae sunt, jubent vetant ve, aut permittunt, prout aliqua occasio, aut utilitas civitatis huc legislatorem vocavit. Igitur si dicas permitti , quod injustum xon es, hac descriptione comprehendas necesse est illud medium genus, quod signavimus. Nam de illis, quae permittuntur ex se injusta& inhonesta, mox dicetur. Ceterum de jure permissιτο dicturis extra quaestionem sunt, latae illae significationes , eum permissa censentur omnia , qua non Aunt prohibita : nisi addas actionem legis in vetando occupatae. Nam tum recte dices : Haec lex consignavit diserte, quae nuptiae essent incestae & inutiles e ergo permisine existimanda est , quas non prohibuito De cetero etiam huc non pertinet quodvis silentium legis , ut queas dicere : Nulla lex civilis hoc prohibuit; ergo permissum est: Ieges enim civiles non de omnibus rebus praecipiunt. Potest interim prohibere lex naturae, aut honestas aliqua naturalis siue regula Ossicii non permittere , ut hoc aut illud agas. Iatius enim patet ossiciorum quam juris regula. Ita ergo demum admitti potest, quod dictum est : permissum censetur , quod non

est prohibitum ulla lege, vel naturali divina ae positiva, vel voluntaria civili, aut ulla honestatis regula. Multo minus permissum hic eum praecepto & jusso confundere debemus. Sic eni quae jubentur lege licita, ita pum

272쪽

Is L I a. I. C A P. I. - 1 T . . missa parum proprie dicerentur. Etiam istud non inutiliter observaveris et permissum interdum opponi vetito ; interdum non minus jussis, quam vetito , sicut ἁλάμ ρα Graecia dicuntur. De jure igitur naturali , sive divino tum naturali primis hominum initiis om aevo, tum eo, quod naturali adjectum est vere possis dicere : Quicquid jure naturali ac di νivo obligari po fra praceptivo non continetur, illud permissum eodem iure , censeri debet , sye juru permissui nataralis esse, ut loquuntur. Per fectio enim juris divini & naturalis postulat, ut ita sentiamus. Μodo notes: si jus naturale decalogo conclusum sumatur , non lueram tantum, sed totam διάνοιαν, & quae certa arg mentatione hinc deducuntur, accipi debere. 'Nota amplius : in jure divino naturali jecto, non excludi debere appellatione juris permissi vi, eas leges , quae nec jubentibus,nςc vetantibus, sed permittentibus verbis aut sententiis utuntur. In hoc trans tu a jure divino naturali permissuo, ad jus civilesιmis um , nonnulli ita versantur, ut universum jus civi-let etiam obligativum, paene cum jure naturali permissi vo confundere videantur ἰ quasi scilicet sanctiones humanae & civiles unice ad jus naturale permissivum pertinerent , quasi leges ferre , pacta inire , rempublicam constituere& regere , ex permissione illa tantum liceret. M philosophia si non correctione, cauta tamen explicatione opus habet. Ordo enim imperandi & parendi in societate civili, adeoque

273쪽

1 3 ΙΗ LI s. l. UAp. I. potestas legum condendarum, id est, pars ejus

ordinis , jure naturali obligativo contineri rectius dicitur. Jus naturae non permisit tan-' tum, ut multi opinantur, sed praecepit civi- lem ordinem : cujus finis est honestas, a qua& constitutio & regimen societatis civilis modum εἰ formam capit. Hinc est , quod' lege civili non possunt praecipi, quae lex natus Tae vetat; nec vetari,quae illa juber: adde ; nec adlaphora fieri,quae lege naturae jubentur Vaut permitti, quae natura vetantur. Si enim, quis non Petat peccare, cum possit , jubet; quid eo: faciendum est, qui lege vetat impedimen-- tum poni contra naturam peccaturo φ Facilius' poena peccati remittitur, quam peccaturo im- pedimentum removetur. Nam a necessita

ete puniendi, de qua suo loco, quaestionem y illam , an potestas civilis posit penmittere legibus

riνilitas , qua jure natura interdicuntur , ego

nolim suspendere. Quod s tales leges repe- riantur in aliqua republica, illae de fragilitate

humana testantur : neque ullius auctoritatis obtentu in Iegum justarum numerum tranLeunt, quin obtineat Gratii admonitio, prm-cipio cap. VII. Lb. II. Permitti de cetero quo unt, quae juri naturae, aut fini civitatis non repugnaΠt, quae vel ex medio genere rerum sunt, ut vetari aut permitti idoneae sint, veΙjam praecepta muta 'tur ; vel temporis & ne totiorum necessitudini, intra limites nulta humana potestate mobiles accommodantur.

274쪽

IN LIB. I. CAP. I. I Rmissio in jure permissivo civili , vel actione

legis, vel tacite. Ad actionem legis etiam re ferri potest, ut supra tetigimus, prateruist, non quidem simpliciter , ut in jure naturali per- mimi vo , sed ex formula ct con o legis, eXempli gratia, ita conceptae , ut legislator ostenderit , se voluisse plena enumeratione par tium defungi. Tum enim permisisse censetti quod inter vetita non recensuit. Si quidem sit ejus generis , quod naturali honestati, quae perpetuum juri naturali εc tacitum supple- . mentum praestat, non adversetur, Sed mani festior est actio legis , per verba permittentia in formula legis, aut privilegii, aut responsi rescriptique. In Legibus Longobardorum ReX lib. 3. tit. Rotharis constituit : Si quis liber homo migra- '. re voluerit aliquo , potestatem habeat intra δε- minium regni nostri cum far a sua migrare , quo lib.2.titi3. voluerit: sic tamen, s a Rege ei data fuerit licentia. In Constitutionibus Siculis Imperator Fridericus II. licentiam dat Forbanniros O For- . judicatos si .e. foris omnem aditum judicii constitutos, ut ipse explicat ) capiendi ct occidendi. ,

Apud M. Senecam Lex : Liceat adulterium in Exe. eo matreηstio vindicare. Apud eundem : stati tIPV. I. a

rerum cum adultera qui deprehenderit , dum iutrumque corpus intersciat, sine fraude sit. Tacite cin juris permissivi civilis naturam migrant, quae tolerando, connivendo, dissimulandoque vel in praesens, vel in longum, ut consuetudinis habitum induant, civilis potestas trans-

mittit. In quo genere gradus esse, di pro iis, '

275쪽

sso IN LIB. I. C AI. I.

majorem minoremve praetextum nemo non

videt. Si autem in ullo juris genere, certe in hoc permissivo regnant consilia . proposita, strategemata politica, ut supremae legi inlutis publicae servire videantur, & ad genuini juris smulacrum propius speciosusve admoveantur, quae ad hune modum permittuntur. Non potest tamen iis vel rationibus vel artificiis temper esset, ut juste facta censeantur, quae permissivi juris titulo se tuentur. Quari, ain V. de re Grativi egit. ubi quaerit: an leges humana, qua interfectionem quorundam hominum pem . mittunt , Interfectoribuου jus verum praestent, aurantum impunitatem apud homines Ad quem Iocum plura annotabimus. Scilicet permissio legis ei vilis , non emcit, ut actus aliquis non

sit contra jus naturae, aut extra poenae divinitus imminentis metum. Fernandus HasquIus leges permittentes eaedem adulterorum , cum I. , , s. Scolo injustas pronunciat. Quamquam alia ratione de illis & ejus generis aliis judicari potest : si summa civilis potestas jure suo , manibus privatorum in vindicando flagranti erimine uti dicatur. Quod ex Selaeno alibi notamus. Ita tolerando & connivendo nullum juris titulum creari in multis, satis patet. Saepe ipsa excusatio debilitatem tituli ostendit : cum permitti aliqua a consequenti dicunt, quae per se non permittenda essent.

Verum ista non nisi singillatim , dc in ipsa facti specie diiudicari queun r. Superest, ut de ivrerpretatione juris permissivi civilis aliquid

276쪽

IN LIB. I. CA P. I. 1 se adjiciamus. Quomodo ex negatione juris ob-ogativi, permissis inferri soleat, ante diximus 3

niti quod nunc illud addimus : quando dicitur permissum , quod nulla lege civili jubente

aut Vetante definitum est; non cavillanda sunt verba juris civilis , sed inspicienda est mens. Multa enim continentur in sensu Iegum . MeX necessaria consequentia, aut propter similitudinem, ultro inesse intelliguntur. Unde non male faciunt, qui negotia Sc caussas discerni oportere statuunt. Nam contingentia sequaliter, quaeque ejus sunt naturae , ut Vehpraecipi vel vetari ex aequo possint, facile erali lentio legum in licitis vindicantur. Imo, silentium legum videtur quodammodo in istix obligationem inducere adversus impedimentum quodcunque. Sed in quibus subest reqspectus honestatis communis, & turpitudinis aliquis sensus, non eodem modo ex silentio colliguntur. Cumque nulla respublica solis legibus quae non omnia possunt in terminis , ut loquuntur , complecti j sed moribus quoque regatur, supplementum istud nunquam in hac oisputatione excludi debet. Semper locum habebit illud : Quod non est contra bonos

mores, nec contra fidem, indisserenter est habendum, O pro eorum, inter quos vivitur , societate servandum. Erudite dico, Se honeste prudenterque , non superliit se hic versandum esse. Neque quae tolerantur temporis &necessit iis, aut temporarii consilii caussa, juris veri κjustitiae nomine aestimari queunt. Consuetu-

277쪽

r3s IN LIB. I. C A P. I. dini, ut multa alia, ita ad nostram rem pertinens illud tribuunt , quod de non licito batum faciat. Licitum se ilicet liberaliter sumunt, de eo, quod poenam sori humani non metuit.

Consuetudinem enim, ut vere rem licitam faciat, ratio potius quam tempus commen dare debet. Suntque haec ex eo genere, quae

sublimioribus & necessitudine quadam con jungendis principiis nihil praejudicant aut detrahunt. Quantum attinet ad jus permissivam scripto se verbis permittentibus comprehensium, liberalius & illud dici consuevit, quod nullam reprehensonem mereatur, quicquid lege permissumes. Permitti enim aliquando constat, quae aliunde reprehendi ponunt. Ita filius matrem in adulterio deprehensam non sine reprehensione interfecerit, etiamsi lex , de qua supra dictum, eaedem ejuscemodi permitteret. Et de legibus patri, sponso, marito, consanguineo adulterorum caedem permittentibus a De su ceps est disputatio, nee satis definitur ab eo, φ C lib. , qui multum hic sudavit , Fernando rasquio. δ' μ' -- Do cetero, in permissis interpretatio plerum que strictius facienda est. Ita permissum cert tempore , nee ante , nec post permissum intelligitur. Et qui ipse sibi abutendo largius

interpretatur permissa , amittere meretur,

quod impetraverat. Et locum hic habet, quod Bb, γ. uti in Capitntis Caroli , Ludoνici I p. legitur ti- tuto de potestate data non abutenda. : privile gium meretur amistρre , qui permissa sibi abutitur

278쪽

IN LIB. I. CAP. I.

potestate. Addi his possunt, quae de permissione dςLN. 2&jure permisνο, philosophatur MVenus. D.

An Hebraei jus naturale a constituto ita di ''stinguant, sicut me s. s. & Annotatis Grotius notat, doctissimus Mugensititius ad h. l. disquirit. s. X. XI. XII. De jure naturali agitur. Primo definitio s. X. affertur: in qua non omitti debuisse fundamentam convenientia se discon

venientia actuum cum natura rationali, nem

pe socialem hominis naturam ; vir doctus existimat. SeM Grotius non omississe putandus est , quod Sc in protegamenis satis expresserat , &F. XII. claris verbis plenius effert :s ostendatuν

rei alicujus convenientia se disconvementia ne cessaria cum natura RATIONALI ET SOMCIALI. Ut compendium pro omissione ac cipi non debeat. Dictamen recta rationis , a cavillatione vindicare ViX attinet.

Bene autem obligationem juris naturalis ab imperio Dei naturae auctoris in ipsa descriptione arcessit Grotius. Non enim Latis philo sophice satisqi cordate loquuntur, qui jus naturae cum ipso genere humano proditum ita describunt , quasi nihil fit aliud , quam quidamnaturalis instinctus naturalis instinctus nondum eo proficiunt,ut juris appellationem mereantur ) se ratio non dativa sed nativa t mirum ni haec periphrasis sit instinctus naturalis r quamquam elegantia illa barbara male se expedit, nisi ostendat dativum natiνo

279쪽

as , IN L I B. I. CA P. I. contraria. Ergo jus naturale suasoriis rationii. lbus constat kid est, jus non est ' Aliud enim est

suadere, aliud imperare. Lex non suadet, sed praecipit. Suasio non obligat : jus obligat, ut ante dimam est. Jus naturale veteribus

Graecis scilicet Latinisque) naturam persaepe

dici, verum & certum est. Natura ct ratio i. e. natura rationalis , conjunctim non raro esse xur. Sed cum instinctu naturali haec non permutantur. Neque accuratius loquuntur, qui dicunt et quod ex jure naturati descendit, nullo co-

genu imperio , sed Pontanea voluntate ad effectum perducebatur in primordio mundi , fcque id

jus naturale primavum ct natιvum nullam inducebat vim aut compulsionem. Ratio additur : o ligatio naturalis ad essectam non perducebatur . quia eo tempore is jure nondum erant Principes ,

mali'ratus , justices. Sequuntur plura apud Controv. Rasquium , quibus omnem vim obligandi juri Illustr. Ι, naturali tantum a jure gentium Sc civili , id I . 7 u --a caussa instrumentali , ptaeterita causta

c. principe, accessisse , valde dilute disseruim

'' Non dicam de iis, quae in historia peccantur. Nimis aegre fero, homines Christianos moret ethnicorum de primaevis antiquitatibus Ἀ- qui , & praesidium sanctissimae historiae, quo illi carebant, oblivioni mandare. Loquitur Vasquius de primordio mundi post Iapsum. An nu Ilus poenae metus ibi ab immediato numinis imperio φ Nihil timuit Oainus fratris interfector ' Multiplicato genere humano , etiam sit nulli suissent Prineipes, magistratus. judiis

280쪽

IN L I p. I. C A p. I. Issjudices quod tamen importune diceretur Screderetur an non DEus per se fecisset, quod postea jussit sua vice facere Principes, judices, magistratus φ Unde ergo ducetur initium constituti ordinis imperandi & parendi φ hac quidem ex hypothesi non poterit aliunde duci, quam ab origine legum civilium, id est, a

tempore Moysis. Antiquiorum enim legum non extat memoria , quam quibus politiam ex voluntate divina constituit Moses. Loqui. mur autem nunc semper ad modum eorum , qui hane disputationem conserere solent.HU-jus ipsius Moysis opera promulgata est denuo lex natura, & Duabus Tabulis comprehensa :eum non tam scientia , quam auctoritas ejus consuetudine peccandi, obscurata esset. Non tamen ante Moysen nulla vis erat legis naturae , nullus poenarum metus. Nam inveniemus apud

ante Moysen inquit Auctor Quaestionum V. se gustin. N. T. non solam non latvisse, sed etiam vindica- t m. 4ara esse peccata. Quamobrem is justi fuisse reperiunmr multi, qui scientes Deum vindicem, tιm bant peccare. Conqueritur , non immerito quidem, doctissimus Feldmus : omnes jM na- Elem de tura dari clamant, nemo autem propemodum frit, iust. δqaid istud st : sed quod cuilibet sua dictat opinio, Iu . P. . hoc pro jure Naturae habet, Et institit sane ipse x ς methodum eluditam inquirendi, quanam intjuris usuralis. Id enim tutius esti visum est, quam definire ipsum jus naturale. Quam quam dubito , an se politis auribus approbaturum si illud genus loquendi ; pracsepta Dicalogi , spe socru es ex amyersalissimis aerim