장음표시 사용
591쪽
ira ORAT GESTARUM. Ur Tranco furti conuenerant, Carolus Caesar Imperiit Carolus v. in fratrem suum regem Ferdinandum transfert, de Imperios ut Septemviri id gratum & ratu habere velin orat. ab scat, Inde i3.Mariij die principes Hectores Ferdinando maximi Imperi j dignitatem deserui,& tandem Im- in perator ipse & Principes omnes domum repetiit.Vt . . in multis alijs, sic in hoc quoque facto Caroli R C saris longe optimi summa apparuit modestia & . . humilitas, qui sua sponte se Imperio abdicarit, cum interim non deessent,qui illi ambitioncm sc regna di libidinem improperarent. Utinam digni essemus multos tales habere Imperatores. Dcinccps priua- itus in multa pace vixit aliquot meses optimus Princeps,quod etsi miserum & inglorium videtur plerisque huic mundo deditis, tamen sponte renunci- ' asse tanto Imperio &' omnibus quae sunt huius mu-di,inpriims gloriosum & multa laude ac praedicati one dignissimum est. Huius anni initio Uue halus, minime Caluino cessurus,aliquot scriptis apologeticis foedissimas,ut Ia ipse ai Sacramentariorum calumnias diluit,& Lu Curu -- texi de Eucharistia doctrinam tuetur. Edidit etiam' c. 'Consulationem aliquot enormium mendaciorum Iohannis Caluini, sequuturae Apologiae aduersus eius surores praemissae &c. Hic est enim cius consu tationis titulus. Mox secuta est Apologia illa ad ultimam Caluini admonitionem. Ioachimus quoquo Magdeburgicus librum cuulgauit, de vetere & noauo Christo : aitque veterem Christum praedicari a Nota.
Luteranis,novum,a Beregario excogi talum,annun
ciari a Sacramentarijs.Non possunt dicere Euangeolici lige esse Papistica commenta,sed sunt puru pulsi verbum Dei, ut quide ab utraq; parte isti miseri iactare solent. Cur igitur tandem alij alijs no ccdui,& haci
592쪽
. . hactenus se errasse constentur Sed hoc non siniespiritus ille,quo reguntur. Mensi s Aprilis die 16.Melchioe obet,exantia Herbsole qua & nobili familia, omnibuς chariis Princeps &si interfici Episcopus Herbipotensis; nefando latrocinio in ipsa urbe Herbipotensi & Μoeni ponte crudeliter
Neounilia Rex Galliae duce Guisio Theonuillam oppidulumpta or munitissimum multis suis desideratis expugnat, sed
Lucemburgii frustra oppugnat. Alius vero eis exera
cit ad Grauelinga a Philippicis partim deletus,pam Gallor tim captus est.Multa peditu & equitu vexilla Galli;
fra e . ablata sunt. Omnes machinae,quas partim ex urbib' nuper occupatis absportarant,recuperatae sunt, aliquot belli duces, Comites, nobiles, &quinq; Gallici ordinis equites capti sunt.Paulo post Duncte
in vi expugnatur,& Gallorum ad tria millia cgdun- . / tur. Regmondanus Comes, vir strenuus & bellicae
ρμ' ' ror,Franciae regina. Eius exequiae Lutetiae Parisiorudiebus 13.& i . Aprilis .in summo beatissimae Mariae virginis templo celebratae sunt. Et r. . Aprilis Hen ricus Galliarum rex,Mariam Stuardam Scottae regii . nam,srancisco Delphino filio suo Parisijs dat uxo-τem,nuptijs regia magnificentia celebratis. Die 2I.Septembris,cum iam aliquot dies acuticIDiem si/- sima febre tertiana laborasset,e vivis feliciter excenobis Carο- sit pijssimus & celeberrimus Princeps Carolus V. Ο V- Romanorum Imperator potentisiimus.Ante morte
593쪽
rN ORBE GEsTARVM.' Πῖ in illa sua optata solitudine dies ac noctes pretibus lad Deum tandedis consumeba mundo se iam, im mo S Deo deinceps in vita hac inutilem dicebat: itaque cupiebat liberari mortali corpusculo, ut in terna vita Deu pcrpetim laudare posset. Cum esset in precibus ardentior, pe & valde pie pro Eces
sae concordia Deum orabat,inquiens, In manust 3
Domine tradidi Ecclesiam tuam. Saepe lapsus suos p blice ingemiscens lamentabatur, & toto vitae suae spatio nullum diem se dicebat D E I seruitio di gne & ut par erat impendisse. Crucifixi Seruatoris
imaginem per multos dies ulnis,oculis, oreq; compleriis,septimo a translato Imperio mense, pr sente Archiepiscopo Toletano, omnibus Sacramentis Ecclesiae imbutus,maximam vim lachrymarum e fundens expiraui anno aetatis suae s8. Anic mortε post sacram unctionem,licet iam ante corpus Domini accepisset,iterum illud sibi dari peti jt, dicens,
In me manes, ego in te manea.Sic mortuus est pijssimus
de sempiterna memoria dignus Princeps Carolus V. de quo ob totius Ecclesiae aedificationem hoc loco visum est breuem historiam innectere, ut pro multis & maximis eius in Ecclesiam beneficijs,hac qualem curaque illi impendamus grati animi significati
Onem,& cognoscat posteritas omnis, qualem no stra aetas,alioqtu longe calamitosissima ob hiresum de nouorum dogmatum prodigiosam sertilitatem, habuerit Impcratorem.
Et quidem,ut iam initio dictum est, natus est Ga- .daui,idq; anno seculari,anno Iubileo, anno gratiae. ' Nimis es et longum,omia singulatim persecivi,quae qin huiuς Principis tota vita viri grauissimi obseruarunt. Porro vero singulari quadam Numinis prouidentia hunc Principem orbi labenti datum,dubi-
594쪽
s 4 COMMENTARIVs BR tv Is RERUM tari non potest.In eum enim statum,cum ille ad Idn. perium prouectus est,iam res Christi late in Germania reciderant,ut nisi tanta ille & authoritate,& po, tentia & Numinis indubitato perpetuoque fauore praeditus Imperij habenas accepisset, de Germania'. '
Propemodum desperandum fuerit,prqsertim in di-
es magis ac magis increscentibus sectis & erroribus, atque Turcis eam ob causam Germaniae extrema minitantibus.Postquam enim in Germania mutata
est prisca Sauita religio, vires quoque Germaniae labefactatae sunt,& multa Imperio detraxerut Tu c Μosco uitae, & plerique alij, idque paruo nego- clo,ob animorum dissensiones, quas noua religio peperit. Statim post natum Carolum multa omni in rc pretclara hominu ingenia extitero: muItos Italia,Germania, Gallia,Hispania,Britannia,Sarmatia,
Hungaria doctissimos viros protulit: poteratq; eo nomine hoc seculum longe felicissimum videri, si ' non pleriq1 suis ingeniis in Dei contumeliam abuti voluissent. saer; ors Quod ad corpus Caroli attinci, erat illi cutis catam externa. dida,capillus flavus,oeuli glauci,& parti, in quibus
cum summaprauitate mira inerat amabilitas: genae succulentae,brachia & femora carnosa, ventor sub ctus,rotundum,neruosum & compactum tergum, graciles surae,nasus aquilinus,labra rubi cantia, lata, Crassa:pedes,manus, auriculae breues: digiti utrinq; Iongiores,neruosum collum,humeri lati,pectus latum & frons lata, vultus serenus, placidus, mitis: statura media. Atque hanc corporis formam usq; ad' annum aetatis quadragesimum incolumem retinuit, multa omnium admiratione.Patrem habuit Philip Tenus Cas pum Austriacum, regem Castellae & Legionis : ma
595쪽
Catholicorum regum Castellae & Aragoniae. Phi lippi pater fuit Maximilianus Caesar, Maximiliani Fridericus tertius,Fridorici Ernestus, Ernesti Leo-poldus,Leopoldi Alburtus, Alberti Albertus Romanorum rex,& huius pater Rudolphus,aeque Ro
Ingenio fuit Carolus V.humano, miti, candido. Ingenium, disciplinarum capessendarum auido,taciturno, tractabili,pio,pietatis maxime studioso,clemente,h nesto,magnanimo,sorti,recociliabili, multum amicitiae appetento, vindictae non cupido, liberali, la go,amabili,dulci,versatili,prudente,sapiente, prouido,cunctabundo,non pcipit non ostrent, mode sto, moderato, quo,iusto,bono,veraci,tristitiae Segrauitati magis ci leuitati aut laetitiae dedito, raro se hilari,semper constante atque tranquillo, ubique
sui simili, nusquam & nunquam dilsimili, aut sui
Mech liniae a puero educatus est apud Margare Educatio. tam Maximiliani C saris filiam.Primam cius pueri tiam gubernavit Pontifex BisontinusUergiacus Sco quantis,uir grauis,& post hunc Gulielmus a Croia Marchio Aristotie.Porro Maximilianus Cesar, Cata roli avus & tutor,cupiens cum optimis & litoris Scinoribus imbui, Adrianum Florentium Vltraiectita Adriamonum,uirum grauem & eximium theologum,ci prer Florentimceptorcm adhibuit. Adrianus Caroli ingenio belle Caroli ais
perspecto,nihil sui ossicij in eo optime instituetido ceptori praetermisit. Carolus vcro,optimet indolis iuuenis, morigerum se prsbuit promptissimc,& lectioi,scriptioni, iijsque literariis exercitationibus gnauite incubuit. Gulielmus a Crotalitarchio,rebus milita, Gulielmitaribus,luctationi,iaculatioi qui sit arcu, equitationi, Croia. sutationi,armorum usui & venationi operam dare
596쪽
famam. COMMENτARI Us BREVIs RERvΜeum permittebat. In omibus facile superabat commilitones suos,ne tamen cos contristaret, victoriae
bravium illis impertiebatur.Multa ei quotidie proponebantur veterum heroum ex sacris & prophonis historijs fortia facta,quin & Maximiliani aut paterni & Ferdiriandi aut materni bellica facinora: vbus fiebat,ui literarum studia sensim refrigesceret, pr seritim dicente Adriano Florentio, virum principe magῖs bonos mores quam bonos colores complecti debere,eumquc iam ultro pietati deditum,ad studia pictatis amplecte3da extimulante. Interim Adrianus legationis nomine abit in Hispaniam, &Carolus totum se consert ad Rempublicam. Anno aetatis suae is.sui iuris factus, Belgicis ditionibus inaugurat' est,summa cum Belgarum omium gratulatione, maximis illi exhibitis triumphis, idque non raro. Deinde magnopere studuit regum& principum sibi affinitates,quod eae plurimum faciant ad pacem publicam,conciliare: & primo quidem totum se aci Francisci Gallorum regis amicitia contulit,qui tum recens regni titulum obtinuerat. Lusitano regi Eleonoram,Daniae regi Inbelam,P noniae Mariam sororcs suas collocauit. Henricus Angliae rex eius materteram Catharinam,Ferdinandi Hispaniae ress filiam, iam ante coniugem acceperat.Anno elatis sus i7. primo in Angliam,mox in Hispaniam nauigat,matrem & regni proceres humaniter & hie tractat,dum regnis Hispanis inauguratur.Interim vero adsertur ad eum de obitu Maximiliani Caesaris.Habcbat tum secum quosda principes viros,qui cum cuperent in Imperio succedere Maximiliano. At Carolus veritus,ne Franciscu Gai liae regem,qui putaretur Imperium petiturus, ea reos indere suam illi mentem aperuit.Franciscus rex
597쪽
unam virginem expeterent: pergeret bonis auibus, Deum seliciori adfuturum. Itaq; imperium Carolo defertur iv. die mensis Iu ij: quae illi causa fuit maturius in Germania redeundi. Rclicto igitur Adria no iam Episcopo Dertus ensi, prsceptore quondam suo,eique summa in Hispani js potestate tradita, in Belgi uni redit,&Aquis grani in regem Romanorucoronatur & vngitur. Eo tempore constans inter Carolum & Franciscum regem pax fuit. Inde ad Ccmuentum Uuormatiensem abit anno aetatis suae M .ubi Luterum damnauit, &.graui edicto paci publicae consulere voluit. Erant tum Principes quidam in ea sententia,ut dicerent,Lutero,licet side publica Vuormatiam accersito,non esse sera uandam fidem. At Carolus eum iussit in Saxoniam reduci, dicens Fidem rerum promissarum, cita n si toto mundo exularet,iame apud se cos stere opor terc. In his Comitijs dum est Caesar, bellum ei mouetur in Belgio,in Italia,in Hispania. Et ille quidem palam testatus est, se ad bellum & arma capessenda prorsus inuitum descendere porro rem omne Deo committere: sibi vero id maxime dolere,qui l intorim Turcis in Germaniam via sterneretur. MuIta per omnem vitam vir mitissimus & clemeia
tisiimus bella gessit semper fere adeo propitio Num in ut hostibus suis,ipsiq; adeo potentissimo Turcarum Principi,ob perpetuam in conficiendis bellic
felicitatem,terrori suerit.Fuit autem hoc in illo ad mirabile. & eximiae virtutis euidens argumentum, quod neque tum,cum rex Gallorum Franciscus in pugna Ticinensi captus,rieque cum Clemens Pon tifex & Roma superata nunciaretur,ullum dedit i P
598쪽
CoΜMTNTAM vs BREVrs RERUM plicationes septem dierum decreuit: porro pro Portifice ex saeui imi militis manibus liberando, dieruo eruatia quadraginta. Nam certe Pontis cena Romanum,ute Ponti- vere Catholicus princeps,cxilla summa voluntate sua non tantum, ed coluit etiam .Itaq; qua- primum militis oferos animos, qui Pontificem ob
sidebant,pecunia illacari iussit. Nec diu post Galliae rex Italicis quibusdam illi se coniungentibus,N - polim: invadit: sed ecce tibi praepotes Deus absentis o Caroli Coaris curam gerens foeda lue illas hostiles
copias adeo attriuit,ut plurima sane & peditum &equitum millia Gallus se amisisse quereretur. Inter hos autem Christiani orbis intestinos motus Scbella ciuilia,valde se pius princeps consolabatur, Pin nouo orbe ab ipsius pr1fectis subacto,innumerae gentes Christianam fidem in dies amplecterentur. in novom Et quidem inter caeteros eius praesectos Fe be multi re, dinandus Cortesius,in regno Mexicano, & Franci, e , subacti. scus Pirarrus in regno Peruaco, o citodecim reges &- prouincias,totidem acerrimis pretiijs subiugarunt, ct Christiana religione initiari curarunt,alijs etiam L eo suam operam accommodantibus. Est autem hoc notatu dignum, luὀd noui orbis incolae Temistitani nullis literis siue chaiacteribus utuntur: sed res gestas Maiorum, imaginibus quibusdam auium ac stirpium annota rut:Pernaci autem, choidarum co-- a loribus & nodis. Aiunt e lum & terram post certa spatia peritura,& animas immortales redie&male
turas Porro ante cili & terrae interitum Solem prius &Lunam occubituros,quos interim pro dijs co-iluerunt. Credunt quoque Peruaci carnis resurrectisonem: sed.plane barbarum est,quod eam ob causam mariti cum uxoribus & familia magis chara sepeliri tot
599쪽
solebant, a quidem eodem momento, eodemque in loco,ut tanto citius simul resurgerent. Tot autem hominum millia in illo nouo orbe Multitudo Carolino sic enim vocant Christi fidem complexi hominumn sunt, quantum esse possit in hoc veteri orbe nostro. orbe nouo.
In solo regno Mexicano iampridem suere octoginta sanctissima monasteria, Sin dies plura fiunt. Sunt
ibi magni ubique populi, multi & validq urbes,pulcherrima sdificia & palatia ex latere & cadido quoque marmore: incredibilis frugum,auri,arguti, si is& aliorum metallorum copia. Unica urbs Mexicana
centum viginti millia silium habet: vicina aute muta Amplitudonicipia,alia septem,alia quindecim,alia viginti, alia urbis Mexis triginta,alia quadraginta,alia sexaginta,alia septua- ωπα. ginta domoriana millia obtinent:Marchionis Ferdi, nandi Cortesj palatium solum tanta est amplitudita loeatiua ne,ut cum ipse, &senatus Caroli Caesaris, & multi pisimum. prefecti & tribuni militares illic omesilaxissime ha-Ditarent, septem tamen ducatorum millibus partes aedifici j vacuae quotannis clocarentur. In regno Peruaco quanta fuerit regum Custo niorum potentia, antequam Caroli armis domiti istientia oessen vel inde facile constare potest, quod duas illi gμm C'sep
vias militares e ciuitate Custo ne in septingetas Leu mqrμm cas direxerant,quarum una per alpes,altera per Valles ducebatur: atque in his vijs ad singulas septenas leucas viruersoria, quas in si tumbas vocabat, constituerant,in quibus singulis semper nudus, exarmat', famelicus quadraginta aut amplius millium homi num exercitus,subito appellens,vestiri, armari, pasci in longum tempus posset. Di quidem Atabaliba Atabaliba ultimus Custon ij rex, qui multos sub se habebat re, immensum ses, Caesaris Caroli subactus armis,septuaginta mi is auri poniasonos aureorum Carolinorum, id est, septuagies Usern
600쪽
18o Cora ΜΞNTA Rivs BREVI, Rr RVM dena centena millia aureorum Carolinorum intrat die u scptuagesi inum se spoponderat appensurum, si libertati suae restitueretur.Sed duorum Tribunorum C aris disseiasione & auaritia satiu cst, ut post septies quadraginta auri vasa appensa,morte violeta ablatus sit,non minima Caroli Caesaris iactura. Miranda quidem sunt l, c,sed id multo mirabilius, quod tam opulentae gentes sancte,pie & caste Christi religionem colunt,quod utique sine pr sciatissimo Numinis fauore summo miraculo fieri non potuit:vt nos merito gaidere debeam',nostro suo gentes amplistimas & opulentissimas,relictis dimoniam cultibus,ndvnius uiui 3c veri Dei cultum traductas este,dum interim in his Europaei orbis angus ijs in mille sectas distracti, sensim ad atheismum quendam & paganismum relabimur.' Est hoc quoque admiratione dignum,quodpi id . ι Me, x uς Imperij Moxicani locis coloni R incolae idi xie Orum Om te Vtuntur eiusmodi,quod valde affine & sinitale sit Flandrico,pr sertim Gandauicnsium idiona ti. Nec vero sine maximo sudore & multis periculis nodus orbis in Caroli C saris ditionem redactiis est. Sunt nanq; ibi multo amplisinas ciuitates,multi altissimi montes,rupes inaccestibiles, profundis sinae voragines,densissimae sylus, frequentes hominum turbae, multae & in terra & in mari horrcndae belue: sed lisc omnia,Deo bene seuente, Caroli CP saris virtuti & pictati cessero,Hispano veterano mi
lite nullos pro Caesare &Christi fide propaganda
n. mbra In solo reeno Pertiaco quadraginta nouas Vrbo Caesir coibi Carolus Caesar exedificari curauit: porro in regno rare ' Mexicano urbem Mexicum, in qua,ut diximus,lerve μ- ψ quadraginta sunt nullia amplistimarum idium, qui