장음표시 사용
131쪽
aon m tam sine peccato exerceri ab aliquo viro Catholico, is notum est omnibus sere Doctoribus, M. Articulus,in hoc S. o. scribit. a. aar I art. 6inserens, nomen articuli ex Graeco esse
derivatum. Arthon enim in Graeco, quod in Latino articulus dieitur, significat quanda coaptationem aliquarum partium distinctarum: & ideo particulae corporis sibi inuicem coaptatae dicuntur membrorum articuli. Et similiter in Grammattea, quaeda partes orationis coaptatae aliis dictionibus ad exprimendum eorum genus, numerum vel casum.Et similiter in Rethorica articuli dicuntur, quaedam partium coaptati es. Vnde Tullius tu secundo Rethoricae, ait, quod articulus dicitur, cum singula verba inter uallis distinguuntur caesa oratione, hoc modo . Rcrimonia, voce. vultu, aduersarios perterritisti. Unde& eredibilia fidei Christianae dicuntur distingui per articulos, inquatum in quasdam partes diuiduntur, habentes aliquam coaptationem adinvicem dc non sunt de quacunque veritate, sed de siunma,&c. - .i c sumiistis Assimilatio potest esse secundum: conuenientiam in genere,vel in specie, aut in acri
es s dente,ut superius bise: similitudinem, eum inseriori;ve Sol cum igne,ut docet S.Tho- .ias is Tis p x-q-s 7- r- . d sucundum argumentum Si assimilari, & adaequari important nintum, arisia inis: ac similitudinem,& aequalitatem non aut aequale,&: simile; ideo filius Dei est similis, ατριαε ia iis aequalis patri,& assii ilatur ei, no autem e conuerso. Et assimilatio dicit compara io ς,& similitudinem. potest esse triplexi na,qua receditur 1 Deo,quam voluit Luciis,Mquo dicitur,Ponam sedem meam in Aquilone, &sintilis ero altissimo: Hanc appetua multi, qui peruerseinitantur Deum , desiiderantes per faso nefas honores εο diuitias. Alia est assoritatio, qua accedirur ad Deum; Ze hanc habent homines iusti, irtuti bus sunt simi, ut dicit Beatus August.8.de trin.cap.6.Non locoru inter allis, Adsimi litudine acceditur ad Deum; de qua dixit christus: Estote misericordes, si e pater stermis icors est. Tertia est assimilatio, quia sistitur in Deo; & haec propria ςst com prehensorum,de qu stribitur prima epistola Ioannis eap.M: Scimus quod cirum appa
ruerit, similes ei erimus, & videbimus eum sicuti est, quod Deus nobis concedat,&o, . - Assumero dicitur tripliciter: uno modo communiem pro sumere; et sic tota init salsumpsit humanam naturam filio. Secundo dicitur propria ut sib. qu inique reis domiatur; &M dicitur quasi ad se sumere, & hoc modo natura diuina in persona filij assumpsit humanam naturam. 4 ertio dicitur propriissime quasi ad se &ia se sumere; resic conuenit tantum personae,in qua facta est unio,ve dicit S.Tliom. 3. sententiarum, diru .R. , art. r. Et addit in tertia parte, quod in verbo assumptionis duo linportant- , Vir delicet prinsipium petias, deterininus. Prineipium quidem huius assumptionis est diu, num verbum, di sic etiam dc terminus, propxerea unio facta est in persona non in nos tura, nisi secundario dicendo quod natura diuina assumpsit naturam humanam ad por sonam verbi. Et dissere assumptio ab union e, & inearnatione, & humauatione non 'paliter, sed ratione tantum, M.
et, minis ab Alsibu diuina praedicantur de se inuicem nominibus primae iurentionis,non uisuri ιιόν. secundae inventionis. Docet hoc Tho p. p.q. 3 ν. art. s. ad tertium argumentum
rectivi si ista propositio est vera,Scientia Dei est potentia, sed i sta est falsa. Attributum potentiae, - ὸ - π est attributum scientiae;&sic ipsa diu in attributa includunt se,& sunt unum, inqua zz . r. rum diuin ., sed unum eorum non: est aliud inquantum tale; bonitas enim Dei, ς' Ἀ- is, Via V picntia, inquantum diuina, sed non inquantum bonitas . Et ista sunt in intellectu or
iis, b,bes stro, ut in subiecto n essentia vero diuina, ut in representat & in f dainemo proxi- identitatem mo. Nec sunt synoesma,sed analogice dicuntur de Deo,& creaturis, naturaliter cogno
stuntur a nobis, sed non personalia, nec di stinguuntur abessentia diuina neecister se
.. ,- -s, realiter,sed Virtualiter, & secundum raxionemriuia diuina essentia tanquam unum sua---- ιωη. Plex excedens omnem nostram. intellectionem correfrendet diuersis conceptibus i ς'itriis i-ι oportet ipsa diuina attributa sorinaliter ex natura rei actualiter distingui, ve,uiqui di- quorum opinione latius scripsimus supra eodem verbo 'raritatum Auaritia est immoderatus amor h. ndi; & consistit inexeessu mensiste habendi di-' vitias;&conumeratur inter specialia peccata,vid et Apostolus. Repletus omni iniquitate,malitia. micatione,auaritia Rc. ita stribit S.Thouia . a quast. I as. omon r'. ..... liberali ii Ex juxta istatu opp0sitionem habet itist prodigalitatis,quiastolestesse ava rixia insatiabilitas inhonesta cumdo rerum quarumlibet, quisi potest esse maritia musitum pecuniae, M etiam scientia α altitudinis eum supra debita modula Minitas am
132쪽
ca tio G sin audpsi sid sui est me tui Vt Rix S.I .a.q, I 2 7.ar. I.& a. propin Ri per x a Nuanὸ quod ipsa audacia suavitiar in bonum,di quandoque in malu Audaces illi dicunti qui habent parum cor secundum quantitatem. & baianxqsto inunx pulmonem sanguineum sunt audaciores propter caliditatem cordis , exindecimi queinem. & vini amaxores sunt magis aud ces propter ealitatem vini, ut docet HS. Itaquim secvadae.q.6 .aα-sunt Promptiores, in Tincipio quam in ipsis pexicula hunde ipsa audacia dicit osse subiective intrastibili, dc contrariatur timori secun- , dum accessum & recessum, M. Auditor diuexsbrum magistrorum tenentium: contrarias opiniones, potest sequi qua se velituus altera determinetur esse contra fidem ab Vcclesia. ut docet S.I hon quolibuis.
Mi. to .di addit, quod illst qui assentit opinioni Iicuius Magistri contra manitet tu scripturae testimoni una,sive contra id quod pubi ice tenetur secundum Ecclesie authoritatrimm potest ab eci oris nota excusari: & non sinum tenet hoc de auditore qui est disti pu- , Ius in stolis, sed etiam deseriptore qui scribis aliena,& de Comentatore qui sua Iie- ina dicit,4 de compit ico qui inibit ali na Udendo, sed non sua , di de autor qui ponit sua vi principalia, & aliena pro confirmatione illorum, . . Auerti a fine commutabili est dupliciter, vel in habitu vel in actia tantum.Secundum habitum auertitur, qui sibi alium fiocm contrariim ponit; & hoc est in peccato mortali r unde qui peccat mortaliter, est sicut recedens a via . In actu vero tantum aliquis avertitur, quβndo actu aliquem facit quo in Deum non tendit, ex eo quod mordinatε ei quod non est ad finem inhaeret, non tamen ita,ut illud quod est ad finem, quasi finem constituat; & hoc est in peccato veniali. Vnde peccans venialiter, assimilatur ei qui nimis moratux in via,& hoc n0n est auerti secundum quid, sicut etiam quod retardat
motum corporis grauis,nou austri grauitatem suam δέ inclinationem in fine inlauserret autem si contrarium sibi motum daretivi quando ex graui leue generatur, ut stribit L. Thom. I. sent.dist. qa.q. I .ar. 3. ad secundum . addendo etiam, quomodo auerti &conuerti, seu auersio, di conuersio sunt idem re, sed disserunt ratione, scilicet secundum respectum ad diuersos terminos,S C. Augmentum per se, iovenitur in corporibus quae per se augentur; & hoc contingit dupliciter ut ait S. Thom. I sentidist. II.q. x.ar. I quia aliquando illud quod sumit maiorem quantitatem mouetur de quantitate minori in maiorem: aliquando etiam & sine Do -κὶ motu ipsius quod augeri dicitur, unde non quaelibet pars augetur, sicut quaelibet pars mentos Iermoti per se mouetur i & hoc continpit quando effcitur maior quantitas per ad itione quantitatis; sicut quando additur lignum ligno, vel linea lineae, unde hoe est augumentum, sed non motus augumenti. Quod autem mouea ur aliquid ad maiorem quantita tu, di molem contingit dupliciter, Vel ita quod quantitas sit per se terminus motus, Vel quod tu. eonsequatur term tuum: quando per se quantitas est terminus motus, oportet quia sit ibi additio ad totum, & ad quamlibet parte ut totum augeatur, & quaelibet Pars eius, sicut est in animali & in planta, & tunc proprie est motus augmenti, de tunc est quod motus augmenti non est nisi in viventibus . Augmentum vςro formarum terminatur tripliciter, scilicet ratione formae, agentis, di subiecti. Scientia vero augetur secundum intentionem actus dupliciter; Ex parte subiceti, Secundum numerum obiectorum, sed . virtus tantum primo modo, &c. . Augustiuus. valde imbutus erat doctrinis Platonicorum, & ideo signa quae inuenit G dei accommoda in eorum dicti desumpsit:quae vero inueuit fidei nostrae aduerta in melius commutauit suscipiendo ab ipsis, tanquam ab iniqstis possessori . scribit hoc
133쪽
S. aoni.p.p.q.8 art. y: in eo'. addendo quod in multis quae ad Philosesilam pereNnent, August.vsus est opinionibus Platonis, non asserendo, sed recitando: uncis 3 x. Confessi dixit, Duo reperio quae fecisti, unum quod erat Armatum, alterum quod erabi larme, & hoc dicit esse terram inussibilem & ineompositani per quam dicit significari materiam rerum corporalium; tisic unaaest materia omninm cor-ralium:& in hoc ait S. T .p.p. quaest.66 arti 1 .ad primum, sequutus est opinionem Platonis non ponentis
quintam essentiam, M. l .' Aurea vel corona, metaphoricὸ dicitur praemium essentiale hominis; & hoe tum ex parte meriti, quod cum quapram pugna agitur, tum etiam ex parte praemi; per quod homo emitur quodammodo diuinitatis particeps , & per consequens remae me s. Corona autem est proprium sigmm regiae potestatis & dignitatis , & eade ratione primi im quod essentiali additur eoronae , rationem habet beatitudinis . Signiscat etiam corona perfectionem quandam,ratione fiturae ei reularis,ut ex libo etiam impetat D
Aureola, est quoddam priuilegiatum praemium priuilrelatae victorie respondens: rei ideo heundum priuilegiatas victorias in tribus pugnis quae cuilibet homini imminent'
tres aureolae sumuntur.Vna quae est contra carnem,debita Virginibus Seci inda st eoatra mundum usque ad effusionem sanguin s debita Martyribus. Tertia contra Eiaboluidebita Doctoribus, & Praedicatoribus. Vel sent tres,secundum tres animae Potentia ,s. rationalem, irascibilem, di concupisti bilem.Vel secundum triplicem consermitatem ad Christum, ut ait S.Tho. .sent.dist. 9.q. .ar. 3. ineo . Adde quod Christus nullam habuit aureolam, sed tantum auream . quia aureola est praemium accidentale Matorum de operibus perfectionis secundum persectam victoriam t& proprie est in mente, sed si eundum redundantiam fulget decor in corpore,& illa quae est martyrum est simpliciter potior cineris. Sed martyr sola voluntate non habet aureolam, ve titit Beatus Dominicus, qui sint maryr voluntate. S. Petrus martyr triplici aureola fuit decoratus.cvirginitatis, martyrij, di Doctora λεα - a
ΗΑNC literam dieunt Grammatici esse mutam, quia non in sonum suum, sed in sonum alterius terminari existimant. Sed quia Titeologi non curant de literis, aut syllabis, sed de rebus ipsus; ut sunt Deus, aut Dei,a Deo,& ad Deum, propterea de Baptismo primo venit co siderandum,de quo S.Tho. 3.p.q.66.ar. II . ait esse triplicem, fluminis, sanguinis,&flaminis: licet plurimi alij notentur; ut tempore Noe fiast bapti simus diluuij, & tepore Moysi mit baptismus maris rubri;vt stribit Apost. Corin. I o cap.omnes Lyptizati sunt in nube,&l in mari,&c.Tertius Rit baptismus lustrationis, quia fiebat ex aqua, & cineribus vitulae ruis combustae; ερ significat passione Christi. artus est baptismus Ioannis,qui non conserebat gratia ut i testatus est, Ego baptizo vos in aqua,ille baptietabit vos in Spiritu sancto,&e.Quintus est bap tisimus Christi passive, quando scilicet filii baptiratus a Ioanne. Sextus est baptismus Poenitentiae, qui est purgativus a culpa,& nona poena. Septimus est baptismus fluminis institutus 1 hristo, qui purgat a culpa & 4 mena. Octaviis est baptismus in linguis igneis quem receperunt Apostoli in die Pentecostes.Nonus est baptismus sanguinis quo sumpserunt martyres,& baptizati hoe haptismo statim volant ad coelum; sicuti quiptizantur baptismo aquae,quae est ablutio, seu lotio,vel lauatio exterior tacta cum dete minata serma verborum: quia sacramentum baptismi non perficitur in ipsa aqua, sed in applicatione aquae ad hominem,quae est ipsa ablutio; sicut baptizare est abluere di lavare. Et materia propria huius lacramenti est aqua elementaris, etiam quod sit qualitercunq; transmutata, dummodo non sit soluta sMeles aquae.Forma vero apud Latinosae a Gisia est,Ego te bapti Eo in nomine Patris,& Filii,& Spiritus sancti. Apud Graecos est ista B Mω-rerm migetur seruus Christi,In nomine Patris,&Fiiij,& Spiritus sancti. Et tripliciter dictere praesenti ex nostra. Primo quia non exprimunt persenam ministri.Secundo quia baptizatus Ponitur in nominativo. Tertio quia verbum exprimitur in subiunctivo, vel optatiuo modo. Sed latina est melior, perseia , & magis eonsona verbis Euangelij. Habet Baptismus du-ι φνω. plicem caectum; Primum, qui est cara ; di secundum,qui est gratia ethine est,quod per
134쪽
homines regenerantur ad vitam spiritualem, de adoptantur in filios Dei. Et si pueri sunt qui bapti Eantur,sortiuntur aequalem gratiam; si vero sunt adulti, inaequalem,sicoendum gradus deuotionis.& mundantur ab omnibus poenis, S infectio stilius peccati
Originalis,quoad personam, non autem quoad naturam, propterea illuminantur, & -- eundantur ad bona opera, ascribuntur ad coetum fidelium, & ad Sacramentorum parti-
Beatitudo est status omnium bonorum aggregatione persectus, ut refert S.Thomas de mente Boetij p.p. q. a .art. t. & non consistit in diuitijs, neque in honorat us , aut intima, siue in gloria, siue in potestate, vel in aliquo alio bono corporis, nequc etiam in voluptate, aut bono animae, & denique in nullo bono creato, sed consistit in operatione intellinctus, non autem voluntatis, licti ad voluntatem pertineat delectatio consequens beatitudinem,ut dicit Augustinus ro confessionum, Beatitudo est gaudium de veritate, quia stilicet ipsum gaudium est e sumatio beatitudinis,ut glosat S.Tho. I. 2.q. 3. art. .& loquitur de beatitudine formali, quae est perfectissimus actus nobilissimae potentiae animae,non de beatitudine obiectiva, quae est diuina essentia, Bebeatitudo increata, neq; λωγ Me de beatitudine sabiectiva,quae est natura beatificabilis, quae impropriὸ dicitur beatitudo, sed proprie dieitur beata; sicut iubiectum albedinis non dicitur albedo, sed album, ita natura beatifidabilis non dieitur propriE beatitudo, sed beata, &c.
Beatus dupliciter dicitur aliquis. Vno modo in spe,ut habetes operationes virtutum,& donorum, secundim illud Psalm. Beati immaculati in via,&e.& aliquis dieitur beatus in re; ut ille qui iam actu videt Deum facie ad iaciem, ut docet S.Thom. I 1.q.6s. 8e hietalis prius fertur ad contemplandum diuinitatem, quam humanitatem Christi, quia Mest Deo coniunctus,quod Deus est ei ratio cuiuslibet eognitionis,& operis, & est certus de perpetuitate suae beatitudinis: propterea dicitur, quod beatus est ille,qui habet omnia quae vult, & nihil mali vult, &c. - Benedicere,ait S.Τho.in expositione I et . ad Rom.Iect. 3.est bonum dicere,&contingie tripliciteri Primoenunciatiue seu enunciando, puta eum quis bonum alterius laudat. Secundo imperative seu imperando, di sic benedicere per auctoritatem est proprium Dei,cuius imperio bonum ad creaturas derivatur,ministeriat iter vero spectat ad miniastros Eeclesie,qui nomen Domini super populum invocant. Tertio optatiue seu optando , & secundum hoc benedicere est bonum alicui velle, & quasi bonum pro aliquo pre- eari; & lic ait Apnstolus, Benedieite persequentibus vos, quia etiam ad inimicos,& ad persecutores debemus esse benevoli, eis bona optando, de pro eis orando, iuxta illud, Diligite inimicos vestros, di benefacite &c. t Beneficium, ut ait S.Thomas ax.q. Io6.art. . est recompensatio quaedam: in qua duo consideratur, affectus,& donum,de quantum ad aflectum statim fieri debet,ve ait Seneca; Vis reddere beneficium, accipe benignE: quatum ad donum debet expectari tempus quo recompensatio sit benefactori opportuna;quia si statim aliquis munus pro munere velle reddere,non videtur esse recompensatio virtuosa, sed invita. Et ista recompensatio beneficii potest pertinere ad tres virtutes, scilicet ad iustitiam, ad gratiam, de amicitiam.
Ad iustitiam spectat reeompensatio debiti legalis , secundum quantitatem dati t AdΛmicitiam, & Gratiam spectat recompensatio debiti moralis, &α Blasphemia est, tribuere Deo quod ei non conuenit, vel detrahere ab eo quod ei eo 2 iam uenit, & importat quandam derogationem alicuius excellentis bonitatis praecipue diuinae,ut scribit S.Tho. a. a.q. I 3. art. r. Et haec potest esse in cord vel in ore, vel in opere: --& est e tra primum praeceptum decalogi,& simpliciter est grauior homicidio,& periurio,sed secundum quid est econuerso.Et quando est ex deliberatione,oritur ex superbia; quando vero est perturbatione, oritur ex ira . Si aliquando contingit ex Iapsu linguae, est peccatum veniale, si hoc non intendebat, &c. Blasphemia in Spiritum sanctum,ut docet S.Thom.2.2.q.r .artie. I.porest tripliciter intelligi. Primo capiendo Spiritum sanctum, ut est nomen essentiale, conueniens toti Trinitati; di sie Filius est spiritus, di est sanctus; ludqi blasphemabant Christum ut erat homo, At dicebant blasphemiam in Filium hominis, quando dicebane ipsum esse v or cem, & potatorem vini; peccabant autem in Spiritum sanctum, quando dioebant Ciuiis stum eiecisse Daemones in Beel Zebub. Secundo peccatum in Spiritum sanctum est finalisi poenitentia, quando aliquis perseuerat in peccato mortali usq; ad mortem,quod qui
135쪽
Iniatis Sori una cinctum, quia est contra remi nam pereatorum,quae fit per visinis per sanctuni. qui est charitas patris,di Filii. Tertio dicitur peccatum seu blasp inin in Spi ritum sanctum esse, quando aliquis peccat pex nullitiain,quae est contra b ni tem,qὲ apprppriatur Spiritui lancio; sicuti qui peccat per fragilitatem, peccax contra potens n. ziau , quae appropriatur Patri; & qui peccat pex ignoranxi m, dicitur pe arc contra Filium, cui appropriatur sapientia. Et tale peccatum dicitur irrethiisibit quantum est ex nazura sua, non tamen, per hoc praecIuditur via renaittendi, di sanandi ipsum omn i- potentiae α misericordiae Dei. species huius peccati sunt sex, scilicet desperadio, prae sumptio, imp aenitentia, obstinatio, impugnatio veritatis agnita, inuid*ntia stater' mei aliae. vorsitas, De hac scribit Sanctus Thomas r . parte, quaest. 6.ar. I. dicens.ege quodano Appetibile; quia res appetendo proprias persectiones, appetunt ipsum Deum,inqua xum Periectiones omnium reruni sunt quaedam similitudines diuini esse: unde ipse inus; vult quod sua bonitas multiplicetur ex sui similitudine, propter se , sicut propter sineti di . DPerantis, & propter utiliintem creaturae, sicut propter finem operis. Et bonitas Dei acquiritur 1 creatura rationali tanquam persectio eius obiectiva; ab alijs autem secundum similitudinem tantum. Et quia quaelibet ereatura potest diacere a sua bonitate, non autem ipse Deus , & creatura ipsa dicitur bona bonitate Dei, tanquam principio effectivo exemplari, & finali. Et hinc est, quod inter bonitatem Dei, & creaturarum est triplex differentia ; Primo, quia bonitas Dei est sua essentia, sed non est ita de creaturis , quarum essentia non est idem quod suum esse; Secundo, ipsi Deo nullum accidens aduenit; Oppositum autem est in creatura; Tertio, quia creatura ordinatur ad Dem a tanquam ad finum, & Deus in se permanet finis omnium; & propterea dicitur, quod Deus est sua bonitas essentialiter, te est vere di propriὶ bonus ; non est autem ita de
Mulrplex est ' Bonuin consistit in modo, specie & ordine,ut docet S. Thomas I. par.q.6.ar. . & hoc Mnse, N e est ucrum de bono creato,ut deducitur ex Augustino in libro de natura boni,in quo ait, ' νπ Hechria, modus, species, de ordo, tanquam generalia bona sunt in rebus a Deo tactis τ ὰ - α tria, ubi magna sunt,magna bona sunt; ubi parua,parua bona sunt; ubi nulla. ne e --ι, nullum bonum est, quod Mon esset. nisi ratio boni in eis conssistat. Et datur bonum dein meι mim a , lectabile, quod suillam. aliam rationem laabet appetibilitatis,nisi deleetationem. Datur pq & bonum utile, quo in se non habet unde desideretur, sed solum i ducit ad firipem; veluti sumptio medicinae amarae . Datur etiam bonum honestum, quod per te desideratur, tanquam id quod terminat motum appetitus . Deus autem eli summum bonum, immo & bonus per essentiam,tanquam bonum uniuersi separatum,ad differentiam honi intra uniuersuin, quod est eius ordo : dc habet bonum, quoniam est appetibile rationem cavsae finalis, & conuertitur cum ento.
Machium Dei,non est membrum aliquod in ipso Deo quod sit eorporale,sed id quod per hoc membrum significatur, scilicet virtus operativa: ut scribit S.Tho.p.p.q. I .art. I. ad s.arg. & haec virtus operativa est ipse Christus, iuxta illud, Fecis potentiam in braphioe suo, scilicet ad flagellandum Plinones, ad confortandum debiles, di ad defende dum fideles, &c.
rum. Et AP . ne quod habesine alius accipiat coronam tuam. Et August.dicit,quod alion is est accepturus, nisi iste perdiderit, &c. dii Calor naturalis agit ad generationem carnis, inquantum est instrumentum animae, accidens vero non agit propria v irtute. Nec est contra rationem accidentis,quod excedat suumsubiectuinin agendo, sed quod excedat id esteodo, nisi seriun quis imasinetur.
Li Tix R A est muta,ut dicunt Gramatici,& protatur sub voce nunde dicitii 'quadrigenti, pro quadricenti: aliquando etiam ponitur pro si
ut parco, partir aliquando pro x, Vt duco, duxi; noeeo,noxa, &C. . Cadere, Deus non permittit aliquos cadere, nisi alios erigat, ut aies .ra Ouaas P p. q. 23.art. 6. ad 3.naln in locum Angelorum cadentium,
substituti sunt homines; & in locum Iud rum, Gentiles: & sic ait Iob
136쪽
Hem accidera tumero defluere ab agente in patiens, sicut Demorritus ponebat fieri
actionem per defluxum athomorum, ut ait S.Thom p.p. q. II .art. I. acl 1 a g. proptereaealor ipse naturalis noa est forma tabstantialis ignis , leddisnon it ad forari an ignis, demine ost eius aduentum,non quidem idem numero,sed idem specie; de de natura eius esteons unere humidum quodcunque indifferenter. - Character est quaedam potentia spiritualis, ordinata ad ea, quae stini diuini cuItus, & cba ιν non proprie est in genere, vel in specie, sed reducitur ad secundam speciem qualitatis, ducituro G. vid et S. Ih mas a. parte,q 63.art. a. unde character Baprismi eth potentia passiuata ; θ racter Confirmationis,& ordinis est potentia activa. α iste character ordinis prae-ssipponit characterem Confirmationis de congruitate,non autem de necessitate, de semper manet, etiam in damnatis, quia est indelebilist Si per ipsum consormamur Trinitati in sapientia per Baptismum,in potentia per ordinem, in bonitate per c onfirmationemrper ipsam quoque adicribimur Primo quasi filij Patri, in Baptismo; quasi summo Sacerdoti in Ordine; & quasi milites Regi, m Confirinatione,&c. Charitas non sol uni significat amorem Dei, sed etiam amicitiam quandam ad ipsem,
quae quidem super amorem addit naturam redamantem, cum quadam communicatione mutuat ut dicitur I. Ioannis . Qui manet in charitate, in Deo manet, & Deus in eo. Et est habitus creatus in anima , & radix omnium virtutum, ut ait S. Thomas la. q. 6 .aMy. Ecq.62.ar. . Est etiam forma omnium virtutum effectiuE, quia imponit eis forma, non autem exen piariter, vel ellentialiter,ut habetur 22.q. 23.art.8. S de ratione ipsus
est prius facere la cum nobis charum , quam facere nos charos Deo . Alia est charitas increat quae est Deus ipse: unde prout ipsa charitas dicitur in diuinis, potest sumi ei se cha stis, fratris iter ; S est illa dilectio qua qu libet persona in diuinis diligit se , & alias personas i ιi., ferimi ι- Alio modo sumitur notionaliter, & est ipsa spiratio activa, qua Pater, di Filius spirant ηa ise , Nye Spiritum sanctum concorditer. Dicitur etiam S personaliter, ut producitur per actum voluntatis; Pater enim de Filius, habentes eandem voluntatem, di essentiam diuinam, 'sibi praesentem, spirant Spiritum sanctum; - ea amor, di charitas. Datur etiam charitas infusa lux ab increata charitate, hin: est a Deo infunditur: vocatur infusa. quali intus fata ; ves ellata, quasi extra fiasa, ut relucet in bonis operibus; vel diffusa, quasi delatus ista , quia diffunditis' ad interiora . Et sic triplex erit charitas , Increata, veDeus t Creata infusa , ut in pueris baptiZatis et Et acquisita per stequentationem actuum . Hinc ponitur triplex gradus charitatis; scilicet incipientium, perficientium, di persect arua sv Casiis, de fortuna sunt tantam in continsentibus , de materialibus, ut ait S. Thomas
contra gentes,Cap. 32. propterea nihil est a cassi,vel l fortuna respectu Dei, sed respectu ceterimina causarum tunde casus est repentinus rei eventus qui nec prouidem potest, nee e resisti; ut incursu et hostium, vel incendium, euerso domus ex terrae motu,tempe state, & ventorum impetu. Vel casui; dicitur inopinatus rei eventus . Hinc Aristoteles I. Phy sicorum, tex. 6 i. ait, illud euenit a casia, quod in paucioribus euenit, non habens causa in determinata, propter Ecclipsim Solis,& Lunae,quae licet in paucioribus eueniat, tamen habet causam determinatanu, quae est interprasitio tetrae, Z C. Differt casus, de se
tuna in hoc, qu a casus dicitur causa per accidens in his quae fiunt a natura i sertuna ve ro est eausa per accidens in his quae fiunt a proposito. Apud turistas casus dieitur a ca- , 'dendo, quoad mores. & nomine casus non venit intelligendum peccatum, sed dicitur omnis quaestio de moribus facta ,siue quaesita, pertinens ves ad peccata, vel ad iuramenta, aut vota dispensanda, vel relaxanda, siue ad Excommunicationes, & alias censuras, sue ad quodcunque aliud, dieitur casus conscientiae,&c. Caro dicitur tripliciter, ut ait San s Thomas in expositione Epist. ad Hebr. cap. - . Primo pro natura. Secundo pro vitio. Tertio pro pa1sibilitate . Dicitur etiam i tus homo. iuxta illud Ioannis primo e Verdum eam factum est. Et caro de se nora carea se in habet bonum virtutis , sed vi subest rationi, & in eodem semper e si eadem secum liabra luminis diim speciem , non autem secui dum materiam ; & ob hoc capitur aliquando pro quo- - dam tranlitorio, iuxta illud, omnis caro suenum ; quia non permanet semper in eo
Causa, ut ait S.Thomas 2.2, 2 .art. 3. in e p. est quadruplex, Finalis, Formalis, Miciens, & Materialis, .ut latiux etiam docet Arist. I.Phys dei y. Metaph. Dicitur etiam
mitis prima, de causa secunda t prima Poruit elis priniit te Iersectionis, veI i Ilimita
137쪽
tionis,vel durati onis;ve Deus est causa omnibus his tribus modis. incitur etiam caua principalis, di instrumentalis: principalis per exclusionem causae superioris agentis; de sic causa principalis & independens coincidunt: & poterit etIam esse inciens principalis, ut Uens qui dat gratiam, di gloriam. Est etiam causa dii sitiust, siue moralis; vequando aliquis deuotus Sacerdos orat ut aliquis suus munitens consequatur gratiam. Est & causa excitatiua; ut praedicatio alicuius magni concionatoris, est causa. Lexcitatiua conuersionis aliquorum.Est di causa per se,quae actione propria producit effectum ut fabricator respectu domus. Est & causa per accidens;vi album est causa ipsus domus. Est causa sine qua non; ut approximatio est causa sine qua ignis non combureret. Est causa aequivoca quae non est eiusdem denominationis,& rationis cum suo effectu; ut Icausans animalia genita ex putri materia'. Est & causa uni uoca. quae est eiusdem deno minationis,& rationis cum suo effectu; ut homo generans di homo genitus. Est di causa niuersalis; ut aedificator, respectu domus. Est & causa particularis; ut Policletus. Est de causa intrinseca; ut materia ec sorma, quae sunt de essentia, & quidditate rei productae. Est& causa extrinseca , quae non est de essentia rei producte ; ut eficiens, & finalis . Semper autem causa naturaliter est notior suo essectu, qui quanto est remotior a causa, tanto est debilior &c.. Coelum dicitur tripliciter, ut ait S Thom.p. p.q. 6 a. art. . Primo propriE, Sc natura
I iter;de sic nihil aliud est. nisi quoddam corpus sublime, de luminosum actu vel potentia incorruptibile est autem per naturain. Et secundum hoc ponuntur tres coeli; Primum totaliter lucidum, quod vocant Empi reum; secundum totaliter diaphanum, quod V cant coelum aqueum, & Cristallinum; Tertium, partim diaphanum,& partim lucidum actu,quod vocant coelum sydereum. Et dii iiditur in octo spheras . s. in sph ram Stellarum fixarum,& septem sphqras Planetarum,quae possunt dici leptem coeli,vel septem spher :Secundo dicitur coelum participative seu per participatione alicuius proprietatis cce testis corporis. s. sublimitatis, S luminofitatis actu vel potentia ; & sie totum illud spatium quod est ab aquis usque ad orbem Lunae dicitur coelum aereum: Tertio dicitur coe lum metaphorictuari&sic quandoq; ipsa Sancta Trinitas dicitur coelum, propter eius spiritualem sublimitatem,&ducem. de quo coelo exponitur Diabolum dixisse, In Gesura alcendam .i. ad aequalitatem Dei, &e. Dicitur etiam coelum aliquando ipsa clara vitio Dei,qiram habent Beati in patria; & de hoc coelo intelligitur, quod B. Paulus fuit raptus usque ad tertium coelum, quia vidit diuinam essentiam per nacidum cuiusdam passionis transeuntis: quia tria genera spiritualium visionum. s.corporalis, imaginaria, de intel lectualis, tres coeli nominantnr. secundum August. Bona quoque spiritualia, in quibus
est Sanctorum rem utieratio, propter eorum eminentiam, Coeli nominantur ubi dicitur,
Merces vestra multa est in coelo. sium adhuc dicitur quaelibet anima iusti existens in pratia, iuxta illud, CςIuni mihi sedes est. C lum dicitur sanctus de innocens, secundum illud, Pater noster,qui es in celis i. in sanctis . C lum dieitur quoque a viris doctis notitia Fidei, quae habetur per reuelationem; de hoc ad differentiam notitiae quae habetur
lumine naturae. quae dicitur terrena, dcc. Certitudo, ut scribit S Thomas 3.sent. dist. 23.q. a. art. 1.q. 3. nihil aliud est,quam de terminatio intellectus ad unum; tanto autem maior est certitudo, quanto est fortius
quod determinationem causat: Vel certiriado est firmitas adhesionis virtutis cognitiuae in situm cognoscibile,quia principaliter de essentialiter est tantum in cognitione, sed seneund sim similitudine & participatiue est etiam in alijs, ut in operibus natur vel artis. Et diuersimode reperitur in Deo in Angelis, de in hominibus. de potest esse ex duobus . ex causa,& ex subiecto, quia nihil prohibet id quod est certius secundum naturam, esse quoad nos minus certum, propter debit itatem intellectus nostri, qui se habet ad manifestissima rerum sicut oculus noetae ad lumen Solis . Hi ne dubitatio, quae accidit in ali quibus circa articulos Fidei, non est propter incertitudinem rei, sed propter debilita tem intellectus humani:&tametraninimum quod potest haberi de cognitione rerum at tissmarum desiderabilius est,quam certissima cogniti quς habetur de minimis rebus.
Chrisma,ut docet S.I hom. 3. p q. a. artic. r. est materia Sacramenti Confirmationissin quodatur plenitudo Spiritus sancti, ad robur spirituale,quod competit perfecte Fati . homo autem cum ad perfectam aetatem peruenerit, incipit iam communicare uAiones suas ad alios,antea vero quasi singulariter sibiipsi vivit. Et gratia Spiritus sancti in oleo designatur:
138쪽
designatur i unde Christius dicitur esse unctus olao lastitiae ψ propterplent ditiem Spiritus sanehir quam habuit. Et ideo oleum competit materiae huius Sacramenti. Admiscetur autem balsamum propter stagrantia odoris,quq redundat ad alios unde Apostolus dicit x. ad c or. 2. Christi bonus odor sumus Deo,&c. & licet multa alia sint odorifera, tamen praecipuo accipitur balsamam, propter hoc,quia habet praecipuum odorem,& quia etia et incorruptionem praestat. & hoc Chri sima debet esse benedictum ab Episcopo antequam ... adhibeatur ad usum Sacramenti,sicuti etiam &ipsum oleum infirmorum,m. . Cir uncisio, ait S.I hom. 3.p.q. o. artic. r.erat praeparatoria ad Baptismum,&prae noratiua ipsius, secundu quod antiquis Patribus omnia in figura suturi contingebant. Et conferebat gratiam,& erat meritoria ex opere operante tantum, idest inquantum erat fidei signum passionis Christi suturae; non autem ex opere operato, idest ex virtute circuncisionis. Ante cireuncisionem sola Fides saluabat,& tollebat peccatum originale. Christus nihil accepit a Circuncisione secundum animam, sicuti nec ab alijs legalibus , sed bene secundum corpus: & ideo voluit circuneidi,vt ostenderet veritatem camis humanae,& approba ret Circuncisionein, quam olim Deus instituerat, & probaret se esse de genere Abrahae,qui circuncisionis mandatum acceperat;&Iudaeis excusationem tolleret ne eum reciperent, si non esset circuncisus, & obedientiae virtutem nobis suo commendaret exei apic,& quia in similitudinem carnis venerat, remedium quo caro pecca ti consiueuerat, mundari non respueret; & ut legis onus in se sustinens, alios a legis onere liberaret; & quia circuncisio sol is maribus competebat, de . claritas quam Christus in transfiguratione assumpsit, fuit claritas foriae, quantam ciuiseia se adessentiana, non quantum ad modum essendi, ut ait S Thol. 3. p. q. 3 art. 2.quia clari- Ρ
tas corporis gloriosi derivatur ab animς claritate;&siniliter claritas corporis Christi in transfiguratione derivata est a diuinitate ipsius, &a gloria animae eius. Qimd autem
a principio conceptionis Christi a gloria animae, non redundaret ad Corpus,ex quadam ιιθυι νιlata,
dispensatione diuina factum est, ut in corpore passibili nostrae redemptionis expleret μω natura mi steria. Nomen autem claritatis a qua derivatur clarum, importat proprietatem luminis, sicut &suum oppositum importat proprietatem priuatiuam luminis, que dicitur obscuritas, & tenebrositas r unde claritas corporis gloriosi erit septii plum maior clari- rare Scuis, & non erit aequaliter in omni corpore glorioso, nec in omni parte eiusdem corporis: &in potestate Beatorum est ostendere oc occultare seipsos, & claritatem su
Cogitatio, ut ait S. Thom. 1.2.q. Is .art. s. ubi disputat,si pollutio nocturna sit peccatum , quandoque est purEspeculatiua; puta cum aliquis causa disputationis cogitat de peccatis carnalibus: quandoque autem est cum aliqua affectione,vel concupiscentia is, δ' ex hac concupiscentia remanet quoddam vestigium, & inclinatio in anima, ita quod
dormiens facilius inducitur in sita imaginatione ad assentiendum actibus ex quibus sequitur pollutio; quia cogitare dicitur tripliciter. s. actualis consideratio intellectus discursus eius, S operatio potentiae cogitatiuae. Potest etiam esse respectus animi pronus ad eilagationem, sicut meditatio est intuitus occupatus in inquisitione veritatis, & e6- templatio est liber animi contuitus in res. Consideratio est omnis operatio intellectus vel processus rationis ex principiis pertingentibus ad contemplationem veritatis: vnd non semper cogitatio de opere illicito est peccatum, nec se aer est de necessitate confessionis, nisi quando ex nimia mora facta in cogitatione illa homo sentiret se inclinari ad faciendum vel perficiendum eogitatum, si opportunitatem haberet quam velletr & , tale peccatum cogitationis est vanitas seeundum se, sed ratione obiecti est in genere ,
gnoscit seipsum: per speciem propriam, ut lapis videtur ab oculo & per speeεem alterius,ut homo videtur in speculo. N poterit esse de re quo ad an est,uel quid est,fle quo ad ea quae rem consequuntur. Et poterit esse etia naturalis,&pe gratiam;& utraq; duplex, pure speculatilia, &effectiva, sue experimentalis, siue directa, siue indirecta, approbationis,& apprehensionis,in se de in suo essectu. M aliquando est intuitilia qua attingitur obiectum in sta existentia actuali. vel erit abstractiva,quando. est de re in aliquo re- . praesentativo, quia res praesens haberi non potest, ut cognitio rota in hyeme. Datur Zenotitia arguit tua seu discursiua, quando per magis notum comescitur minus notum , vi per creaturam cognoscinnas Deum. Datur & cognitio eo a actualis, quando citra
139쪽
netrati ohenleomostitue id quod actoaliter in obiecto inue litur. Datur 4 cognitio Conlata virtualiis , quando obiectum, secundum quod virtualiteria ipso it cluditur. noa Persectε cognostitur .& peroppolirum se habet cognitio distincta actualis,didistincthvirtualis, ut docet Caiet.in principio libelli de Ente, de esse, tia Ciatus,de hoc ait s.Thomas alent.dist. so. q. a. attin. ad 3. argumentum, quod si per coirem emitteretur solum illud seminis quod residuo melil ab ope te nutritiuae . dc augu mentativae potentiae unquam sequeretur debilitatio,sed ex immoderato coitu aliquis-do emittitur, etiam id quod necesitarium erat ad membrorum nutriment uni, adeo quod propter ini oderantiam coitus loco seminis aliquis sanguinem emittit ; ideo 'portee quod tibilitas naturae sequatur. Nec mirum, eum ex superst ua egestione. vel urina de hilitetur corpus sicut ex moderata alicui tum unde narrat H ippocrates de quoda equo, qui propter nimium coitum inuentus est sine cerebro, ut scribit idem s. I hom. de potea Atia Dei q. .art. I a. ad 9. &c. - Columia, de quε ait S.Thom. .p.φ3ς. ret. 6. habet septem proprietates, ad designanduin septem dona spiritus sancti. s. quia columbi secus fluenta habitat, mcliora grana eligi alienos pulvinutriti non lacerat rostro, felle caret, in cauernis petrae nidificat, &habet gemitum pro cantu. Astumat etiam S.Thom. ar. .quod columba illa,quae apparuit super cairistum baptizatum. fuit verum animal , demente Augustini, in libro de Agone
Christiano, licet 3.sen ist. 36. tenuerit oppositum, sequens opiniones aliorum: & Caiet. soluit rationem S.Thomae, quod Spiritum veritatis non decet aliqua fictio, & tenet cum. 'σ. aduersarijs S. Tho. quod illa columba non filii verum animal, propterea quia Matthaeus, di Lucas dicunt, sicut columba, Marcus tamquam columba, Ioanne squali clat uni h: non aduertit Caietanus, quod S. Thom.soluit rationem hanc in responsione ad primum,e. - glosindo Mante lilias, utendo illo adverbio, sicut, vel tamquam, vel quasi . non ad exu ia-dendum veritatem columbae, sed ad ottendendnm quod i pie Spiritus sanctus noli apparuit in specie suae Mustantiae. Preterea dici etiam potest, quod illa columba fuit verum - animai veritaxe Sintiae, sed non veritate omnium proprieeatum columbae S sic intel-
Comprehenso,de qua LT m. p.p.q. I .art. 3 ad primum, ait,quisd duo sunt de ratione comprehenfionis .s. conticere fines rei, εe nihil eius esse extra; & rate comprehentum est finitum, quia comprehensio est duplex, ve q. ia.ati. . cui ius docet; Altera proprie ἐdi de hac verificantur il Ia duo,qua comprehen fione nullus intellectus creatuS nec vi . nec in patria comprehendit Deum, qui est infinitus. bene autem apprehendi vel amn git, quia sic attingere mente Deum magna est beatitudo. Alia est comprehensio communiter accepta,quae insecutioni opponitur; de sic Beati comprehendunt Deum, iuxta illud Apostoli I. Cor. 9. Sic curtite ut comprehendatis;& talis comprehensio est una de tribus
dotibus animae, quae respondet Spei, sicut visio Fidei, di stultio charitati, vade comprehensio sie non est alia operatio 1 visione, &c. - Concupiscentis, ait S. Thom. Ia cisart.a.de mente Aug.est primus effectus amoriri se etiam di cupidjxas . Et aliquando di itur esse.fine ratione, non quidem quod totaliter auferat ius icium rationis, sed quia in nullo procedit secundum iudicium rationis, nisi sit tanta vi faciat insanire, tunc enim Iigat totaliter rationem; & non reprimitur, satisfaciendo ei, sed magis augetur secundum se, ut ordinatur ratisne, reprimitur quo ad cor
m, Confessio, De hae scribit s. Tho.aa,q.3.art. I .in primum, dicens esse triplicem, nam δυ- esse eorumquη suot Fidei ut puta relata ad fidei finem; filiae est consessio gratiarii actio-
.nis, siue laudis, Scista est actus latriae,ordinaturentin ad honorem Deo exterius exhiben
. A dum, quod est finis utristi Tς est confessio peccatorum, di haec ordinatur ad deleti n- peccati,quη est finis metutentiae: unde perti oti ad Minitentiam,quae est duplex, sci IH et interior Deo, 3c exterior Sacerdoti, qui est latentis peccati manifestatio. Vet,ut aliiqicunt, est per qua is morbus latens spe veniae aperitur. Siqe etiam dicere possumus, quod Confessio sacramentalis, est secreta delinquentis accusatio suorum committarum peccatorum coxam Sacerdote . iurisdictionem in eum besse, spe veniae consequendae ia-bens aliquah conditiones de necessieate, aliquas de coiiaruitate, quae exprimvatur hia
140쪽
ad particularia, nisi in his, quae in aliquam speciem peccati mortalis trahunti Vesicon sit dicat, & si non commisit non adistat; & ideo potest eontingere, ut ei iussor eali nimis quaerens & sibi, & confitenti noceat. Confesser est iudex quantum ad liganduini R seluendum ministerialiter a culpa, & a poeaa aeterna, sed quantum auspmam imp*ra ismaaxandam,in hac vita so uendam, est arbitreri propterealeb habere q*inque comvitiones. s. potestatem, scientiam, prudentiam, bonitatem. sigill4m,quqd qui iam custodiendum est. ve non solum vitetur fractio, immoediam dignum in vetollatur dς
hoc omnis suspicio, ne in contemptu inveniat coiisessio, & sr Confiteri peccarum in casu est du neces ita te naturali .f. eum quiliniri iisqwnsiit xuria iudice intexrogatur, tuos enim non debet mentiri, ce hsan 'eὶ μγ ῆdo; de suo Adain, Se Ch i in viti per ntur,ut ait S.Ibui . smydis .Hq u. a. ar. 4q-33 unde confiteri idem est quod veritatem sponte fateri. Confiteri Fidem in pςriculo morti mnest tantum Fidri, sta indiget auxilio virtutis sortitudinis φ. gratia. sacras ςntali Confirmatio is. & emi stio Fidei per verba est necessaria. non autem per iacta, dc
. . Coasrnaazio, L. scribis S.Ilioso. t. p.q.6 s. art. . non est de necessitatς salutis, d estis cramentum necessitatis,quoad bene usie spiritualis vitae: & tamen contemptus liqim s
Ma rati est periculosus. Fuit autem immediate instituta a Christo, quando in posuiς in au super pueros,non exhibςndo, sed promittedo; licet impositio manus Christi supς Pacros non fuerit Sacramentum Consirmationis, quia non erat dandum ante Ascensi v 'ue eius, sed fuit institutio eius, vel talis qualis fit in othecisimo,& exorcismo, cqpit enim confirmatio in aduentu Spiritus sancti, sicut saerametum Baptismi in Baptismo Christi. Et confertur tale Sacrainentum tantum ab Episcopis. Potest etiam conferri. a simplic sacerdote ex comm issione solius papae, non utem a Diaeono. E confixmandus debet teneri ab alio confirmato cuiuscunque aetatis, ut sexus. Et datur tantum in fronte ad li beram confesti, inqui nominis Christi, ad forester de&ndendum dignitatem acceptam. It habet determinatam formam, quae est, Consimo te signo erucis, umqfirmo te chris
Rate salutis In nomine Patris,di Filii, de Spiritus sancti, Amen, G s .
C scienria, ut ait X.Thomas p. p. q s. t. ra. non est potentia, nec habitus, ted actus Unde secundum pr. prietatem vocabuli importae ordinem scientiae ad Aliquid; nam cor silentia dicitur cum alio scietia, applicatio avum sciemiae d aliqWistippe lique ctum; . a . oc ideo ex ratione nominis apparet conscientiam esse actum. Et cvstlantia dic Itur res se si
conscira lex naturaIis. consideratio conclusionis practicae. Dicitur quoque spiritus, cor- ctor, Stadagogus animae. idest dictamen rationis: hinc est, quod dicitur accusare vel Nς cuia e,ili uantum cognoscimus nos bene, vel male se ei si ei dicitur testιficari, inquan xum cognosti mus nos aliquit fecisse: dicitur instigare, vel ligare, inquantum iudicam aliquid esse agendum, vel non. Et est duplex, recta,& erronea. Conseientia recta dicitur.
quae cil. conformis legit erronea, quae essidifformis leni ; recta obligat eii quasi precolegis,ostendit enim nobIs legis dictamina dictans haec vel illa esse legis pracepta, prohi bitiones , vel consilia, & ita ligat auctoritate lestis quam uobis insinuar. Conscientia erronea obligat non ad faciendum quod dictat; sed ad deponendum errorem, vel sic in Nil igendum,quod faciens contra peccat, tamen quis illa obligation tua est,cum diui Ira ipge homo ad eontrarium obligetur, Devstobligationem quae est per conscientiam er
conscientiae plus obligati quam praeceptum Praelati. Lege ipsum. c. , . . Lo siti m est ipsa quaestio, quae vertitur interconsiliantes. & consilium habens, ve do- τ λ --p.p.q. .art. r. Consilio inest de bu&dubiis inquisitio; 8e se cundum istam tionem Deo non competit consiliu licet ratio terum agendarum possit dici cosilivm n Deo, non propter inquisitionem, sed propter certitudinem cognitionis, ad quam con siliantes inquirendo perueniunt:&siontelligitur illiadadEphesu. ioperatur omniasscundum consilium voluntatis suae. Et sic consilium si t& eonsulere dupliciter dici